Alsof hij tien dagen niet gedoucht had. Zo voelde Bas zich toen hij op een donderdagavond buiten bij een Arnhemse club ineens vol op zijn mond gezoend werd door een meisje. Op de dansvloer had ze al geprobeerd zijn shirt uit te trekken. Later vertelde hij zijn vrienden wat er was gebeurd. Ze begrepen niet waarom hij zo boos was.
Bas vertelt erover in een filmpje dat nieuwsprogramma NOS op 3 maakte naar aanleiding van een onderzoek naar betasting onder jongeren tot 35 jaar. Een op de drie mannen wordt weleens ongewenst aangeraakt, blijkt uit het onderzoek. Ter vergelijking: bij vrouwen gaat het om de helft. We spraken drie mannen over hun ervaringen en vroegen hen wat ze er van vinden om ongevraagd in hun billen geknepen te worden.
Het hoort erbij
Betasting vindt vaak plaats tijdens het uitgaan. ‘De sfeer is losser, mensen hebben wat gedronken’, zegt Marianne Cense, senior onderzoekster naar seksualiteit en jongeren bij Rutgers, het Nederlandse kenniscentrum seksualiteit. ‘En er gelden andere normen als je op de dansvloer staat dan wanneer je bijvoorbeeld in de trein zit. Fysiek zijn wordt geaccepteerd als onderdeel van het uitgaan.’
Thomas uit Amsterdam gaat veel uit in de gayscene. Toen hij het onderzoek van NOS op 3 las, besefte hij dat ook hij weleens ongewenst wordt aangeraakt. De laatste keer was op een festival. Een jongen die hij vaag kende pakte hem ineens van achter vast en begon tegen hem aan te dansen. ‘Het wordt in de homoscene snel weggelachen. Zo van: het hoort erbij,’ vertelt hij. Thomas zegt er meestal niets van als het gebeurt. ‘Ik ben weleens weggelopen als het echt niet leuk was. Ik praat er nooit over, maar het is voor mij ook niet echt iets groots. Ik voel me niet aangerand. Ik associeer dat woord met vrouwen en niet met mezelf, merk ik. Maar het is eigenlijk wel aanranding wat er gebeurt.’
Het niet vervelend vinden
Ook Lennart uit Amsterdam, die als heteroman door zowel mannen als vrouwen geregeld wordt betast tijdens het dansen, ligt er niet wakker van. ‘Ik ga weleens uit in homoclubs, zoals Club Nyx in Amsterdam. Er wordt in mijn billen geknepen, in mijn oor gefluisterd, of ik word gewoon vol in m’n kruis gegrepen. Als het echt vervelend wordt dan zeg ik er wat van, maar ik ben me er wel van bewust dat ik als hetero in een homoclub ben, dus ik vind dat ik niet moet gaan klagen over de onderlinge omgangsvormen. De manier van versieren is gewoon veel directer in homoclubs, denk ik.’
Vrouwen pakken het volgens hem allemaal wat subtieler aan. ‘Ze maken eerst even oogcontact of pakken mijn hand. Als een vrouw in mijn billen knijpt, bepaal ik altijd eerst of ik interesse heb. Maar ook als dat niet zo is, vind ik het niet vervelend als ze me zomaar aanraakt. Als het een man is, kan ik het wel ongemakkelijk vinden, maar ik voel me nooit geïntimideerd. Ik ben twee meter, dus ik kan iemand wel een duw geven als dat nodig is.’
Vrijer om direct te handelen?
Mannen zijn in het algemeen groter en sterker dan vrouwen en ze kunnen een belager dus makkelijker van zich afduwen. Dat is één verklaring voor het verschil in ervaring van aanranding tussen mannen en vrouwen. Cense: ‘Hoe negatief je een ongewenste aanraking ervaart, is deels afhankelijk van hoe fysiek bedreigd je je voelt. Maar het wordt ook voor een groot deel bepaald door gendernormen.’
Zo is uit onderzoek gebleken dat vrouwen veel minder ruimte ervaren voor assertiviteit. Als vrouw ben je met tegenstrijdige dingen bezig: je wilt sexy gevonden worden, maar je moet ook altijd alert zijn op een onveilige situatie. Dat maakt dat een ongevraagde aanraking meteen alarmerend kan voelen: verschillende scenario’s gaan door je hoofd en je moet snel inschatten welk scenario het meest waarschijnlijk is en hoe je daarnaar moet handelen. Mannen hoeven daarover minder na te denken, aldus Cense. ‘Ze zijn vrijer om direct te handelen.’
Nou ja, mannen zijn misschien vrijer om er iets van te zeggen, omdat ze niet per se de zwakkere partij zijn als de ander besluit hen een klap te verkopen. Maar toch wringt er iets. Thomas en Lennart lijken het gevoel te hebben dat betast worden er in de homoscene een beetje bij hoort, ook al vinden ze het niet prettig. Lennart zegt bovendien dat hij het ‘niet vervelend’ vindt om in zijn billen geknepen te worden door een meid, ook als hij haar niet leuk vindt. Maar iets niet vervelend vinden en iets leuk vinden zijn twee verschillende dingen. Vrouwen vinden het vaker wel erg, omdat ze zich bedreigd voelen. Dat voelen mannen zich niet, maar ze vinden het misschien ook niet superleuk om zomaar aangeraakt te worden. Terwijl intimiteit natuurlijk altijd leuk zou moeten zijn, niet iets dat je maar duldt omdat je je er verder niet fysiek door geïntimideerd voelt.
Altijd zin moeten hebben
Toen Bas in het filmpje van NOS op 3 vertelde dat hij het erg onprettig had gevonden om zomaar gezoend te worden, merkte hij dat hij daarmee een norm overschreed. ‘Ik werd online uitgemaakt voor homo en watje, want het was toch juist chill dat een meisje op mij afkwam? Hoefde ik niet te jagen. Mannen hebben naar mij idee het gevoel dat ze er altijd zin in moeten hebben.’
Marianne Cense herkent dat: ‘Er ligt zeker een taboe op mannelijk slachtofferschap. We denken nog steeds heel erg in bepaalde culturele scripts: mannen zijn daders en vrouwen zijn slachtoffers. Bovendien merken we in onze onderzoeken naar seks onder jongeren dat de mythe van de man die altijd zin heeft nog steeds heel sterk is.’
Waar vrouwen met #metoo vertelden dat ze slachtoffer zijn van seksuele intimidatie, werden mannen geacht met #ihave uit te komen voor hun daderschap. Mannen zijn predators, vrouwen prooi. Cense: ‘Het is voor mannen lastig om te zeggen: “ik ben gedwongen.” De reactie is dan vaak sarcastisch, zo van “goh, nou wat vervelend voor je.” Ze kunnen geen slachtoffer zijn.’
Daarmee houden we elkaar in een houdgreep, vindt Bas. ‘Ik ervaar victim blaming twee kanten op. Tegen vrouwelijke slachtoffers wordt gezegd “het is je eigen schuld, had je maar niet zo’n kort rokje moeten aantrekken.” Mannelijke slachtoffers krijgen te horen dat ze zich aanstellen.’
Vrouwen én mannen lijken dus gedwongen te worden zich op een bepaalde manier tot elkaar te verhouden. Want wanneer iemand zich als jager gedraagt, wordt iemand anders automatisch als prooi aangewezen. Terwijl natuurlijk ook een man gekwetst of geraakt kan worden.
Na alle negatieve reacties op het filmpje van NOS op 3 begon Bas even aan zichzelf te twijfelen. Moest hij niet gewoon blij zijn met de spontane zoen van een meisje? ‘Maar toen dacht ik ‘nee, rot op’. Als ik het niet fijn vind, vind ik het niet fijn, punt uit. Men vindt mij de sukkel, maar ik vond háár de sukkel.’
*De geïnterviewde mannen wilden niet met hun volledige namen in dit stuk. Deze zijn wel bij de Hard//hoofd -redactie bekend.
Anne Wijn is Hard//hoofd-redactielid. Ze kon niet kiezen tussen journalistiek en verpleegkunde en probeert die twee nu maar te combineren.
Nastia Cistakova is een illustrator. Ze is boos op de wereld dus probeert ze met een hoge dosis humor, absurditeit en brutale uitspraken mensen wat langer stil te laten staan bij diverse onderwerpen. Haar hart gaat sneller kloppen van t-shirtteksten, mensen in scootmobielen, knalblauw en de ‘shhh-oorlog’ in de stiltecoupé.
