Een fotograaf deed onderzoek naar de Zweedse rassenbiologie." /> Een fotograaf deed onderzoek naar de Zweedse rassenbiologie." />
Asset 14

Michiel Brouwer

Hard//hoofd selecteert zorgvuldig uit een oerwoud aan mogelijkheden. In 'hard//hoofd kiest' wordt door de beeldredactie een relatief onbekende beeldend kunstenaar uitgelicht, wiens werk het volgens hard//hoofd de moeite waard is om te volgen. Deze keer fotograaf Michiel Brouwer uit Breda.

Michiel Brouwer (1985) las in een artikel in een Zweedse krant over Sami (een Scandinavisch oervolk) die het skelet van hun oma en opa terugeisten uit een archief. “Dat vond ik zo’n vreemd bericht”, zegt Brouwer in zijn atelier in Breda, “dat ik daar meer te weten over wilde komen.” Het resulteerde in een grootschalig fotografisch onderzoek met de titel Lapponensis - The influence of the Swedish race biology, dat gaat over de invloed van de Zweedse rassenbiologie op de Sami in Noord-Europa.

Michiel Brouwer

Doordat er nooit beelden bij het onderwerp van de Zweedse rassenbiologie zijn gemaakt, leeft het nauwelijks in Zweden, volgens Brouwer. “En hier in Nederland al helemaal niet. Tot op de dag van vandaag ontkent noch erkent de Zweedse regering wat de Sami is aangedaan, terwijl er genoeg bewijs voor is. Mijn doel is dat er beeld komt bij het verhaal van de geschiedenis van de Sami, zodat het publiek beseft hoe erg het is wat er is gebeurd in het verleden.”

Bijna vier jaar deed de in Alkmaar geboren Brouwer research naar de Sami, en hun geschiedenis, in Noord-Scandinavië. Hij begon het project aan het einde van zijn fotografiestudie aan de kunstacademie AKV|St. Joost in Breda. “Zweden was het eerste land ter wereld met een Rassenbiologisch Instituut dat onderzoek deed naar de verschillen tussen rassen. Ver voor de Tweede Wereldoorlog en nog eerder dan bijvoorbeeld Nazi-Duitsland. In Nederland zien wij Zweden als een voorbeeldstaat met zijn sociaal-democratische politiek, maar het land heeft ook een negatieve kant die nogal onderbelicht is.” Zweden was geen onbekende plek voor Brouwer. Zijn ouders, die er nog altijd wonen, namen hem er mee naar toe toen hij drie jaar oud was. In 2005 verhuisde hij terug naar Nederland om te studeren. “Voor mijn afstudeerproject heb ik een aantal maanden door Zweden gereisd. Om mensen te ontmoeten en onderzoek te doen in archieven. Ik wilde plekken fotograferen waarvan de overheid eigenlijk niet wilde dat ik er zou komen.”

Michiel Brouwer

Decennia lang nam de Zweedse overheid maatregelen met als doel om het Sami-ras te scheiden van het Arische Zweedse ras, legt Brouwer uit. Zo werden Sami mannen gecastreerd, gezinnen verplicht om te verhuizen en graven geplunderd om onderzoek te doen naar hun beenderen. “Ik heb beelden bij het verhaal gezocht, zodat bij een breder publiek bekend wordt dat de Sami lange tijd als tweederangs mensen werden gezien. Bovendien gebeurde dit allemaal met behulp van de wetenschap en waren het directe overheidsbesluiten, genomen door sociaal-democratische regering. Het stopte pas in 1958, toen het Rasbiologisch Instituut in Uppsala, nabij Stockholm, haar deuren sloot.”

Een voorbeeld van een plek waar Brouwer eigenlijk niet mocht komen, was de kelder van de universiteit van Stockholm waar lange tijd de beenderen lagen van tientallen overleden Sami mannen en vrouwen. “De eerste keer dat ik daar was, zei ik dat ik studeerde en even wilde rondneuzen. ‘Toevallig’ had ik een camera in mijn tas. Later hielp een contactpersoon mij om daar binnen te komen. In die kelders lagen tot kort geleden de beenderen van Sami die de opa of oma zijn geweest van mensen die nu nog leven. Veel van die beenderen zijn aan het begin van de twintigste eeuw door de rasbiologen geplunderd van begraafplaatsen. Nu zijn er Sami die deze beenderen terugeisen zodat hun voorouders alsnog een respectvolle begrafenis kunnen krijgen.”

Michiel Brouwer

“Doordat ik een soort van boers-noordelijk dialect spreek, maakte ik tijdens mijn reis door Zweden gemakkelijk contact met de lokale bevolking. Dat ik in mijn eentje in een oude Mercedesbus uit ’73 reisde, hielp ook. Vaak bleef ik langere tijd op één plek. Een keer bracht ik een week door bij hetzelfde gezin.” Dat Brouwer net als de Sami ook twee identiteiten met zich meedraagt, namelijk de Zweedse en de Nederlandse, zorgde er volgens hem voor dat mensen hem al snel vertrouwden. “Ik heb mij lang afgevraagd of ik Nederlander ben of een Zweed. Daardoor kon ik denk ik ook iets makkelijker doorvragen tijdens gesprekken met Sami. Ze wisten dat ik net als hen ook in twee culturen leef.”

Michiel Brouwer

Brouwer wil deze zomer een (foto)boek uitbrengen met de resultaten van zijn fotografisch onderzoek. Het idee is dat het boek kan worden uitgebreid op het moment dat er weer nieuwe ontwikkelingen zijn, legt hij uit. “De Zweedse staat neemt nog steeds geen grootschalige maatregelen om nu eens hélemaal uit te pluizen wat er precies is gebeurd in het verleden. Gooi die kelders open, bijvoorbeeld. Speel open kaart. Het is een soort van droom van mij dat, hoe cliché dat misschien ook klinkt, er een eindhoofdstuk in het boek komt dat gaat over het officiële besluit dat alle schedels en skeletten worden teruggegeven aan de Sami. Er liggen nog zo veel beenderen op een graf te wachten. Het lijkt mij bijvoorbeeld prachtig om een begrafenisstoet te fotograferen van een Sami familie die één van haar voorvaderen gaat herbegraven. Voorlopig zit dat er helaas niet in, ben ik bang.”

--
Bemachtig via Voordekunst een unieke publicatie, gesigneerd en wel.

Tekst door Quirinus Martijn

Mail

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Geen geld maakt ook niet gelukkig

Hard//hoofd zoekt een zakelijk assistent!

Wij zoeken een enthousiaste en veelzijdige zakelijk assistent (x/v/m) die ons zakelijke team wil versterken. In deze functie krijg je de kans om ervaring op te doen met de zakelijke en organisatorische kant van een literair tijdschrift en online platform. Lees meer

Het huis in mijn hoofd

Het huis in mijn hoofd

Wat als technologie je verbeelding probeert te esthetiseren? Mina Etemad bezocht in juni, tijdens de twaalfdaagse oorlog tussen Iran en Israël, de VR-voorstelling From Dust van Michel van der Aa. ‘Het zou troostend moeten zijn, maar hoe kan ik het rijmen met de realiteit hierbuiten?’ Lees meer

Het borrelt 1

Ortolaan

Liefde gaat door de maag, weet de chef in het verhaal van Fleur Klemann. Zorgvuldig bereidt hij al zijn ingrediënten én zijn geliefde: ‘Haar tong die ze langs haar vette lippen haalde, het rozige vlees.’ Lees meer

Naweeën

Naweeën

In Naweeën dicht Vlinder Verouden over vervellen, verpoppen, verschonen, volgroeien en legt zo het proces van veranderen vast. ‘Hier slaat de klok tien en stap ik uit spinseldraden slijmerig warm een / Laatste vinger die glijdt over de plastic bodem van een pot haargel.’ Lees meer

Het borrelt

Het borrelt

‘Vuur raakt water / en alles sist barst klapt fluit schuimt vergaat stijgt verdampt smelt breekt sterft’. Dieuke Kingma dicht over het moment dat het ondergrondse naar boven breekt: zoals bij vulkaanuitbarstingen, of de tweede symfonie van Mahler. Lees meer

Laboratoriumkinderen

Laboratoriumkinderen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In dit drieluik onderzoekt Louise van der Veen in vitro fertilisatie (IVF) als een mogelijke grond van het bestaan. Lees meer

:Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Een nieuw seizoen van Maandagavonden door Nwe Tijd, dit keer ook te beluisteren bij Hard//hoofd. Met Johannes Lievens die zich – tegen wil en dank – in het feestgedruis stort, Ellis Meeusen over de voorpret, Suzanne Grotenhuis met een pleidooi voor kleine vieringen en Freek Vielen opent de avond met twee anekdotes. Lees meer

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wanneer de VVD pleit voor het bijhouden van gegevens over ‘culturele normen en waarden’ van mensen met een migratieachtergrond, over welke normen en waarden hebben ze het hier dan eigenlijk? Rocher Koendjbiharie neemt de eisen onder de loep die de politiek alleen stelt aan mensen die zichtbaar wortels elders ter wereld hebben. ‘Men wil geen vermenging van culturen en geen uitwisseling van gedachten. De echte eis is assimilatie en het afbreken van wortels.’ Lees meer

Als de bodem niet dragen kan

Groeipijn

‘Volwassen worden is zorgen voor’ luidt de wijsheid waar de hoofdpersoon in dit verhaal zich aan vasthoudt. In Groeipijn laat Tim Kobussen zien hoe hoe er een steeds letterlijke invulling aan die wijsheid wordt gegeven in een studentenkamer. Lees meer

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen 1

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen

Van het zetten van kopjes koffie en het branden van salie tot de Pinterest-pagina van DELA: Maartje Franken schrijft over rouwrituelen en onderzoekt de grond waarin rouw wortelt. Lees meer

Voor de meisjes

Voor de meisjes

Terra van Dorst dicht over de passiviteit van het wachten op morgen en het uitstellen van keuzemomenten. ‘morgen gaan we een ijsje halen / zullen de bramen rijp zijn / maak ik een besluit’ Lees meer

Regenwormen 1

Als de bodem niet dragen kan

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Anouk von Seida schrijft over de betonplaten op een boerderij en het onverwachte leven dat zich daarin afspeelt. Lees meer

Grond & Ik

Grond & Ik

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In 'Grond & Ik' zoekt Lisia Leurdijk naar manieren om een dialoog tussen het individu en de grond te openen. Lees meer

Regenwormen

Regenwormen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Milou Lang graaft in dit tweeluik naar wormen, gangenstelsels en de geborgenheid die de grond kan bieden. ‘hier duw ik geil zijn in de kluiten aarde / durf mijn vingers te verliezen in slib en schimmeldraden’ Lees meer

Luchtspiegeling

Luchtspiegeling

'We bewegen log en lief.' Madelief Lammers onderzoekt in dit gedicht de onstilbare honger tussen twee mensen, een wankele relatie waaraan iets fundamenteels ontbreekt. 'Zie je hoe we ondanks die woede nog zo mooi zijn als een slapend paard dat met haar huid trilt om een daas te verjagen?' Lees meer

Stomwijzer

Stomwijzer

Marthe van Bronkhorst loodst je door het wispelturige politieke landschap aan de hand van haar alternatieve stemwijzer. Lees meer

Auto Draft 8

Programma: Ik wil, wil jij ook? - consent in illustratie

Vier samen met Hard//hoofd de publicatie van onze recent verschenen bundel over seksueel consent! Lees meer

Roze, wit, blauw

Roze, wit, blauw

Rechtse en nationalistische partijen laten in hun nieuwste verkiezingsprogramma’s zien dat hun ruimte voor de lhbtqia+-gemeenschap altijd voorwaardelijk is geweest. Journalist Rocher Koendjbiharie legt uit: 'Homoseksualiteit en vrouwenrechten zijn binnen rechtse kringen vaak pas relevant wanneer ze in relatie tot migratie besproken worden.' Lees meer

:Winnaar publieksprijs Rode Oor: Vespula vulgaris

Winnaar publieksprijs Het Rode Oor: Vespula Vulgaris

In een pot met schuimbanaantjes vecht een wesp om los te komen. Myrthe Prins portretteert een winkelbediende die in een snoepwinkel aan zoetigheid proeft. Met Vespula Vulgaris won zij de publieksprijs van Het Rode Oor 2025. Lees meer

Winnaar Stoute Stift 2024 1

Winnaars De Stoute Stift 2025

Cynthia Van Der Heyden won met haar illustratie de publieksprijs en Sarah Pannekoek won de juryprijs van De Stoute Stift 2025. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €3 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer