Een fotograaf deed onderzoek naar de Zweedse rassenbiologie." /> Een fotograaf deed onderzoek naar de Zweedse rassenbiologie." />
Asset 14

Michiel Brouwer

Hard//hoofd selecteert zorgvuldig uit een oerwoud aan mogelijkheden. In 'hard//hoofd kiest' wordt door de beeldredactie een relatief onbekende beeldend kunstenaar uitgelicht, wiens werk het volgens hard//hoofd de moeite waard is om te volgen. Deze keer fotograaf Michiel Brouwer uit Breda.

Michiel Brouwer (1985) las in een artikel in een Zweedse krant over Sami (een Scandinavisch oervolk) die het skelet van hun oma en opa terugeisten uit een archief. “Dat vond ik zo’n vreemd bericht”, zegt Brouwer in zijn atelier in Breda, “dat ik daar meer te weten over wilde komen.” Het resulteerde in een grootschalig fotografisch onderzoek met de titel Lapponensis - The influence of the Swedish race biology, dat gaat over de invloed van de Zweedse rassenbiologie op de Sami in Noord-Europa.

Michiel Brouwer

Doordat er nooit beelden bij het onderwerp van de Zweedse rassenbiologie zijn gemaakt, leeft het nauwelijks in Zweden, volgens Brouwer. “En hier in Nederland al helemaal niet. Tot op de dag van vandaag ontkent noch erkent de Zweedse regering wat de Sami is aangedaan, terwijl er genoeg bewijs voor is. Mijn doel is dat er beeld komt bij het verhaal van de geschiedenis van de Sami, zodat het publiek beseft hoe erg het is wat er is gebeurd in het verleden.”

Bijna vier jaar deed de in Alkmaar geboren Brouwer research naar de Sami, en hun geschiedenis, in Noord-Scandinavië. Hij begon het project aan het einde van zijn fotografiestudie aan de kunstacademie AKV|St. Joost in Breda. “Zweden was het eerste land ter wereld met een Rassenbiologisch Instituut dat onderzoek deed naar de verschillen tussen rassen. Ver voor de Tweede Wereldoorlog en nog eerder dan bijvoorbeeld Nazi-Duitsland. In Nederland zien wij Zweden als een voorbeeldstaat met zijn sociaal-democratische politiek, maar het land heeft ook een negatieve kant die nogal onderbelicht is.” Zweden was geen onbekende plek voor Brouwer. Zijn ouders, die er nog altijd wonen, namen hem er mee naar toe toen hij drie jaar oud was. In 2005 verhuisde hij terug naar Nederland om te studeren. “Voor mijn afstudeerproject heb ik een aantal maanden door Zweden gereisd. Om mensen te ontmoeten en onderzoek te doen in archieven. Ik wilde plekken fotograferen waarvan de overheid eigenlijk niet wilde dat ik er zou komen.”

Michiel Brouwer

Decennia lang nam de Zweedse overheid maatregelen met als doel om het Sami-ras te scheiden van het Arische Zweedse ras, legt Brouwer uit. Zo werden Sami mannen gecastreerd, gezinnen verplicht om te verhuizen en graven geplunderd om onderzoek te doen naar hun beenderen. “Ik heb beelden bij het verhaal gezocht, zodat bij een breder publiek bekend wordt dat de Sami lange tijd als tweederangs mensen werden gezien. Bovendien gebeurde dit allemaal met behulp van de wetenschap en waren het directe overheidsbesluiten, genomen door sociaal-democratische regering. Het stopte pas in 1958, toen het Rasbiologisch Instituut in Uppsala, nabij Stockholm, haar deuren sloot.”

Een voorbeeld van een plek waar Brouwer eigenlijk niet mocht komen, was de kelder van de universiteit van Stockholm waar lange tijd de beenderen lagen van tientallen overleden Sami mannen en vrouwen. “De eerste keer dat ik daar was, zei ik dat ik studeerde en even wilde rondneuzen. ‘Toevallig’ had ik een camera in mijn tas. Later hielp een contactpersoon mij om daar binnen te komen. In die kelders lagen tot kort geleden de beenderen van Sami die de opa of oma zijn geweest van mensen die nu nog leven. Veel van die beenderen zijn aan het begin van de twintigste eeuw door de rasbiologen geplunderd van begraafplaatsen. Nu zijn er Sami die deze beenderen terugeisen zodat hun voorouders alsnog een respectvolle begrafenis kunnen krijgen.”

Michiel Brouwer

“Doordat ik een soort van boers-noordelijk dialect spreek, maakte ik tijdens mijn reis door Zweden gemakkelijk contact met de lokale bevolking. Dat ik in mijn eentje in een oude Mercedesbus uit ’73 reisde, hielp ook. Vaak bleef ik langere tijd op één plek. Een keer bracht ik een week door bij hetzelfde gezin.” Dat Brouwer net als de Sami ook twee identiteiten met zich meedraagt, namelijk de Zweedse en de Nederlandse, zorgde er volgens hem voor dat mensen hem al snel vertrouwden. “Ik heb mij lang afgevraagd of ik Nederlander ben of een Zweed. Daardoor kon ik denk ik ook iets makkelijker doorvragen tijdens gesprekken met Sami. Ze wisten dat ik net als hen ook in twee culturen leef.”

Michiel Brouwer

Brouwer wil deze zomer een (foto)boek uitbrengen met de resultaten van zijn fotografisch onderzoek. Het idee is dat het boek kan worden uitgebreid op het moment dat er weer nieuwe ontwikkelingen zijn, legt hij uit. “De Zweedse staat neemt nog steeds geen grootschalige maatregelen om nu eens hélemaal uit te pluizen wat er precies is gebeurd in het verleden. Gooi die kelders open, bijvoorbeeld. Speel open kaart. Het is een soort van droom van mij dat, hoe cliché dat misschien ook klinkt, er een eindhoofdstuk in het boek komt dat gaat over het officiële besluit dat alle schedels en skeletten worden teruggegeven aan de Sami. Er liggen nog zo veel beenderen op een graf te wachten. Het lijkt mij bijvoorbeeld prachtig om een begrafenisstoet te fotograferen van een Sami familie die één van haar voorvaderen gaat herbegraven. Voorlopig zit dat er helaas niet in, ben ik bang.”

--
Bemachtig via Voordekunst een unieke publicatie, gesigneerd en wel.

Tekst door Quirinus Martijn

Mail

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
:Hoe te dromen:  Over slaap, verlangen en dromen over een betere wereld

Hoe te dromen: Over slaap, verlangen en dromen over een betere wereld

Als Stella Kummer ’s ochtends wakker wordt, bespreekt ze in bed haar dromen met haar vriend. Terwijl ze aan hem vertelt wat er die nacht in haar droomwereld is omgegaan, denkt ze na over dromen over de wereld. Begint het veranderen van de wereld niet eigenlijk gewoon in bed? Lees meer

Auto Draft 9

Dat het was

Hoe ga je om met herinneringen die te pijnlijk zijn om onder ogen te komen? Olivier Herter maakt het publiek getuige van een versnipperd landschap van herinneringen. Vloeiend, stemmig en ogenschijnlijk zonder plot wordt geprobeerd woorden te vinden, waar geen woorden voor te vinden zijn. Dit verhaal werd eerder op toneel gebracht door t Barre Land. Lees meer

:De archivaris en haar dochter: De eeuwige lijsten

De archivaris en haar dochter: De eeuwige lijsten

‘Ik wil geen literatuur van je maken.’ Hoe berg je je moeder in je schrijven, zonder haar essentie te bevriezen? Bareez Majid dicht in woord en beeld over ‘soon-to-be-dead-mothers’ en onderzoekt hoe hun lichamen functioneren als vergankelijk archief. Lees meer

Nog een keer: baas in eigen buik! 1

Nog een keer: baas in eigen buik!

Je zou zeggen dat het abortusrecht in Nederland vanzelfsprekend is, maar is dat eigenlijk wel zo? Een abortus is wettelijk gezien namelijk nog steeds strafbaar. Jihane Chaara neemt je mee in de politieke geschiedenis van het verworven abortusrecht in Nederland, die gepaard gaat met weerstand tegen dit recht op zelfbeschikking, maar ook met veel feministisch verzet en solidariteit. Lees meer

Auto Draft 8

Een transformatie van verlangen: brieven over consent

Wat als we consent en verlangen zélf als de voorwaarden van bevrijding en sociale rechtvaardigheid zien? Yousra Benfquih licht toe hoe genot-activisme ons niet alleen toelaat om ons tegen de dingen te verzetten, maar ook om te onderzoeken waar we naar verlangen. Lees meer

Iemand die me bij de hand neemt en me zegt hoe het moet, alles

Iemand die me bij de hand neemt en me zegt hoe het moet, alles

'Ik verlang zo erg naar een inspirerend figuur die logica ontdekt in de willekeur van wat ons allemaal overkomt. Die tegen me zegt: "Marthe, zó is het, en de rest is bullshit".' Lees meer

Auto Draft 7

Moederland

Zelfs in de Italiaanse zon lukt het niet altijd om donkere gedachten op afstand te houden. Roos Sinnige laat ons meedrijven op de ongrijpbare stroom die dan ontstaat. Lees meer

Mijn naam roept 1

Mijn naam roept

Hodo Abdullah beschrijft hoe de geschiedenis van Somaliland haar ook veel over haarzelf leerde. Hoe komt het dat het geloof in henzelf, de veerkracht en de trots van de Somalilanders zo verankerd zit in hun DNA? Wat geeft hun de kracht om door te gaan? Lees meer

:Oproep: Reageer op de briefwisseling over seksueel consent! 1

Oproep: Reageer op de briefwisseling over seksueel consent!

Ben je vrij in je verlangen? Op welke manieren kunnen en willen we elkaar aanraken? Reageer vóór 2 juni op de brieven van Yousra Benfquih en Alara Adilow. Lees meer

zonderverdergroet

zonder verdere groet

Rijk Kistemaker doet niet aan groeten. Rijk schrijft gedichten terwijl hij bezig is met andere dingen, zoals het opladen van een gehuurde Kia en huilen. Laat je meevoeren op zijn poëtische gedachtestroom. Lees meer

een interview met Abel Kamps

Interview met Abel Kamps: 'Ik hou ervan als mijn werk meer een ervaring wordt en minder een object.'

Aucke Paulusma gaat in gesprek met kunstenaar Abel Kamps: Hoe verweef je absurditeit of humor in je kunst, en welke rol spelen deze elementen in het creëren van de impact die je werk op de toeschouwer heeft? Lees meer

Jonathan de slakkenman

Jonathan de slakkenman

'Hij zag simpelweg hoe de slak zich terugtrok in zijn huisje wanneer het zich onveilig achtte. Vanwege hun gedeelde lot, voelde Jonathan zich geroepen om de naaktslak ook een toevluchtsoord te bieden.' In dit korte verhaal van Ivana Kalaš neemt Jonathans slakkenfascinatie langzaam zijn leven over. Lees meer

:Armoede, de bedpartner die je verlangen indringt: brieven over consent

Armoede, de bedpartner die je verlangen indringt: brieven over consent

Alara Adilow blikt terug op haar jongere zelf en ziet hoe onwetendheid en zelfdestructie haar afsneden van zorg en liefde, tot feministische en postkoloniale denkers haar aanraakten en haar openstelde om naar zichzelf en de wereld te kunnen kijken. Lees meer

Het insectenhotel

Het insectenhotel

‘Ik kan wel voor je krimpen.' Dieuke Kingma onderzoekt in een kort verhaal vol spinnenpoten en keverschildjes of je de ruimte die je inneemt in een relatie ook weer terug kan geven. Lees meer

Afgebeeld is een vrouw in badpak, zwemmend tussen vissen.

Anders zijn is niet ‘tegen de natuur’

Marthe van Bronkhorst duikt in de diepzee en ontleert acht lessen die ze vroeger op school onderwezen kreeg. Lees meer

Mooi vanbuiten en vanbinnen: pleidooi voor dagdagelijkse entomologie 2

Mooi vanbuiten en vanbinnen: pleidooi voor dagdagelijkse entomologie

Insecten hebben een slecht imago. We houden ze het liefst ver uit de buurt, maar dat is onterecht, vindt Jitte. Met dit artikel bewijst hij je graag van het tegendeel en vertelt hij hoe sluipwespen lieveheersbeestjes inschakelen als lijfwacht voor haar larven, over de indrukwekkende hersenen van de Darwinwesp, en hoe je een mierenkolonie opzet met één koningin. Lees meer

Auto Draft 6

ode aan de lepismA saccharinA

Lieke van den Belt neemt je mee in de wereld van de zilvervis. Met lichte en vervreemdende beelden schetst ze in twee gedichten een dialoog tussen deze beestjes en hun slachtoffers. Lees meer

Enterprise, Alabama

Enterprise, Alabama

Charlotte Duistermaat neemt je mee in de enigszins absurde culturele en historische impact van een snuitkeverplaag op een Amerikaans dorpje en de vergelijkbare migratiestromen van mens en dier. Lees meer

Oproep: Hard//hoofd zoekt een nieuwe Chef Beeld!

Hard//hoofd zoekt een nieuwe Chef Beeld!

Hard//hoofd zoekt een getalenteerde beelddenker (x/v/m) die visuele sturing geeft en die de redactie wil komen versterken! Lees meer

Oproep: Stouten Stift en het Rode Oor 2025 1

Oproep: De Stoute Stift en Het Rode Oor 2025

De jaarlijkse erotische schrijfwedstrijd Het Rode Oor en de daaraan gekoppelde illustratiewedstrijd De Stoute Stift staan weer open voor inzendingen! We zijn op zoek naar de beste erotische verhalen om naar te luisteren en vier Nederlandse en vier Vlaamse illustratoren die een beeld willen maken bij de beste verhalen van de erotische schrijfwedstrijd. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in september je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer