Asset 14

Eric Wiebes in Zomergasten

Eric Wiebes in Zomergasten

Wie heeft de grootste afstand tot de arbeidsmarkt: iemand zonder baan of iemand die denkt dat het leuk is om in een Braziliaanse grafietmijn te werken, vraagt Daan Steinebach zich af.

Als een politicus aanschuift bij Zomergasten is het naar goed Haags gebruik tijd voor antipolitiek. Afgelopen zondag was de eer aan Eric Wiebes, minister van Economische Zaken en Klimaat voor de VVD. Dat laatste is dan weer gebruik bij de VPRO: na Rutte (2016) en Ben Verwaayen (2012), is Wiebes de derde VVD’er in actieve dienst die de kostbare uren krijgt toebedeeld.

De avond was precies wat je had kunnen verwachten: er waren genoeg persoonlijke ontboezeminkjes. Zoals daar waren: Wiebes loopt graag door de bergen van de noordwestelijke VS met ‘hét tentje,’ van net meer dan een halve kilo. Sympathiek. Hij moet lachen om ‘Kreatief met Kurk,’ met Tosca Niterink en Arjen Ederveen. Waarom, geen idee. En Pippi Langkous natuurlijk. Al was dat fragment eerder een póging tot vertedering. De minister was als jongetje verliefd geweest op die ‘sterke vrouw.’ Al was het wel jammer dat ze niet werkte voor haar geld. Dat ze niet kan rekenen (‘Drie maal drie is zes, wiedewiedewie wil van mij leren?’) is niet erg: Wiebes legt het haar wel uit. Dat hij een kind is van de Tweede Feministische Golf wreekt zich hier: het probleem van mansplaining is ook meer iets van de derde.

Wiebes werkt niet voor het geld

Werk, dat ontlokte misschien het meest onthullende moment van de avond. Wat het is leerde Wiebes pas later, door een te jong overleden vader en een weliswaar feministische maar niet werkende moeder. Toen ontdekte hij ook hoe belangrijk het is. Niet om het geld (veelzeggend in zichzelf), maar om de zin die het geeft. Janine Abbring vraagt door, waarna de minister zijn bril afneemt (de hele avond een aankondiging van emotie). Een anonieme naaste heeft, leren we, ‘iets meer afstand tot de arbeidsmarkt dan ikzelf.’ Soms werk, soms niet. Zichtbaar geëmotioneerd verteld Wiebes over de moeilijkheid van die werkloze periodes, de neerslachtigheid, het isolement.

Ontroerend, al is het ook klassieke antipolitiek om een emotionele drijfveer te tonen achter de standpunten van je partij (‘VVD, de banenkampioen!’). Al staat dat in schril contrast met hoe hij even later de Britse Brexit-kampioen Boris Johnson affakkelt om een overvloed aan emotie. ‘We hebben een saaie baan,’ neemt de minister hardvochtig afstand van politiek vanuit het hart. Het gaat om goed beleid: ‘zodat we over twintig jaar kunnen zeggen dat het een goed idee was.’ Saai dus en zonder emoties, behalve als het over werk gaat. Of over wat Wiebes tot het grote thema van de avond heeft gedoopt: vooruitgang. ‘Dat ontroert me.’ Hem ontroeren ook zijn hardste critici: ‘Dat ze op een geestige manier wat bijdragen,’ zijn stem slaat bijna over, ‘is oké.’

In dat kader heeft hij er ook wat echte politiek in gesmokkeld, al is dat wel voor de goede verstaander. Na goed een uur verschijnt er een potlood in beeld, vastgehouden door Nobelprijswinnaar voor de economie Milton Friedman. ‘Mijn held,’ zwijmelt de minister. De held legt uit dat niemand dat potlood in zijn eentje had kunnen maken: hout uit de Amerikaanse staat Washington, rubber uit Maleisië, grafiet uit een mijn ‘ergens in Zuid-Amerika,’ enzovoorts enzovoorts. Dat potlood, doceert Friedman, brengt de duizenden mensen bij elkaar die eraan hebben gewerkt, niet alleen zodat je een potlood kunt kopen voor een schappelijk prijsje, maar ook om ‘harmonie en vrede’ te brengen in de hele wereld.

Wie belang hecht aan de aarde en menselijk welzijn is ‘enorm egocentrisch’

De minister steekt van wal met een minicollege economie. ‘Economie is de manier waarop wij dingen voor een ander doen,’ leren we. Mensen die er het nut niet van inzien en belang hechten aan de aarde en menselijk welzijn vindt Wiebes ‘enorm egocentrisch’. En dan moet het ergste nog komen, als hij het over de Nederlandse rijkdom heeft: ‘Die welvaart hebben wij zelf gemaakt. Er was niks, er was een modderpoel.’

Nee, minister Wiebes, dat hebben we niet zelf gemaakt. Die rijkdom hebben we gejat.

Waar? ‘Ergens in Zuid-Amerika,’ zei de door Wiebes zo bewonderde Milton Friedman over dat grafiet. Die onnauwkeurigheid was vast niet per ongeluk. De enige grafietmijnen in Zuid-Amerika zijn in het straatarme zuiden van Brazilië, op het moment van de documentaire van Friedman al anderhalf decennium onder bewind van een gruwelijke militaire junta in dienst van Westerse multinationals – iets waar de ‘Braziliaanse Trump’, Jair Bolsonaro, openlijk naar terugverlangt. Net als de rest van Zuid-Amerika, overigens. Allemaal gesteund of opgezet door de CIA en geadviseerd door, jawel, diezelfde Friedman. ‘Vrede en harmonie.’

Dat is het verhaal dat Wiebes ons niet vertelde, maar wat voor iedereen die ‘niet meer hoeft te werken voor het geld’, zoals hij, wel de werkelijkheid is: postkoloniaal hyperkapitalisme dat het met de aarde, de mens en zelfs de democratie niet te nauw neemt.

Mail

Daan Steinebach (Utrecht, 1995) is schrijver en begint het liefst over alles een discussie. Hij studeert internationaal recht, eerder Nederlands recht en filosofie.

Bram Dirven oordeelt, maakt en bepaalt over illustraties en is hiermee de illustratordictator bij Hard//hoofd.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
Lees meer
test
het laatste
:The chosen family: Beelden van queer vruchtbaarheid

The chosen family: Beelden van queer vruchtbaarheid

Marit Pilage onderzoekt beelden van queer vruchtbaarheid in de kunst om zo de definitie van vruchtbaarheid, zwangerschap en ouderschap te herdefiniëren. Lees meer

Een woud vol dichtgetimmerde hokjes

Een woud vol dichtgetimmerde hokjes

Zazie Duinker baant zich een weg door het oerwoud van de (hergedefinieerde) woorden. Lees meer

In de afwezigheid van 1

In de afwezigheid van

Marit Pilage onderzoekt de rol en betekenis van kunst bij zwangerschap en vruchtbaarheid, maar vooral ook bij het uitblijven daarvan. Lees meer

Liever een monster

Liever een monster

Het is moeilijk te accepteren dat mensen kunnen doden, maar waarom maken we van moordenaars karikaturen? Een voorpublicatie uit Lotje Steins Bisschop en Roselien Herderschee Dodelijke gekte. Lees meer

Hoe in Duitsland het Zionistische establishment wint

Hoe in Duitsland elke vorm van empathie met inwoners van Palestina wordt verboden

De situatie in Duitsland is de laatste dagen geëscaleerd. Het politieapparaat en de politiek gebruiken harde repressiemiddelen om vooral Duitse mensen van kleur of met een migratieachtergrond de kop in te drukken. Zij verliezen op dit moment hun vrijheid van meningsuiting. Lees meer

Een villa voor het onbekende

Een villa voor het onbekende

Floris Tesink bezocht het FOMU, waar Grace Ndiritu door associatieve combinatie een expositie invulde. "Dit conflict tussen de fotografie en de ruimte brengt je op een plek die niet te begrijpen is, maar toch verslavend voelt voor degene die zich hieraan overgeeft." Lees meer

Wat dondert het of fossiele subsidies ‘echt subsidies zijn’?

Wat dondert het of fossiele subsidies ‘echte subsidies’ zijn?

‘De grootste catastrofe in de geschiedenis van de mensheid is niet het moment voor afleidingsmanoeuvres.’ Lees meer

:De aankondiging: De kunst van vertrekken (deel 1)

De kunst van vertrekken: de aankondiging

Voor kunstenaars is het essentieel om zichtbaar te zijn voor publiek. Maar wat gebeurt er als een kunstenaar zich terugtrekt of zelfs helemaal stopt met het maken van kunst? In deel 1 van de serie ‘De kunst van het vertrekken’ kijkt Lara den Hartog Jager naar de kunst waarmee sommige kunstenaars afscheid nemen uit de kunstwereld. Lees meer

Een gestolde eeuwigheid

Futiliteit op een gestolde eeuwigheid

De bergen laten Nick Sens al even niet meer met rust. Waar komt de drang vandaan ze, ondanks de mogelijke gevaren, te willen beklimmen? Lees meer

:Koloniale pijn: Papoeavlag niet gewenst tijdens defilé Veteranendag 1

Koloniale pijn: Papoeavlag niet gewenst tijdens defilé Veteranendag

24 juni was het Veteranendag, acht jaar geleden was het de oud-militairen voor het eerst verboden tijdens het veteranendefilé te lopen met de Morgenster, de vlag van de Papoea’s. Waarom gebeurde dat? Lees meer

 1

Alleen het gehele verhaal kan voor heling zorgen

Bijna 80 jaar na dato erkent de Nederlandse staat 17 augustus 1945 pas als officiële Indonesische onafhankelijkheidsdatum. Benjamin Caton vraagt zich af waarom sommige partijen deze ontwikkelingen tegenwerken en waar hun denkfouten zitten. 'Het is niet nodig is om de ene pijn te ontkennen om erkenning te krijgen voor de andere.' Lees meer

:De roman als tapijt van verweven geschiedenissen: hoe een collectieve schrijversblik houvast biedt 1

De roman als tapijt van verweven geschiedenissen: hoe een collectieve schrijversblik houvast biedt

Wat willen we vertellen, wat hebben we te vertellen en hoe willen we dat vertellen? Amber Netten, Marleen Doré en Zuma Knegjes vinden houvast in collectiviteit. Lees meer

Zelfs een kapotte klok wijst tweemaal per dag de juiste tijd aan

Zelfs een kapotte klok wijst tweemaal per dag de juiste tijd aan

Als klein meisje had Roosje van der Kamp een ritueel waarmee ze hoopte haar ouders te kunnen beschermen tegen de dood. Kan magisch denken in plaats van een poging tot controle, ook een vorm van loslaten zijn? Kan het ook een daad van liefde zijn? Lees meer

De on//smakelijke week: Wondermeisjes (of: de aantrekkingskracht van anorexia) 4

De on//smakelijke week: Wondermeisjes (of: de aantrekkingskracht van anorexia)

Toen in juni 2014 een week in het teken van eten stond was Emy Koopman not amused. Ze schreef een nog altijd actueel essay over de vraag of een eetstoornis een modeverschijnsel is. Eten door de ogen van een ex-magerzuchtige. Lees meer

Zeikwijf

De on//smakelijke week: Pisnijd

Van hoge prijzen tot pottenkijkers: een bezoek aan een openbaar toilet is voor vrouwen vaak niet vanzelfsprekend. Sofie Hees verdiept zich in de ins en outs van dit decennia-oude probleem. Lees meer

Ik heb schijt

Ik heb schijt

Maatschappelijke ongelijkheid begint in de buurt waarin je opgroeit laat Milio van de Kamp zien in zijn debuut ‘Misschien moet je iets lager mikken’, dat op 16 mei verschijnt. Een voorpublicatie. Lees meer

Toxic Friendships

Toxic Friendships

Het verbreken van toxic friendships geldt op TikTok als een vorm van self-care, maar is dat wel zo? Rijk Kistemaker buigt zich erover. Lees meer

Factdroppen

Factdroppen

Is het herhalen van feiten een manier om grip te krijgen op een wereld die steeds onzekerder is? Max Beijneveld gaat op zoek naar een alternatief voor ongebreideld factdroppen. Lees meer

Een <em>mountain home</em> in een wereld waar de tijd verdwijnt

Een mountain home in een wereld waar de tijd verdwijnt

Na het luisteren van de podcast Dolly Parton’s America besluit Anna van der Kruis haar eigen fascinatie voor Dolly Parton te onderzoeken. Waarom slikt ze alles wat Dolly haar verkoopt? Hoe kan het dat Dolly zoveel verschillende mensen samenbrengt? Tijdens de zoektocht komt ze erachter dat haar verhouding tot Dolly Parton persoonlijker is dan ze... Lees meer

Porseleinen beeldje van Vrouwe Justitia: vrouw met een roze gedrapeerde jurk en een witte blinddoek rond haar ogen

Academische vrijheid m’n reet

Promovenda Harriët Bergman voelt niet de vrijheid om zich écht kritisch uit te laten over machthebbers. De oorverdovende stilte op rechts na het ontslag van universitair hoofddocent Susanne Täuber bewijst voor haar eens te meer: veel hoeders van het vrije woord geven alleen om de status quo. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier! 

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer