Asset 14

Compromisloze solidariteit

Compromisloze solidariteit 1

Op 9 maart liepen er ongeveer 15.000 mensen mee met de Women’s March in Amsterdam. Deze was niet alleen bijzonder omdat er zoveel demonstranten op de been werden gebracht, maar ook omdat er een diversiteit aan mensen samenkwam die tot dusver ongekend was binnen het Nederlands feminisme. Een interview met lead organizer Adinda Veltrop.

De Women’s March die in 2017 in Amsterdam werd gehouden kreeg de kritiek vooral voor witte vrouwen te zijn (een kritiek die vrouwenbelangenorganisaties in ons land wel vaker moeten incasseren). Dit keer bracht de mars een verscheidenheid aan mensen samen, zowel onder de lopers als in de line-up van sprekers, bestaande uit onder andere de formidabele Enaam Ahmed Ali die de mars inleidde, Velvet December, die namens PROUD (de sekswerkersvakbond) een niet te missen speech gaf, Annika Mell die sprak over actievoeren met een beperking en de Online Disability March en black queer activiste Naomie Pieter die een krachtige performance hield.

Het zou heel normaal moeten zijn, maar helaas was de kleurrijkheid een totaal nieuwe ervaring voor menig aanwezige witte feminist. En anders dan bij de sporadische token-sprekers bij institutionele manifestaties, voelde deze accurate representatie van vrouwen uit Nederland niet geforceerd, maar als een bloeiende rijkdom aan sprekers die in de dominante cultuur normaal niet te horen zijn.

Intersectionaliteit
In een land waarin extreemrechts oprukt en veel mensen op basis van verschillende identiteiten (verbonden met religie, kleur, gender en seksualiteit) in toenemende mate worden bedreigd, klinkt steeds vaker de oproep dat we ons moeten verenigen om samen sterk te staan en ons niet moeten laten versplinteren in verschillende bewegingen die zich hard maken tegen óf klimaatverandering, óf financiële ongelijkheid, óf racisme, óf seksisme. Intersectionaliteit, of kruispuntdenken, is daarvoor essentieel.

Het handelen in lijn met een intersectioneel perspectief is nog niet altijd zo simpel

Intersectioneel feminisme kijkt niet alleen naar één vorm van onderdrukking of discriminatie (op basis van gender) maar neemt ook andere vormen in acht, op basis van kleur, seksuele oriëntatie, beperkingen, klasse, en zo meer. Door bewust te zijn van wat voor privileges of onderdrukking mensen ondervinden op basis van allerlei verschillende aspecten van hun persoon, kan er worden blootgelegd hoe complex emancipatie kan zijn. Waar sommigen het vragen van aandacht voor die problematiek wegzetten als ‘hokjes aanvinken’, gaat het om het onderzoeken van hoe bepaalde vormen van onderdrukking elkaar versterken en hoe bijvoorbeeld witte vrouwen ook een rol spelen in de onderdrukking van zwarte vrouwen.

Het handelen in lijn met een intersectioneel perspectief is alleen nog niet altijd zo simpel, noch is het bij elkaar brengen van mensen die allen voor een andere zaak strijden dat. Hoe krijg je dat toch voor elkaar? En wat voor problemen komen daarbij kijken? Ik spreek Women’s March Nederland lead organizer Adinda Veltrop over het succes van de manifestatie en de uitdagingen van een intersectionele aanpak.

Communicatie- en strategiespecialist Adinda Veltrop kwam door een samenloop van omstandigheden eind 2017 bij Women’s March Nederland terecht. Ze was na haar master Gender & Ethnicity aan de universiteit van Utrecht, waar ze onder meer bij Gloria Wekker en Rosi Braidotti studeerde, aan de slag gegaan bij verschillende nonprofit organisaties en activistische initiatieven, maar deze waren uiteindelijk niet aan haar besteed. Veltrop vond dat er te weinig mogelijkheden waren binnen de meeste organisaties om actief onderwerpen aan te pakken zoals onder andere de witheid en heteronormativiteit van de sector en de rol die financiering er vaak speelt.

‘We zijn eigenlijk gegroeid van een vrouwenbeweging naar een intersectioneel feministische én antiracistische organisatie en dat is wel een heel groot verschil.’

Toen ze zich aansloot bij Women’s March NL en met andere lead organizers naar de toekomst keek, zei ze ‘we moeten dingen wel even anders gaan aanpakken’ En dat deden ze. Een jaar lang gooide Veltrop veel op de schop en dat was volgens haar hard nodig: ‘Women’s March had een beetje het imago van een wit vrouwenclubje dat de straat op gaat en dan roept “jeej vrouwen”. Moeten we dat wel willen? Heeft Nederland dat echt wel nodig, een land dat eigenlijk vanuit alle non-profit organisaties al gedomineerd wordt door witte identiteit en witte prioriteiten?’

Veltrop wilde echt iets anders bieden en was vastbesloten het intersectioneler aan te pakken. Dat begon dan ook met het losmaken van de Nederlandse tak van de mondiale Women’s March organisatie. Als een gelover in grassroots activisme wilde ze, net als de anderen in de kerngroep van de organisatie, sowieso al niet aan die top-down structuur. En toen er ook nog een inhoudelijk conflict kwam met Women’s March Global met betrekking tot de FOSTA SESTA wet, een wet die sekswerk verder criminaliseerde onder het mom van het tegengaan van mensenhandel, was de kogel door de kerk. Women’s March Nederland vond het onacceptabel dat de mondiale Women’s March geen duidelijk pro-sekswerk standpunt innam. In plaats daarvan gingen ze voor een ‘dialoog’ waarin verschillende kanten werden belicht, maar volgens Veltrop gebeurde dat niet adequaat: ‘alle organisaties die ze een platform gaven om de kant van sekswerk te belichten zagen sekswerk alleen maar als trafficking.’ Dit was voor de activiste onoverkomelijk: ‘This is a hill that I’m willing to die on.’ Women’s March NL werd autonoom en veranderde haar logo. ‘We zijn eigenlijk gegroeid van een vrouwenbeweging naar een intersectioneel feministische én antiracistische organisatie en dat is wel een heel groot verschil.’

Compromisloze solidariteit 2

Adinda Veltrop (©Judith Dekker)

Compromisloos
Onder het mom van none of us are free until all of us are free past Women’s March Nederland met haar stelligheid goed in de huidige feministische vierde golf, die getekend wordt door compromisloze solidariteit aan allen die gemarginaliseerd worden binnen onze - nog steeds patriarchale -samenleving. Er is steeds vaker aandacht voor de noodzaak van intersectionaliteit bij hedendaags feminisme, maar volgens Veltrop wordt nog regelmatig het punt gemist: ‘Zonder mensen te willen afvallen, maar men lijkt vaak te denken dat het “diversiteit” betekent. Terwijl het veel meer gaat om: wat probeer je actief te veranderen? Voor mij betekent het vooral actie ondernemen om te zorgen dat er echt meer gelijkheid gaat komen in de maatschappij. Dat mensen niet meer op verschillende manieren worden onderdrukt, en dat je ook kijkt naar de rol - en verantwoordelijkheid - die witte mensen hierin spelen. Zowel in de maatschappij als specifiek in de feministische hoek.’

In Nederland heerst vaak het idee: we moeten inhoudelijk zo breed mogelijk blijven, want dan kunnen zoveel mogelijk mensen zich aansluiten.

In de praktijk betekende dat voor Women’s March NL een heel duidelijk antiracistische stellingname. Dat begon met een compromisloze houding op hun socials. In het najaar van 2018 begon de organisatie heel veel te posten over het racisme van Zwarte Piet. Dit was niet alleen uit idealisme; ze wilden ook kijken hoe de volgers daarop zouden reageren, omdat dit eerder nooit zo expliciet werd besproken. Toen de onvermijdelijke witte weerstand er was zei Veltrop namens de organisatie: ‘ik begrijp dat jullie hier een andere mening over hebben, maar het lijkt erop dat jullie je voor 95% wel kunnen scharen achter wat wij posten. Dus dan is de keuze aan jullie: vind je het zo onoverkomelijk dat wij racisme racisme noemen dat je ons vervolgens niet meer wil volgen? Of zeg je van: “ik blijf en misschien leer ik nog wel iets”?’

Hierin gebruikt Women’s March NL een opvallend andere benadering dan veel linkse bewegingen. Of het nou politieke partijen of maatschappelijke projecten zijn: vaak wordt er eindeloos water bij de wijn gedaan om ‘constructief’ te zijn, ‘de dialoog aan te gaan’ en om zoveel mogelijk (witte) mensen te betrekken en thuis te laten voelen. Nederland is een compromis-land, maar, zoals de afgelopen jaren ook bij Zwarte Piet-beleid en -discussies gebeurde, gaan deze compromissen vaak over de ruggen van mensen van kleur; over de ruggen van Islamitische mensen (of zij die daarvoor worden aangezien), gevluchte mensen en Afro-Nederlanders (NB: mensen kunnen alledrie tegelijkertijd zijn).

In Nederland heerst vaak het idee: we moeten inhoudelijk zo breed mogelijk blijven, want dan kunnen zoveel mogelijk mensen zich aansluiten. Dat resulteert er bij links echter eigenlijk bijna altijd in dat men niet overtuigend stelling durft te nemen tegen racisme. Toch blijkt je compromisloos opstellen juist op veel plekken erg succesvol. VS congreslid Alexandria Ocasio-Cortez’ campagne is hier het beste voorbeeld van.

Als je solidariteit wilt dan zal je zelf daar als eerste mee moeten beginnen. Dus dat hebben we vorig jaar ook gedaan.

Women's March NL koos onder leiding van Veltrop een soortgelijke benadering. ‘We hebben ons vanaf ons festival op internationale vrouwendag in 2018 expliciet geprofileerd met intersectioneel feminisme én antiracisme. Want die twee horen gewoon onlosmakelijk bij elkaar.’ Dat is dan ook waar Women’s March NL volgens Veltrop haar bestaansrecht vandaan haalt. ‘Als je telkens alles op dezelfde manier blijft doen, dan gaat er nooit iets veranderen. Dan kan er ook niets veranderen. Dus je moet minder braaf de status quo volgen en meer je eigen pad durven trekken. We moeten af van dingen doen omdat ze altijd zo zijn gedaan.’

Compromisloze solidariteit 3

Activisten tijdens de Women's March op 9 maart (©Kim Pieper Photography)

Geen woorden maar daden
En het anders aanpakken deden ze. Dat de beweging divers moest worden was overduidelijk. Maar in tegenstelling tot vele organisaties die met een diversiteitscommissie aan de slag gaan, hadden ze bij Women’s March NL iets anders voor ogen. ‘Intern hadden we wel discussies over of we heel bewust bepaalde mensen moesten gaan aantrekken naar de organisatie om mee verder te werken, maar ik had zoiets van: nee, we have to show up first. That’s the most important thing. Als je solidariteit wilt dan zal je zelf daar als eerste mee moeten beginnen. Dus dat hebben we vorig jaar ook gedaan. We probeerden zoveel mogelijk aanwezig te zijn bij alles, vooral wanneer daar traditioneel gezien vaak geen steun vanuit feministische of vrouwenbewegingen was. In de bus met Mitchell Esajas naar de demo tegen Zwarte Piet; bij de initiatieven van de sekswerkersbeweging waar je nooit nonprofits met een focus op vrouwen ziet; bij We Reclaim our Pride van Black Queer Trans Resistance. Vanalles. Dit was in de eerste plaats omdat het nodig was en we dit historisch gezien hebben verzaakt, maar het was ook meteen de manier om mensen intern in de groep te laten zien hoe belangrijk die intersectionele benadering is. Er is zoveel te leren door schouder aan schouder met anderen te staan en naar hen te luisteren.’

En zo bouwde Women’s March Nederland een beweging en gingen ze binnen korte tijd van een compacte groep naar een collectief van 50 mensen. Door zich overal te laten zien, door de kruisbestuivingen op te zoeken, door actief te handelen op basis van die intersectionele benadering. ‘Dat is dus ook precies waar ik het eerder over had, het actie ondernemen. Want intersectionaliteit gaat over rechtvaardigheid en je verantwoordelijkheid nemen. Als je bulkt van het privilege, of dat nou wit privilege is of financiering van de overheid, dan moet je daar iets mee doen.’ En gedaan hebben ze. Op 9 maart liepen er, ondanks het slechte weer, 15.000 mensen door Amsterdam om zich uit te spreken tegen de misstanden van het patriarchaat.

‘Ik denk dat er heel veel activisme is in Nederland, maar het is heel individueel’

Ondanks de succesvolle mars weet Veltrop dat alleen marcheren de wereld niet gaat redden. ‘Mensen vragen wel eens: wat lost het op om te gaan demonstreren. En in principe lost het natuurlijk geen ene fuck op. Ik zal de eerste zijn om dat toe te geven. Maar het is een begin, van woorden naar actie. Maar het betekent zo ontzettend veel voor eigenlijk iedereen. Dat gevoel dat je om je heen kijkt en denkt: wauw, deze mensen begrijpen het allemaal, die staan waar ik voor sta. Ze willen het beter doen en het moet beter kunnen, want zoveel mensen willen het. Dat alleen al is het nut van zo’n jaarlijks event. Maar dat moet je doorzetten en daar moet je concrete tools voor geven. Daarom gaan we ook naar de Week tegen Racisme in Pakhuis de Zwijger. Daarom lopen we ook mee met de FNV op de Dag van de Arbeid. Daarom gaan we ook naar het festival dat door de Internationale Socialisten wordt georganiseerd.

We blijven gewoon doorgaan om steeds meer toegankelijke dingen -vooral op lokaal niveau- te doen, zodat iedereen kleine manieren vindt om activisme in zijn, haar of hun dagelijks leven te passen. Ik denk dat er heel veel activisme is in Nederland, maar het is heel individueel. Als je naar Instagram-accounts kijkt, vooral van jongeren, naar Facebookprofielen en Twitter… Er is heel veel individueel activisme gaande, maar het is zeldzaam dat je bij elkaar komt op een evenement en dat je elkaar zo herkent.’ Toch wist Women’s March Nederland zo’n zeldzame gelegenheid te creëren, en zette ze een event neer dat aan velen voor de eerste keer liet zien hoe kleurrijk en solidair een linkse actiebeweging zou kunnen zijn en hoeveel kracht we kunnen hebben als we een verscheidenheid aan mensen weten te verenigen.

Hoofdafbeelding ©Alina Bijl



Mail

Naomí Combrink is patriarchaatsloper, literatuur- en cultuurwetenschapper, verhalenverslaafde en weet nog steeds niet of ze zich nu schrijfster of schrijver wil noemen.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
Lees meer
test
het laatste
:Hoe te dromen:  Over slaap, verlangen en dromen over een betere wereld

Hoe te dromen: Over slaap, verlangen en dromen over een betere wereld

Als Stella Kummer ’s ochtends wakker wordt, bespreekt ze in bed haar dromen met haar vriend. Terwijl ze aan hem vertelt wat er die nacht in haar droomwereld is omgegaan, denkt ze na over dromen over de wereld. Begint het veranderen van de wereld niet eigenlijk gewoon in bed? Lees meer

Auto Draft 9

Dat het was

Hoe ga je om met herinneringen die te pijnlijk zijn om onder ogen te komen? Olivier Herter maakt het publiek getuige van een versnipperd landschap van herinneringen. Vloeiend, stemmig en ogenschijnlijk zonder plot wordt geprobeerd woorden te vinden, waar geen woorden voor te vinden zijn. Dit verhaal werd eerder op toneel gebracht door t Barre Land. Lees meer

:De archivaris en haar dochter: De eeuwige lijsten

De archivaris en haar dochter: De eeuwige lijsten

‘Ik wil geen literatuur van je maken.’ Hoe berg je je moeder in je schrijven, zonder haar essentie te bevriezen? Bareez Majid dicht in woord en beeld over ‘soon-to-be-dead-mothers’ en onderzoekt hoe hun lichamen functioneren als vergankelijk archief. Lees meer

Nog een keer: baas in eigen buik! 1

Nog een keer: baas in eigen buik!

Je zou zeggen dat het abortusrecht in Nederland vanzelfsprekend is, maar is dat eigenlijk wel zo? Een abortus is wettelijk gezien namelijk nog steeds strafbaar. Jihane Chaara neemt je mee in de politieke geschiedenis van het verworven abortusrecht in Nederland, die gepaard gaat met weerstand tegen dit recht op zelfbeschikking, maar ook met veel feministisch verzet en solidariteit. Lees meer

Auto Draft 8

Een transformatie van verlangen: brieven over consent

Wat als we consent en verlangen zélf als de voorwaarden van bevrijding en sociale rechtvaardigheid zien? Yousra Benfquih licht toe hoe genot-activisme ons niet alleen toelaat om ons tegen de dingen te verzetten, maar ook om te onderzoeken waar we naar verlangen. Lees meer

Iemand die me bij de hand neemt en me zegt hoe het moet, alles

Iemand die me bij de hand neemt en me zegt hoe het moet, alles

'Ik verlang zo erg naar een inspirerend figuur die logica ontdekt in de willekeur van wat ons allemaal overkomt. Die tegen me zegt: "Marthe, zó is het, en de rest is bullshit".' Lees meer

Auto Draft 7

Moederland

Zelfs in de Italiaanse zon lukt het niet altijd om donkere gedachten op afstand te houden. Roos Sinnige laat ons meedrijven op de ongrijpbare stroom die dan ontstaat. Lees meer

Mijn naam roept 1

Mijn naam roept

Hodo Abdullah beschrijft hoe de geschiedenis van Somaliland haar ook veel over haarzelf leerde. Hoe komt het dat het geloof in henzelf, de veerkracht en de trots van de Somalilanders zo verankerd zit in hun DNA? Wat geeft hun de kracht om door te gaan? Lees meer

:Oproep: Reageer op de briefwisseling over seksueel consent! 1

Oproep: Reageer op de briefwisseling over seksueel consent!

Ben je vrij in je verlangen? Op welke manieren kunnen en willen we elkaar aanraken? Reageer vóór 2 juni op de brieven van Yousra Benfquih en Alara Adilow. Lees meer

zonderverdergroet

zonder verdere groet

Rijk Kistemaker doet niet aan groeten. Rijk schrijft gedichten terwijl hij bezig is met andere dingen, zoals het opladen van een gehuurde Kia en huilen. Laat je meevoeren op zijn poëtische gedachtestroom. Lees meer

een interview met Abel Kamps

Interview met Abel Kamps: 'Ik hou ervan als mijn werk meer een ervaring wordt en minder een object.'

Aucke Paulusma gaat in gesprek met kunstenaar Abel Kamps: Hoe verweef je absurditeit of humor in je kunst, en welke rol spelen deze elementen in het creëren van de impact die je werk op de toeschouwer heeft? Lees meer

Jonathan de slakkenman

Jonathan de slakkenman

'Hij zag simpelweg hoe de slak zich terugtrok in zijn huisje wanneer het zich onveilig achtte. Vanwege hun gedeelde lot, voelde Jonathan zich geroepen om de naaktslak ook een toevluchtsoord te bieden.' In dit korte verhaal van Ivana Kalaš neemt Jonathans slakkenfascinatie langzaam zijn leven over. Lees meer

:Armoede, de bedpartner die je verlangen indringt: brieven over consent

Armoede, de bedpartner die je verlangen indringt: brieven over consent

Alara Adilow blikt terug op haar jongere zelf en ziet hoe onwetendheid en zelfdestructie haar afsneden van zorg en liefde, tot feministische en postkoloniale denkers haar aanraakten en haar openstelde om naar zichzelf en de wereld te kunnen kijken. Lees meer

Het insectenhotel

Het insectenhotel

‘Ik kan wel voor je krimpen.' Dieuke Kingma onderzoekt in een kort verhaal vol spinnenpoten en keverschildjes of je de ruimte die je inneemt in een relatie ook weer terug kan geven. Lees meer

Afgebeeld is een vrouw in badpak, zwemmend tussen vissen.

Anders zijn is niet ‘tegen de natuur’

Marthe van Bronkhorst duikt in de diepzee en ontleert acht lessen die ze vroeger op school onderwezen kreeg. Lees meer

Mooi vanbuiten en vanbinnen: pleidooi voor dagdagelijkse entomologie 2

Mooi vanbuiten en vanbinnen: pleidooi voor dagdagelijkse entomologie

Insecten hebben een slecht imago. We houden ze het liefst ver uit de buurt, maar dat is onterecht, vindt Jitte. Met dit artikel bewijst hij je graag van het tegendeel en vertelt hij hoe sluipwespen lieveheersbeestjes inschakelen als lijfwacht voor haar larven, over de indrukwekkende hersenen van de Darwinwesp, en hoe je een mierenkolonie opzet met één koningin. Lees meer

Auto Draft 6

ode aan de lepismA saccharinA

Lieke van den Belt neemt je mee in de wereld van de zilvervis. Met lichte en vervreemdende beelden schetst ze in twee gedichten een dialoog tussen deze beestjes en hun slachtoffers. Lees meer

Enterprise, Alabama

Enterprise, Alabama

Charlotte Duistermaat neemt je mee in de enigszins absurde culturele en historische impact van een snuitkeverplaag op een Amerikaans dorpje en de vergelijkbare migratiestromen van mens en dier. Lees meer

Oproep: Hard//hoofd zoekt een nieuwe Chef Beeld!

Hard//hoofd zoekt een nieuwe Chef Beeld!

Hard//hoofd zoekt een getalenteerde beelddenker (x/v/m) die visuele sturing geeft en die de redactie wil komen versterken! Lees meer

Oproep: Stouten Stift en het Rode Oor 2025 1

Oproep: De Stoute Stift en Het Rode Oor 2025

De jaarlijkse erotische schrijfwedstrijd Het Rode Oor en de daaraan gekoppelde illustratiewedstrijd De Stoute Stift staan weer open voor inzendingen! We zijn op zoek naar de beste erotische verhalen om naar te luisteren en vier Nederlandse en vier Vlaamse illustratoren die een beeld willen maken bij de beste verhalen van de erotische schrijfwedstrijd. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in september je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer