Het is onmogelijk objectief te zijn over liefde en seksualiteit. Als expliciet subjectieve interviewer vraagt Hard//hoofd mensen over voorkeuren waar de redacteur zelf ook ervaring mee heeft, nieuwsgierig naar is of heimelijk verlangen toe voelt. In dit eerste deel stelt Simone Peek vragen die Meerminner Roos Reijbroek beantwoordt. Wedervragen zijn toegestaan.
Het is zaterdagmiddag en we zijn in een verstild Hard//hoofdkantoor. Roos Reijbroek zit naast me, haar stoel is van de tafel afgeschoven en naar mij toe gericht. Ik rommel te lang met mijn laptop, opnameapparatuur, de koekjes en verse jus d'orange. Ze hoeft geen koffie. Roos heeft krullend donkerblond-rood haar, blauwe ogen. Ze kijkt me open en nieuwsgierig aan. Roos is professioneel in het kiezen van haar woorden over polyamorie, ze is dan ook de initiatiefnemer van De Meerminners, coaching en community voor non-monogamisten.
Roos woont samen met twee partners; Lenneke met wie ze zes jaar samen is, en Koen, met wie ze twee jaar een relatie heeft. Daarover wil ik het hebben. Tot mijn zesde had mijn vader een relatie met mijn moeder en de moeder van mijn halfzus, mijn peetmoeder. Waarschijnlijk neem ik hierdoor vanzelfsprekend aan dat er meerdere constellaties mogelijk zijn, maar wat het precies voor mij betekent heb ik nooit geformuleerd.
Polyamorie
Roos ziet Polyamorie als onderdeel van de parapluterm Consensuele Non-Monogamie (CNM). Onder die paraplu hangt van alles. Het kan een driehoeksrelatie zijn of swingen. Of een triootje met je vriend en een vriendin als je dronken bent. Zelfs What happens in Vegas stays in Vegas. Polyamorie is een brede subterm. Voor Roos betekent het: het aangaan van meerdere romantische, seksuele en emotionele verbindingen.
'Sommige polyamoristen zullen zeggen dat het alleen over liefdesrelaties gaat. Dat vind ik tekortdoen aan seks. Het emotionele en romantische vind ik daaraan evenwaardig. Dit betekent dat, als ik dat wil, ik korte date-episodes of one-night-stands met andere mensen kan hebben. In de praktijk komt het weinig voor want ik heb er geen tijd voor, en ik ben nogal van de lange verbintenissen. Maar het kan en gebeurt wel. Met Lenneke is het ook wel eens gebeurd dat er een bult mensen ontstond, met lichaamsdelen overal, genitaliën. In consensus.'
Het is ook weleens gebeurd dat er een bult mensen ontstaat, met lichaamsdelen overal, genitaliën. In consensus.
De Ware Liefde
Bestaan er één of meer juiste persoon voor jou?
S: Soms is het al lastig genoeg om één iemand te vinden die ik leuk en aardig en aantrekkelijk genoeg vind om iets mee te beginnen. Hoe bestaat het dat een polyamorist zo veel leuke mensen tegenkomt? Ligt dat in je persoonlijkheid?
R: Ik denk dat het gaat over verwachtingsmanagement. Wanneer je verwacht dat je één iemand tegenkomt die aan alles voldoet, dan is de kans groot dat je veel mensen tegenkomt die niet matchen. Stel, jij moet mijn perfecte seksuele match zijn, me emotioneel altijd steunen, compatibel zijn voor de aankomende vijfentwintig jaar of meer, én we moeten overeenkomsten hebben, dezelfde interesses. Er moet van alles en dán pas is iemand goed. Ja, jezus, dan blijft er inderdaad niet veel over.
In de praktijk komt het erop neer dat niet iedereen leuk is voor jou. Niet bij iedereen heb je die interesse. Maar op het moment dat je iemand kunt accepteren omdat je niet alles van diegene hoeft, maakt dat de druk minder groot. Wat denk jij van dat idee?
S: Nou, ik ben niet vaak iemand tegengekomen die een relatie zo open aandurft. Of misschien deinsde ik zelf terug, waardoor ik vaker in een monogame relatie belandde. Omdat ik daarvoor de mensen aantrek of opzoek.
R: Ze zijn ook niet zo breed gezaaid, polyamoristen. Er is in Nederland geen onderzoek naar hoeveel non-monogamisten er zijn, en wat dat dan precies zou betekenen. *
Maar het zijn er minder dan het aantal mensen dat een monogame insteek heeft. Dus de kans dat je er een tegenkomt, is vrij klein.
S: Dat woord vind ik treffend, insteek. Het is namelijk niet zo dat iedere monogamist binnen zijn relatie blijft. In de relatiesferen vind ik vreemdgaan trouwens een zeer egoïstische handeling. Wanneer je de ander geen kans geeft om in te stemmen.
R: Het is niet sexy. Vreemdgaan is het niet waard.
Begin van de relatie
Liefde vanaf de eerste blik, of groeide het langzaam?
R: Lenneke heb ik ontmoet bij Genderstudies. Als je ooit leuke vrouwen wil oppikken moet je genderstudies gaan doen. Allemaal explorerende, feministische, sterke en intelligente vrouwen. Ik sprak haar aan en zij dacht meteen 'Oh my god', ik vond haar alleen erg aardig. Pas na een tijdje besefte ik wat een leuke vrouw ze was.
Als je een batterij in de lucht had gehouden had je hem kunnen opladen met de spanning die er hing
Ik had op dat moment een vriend en wachtte heel lang voordat er iets tussen ons gebeurde omdat ik het in overleg met hem deed. We dachten dat afstand zou helpen. Dat hielp niet. Toen hebben we elkaar een tijdje platonisch gezien. Dat kón wel, maar als je een batterij in de lucht had gehouden had je hem kunnen opladen met de spanning die er hing.
Daarna dacht ik, ik wil gewoon iets met haar. Ik ga het niet laten. We hebben geprobeerd het rond te breien in overleg met mijn toenmalige partner.
S: Jullie besloten open te zijn?
R: Néé...we maakten de klassieke polyamoreuze fout om heel veel regels te maken en niet iedereen evenwaardig te laten spreken. Mijn toenmalige partner en ik bepaalden de regels, of eigenlijk bepaalde hij de regels, en moesten wij daaraan voldoen. Gelimiteerd contact, gelimiteerd samen slapen, alles gelimiteerd. Op termijn werkte dat niet en die relatie is voorbij gegaan. Maar zij en ik zijn nog steeds samen. We hebben verschillende constellaties gehad en inmiddels weten we dat afspraken maken over hoe vaak je elkaar ziet, niet werkt. Maar er is wel verdomd veel overleg. Als je niet van communiceren houdt, moet je zo'n relatie niet aangaan.
S: En Koen, hoe heb je hem ontmoet?
R: Ik heb hem ontmoet in de winkel waar ik werk, hij was daar vaste klant. Ook hij heeft mij heel erg doortastend versierd, en ik heb daar veel weerstand tegen geboden maar weer hield ik geen stand.
S: Is dat een rode draad in je liefdesleven?
R: Nou, het is wel zo dat relaties waar juist de ander veel moeite voor doet, vaker standhouden. Ik denk dat mensen niet doorhebben dat ik heel erg toegewijd ben. Ze denken: die doet het met iedereen. Dat is niet zo.
Daarbij speelt het wel een belangrijke rol in de huidige datingcultuur. Er wordt niet te veel benoemd want als je het benoemt toon je kwetsbaarheid. En als er dan toch iets wordt uitgesproken is het: 'ik zou het toch wel moeilijk vinden als je ook nog andere mensen ziet.' Zo ben ik niet. Ik zeg: 'ik wil een toekomst met jou erin, hoe gaan we het doen?'. Dat verwachten mensen niet.
S: Denk jij dat meer mensen er baat bij zouden kunnen hebben dit zo te bekijken?
R: Ik denk voornamelijk dat het van belang is dat mensen goed geïnformeerd zijn en er actief over praten en denken. De overweging bewust maken. Dan zullen er zeker meer mensen voor non-monogamie kiezen en er zullen er ook een hoop zijn voor wie het niet is weggelegd. Ik geloof niet dat polyamoristen de relationele graal hebben.
S: Hoe ging dat gesprek met Lenneke, over Koen?
R: Koen was al lang in the picture, maar ik vooral bij hem. Hij had heel weinig ervaring met relaties omdat hij monogamie beklemmend vond, omdat je daarbij inlevert op je persoonlijkheid. Dat trok hij niet. Dus hij had nooit een andere partner gehad dan ik. Daardoor was ik heel bang dat ik hem pijn zou doen. Noem het geïnternaliseerde polyfobie...
Op een zomeravond stonden we op een straathoek wijn te drinken. Hij vertelde dat hij verliefd op me was, dat was erg vertederend. Die avond ging ik met hem mee naar huis. We gingen zoenen en frutselen. Toen ben ik om half zeven 's ochtends langs Lennekes huis gefietst. Ik had nog een cadeautje voor haar, dat heb ik daar achtergelaten met een briefje erbij: 'Hoi, ik was nog wakker want ik ben net bij Koen geweest maar hier is een cadeautje voor jou. Liefs, Roos'.
Je vraagt hoe dat gesprek is gegaan? Nou ongeveer zo dus.
S: Daarna is er nog wel een gesprek geweest, neem ik aan?
R: Dat gesprek is natuurlijk wel vervolgd. Het gesprek loopt altijd door. Wat ik meteen besefte is dat Koen belangrijk voor mij is. Ik wilde dat het fluid bonded zou zijn.
De afspraak met Lenneke is dat we tijdens seks met niet-partners een condoom om houden, ook bij orale seks. Maar bij Koen vond ik het belangrijk om dat niet te doen. Op dat moment had Lenneke nog een ander liefje, met wie ze ook een onbeschermde verhouding had. Die wordt daar dan bij betrokken; er moet over gesproken worden.
S: Bespreek je dat eerst met Lenneke of begin je daarover met Koen?
R: Ik denk toch Lenneke. Ik heb wel ruzie moeten maken voor het kon.
Jaloezie
'De monogame reflex om overal mee te stoppen om jaloezie te voorkomen, zo werkt het niet.'
R: Jaloezie? Het is er. Net als in een monogame relatie. Polyamoristen zijn daarop geen uitzondering, maar gaan het iets concreter aan. Het is oncomfortabel. Eigenlijk zegt het meer over hoe jij je voelt, dan over hetgeen de ander doet. Ervaart iemand een laag zelfbeeld, gebrek aan aandacht, verlatingsangst? Dat veroorzaakt jaloezie, en daar kun je iets mee doen.
Maar de monogame reflex om overal mee te stoppen om jaloezie te voorkomen, zo werkt het niet.
Ik ben bijvoorbeeld vaak jaloers geweest op Lennekes werk. Ze heeft het er de hele dag over, het slokt al haar aandacht op. Dat los je met monogamie ook niet op, dat kan iedereen overkomen.
S: Moet je dan niet bang zijn voor jaloezie?
R: Bang zijn... dat weet ik niet. Je moet het erover hebben en niet denken: ik slik het in omdat ik heb gezegd dat ik polyamoreus wilde doen en daarbij hoort geen jaloezie... dat is niet zo! Juist door het er niet over te hebben wordt het erger. Hoe is dat voor jou?
S: Ik wilde advocaat van de duivel spelen, maar nu ik je antwoord heb heeft dat niet zo veel zin meer. Ik ben het eigenlijk eens met wat je zegt. Wat ik wel weet: ik ben nog nooit zo jaloers geweest als tijdens mijn meest monogame relatie. Dat kwam doordat hij zo jaloers werd, dat triggerde iets in mij waardoor ik ook ging wantrouwen.
Denk jij dat de kans groter is dat iemand gekwetst wordt in een polyamoreuze relatie dan in een monogame relatie?
R: De aanname in die vraag is dat je in monogamie minder gekwetst wordt. Dat kwetsen zou dan komen doordat er bij polyamorie meerdere mensen in het spel zijn. Het kwetsen gebeurt vaker en op kleinere schaal. In monogamie gebeurt het minder vaak, maar is het kwetsen desastreuzer zodra het voorkomt. Ik weet niet wat prettiger is. Oprecht niet.
Biseksualiteit
Maakt het uit of degene op wie je verliefd werd een man of een vrouw is?
S: Ik ben zelf ook biseksueel. Dat had ik pas heel laat door. Het verwonderde me altijd ontzettend dat mensen een absolute voorkeur voor man of vrouw konden uitspreken. Ik geloofde het eigenlijk niet. Waarom zou je erom geven of iemand man of vrouw is? Is het een leuk iemand, dat telt. Pas rond mijn vierentwintigste realiseerde ik me dat dit betekent dat ik biseksueel ben.
R: De wereld is niet bi. Dit herken ik wel, als iemand zegt dat hij hetero is denk ik, echt? En als je nou z'n kruis afdekt, denk je dat dan nog steeds? Is het alleen dat stukje huid?
'Nee, dat is mijn seks, ik ben niet jouw circusolifantje.'
Biseksualiteit heeft natuurlijk een gigantisch stigma. Het idee: 'doe je dat dan voor hem?' Dat geldt voor polyamorie ook: 'dan kun je lekker trio's doen, dat vindt hij leuk!' – ik vind het ook leuk! Mijn vriendin en ik zijn nu zes jaar samen, die vent heeft daar niets mee te maken.
S: Ah, herkenbaar. Ik datete een man die het leuk vond dat ik niet monogaam wilde zijn en bi ben, dan kon hij kijken terwijl ik seks had. Dacht hij. Toen dacht ik: nee, dat is mijn seks, ik ben niet jouw circusolifantje.
Over seks gesproken, wat betekent het voor jou?
R: Ik hou van vrouwen en van mannen. Ik ga niet kiezen. En nee, ik ga ook niet monogaam zijn. Er zijn een hoop biseksuelen die wel één partner willen. Daarnaast hou ik ook van allemaal kinky dingen die niet iedereen even tof vindt, dus dat ga ik niet op één plek vinden. Niet bij één iemand.
Ik heb geloof ik niet veel meer seks dan een monogaam persoon. Ik denk wel dat er meer gesproken wordt over seks in mijn relaties. Hoewel dat niet altijd makkelijk is.
Toekomst
Hoe zie jij de toekomst?
R: Het is voor mij niet realistisch om te verwachten dat er nog partner aansluit met wie ik een dergelijke diepe connectie ervaar.
Want zo veel tijd en focus heb ik niet. Ik weet dat twee voor mij nu de max is. Ik ken ook mensen voor wie dat vier is.
Op dit moment ben ik vooral toe aan rust en stabiliteit. Dat kan met drie mensen, maar daar moet je wat meer moeite voor doen dan met twee mensen. Want meer betrokkenen betekent meer factoren. Maar ik denk dat we een heel eind onderweg zijn. Koen en Len kunnen en willen met elkaar communiceren. Dat werk hoef ik niet alleen te doen. Als de spil in de twee relaties heb ik dubbel de lusten en dubbel de lasten. Ik ben blij dat ik niet alles in mijn eentje hoef op te lossen.
S: Ik herken dat uit mijn jeugd. Tot mijn zesde had mijn vader, voor zover ik weet, twee vriendinnetjes: mijn moeder en mijn peetmoeder. Ik sliep elke week twee nachten bij mijn peetmoeder, twee bij mijn vader, en drie bij mijn moeder. Voor zover ik me kan herinneren vond ik dat superleuk. Ze woonden allemaal apart van elkaar, maar mijn vader en moeder woonden in dezelfde straat. Daar was een hele planning omheen gebouwd. Welke dagen waar, hoe vanuit school naar huis et cetera. Het was waterdicht.
Ik realiseerde me later pas de toewijding van mijn vader. Hij had twee geliefden, plus mij en mijn zus, en toen kreeg mijn moeder nog een dochter. Mijn vader hield rekening met vijf vrouwen die hij allemaal lief vond en ieder hun eigen specifieke behoefte hadden qua aandacht en liefde.
R: Ik vind het wel gaaf hoe je dat hebt beleefd. Omdat veel polyamoristen zich afvragen hoe kinderen in het plaatje passen. De oplossing die je ouders toen hadden klinkt utopisch. Veel mensen zijn bang voor vechtscheidingen. De horror, gezinnen die uit elkaar worden getrokken. Terwijl het niet hoeft, net zoals niet iedere echtscheiding een vechtscheiding wordt.
Je werkt met wat er is. Het klinkt alsof je ouders dat ook hebben gedaan. Niet omdat ze de wereld wilden verbeteren of vanuit een allesoverheersende liefde voor het universum.
S: Nee, daar ging het inderdaad nooit over thuis.
R: Het klinkt supergeavanceerd.
S: Niet dat ik dat ooit heb doorgehad. Pas veel later bedacht ik me dat het misschien niet zo'n veelvoorkomende ervaring is. Een beetje zoals met mijn seksualiteit. Dat ik pas op mijn vierentwintigste doorkreeg dat me aangetrokken voelen tot mannen en vrouwen, betekent dat ik bi ben. Dat dat iets is.
R: Ik denk dat het ook aangeeft hoe flexibel kinderen zijn. Veel mensen denken dat het zielig is om een kind polyamoreuze ouders 'te geven', omdat dat niet goed zou zijn. Maar jij zegt eigenlijk dat je er als kind je schouders bij ophaalde.
S: In ieder geval niet méér van opkeek dan van de andere nieuwe dingen die ik als kind probeerde te begrijpen.
Roos, jij ziet polyamorie als een levensstijl en niet als een aangeboren seksuele voorkeur. Bestaat daarmee de mogelijkheid dat jij je liefdesleven in de toekomst anders zult invullen?
R: Die kans is er zeker. Op dit moment is het heel onwaarschijnlijk. Het afgelopen halfjaar heb ik geen andere partners gehad dan die ik al heb. Eerder versleet ik bedpartners in rap tempo. Dat was ook leuk. Daar heb ik geen spijt van. Maar dat wens ik nu niet. Ook een polyamorist heeft maar vierentwintig uur in een dag. Ik verdien niet de jackpot, dus ik heb niet meer mogelijkheden dan een gemiddeld persoon.
S: Eigenlijk verschilt dat niet zo veel van een monogame relatie, maar dan met twee partners. Denk je dat te weinig mensen zich dat realiseren?
R: Mensen hebben de meest flitsende beelden over hoe een polyamoreuze relatie eruitziet. Maar we zijn ook maar mensen.
* Sinds dit interview is er een eerste onderzoek verschenen. Lees het hier:
