Asset 14

Rosanne Hertzberger in Zomergasten

Je hoeft niet altijd gelijk te hebben om briljant te zijn, zo ziet Rosanne Hertzberger het. Genialiteit zit hem erin hoe baanbrekend de ideeën zijn die wel kloppen.

De eerste aflevering van Zomergasten met microbioloog, schrijver en columnist Rosanne Hertzberger begint een beetje ongemakkelijk. Sommige symptomen zijn groeipijntjes: voor het programma goed en wel begon verspreekt Hertzberger zich al met ‘inboorlingen’ en na het eerste fragment, de bizonjacht uit Dances with Wolves, stormt ze in zevenmijlslaarzen naar de verwoestende essentie van de mens (natuur is niet zachtaardig, menselijke natuur is in essentie destructief, techniek staat ons toe dat minder te zijn; tijd: twee minuten). Die snelheid, daar groeide ze gedurende de uitzending overheen, of ik kwam er als toeschouwer langzaam in.

Wat bleef is dat zowel presentator Janine Abbring als Hertzberger herhaaldelijk hun vraag of verhaal niet tot het einde afmaakten, waardoor het gesprek regelmatig chaotisch was en de luisteraar vooral op goed vertrouwen moet aannemen dat beiden het inderdaad over hetzelfde hadden. Iets wat niet ondersteund werd door een uitwisseling als:
H: ‘Bij evolutie denken we aan een boom, Darwin heeft die boom al gepositioneerd…’.
Onderbreking door Abbring: ‘Ik denk bij de evolutie altijd aan beestjes.’

 

‘De wetenschap biedt geen antwoorden’

Ik ben vaak enthousiast over Rosanne Hertzberger. Over haar manier van redeneren, of specifieker: over haar wetenschappelijk gefundeerde e-nummerkruistocht en bravoure. Het is aanstekelijk. Hertzberger is niet iemand die naar andermans verwachtingen praat, en het is ook niet iemand met wie je het zonder meer eens kunt zijn. Maar ze bruist van de kennis, en alleen al dat maakt haar een belangrijke stem in het Nederlands opinieveld, zoals het afgelopen halfjaar is gebleken.

Zelfs na drie uur Zomergasten blijkt ze lastig te duiden. Hertzberger maakt haar afweging per kwestie. Abbring confronteert haar ermee dat het liberale zelfbeschikkingsargument tegen verplichte vaccinatie ook van toepassing kan zijn op de ‘voltooid leven’-wet. Liberaal bezien zouden beide uitdrukkingen van vrije keuze moeten zijn. Hertzberger gaat niet akkoord, de ‘voltooid leven’-wet zou een oprichting van doodseskaders zijn.

‘Hebben machtige ontdekkingen altijd een schaduwzijde? De vraag wordt niet gesteld.’

‘De wetenschap biedt geen antwoorden,’ zegt ze op een bepaald moment. Deze uitspraak lijkt nog het beste haar wereldbeeld samen te vatten. Ze is een wetenschapper. Ze biedt geen antwoorden, benoemt alleen en toont aan. Ze straalt een onwrikbaar vertrouwen uit in deze methode. Lachend aanvaardt ze de dualiteit. Zo heeft kunstmest volgens haar meerdere gezichten: het heeft ervoor gezorgd dat honger op veel plekken is uitgeroeid én het is enorm vervuilend en bedacht door een oorlogsmisdadiger. Grote farmaceuten ‘halen shitgeintjes uit,’ ‘maar ze kunnen wel heel goed vaccins maken.’ Ze schopt tegen heilige huisjes, niet om ze plat te trappen, maar vooral om te laten zien dat er naast een voorkant ook nog een achter- en zijkant aan zit. Zijn goed en kwaad volgens Hertzberger inherent aan elkaar? Of bestaat zo’n dergelijk onderscheid zelfs niet en hebben machtige ontdekkingen altijd een schaduwzijde? De vraag wordt niet gesteld.

Uiteindelijk brengt haar biologische redenatie ons bij compassierijke standpunten: er bestaan geen ‘nobele wilden’, want mensen zijn allemaal hetzelfde: een sprinkhanenplaag voor hun omgeving. Rundvlees drukt wetenschappelijk aantoonbaar zwaar op onze omgeving. Het zijn zowel geruststellende als ongerust stellende feiten. Maar ik geloof in Hertzbergers technologie, de techniek als poging tot een oplossing voor ons inherente geweld.

‘Nieuwsgierig zijn, uitproberen, op je bek gaan. Hertzbergers genialiteit in één zin.’

Na het fragment uit de documentaire How Lynn Margulis rocked the boat and started a scientific revolution komt er een andere ambivalentie in Hertzberger naar voren. Volgens haar is de grensoverschrijdende Margulis knettergek én briljant. Nieuwsgierig zijn, uitproberen, op je bek gaan. Hertzbergers genialiteit in één zin. Maar wacht eens: als dit de vakgenoten zijn die de microbioloog op een voetstuk plaatst, waarom houdt Hertzberger zich dan voornamelijk bezig met het reactief uitleggen van eigenlijk bekende wetenschappelijke feiten? Dat e-nummers voortkomen uit onderzoek wisten we al, en dat Paleo- en Green Happiness-diëten (samen in één fragment) voor de gezondheid noch ons milieu beneficiair zijn is ook niks nieuws. Dit zijn niet de bezigheden van een microbiologe, maar van een columnist. Hertzberger zegt zelf dat ze meer wil zijn dan een schrijver. ‘Als columnist heb je het altijd over de daden van anderen. Secundair. Je bent voetbalcommentator.’

De komende tijd gaat ze het laboratorium weer in, dit keer ‘voor de lol’. Het verschil met vroeger is dat ze los van het instituut zal werken, en het verschil met anderen is dat zij haar proces online inzichtelijk maakt. ‘Voor de lol’ betekent volgens haar dat ze nu niet meer de beste hoeft te zijn. Na drie uur praten over gekke genieën geloof ik daar eigenlijk niets van. Vooral niet wanneer ze zegt dat Louis Pasteur zijn microbiologie ‘er ook naast’ deed.

Maar het opiniërende zit in haar, alleen al in de manier waarop Hertzberger praat. Ze begint, houdt halt en begint opnieuw met: ‘Kijk,’ alsof ze zojuist is tegengesproken. ‘Kijk het zit zo.’ Heeft ze deze tegenspraak nodig om bij haar punt te komen? De positie zit haar in elk geval als gegoten, met haar biologische opleiding heeft ze een sterkte basis om vanuit te reageren. Ik gun het Nederlandse debat meer deelnemers zoals zij.

Beeld: Still uit Zomergasten

Mail

Simone Peek is Hard//hoofd redactielid. // simone@hardhoofd.com

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
Lees meer
test
het laatste
Auto Draft 2

'Kunnen we vrienden zijn?': over een noodzakelijk veranderende mens-natuur relatie

Wanneer Jop Koopman afreist naar Lombok om de Indonesische visie op mens-natuurrelatie beter te begrijpen, gaat hij op pad met een lokale mysticus. In dit essay onderzoekt hij hoe we de verhouding mens-natuur opnieuw kunnen vormgeven; wat de agency is van onze omgeving, en waarom we vrienden moeten worden met alles rondom ons. Lees meer

Stil protest

Stil protest

Nadeche Remst laat zien hoe slaap, verdriet en dissociatie meer zijn dan persoonlijke reacties: ze worden een vorm van stil verzet tegen een wereld die kwetsbaarheid buitensluit. Lees meer

Hoe lang blijf je een vluchteling?

Hoe lang blijf je een vluchteling?

'Wat' ben je als je ergens niet thuishoort, maar ook niet terug kan naar je geboorteland? Ivana Kalaš onderzoekt het label 'vluchteling'. Lees meer

Een cactus in een zompig moeras

Een cactus in een zompig moeras

Een cactus kan toch niet groeien in een zompig moeras? In dit essay schetst Jam een realistisch beeld van de autistische ervaring in een kapitalistisch systeem dat productiviteit als het hoogste goed beschouwt. Lees meer

Lieve buren

Lieve buren

Ze hebben dezelfde brievenbus en dezelfde supermarkt, maar Nienke Blanc vraagt zich in deze nooit verzonden brief af of dat het enige is dat ze met haar buren deelt. Lees meer

Best Friend (For The Forseeable Future)

Best Friend (For The Forseeable Future)

Lotte Krakers’ vriendschap met Karlien eindigde mét blauwe vinkjes, maar zonder antwoorden. Het laat Lotte reflecteren op het afdwingen van gelijkenissen in een vriendschap, en het plaatsen van vrienden op voetstukken: ‘Karlien hield me een spiegel voor, waarin ik vooral zag wat ik niet was.’ Lees meer

Je hebt mij getekend voor het leven

Je hebt mij getekend voor het leven

Hoe sluit je een hoofdstuk af? Jop Koopman schreef een brief aan zijn oude baas, in wiens tulpenbedrijf hij als invalkracht een bedrijfsongeval meemaakte. Lees meer

De dooddoener van het kwaad

De dooddoener van het kwaad

Bas Keemink bespreekt de film 'The Zone of Interest', waarin Jonathan Glazer 'Big Brother' naar de Holocaust brengt. Lovende kritieken schrijven dat hij Hannah Arendts theorie, de banaliteit van het kwaad, goed in beeld brengt, maar is dat wel zo? Lees meer

Exteriors, Annie Ernaux and Photography

Exteriors, Annie Ernaux and Photography

Jorne Vriens bezocht een tentoonstelling in Parijs en dit leidde tot een prachtige uiteenzetting over tekst, smartphones, connectie en fotografie. Lees meer

De eerste leugen

De eerste leugen

De eerste keer dat Job van Ballegoijen de Jong loog, was het bijna onschuldig. Een leugentje om bestwil, dacht hij toen, om zijn moeder gerust te stellen. Maar die eerste leugen groeide uit tot een web waarin hij langzaam verstrikte. In zijn debuut 'Morgen vertel ik alles' vertelt hij waarom iedereen een tweede (of derde) kans verdient. Lees meer

Leven in laagjes

Leven in laagjes

In dit essay geeft Dani Bouwman een intieme reflectie op identiteit, familie en het verlangen naar een plek waar hij volledig zichzelf kan zijn. Lees meer

De overkokende theatraliteit van Pierre Bokma maakt van Zomergasten weer een feestje

De overkokende theatraliteit van Pierre Bokma maakt van Zomergasten weer een feestje

Reinout Bongers schreef een nabeschouwing van de Zomergasten-aflevering met Pierre Bokma als gast of, moeten we zeggen, hoofdrol? "Therapie heeft hij wel geprobeerd, maar dat leverde hem - naar eigen zeggen - vooral een lege bankrekening op." Lees meer

Eerherstel voor mijn stiefmoeder

Eerherstel voor mijn stiefmoeder

Toen zijn stiefmoeder Pieta stierf, voelde het voor Jelle Havermans alsof hij werd bevrijd van een van zijn grootste onderdrukkers. Voor ons Sorry-magazine schreef hij dit essay waarin hij jaren later toegeeft dat de vrouw die hem en zijn zusje het leven zuur maakte, ook slachtoffer was van haar eigen tijdsgeest en omgeving. Lees meer

:Aan een dun touwtje: Over onbegrip, offers en intergenerationele solidariteit

Aan een dun touwtje: Over onbegrip, offers en intergenerationele solidariteit

In dit persoonlijke essay ontrafelt Laura Korvinus de draden die haar met haar oma verbinden. Langs welke verhalen of assen kan verbondenheid tussen verschillende generaties ontstaan en worden vastgehouden? Deel 1. 
 Onderweg naar mijn grootouders glipt een herinnering mijn gedachten binnen. Op een oude video ben ik aan het spelen aan de rand van... Lees meer

Op studiobezoek bij Koen van den Broek

Op studiobezoek bij Koen van den Broek

Aucke Paulusma ging op studiobezoek bij kunstschilder Koen van den Broek. In de hoop inspiratie op te doen voor zijn eigen kunstenaarscarrière, bespreken ze de kunst. Lees meer

:Sōsaku hanga: Modernistische kippenvelkunst volgens het boekje? 7

Sōsaku hanga: Modernistische kippenvelkunst volgens het boekje?

Waarom blijft prachtige kunst soms onbekend? Janke Boskma kreeg kippenvel van Sōsaku hanga en dook in de Japanse kunstgeschiedenis. Lees meer

Ook boze mensen kunnen kwetsbaar zijn

Ook boze mensen kunnen kwetsbaar zijn

Ettie reageert voor een laatste keer op een brief van Jochum, door te schrijven over verdriet, kwetsbaarheid, woede en het belang van actief luisteren. Lees meer

:'Hoop is het laatste dat sterft, maar op dit moment is de situatie tamelijk hopeloos': Sana Valiulina te gast in Zomergasten

'Hoop is het laatste dat sterft, maar op dit moment is de situatie tamelijk hopeloos': Sana Valiulina te gast in Zomergasten

Juul Kruse bekijkt de Zomergasten-aflevering van Sana Valiulina, waarin zij bovenal probeert hoop te houden en overeind te blijven tegen de achtergrond van immer grimmig Rusland. Lees meer

Een excuus in een klein restaurant

Een excuus in een klein restaurant

Ettie schreef een brief aan Jochum, die hem ontroerde. Hij besloot een brief terug te sturen over excuses, ouders en wat het betekent om zowel een cis-man én queer te zijn. Lees meer

Een goed passend hokje is nog steeds een hokje

Een goed passend hokje is nog steeds een hokje

Vorige week schreef Jochum een brief aan Ettie over zijn ervaring met queer-zijn, biseksualiteit en identiteit tijdens zijn jeugd. In deze brief reageert Ettie met haar eigen ervaring en vraagt ze zich af of iedereen queer zou kunnen zijn. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in september je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer