Asset 14

​Zelfhulp​waanzin

Ik kan worden wie ik wil en aan dat verbijsterende idee ga ik ten onder. Radeloos grijp ik naar hulp van buitenaf, naar wijze woorden die me vertellen hoe ik mijn leven zou moeten leven. Niet mijn ouders of het geloof, maar zelfhulpboeken: de bijbels van de boekhandel. De afgelopen zeven jaar las ik er ongeveer vijfenveertig en hunkerde naar nog honderden ongelezen exemplaren. Ik moest en zou een beter mens worden.

Deze boeken waren mijn redding. Soms zocht ik naar grote antwoorden, maar meestal naar snelle oplossingen voor concrete problemen waar ik mee zat. Ik las hoe je vrouwen versiert, mensen manipuleert, hoe je innerlijke rust krijgt en hoe je gezonder leeft. Ik las Seneca, Eckart Tolle, Kris Verburgh en Jan Geurtz. Voor een literaire reus als Robert Musil of een Nederlandse romancier als Hanna Bervoets had ik geen geduld, ik wilde onmiddellijk beter worden door wat ik las.

Ik zal nu dus wel een grandioos mens zijn, een meester in alles wat ik heb gelezen. Zo is het niet helemaal gegaan. In mijn dagelijks leven was er genoeg verandering te bespeuren: ik mediteerde dagelijks; onder appelflap-etende-collega’s werd ik berucht om mijn gezonde bowl met gedroogde vruchten; ik dronk groene smoothies; sportte drie keer per week en nam koude douches. Maar ik hield het allemaal niet vol. Er bestaat, zie ik nu, een enorm contrast tussen het lezen van een boek en het in praktijk brengen ervan. Aan alleen lezen heb je niet genoeg. En dan vraag je je af wat je bent: een sukkel die de goede adviezen niet opvolgt, of een aapje dat braaf taken uitvoert.

Ik had mezelf dit hele circus kunnen besparen als ik het hoofdwerk van Arthur Schopenhauer had gelezen. De wereld als wil en voorstelling stond al een tijdje in de kast voordat al die zelfhulpboeken zich eromheen verzamelden. Verwachtingsvol begon ik het te lezen en las vervolgens het postuum samengestelde zelfhulpboek van zijn hand, De kunst om gelukkig te zijn. Ook stofte ik mijn zeven jaar oude aantekeningen over De vrijheid van de wil af. Samen verklaren deze drie boeken alles.

Schopenhauer schrijft over een universele levenskracht: de Wil. Die kracht is volgens Schopenhauer zowel oorzaak als drijfveer van het universum. Alles op aarde wil iets. Mijn poes wil een bak brokken, spelen en knuffelen. Mensen willen veel meer: eten, geld, een zinvol leven en een leuke vakantie, rust, enzovoort. Zo ontstaat het lijden, wat volgens Schopenhauer de basistoestand is van het leven. Het geluk waarnaar we streven heft ons lijden maar tijdelijk op. Geluk is daarom niet (of nauwelijks) de enorme moeite van het najagen waard. Vandaar dit inzicht van de filosoof: ‘Het beste wat op de wereld is te vinden is een pijnloos, rustig te verdragen heden.’

Daar teken ik niet voor, en jij ook niet. Wij willen succesvol zijn, geliefd, moedig en gewild. Zo gezien is het optimisme van zelfhulpboeken misschien wel misdadig. Die boeken beloven iets wat niet waar te maken is. Namelijk dat we ieder moment een ander mens kunnen worden.

Dat kunnen we niet. Ons karakter staat vast, weet Schopenhauer. We moeten er van wieg tot graf aan gehoorzamen. Hij schrijft over mensen die inherent goed zijn of slecht. Het zijn de omstandigheden bepalen hoe het karakter exact tot uiting komt.

Ineens blijkt het lezen van zelfhulpboeken zinloos. Wat we niet al zijn, gaan we ook niet worden. Dat ontdekken we massaal in de weken na de jaarwisseling, waarin al onze voornemens faliekant mislukken. Maar er gloort toch wat hoop. Net als bij andere filosofen vormt de mens volgens Schopenhauer een uitzondering. De mens zou net als de rest van de natuur consistent aan zichzelf moeten verschijnen, veronderstelt de filosoof. Maar we beoordelen onszelf vaak verkeerd, waardoor we dingen doen die vreemd zijn aan ons karakter. Wat willen (en kunnen) we echt? Pas door na te denken en ervaring op te doen kunnen we ons unieke karakter ontdekken.

Lastig is dat we in die zoektocht naar kennis niet onszelf voor ons zien, maar de mens in zijn algemeenheid. Zo dacht ik even gedreven te moeten zijn als wonderondernemer Elon Musk en meende ik qua schrijfskills ooit in de buurt te kunnen komen van de grote Rus Leo Tolstoi. Ik mikte op onbereikbare idolen en dat was ontzettend naïef. Het gaat niet om het succes van een ander, het gaat om mij. Ik moet mijn eigen plek vinden. Of zoals Schopenhauer het zou zeggen: zoals de vis zich thuis voelt in het water, de vogel in de lucht en de mol alleen onder de aarde, zo voelt ieder mens zich alleen thuis in de hem passende atmosfeer.

Dit essay kwam tot stand in samenwerking met De Nieuwe Garde.
http://www.nieuwegarde.org

Mail

Ron Vaessen (1987) is wetenschapsjournalist en zint op een debuutnovelle.

Jacco Bunt is een illustrator uit Rotterdam.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
Lees meer
test
het laatste
Witte tranen

Witte tranen

Vaak kan geconfronteerd worden met een racistische misstap veel losmaken in witte vrouwen. Waar komt dat door? Fleur den Boer onderzocht het perfectionisme van witte vrouwen en hoe zogeheten 'witte tranen' racisme in de hand werken. Lees meer

Stieren en vrouwen hebben iets gemeen

Stieren en vrouwen hebben iets gemeen

Wat hebben stieren en vrouwen gemeen? In dit essay ziet Barbara Haenen tijdens het bezoeken van een stierengevecht gelijkenissen met haar eigen ervaringen. Lees meer

Links, wees niet zo bang om hypocriet te zijn 1

Links, wees niet zo bang om hypocriet te zijn

Marthe van Bronkhorst bekijkt hypocrisie als spectrum: hoe hypocriet ben jij op een schaal van Frans Bauer tot Johan Derksen? Lees meer

Bijsturen 1

Bijsturen

In dit essay legt Belle de Rode de vinger op de zere plek. Ze beschrijft hoe zij de rol van bijsturende kapitein op zich moet nemen omwille van haar zieke vader, terwijl ze juist afscheid had willen nemen van de kritische kapitein die in haar huisde. Lees meer

In je eentje achterblijven

In je eentje achterblijven

Als vriendin K. op een date gaat, denkt Eva van den Boogaard na over hun onuitgesproken pact. Zo lang ze beiden ongelukkig in de liefde zijn, hebben ze elkaar. Maar wat als er iemand dat pact uitstapt? Lees meer

Gelukkig zien jonge mensen het verband tussen toen en nu

Durf te leren van het verleden

Op Dag 150 van de wrede vergeldingsactie van Israël is een eind van de ‘slachting’ van Palestijnen nog niet in zicht. Schrijver Marte Hoogenboom vestigt haar hoop op activisten en journalisten die het verband tussen ‘toen’ en ‘nu’ durven zien. Lees meer

Fatma Shanan: de lichtelijke melancholie van het zomerse alleen zijn 1

Fatma Shanan | De lichtelijke melancholie van het zomerse alleen zijn

Een oase van rust midden in Berlijn. De kleine geschilderde landschappen en zelfportretten in de natuur van Fatma Shanan (1986, Israël) komen goed tot hun recht in de expositieruimte van Dittriech en Schlechtriem. De tentoonstelling ‘The Inn River’ bestaat uit een bescheiden aantal van negen schilderijen. Aucke Paulusma laat zien dat een aandachtige observatie loont, maar dat de schilderijen laten niet per se een vrolijke indruk achterlaten. Lees meer

Reden tot paniek

Reden tot paniek

In dit droomachtige en persoonlijke essay blikt Wouter Degreve terug op zijn jeugd, en hij onderzoekt de effecten daarvan op het heden. Want 'de kracht van de plek waar je bent opgegroeid mag je nooit onderschatten.' Lees meer

Geld lenen

Geld lenen

‘Het spijt me,’ zeg ik. ‘Voor dit alles.’ Ik gebaar om me heen. ‘Voor Nederland.’ In deze column van Anne Schepers ontmoeten twee vrouwen, die uitkijken naar hun avond in een wijnbar, een man die een treinkaartje naar Ter Apel bij elkaar probeert te sprokkelen. Lees meer

Vijftig jaar vrijheid van beweging

Vijftig jaar vrijheid van beweging

Tom Kniesmeijer leerde dansen op de remixes van discopionier Tom Moulton. Nu zijn eerste kennismaking met de muziek van deze sterproducent bijna vijftig jaar geleden is, blikt hij terug en komt hij tot een inzicht over onze tijd. Lees meer

Kür op muziek

Kür op muziek

”Onlangs las ik over wezentjes die alleen bestaan in de droom van een slapende vrouw.” Nelson Morus schreef een kort verhaal over geforceerde gezelligheid, chatbotgesprekken over lievelingsgerechten, hectiek en de alledaagse sleur. Lees meer

Als je wordt uitgenodigd voor een euthanasiefeest, dan ga je

Als je wordt uitgenodigd voor een euthanasiefeest, dan ga je

'Als je je psycholoog écht een brevet van onkunde wil geven, moet je haar uitnodigen voor je euthanasiefeest.' Lees meer

Neoliberaal Lang Covid 2

Neoliberaal Lang Covid

Voor ons 'Aaah'-magazine, schreef Harriët Bergman een essay over hoe long covid-patiënten vallen tussen pech en onrecht. "Er is iets grondig mis met hoe we in Nederland omgaan met mensen met een beperking en chronisch zieke mensen." Lees meer

Zo het begon 1

Zo het begon

Nele Peeters schreef een ontroerend verhaal, vol treffende zinnen en beelden. Het is dromerig verhaal, over eenzaamheid, hoop, zorgzaamheid en zwaarte. Lees meer

Ik ook op jou

Ik ook op jou

Op een avond zegt iemand tegen Eva dat hij verliefd op haar is. Terwijl hij wacht op een antwoord, denkt Eva na over wat verliefd zijn eigenlijk is. Lees meer

 1

Het model

De hoofdpersoon in dit verhaal van Feico Sobel poseert op een doordeweekse avond naakt voor een schilderklasje in Spijkenisse. De sessie ontaardt in een bizarre erotische nachtmerrie waarin onze verteller zich totaal verliest. Lees meer

Waarom het over mij gaat als het over trans literatuur gaat

Waarom het over mij gaat als het over trans literatuur gaat

In dit persoonlijke essay reflecteert Tom Kniesmeijer op queer activisme en literatuur, oftewel: de reden dat we strijden en schrijven. Lees meer

:Oproep: nieuwe Chef Illustratie en Beeldredacteur online

Oproep: nieuwe Chef Illustratie en Beeldredacteur online

Hard//hoofd zoekt twee getalenteerde, assertieve, breed onderlegde beelddenker (x/v/m) die de beeldredactie willen komen versterken! Lees meer

Herhaalrecept

Herhaalrecept

Op een ochtend wordt Aisha Mansaray wakker in een parelmoeren bubbel. Ze onderzoekt hoe ze met haar depressie op de randen van de realiteit kan leven, zonder de grip erop te verliezen. ‘Mijn aandoening was een zuigend ding geweest dat zich om mij heen had gewikkeld, lelijk, en meer levend dan ik.’ Lees meer

Stop met het onderschatten van de gevolgen van het slavernijverleden

Stop met het onderschatten van de gevolgen van het slavernijverleden

Zelfs 150 jaar na de afschaffing van de slavernij, zijn de gevolgen daarvan nog steeds voelbaar. Veel Nederlanders zien helaas niet in hoe de koloniale geschiedenis het heden heeft vormgegeven. Pas als je de bloedrode draad door de Nederlandse geschiedenis begrijpt, kun je de huidige ontwikkelingen echt begrijpen stelt Jazz Komproe. ‘Een onzichtbare wond laat zich immers moeilijk genezen.’ Lees meer

Word trouwe lezer van Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Meld je aan als abonnee voor slechts €2,50 per maand en ontvang ons papieren magazine twee keer per jaar in de bus. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer