Hij riep hard om protest, maar is cynisch over Occupy. Wanneer neemt Bas de molotovcocktail zelf ter hand?" /> Hij riep hard om protest, maar is cynisch over Occupy. Wanneer neemt Bas de molotovcocktail zelf ter hand?" />
Asset 14

Waar wacht Bas Heijne op?

Het tentenkamp van Occupy Wall Street staat er al een maand en op het Beursplein in Amsterdam past er geen tentje meer bij. De protestbeweging die maar niet leek te komen, is er en trekt de aandacht naar zich toe. Toch klinkt er geklaag uit het kamp dat eerder nog hard riep dat er iets moest gebeuren, onder andere van vooraanstaand columnist en essayist Bas Heijne. Sleets, postmodern cynisme betoogt Jan-Willem, die zich afvraagt waarom Bas nog niet met een molotovcocktail is gesignaleerd.

Grijze plaat

Veel van wat schrijver en opiniemaker Bas Heijne publiceert, maakt op mij een heel verstandige en genuanceerde indruk, zelfs (of misschien juist) als hij opereert binnen de dwingende kaders van de column. Hij schiet nooit uit zijn slof maar blijft genuanceerd en gematigd denken. Grazioso en allegro ma non troppo, zo zou je zijn schrijfstijl kunnen typeren. Het soort j’accuse, zoals Ramsey Nasr onlangs nog richtte tot Minister Rosenthal, zul je van Heijne’s hand niet snel aantreffen. Als cultuurcriticus wil Heijne maatschappelijke ontwikkelingen duiden, de tijd analyseren.

Zijn analyse van onze tijd begint echter iets vermoeiends te krijgen, alsof de rek eruit is, ook omdat Heijne maar niet ophoudt deze in telkens net iets andere bewoordingen te herhalen. Hoe luidt die analyse grofweg? Het naoorlogse humanisme (wat dat ook mag wezen) is niet meer in staat verwerpelijke sentimenten als nationalisme en xenofobie te neutraliseren. Het populisme heeft daar met een kwaadaardig verhaal, zoals Heijne het eens formuleerde, handig op ingespeeld. Er is voor mensen op links noch op rechts een overtuigend verhaal (lees: ideologie).

Vormt deze analyse niet ook een verhaal op zichzelf? Het laatste verhaal, namelijk, dat er geen verhalen zijn, de postmoderne troef die niet alleen door Heijne maar wat graag wordt uitgespeeld. Het maakt op mij een armoedige indruk dat zo’n invloedrijk denker als Heijne zijn gezag te danken heeft aan een betrekkelijk simpel "iedereen is tegenwoordig in de war".

Foto: Carolina Georgatou

Molotovcocktail

Begin juni vroeg Heijne zich af waarom het protest tegen de economische crisis uitbleef. Dat protest is er nu: de wereldwijde Occupy-beweging. Wie Heijne een beetje gevolgd heeft, zou kunnen denken dat Occupy precies is waar hij behoefte aan heeft. Maar getuige zijn column van 15 oktober vindt hij het allemaal te voorzichtig, te beschaafd, te academisch, te marginaal. Dat gold bijvoorbeeld voor de toespraak die filosoof Slavoj Žižek in New York gaf. Intussen heb ik Bas Heijne nog niet met een molotovcocktail over het Beursplein zien struinen om iets minder voorzichtig gestalte te geven aan het protest. Alleen al om media-aandacht te genereren hoeft Heijne, met zijn statuur, slechts een tent op te zetten op het Beursplein, als hij daartoe überhaupt nog de kans krijgt, want – surprise surprise – de Amsterdamse VVD-fractie ijvert alweer voor sluiting van het tentenkamp. Ik zie Heijne zijn tentstokken echter niet van de zolder halen. Zijn houding ten opzichte van Occupy is momenteel cynischer dan die van GeenStijl, een prestatie op zich.

Žižek zei tegen de menigte dat er verwantschap bestaat tussen het protest van Occupy en de Tea Party (beide bewegingen streven naar een radicale politieke verandering), een interessante observatie die wellicht een parallel kent met de situatie in Nederland. Maurice de Hond beweerde, for what it’s worth, dat er veel sympathie voor Occupy bestaat onder aanhangers van de gedoogpartner. Occupy zou dus zomaar uit kunnen groeien tot een substantieel verzet tegen de huidige politiek, en biedt op termijn wellicht een positief politiek verhaal.

Alternatief

Intussen zitten we (niet alleen in Nederland) zonder politieke partij of beweging die ons eens uitlegt, in een taal die voorbij gaat aan het jargon van beurshandelaren, waarom we in deze tijd van geldelijke nood solidair moeten zijn met de Grieken (de Portugezen, de Ieren en de Italianen). Geen taal is toereikend voor een crisis die alleen nog financieel gedefinieerd kan worden, laat staan dat er zoiets als het Verhaal kan zijn waar Heijne zo vurig op lijkt te hopen. En nu zijn het de conservatief-liberale politici die met een oplossing moeten komen, terwijl sommigen van hen met infantiele blijmoedigheid de zegeningen van de vrije markt blijven propageren.

Dit is volgens mij waarom de deelnemers aan Occupy Wallstreet en Occupy waar dan ook de straat op gaan. Enerzijds verzetten zij zich tegen regeringen die onmachtig een crisis proberen te bezweren zonder het economische systeem op internationaal niveau grondig te herzien, anderzijds proberen zij een taal te vinden om met de gevolgen van die crisis om te gaan. Ze proberen manieren te bedenken om de welvaart die er natuurlijk nog steeds is zo eerlijk mogelijk te verdelen, om goed met elkaar om te blijven gaan wanneer de levensstandaard collectief wordt verlaagd en velen richting de armoedegrens gedreven zullen worden. Dat is ongeveer wat Žižek moet hebben bedoeld met ‘we are allowed to think about alternatives’.

Van zo’n beweging maak ik zelf graag deel uit. Wat Heijne betreft, om te ontdekken wat ‘de opstandigen’ van Occupy willen, hoeft hij alleen maar zo’n manifestatie te bezoeken. Dat kost iets meer moeite dan naar Jelle Brandt Corstius kijken in De Wereld Draait Door. Maar wie weet hoort hij daar de eerste zinnen van zijn lang gehoopte verhaal en komt hij erachter dat Occupy niet bij voorbaat al mislukt is. Gebeurt dat wel, dan heeft hij daar zelf aan bijgedragen.

--
Dit is een gastbijdrage van Jan-Willem Anker (1978), dichter en schrijver. Zijn meest recentelijk gepubliceerde dichtbundel is 'Wij zijn de laatste geliefden in de wereld', volgend voorjaar verschijnt zijn debuutroman 'Een beschaafde man'.

Mail

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Witte tranen

Witte tranen

Vaak kan geconfronteerd worden met een racistische misstap veel losmaken in witte vrouwen. Waar komt dat door? Fleur den Boer onderzocht het perfectionisme van witte vrouwen en hoe zogeheten 'witte tranen' racisme in de hand werken. Lees meer

Stieren en vrouwen hebben iets gemeen

Stieren en vrouwen hebben iets gemeen

Wat hebben stieren en vrouwen gemeen? In dit essay ziet Barbara Haenen tijdens het bezoeken van een stierengevecht gelijkenissen met haar eigen ervaringen. Lees meer

Links, wees niet zo bang om hypocriet te zijn 1

Links, wees niet zo bang om hypocriet te zijn

Marthe van Bronkhorst bekijkt hypocrisie als spectrum: hoe hypocriet ben jij op een schaal van Frans Bauer tot Johan Derksen? Lees meer

Bijsturen 1

Bijsturen

In dit essay legt Belle de Rode de vinger op de zere plek. Ze beschrijft hoe zij de rol van bijsturende kapitein op zich moet nemen omwille van haar zieke vader, terwijl ze juist afscheid had willen nemen van de kritische kapitein die in haar huisde. Lees meer

In je eentje achterblijven

In je eentje achterblijven

Als vriendin K. op een date gaat, denkt Eva van den Boogaard na over hun onuitgesproken pact. Zo lang ze beiden ongelukkig in de liefde zijn, hebben ze elkaar. Maar wat als er iemand dat pact uitstapt? Lees meer

Gelukkig zien jonge mensen het verband tussen toen en nu

Durf te leren van het verleden

Op Dag 150 van de wrede vergeldingsactie van Israël is een eind van de ‘slachting’ van Palestijnen nog niet in zicht. Schrijver Marte Hoogenboom vestigt haar hoop op activisten en journalisten die het verband tussen ‘toen’ en ‘nu’ durven zien. Lees meer

Fatma Shanan: de lichtelijke melancholie van het zomerse alleen zijn 1

Fatma Shanan | De lichtelijke melancholie van het zomerse alleen zijn

Een oase van rust midden in Berlijn. De kleine geschilderde landschappen en zelfportretten in de natuur van Fatma Shanan (1986, Israël) komen goed tot hun recht in de expositieruimte van Dittriech en Schlechtriem. De tentoonstelling ‘The Inn River’ bestaat uit een bescheiden aantal van negen schilderijen. Aucke Paulusma laat zien dat een aandachtige observatie loont, maar dat de schilderijen laten niet per se een vrolijke indruk achterlaten. Lees meer

Reden tot paniek

Reden tot paniek

In dit droomachtige en persoonlijke essay blikt Wouter Degreve terug op zijn jeugd, en hij onderzoekt de effecten daarvan op het heden. Want 'de kracht van de plek waar je bent opgegroeid mag je nooit onderschatten.' Lees meer

Geld lenen

Geld lenen

‘Het spijt me,’ zeg ik. ‘Voor dit alles.’ Ik gebaar om me heen. ‘Voor Nederland.’ In deze column van Anne Schepers ontmoeten twee vrouwen, die uitkijken naar hun avond in een wijnbar, een man die een treinkaartje naar Ter Apel bij elkaar probeert te sprokkelen. Lees meer

Vijftig jaar vrijheid van beweging

Vijftig jaar vrijheid van beweging

Tom Kniesmeijer leerde dansen op de remixes van discopionier Tom Moulton. Nu zijn eerste kennismaking met de muziek van deze sterproducent bijna vijftig jaar geleden is, blikt hij terug en komt hij tot een inzicht over onze tijd. Lees meer

Kür op muziek

Kür op muziek

”Onlangs las ik over wezentjes die alleen bestaan in de droom van een slapende vrouw.” Nelson Morus schreef een kort verhaal over geforceerde gezelligheid, chatbotgesprekken over lievelingsgerechten, hectiek en de alledaagse sleur. Lees meer

Als je wordt uitgenodigd voor een euthanasiefeest, dan ga je

Als je wordt uitgenodigd voor een euthanasiefeest, dan ga je

'Als je je psycholoog écht een brevet van onkunde wil geven, moet je haar uitnodigen voor je euthanasiefeest.' Lees meer

Neoliberaal Lang Covid 2

Neoliberaal Lang Covid

Voor ons 'Aaah'-magazine, schreef Harriët Bergman een essay over hoe long covid-patiënten vallen tussen pech en onrecht. "Er is iets grondig mis met hoe we in Nederland omgaan met mensen met een beperking en chronisch zieke mensen." Lees meer

Zo het begon 1

Zo het begon

Nele Peeters schreef een ontroerend verhaal, vol treffende zinnen en beelden. Het is dromerig verhaal, over eenzaamheid, hoop, zorgzaamheid en zwaarte. Lees meer

Ik ook op jou

Ik ook op jou

Op een avond zegt iemand tegen Eva dat hij verliefd op haar is. Terwijl hij wacht op een antwoord, denkt Eva na over wat verliefd zijn eigenlijk is. Lees meer

 1

Het model

De hoofdpersoon in dit verhaal van Feico Sobel poseert op een doordeweekse avond naakt voor een schilderklasje in Spijkenisse. De sessie ontaardt in een bizarre erotische nachtmerrie waarin onze verteller zich totaal verliest. Lees meer

Waarom het over mij gaat als het over trans literatuur gaat

Waarom het over mij gaat als het over trans literatuur gaat

In dit persoonlijke essay reflecteert Tom Kniesmeijer op queer activisme en literatuur, oftewel: de reden dat we strijden en schrijven. Lees meer

:Oproep: nieuwe Chef Illustratie en Beeldredacteur online

Oproep: nieuwe Chef Illustratie en Beeldredacteur online

Hard//hoofd zoekt twee getalenteerde, assertieve, breed onderlegde beelddenker (x/v/m) die de beeldredactie willen komen versterken! Lees meer

Herhaalrecept

Herhaalrecept

Op een ochtend wordt Aisha Mansaray wakker in een parelmoeren bubbel. Ze onderzoekt hoe ze met haar depressie op de randen van de realiteit kan leven, zonder de grip erop te verliezen. ‘Mijn aandoening was een zuigend ding geweest dat zich om mij heen had gewikkeld, lelijk, en meer levend dan ik.’ Lees meer

Stop met het onderschatten van de gevolgen van het slavernijverleden

Stop met het onderschatten van de gevolgen van het slavernijverleden

Zelfs 150 jaar na de afschaffing van de slavernij, zijn de gevolgen daarvan nog steeds voelbaar. Veel Nederlanders zien helaas niet in hoe de koloniale geschiedenis het heden heeft vormgegeven. Pas als je de bloedrode draad door de Nederlandse geschiedenis begrijpt, kun je de huidige ontwikkelingen echt begrijpen stelt Jazz Komproe. ‘Een onzichtbare wond laat zich immers moeilijk genezen.’ Lees meer

Word trouwe lezer van Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Meld je aan als abonnee voor slechts €2,50 per maand en ontvang ons papieren magazine twee keer per jaar in de bus. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer