Asset 14

Romana Vrede in Zomergasten

Re: Romana Vrede in Zomergasten

Het gesprek tussen Romana Vrede en Janine Abbring verliep wat stroef en veel onderwerpen bleven onbesproken. Maar het onbesprokene was nu juist onderwerp van gesprek, merkt Sarah van Binsbergen op. 

Zonder twijfel het krachtigste fragment dat Romana Vrede toonde in haar ideale televisieavond: de stilte die tiener en activist Emma González publiekelijk opeiste op het podium, tijdens een herdenking van de slachtoffers die om het leven kwamen bij de schietpartij op Stoneman Douglas High School in Parkland. Na hun namen te hebben genoemd staat ze daar, zwijgend op het podium, voor de ogen van duizenden mensen. Vol ingehouden woede en emotie, maar zonder woorden.

De volle ruimte opeisen met je stilte, die niets geeft, niets oplost, maar alleen maar is. Geen schreeuw of gebaar had meer kunnen losmaken dan dit. Het is niet moeilijk om te bedenken wat Vrede, die zichzelf eerder die avond heeft gekarakteriseerd als een actrice van het grote gebaar, in dit fragment aanspreekt: stilte als manier om je publiek te bespelen, de touwtjes in handen te nemen,  juist door niets te doen.

Vrede zit er niet om het de interviewer naar de zin te maken

Ook in het gesprek met Janine Abbring wordt die stilte ingezet als instrument. Regelmatig staart Vrede Abbring in stilte aan, niet per se afwachtend, maar vooral ook niet toeschietelijk. Ze neemt de tijd om antwoorden te vinden en is niet bang om daarmee gaten te laten vallen in het gesprek. Duidelijk is dat ze er niet is om het de interviewer naar de zin te maken en niet levert omdat er iets van haar verwacht wordt. Ze pakt de onderwerpen op waar zij zelf over wil praten – haar autistische zoon Charlie, het gezin waaruit ze komt (haar moeder krijgt de groetjes), het belang van maatschappelijke participatie – en laat andere zaken nadrukkelijk liggen.

Aan het woord is iemand die weet hoeveel ze van zichzelf wil geven, maar die ook iets terug verwacht. Die niet wil pleasen, niet tegen elke prijs ergens in wil passen, maar ook verwacht dat de wereld een stap in haar richting doet. Unapologetic, zoals ze zelf de houding beschrijft van de hoofdpersoon in het door haar gekozen fragment uit de film The Crying Game. In dat fragment zien we, in Vredes woorden, iemand die niet aan de verwachting voldoet, maar weigert zichzelf daarvoor te verontschuldigen. Het levert een kwetsbare bespiegeling op schaamte op, een van de helaas schaarse momenten waarin er even iets op het spel lijkt te staan.

“Ik wil niet die zielige autisme mum zijn.”

Het andere moment is wanneer ze praat over de keerzijden van haar leven met Charlie. Haar zoon Charlie, waar ze ieder onderwerp – tot vermoeiens toe – naar terug weet te brengen. Maar uiteindelijk levert dit dan ook een van de meest eerlijke momenten van de avond op. Dat het heftig is om door je kind in elkaar geslagen te worden, zegt ze, dat je dat toch mag zeggen, maar dat niemand het ooit doet. Heel even breekt er iets van de ‘ongecensureerde wanhoop’ waar ze zelf op het toneel graag naar kijkt, door. Daarna censureert ze zichzelf direct: ‘maar ik wil niet die zielige autisme mum zijn, ik ben niet een pity mum’.

Intrigerend om naar te kijken is het, de actrice die tegelijkertijd probeert de regisseur van de avond te zijn. Het is jammer dat het niet het ‘echte gesprek’ oplevert waar Vrede naar zegt te zoeken. Abbring meet zichzelf verschillende houdingen aan, van toegeeflijk tot strenger, maar weet het gesprek niet te redden. Veel dingen blijven liggen: ideeën over theater en het acteervak; Vredes gewijzigde houding ten opzichte van activisme en de Zwarte Pietendiscussie; het verhaal van haar moeder, de eerste zwarte tramconductrice in Nederland. Aan de fragmenten ligt het niet, die zijn raar, origineel en intrigerend (hoewel ik nog steeds niet helemaal snap wat er zo hilarisch is aan een vrouw die een ram voor haar kop krijgt). Maar Vredes ontoeschietelijkheid, die als levenshouding inspirerend kan zijn, werkt als inzet voor een gesprek een stuk minder.

Één thema steekt, als je je door de meta-brij heen kan werken, helder af: de outsider, het afwijkende perspectief. De aflevering met Romana Vrede laat zich in die zin lezen als een pleidooi voor het naar je hand zetten van de werkelijkheid. Als je niet past in de norm die je wordt opgelegd, moet misschien niet alleen jij, maar vooral ook de norm veranderen. Jezelf niet in bochten wringen om in het plaatje te passen, maar proberen het plaatje te veranderen. Tegen de klippen op, soms. Als ze vertelt over het feit dat haar zoon niet kan praten, merkt ze op dat ze graag denkt dat dit komt omdat hij nog geen reden heeft gevonden om iets te willen zeggen, en dus de stilte verkiest. Projectie, natuurlijk, maar of dat erg is? ‘I’d rather be happy than right’, besluit Vrede.

Beeld: still uit Zomergasten

Mail

Sarah van Binsbergen is Hard//hoofdredacteur, antropoloog, journalist. // sarah@hardhoofd.com

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
Lees meer
test
het laatste
Auto Draft 8

Een transformatie van verlangen: brieven over consent

Wat als we consent en verlangen zélf als de voorwaarden van bevrijding en sociale rechtvaardigheid zien? Yousra Benfquih licht toe hoe genot-activisme ons niet alleen toelaat om ons tegen de dingen te verzetten, maar ook om te onderzoeken waar we naar verlangen. Lees meer

Mijn naam roept 1

Mijn naam roept

Hodo Abdullah beschrijft hoe de geschiedenis van Somaliland haar ook veel over haarzelf leerde. Hoe komt het dat het geloof in henzelf, de veerkracht en de trots van de Somalilanders zo verankerd zit in hun DNA? Wat geeft hun de kracht om door te gaan? Lees meer

:Armoede, de bedpartner die je verlangen indringt: brieven over consent

Armoede, de bedpartner die je verlangen indringt: brieven over consent

Alara Adilow blikt terug op haar jongere zelf en ziet hoe onwetendheid en zelfdestructie haar afsneden van zorg en liefde, tot feministische en postkoloniale denkers haar aanraakten en haar openstelde om naar zichzelf en de wereld te kunnen kijken. Lees meer

Mooi vanbuiten en vanbinnen: pleidooi voor dagdagelijkse entomologie 2

Mooi vanbuiten en vanbinnen: pleidooi voor dagdagelijkse entomologie

Insecten hebben een slecht imago. We houden ze het liefst ver uit de buurt, maar dat is onterecht, vindt Jitte. Met dit artikel bewijst hij je graag van het tegendeel en vertelt hij hoe sluipwespen lieveheersbeestjes inschakelen als lijfwacht voor haar larven, over de indrukwekkende hersenen van de Darwinwesp, en hoe je een mierenkolonie opzet met één koningin. Lees meer

Composthoop

Een symfonie van het kleine leven

Jesse Van den Eynden neemt je mee in de symfonie van het kleine leven dat zich afspeelt in de duisternis van de composthoop. In dit liefdevolle essay beschrijft hij hoe zijn leven steeds meer overgenomen wordt door de rottende en levende massa in zijn tuin, en hoe het slurpen, klikken en kraken van de aarde en haar bewoners een meditatieve ervaring worden. Lees meer

Eiland zonder eilandjes

Eiland zonder eilandjes

Bram de Ridder is vervangend psychiater op Bonaire. Maar hoe moet hij zich als witte zorgprofessional verhouden tot de mensen van het eiland? Lees meer

Huizen, omhulsels

Huizen, omhulsels

Anne Schepers had nooit gedacht dat ze een huis kon kopen. Tijdens de verbouwing denkt ze na over huizen als politiek middel, hoe het is om als sociale klimmer ruimte in te nemen en waarom dromen over een fantasiehuis een privilege is. Lees meer

:Consent als verzet: brieven over consent in een koloniale wereld

Consent als verzet: brieven over consent in een koloniale wereld

Consent is complex in een wereld gevormd door koloniaal geweld. Yousra Benfquih vraagt zich in haar eerste brief aan Alara Adilow af hoe consent een instrument kan worden van verzet. Lees meer

Iemand die in je gelooft

Iemand die in je gelooft

Jam van der Aa ontdekte pas laat dat ze autisme heeft. Toen ze jong was herkende jeugdzorg bovendien niet de rol van autisme in de onveilige situatie bij haar thuis. Ze was gedreven en nieuwsgierig, maar lange tijd op zichzelf aangewezen. Dit essay is een pleidooi voor betere jeugdzorg en gaat over veerkracht en jezelf leren begrijpen en vertrouwen. Lees meer

Automatische concepten 87

Van mijn spreekkamer tot aan Afghanistan

In haar behandelkamer zit Jihane Chaara als forensisch psycholoog niet alleen tegenover slachtoffers, maar ook tegenover daders van dwingende controle, een vorm van huiselijk geweld. Wat is het verband tussen deze psychologische, onderdrukkende machtstructuur van een individidu als meneer X in haar spreekkamer, en het regime van de Taliban in Afghanistan? Een essay over de verbinding tussen daderschap, ontkenning, grotere structuren van vrouwenonderdrukking en verzet. Lees meer

Einde Schooldag

Einde Schooldag

Leerlingen zijn als tijdelijke passanten van wie je een hoop weet, maar nooit hoe het met ze af zal lopen. 'Ze zijn open eindes', zo schrijft Engels docente Charlotte Knoors in dit persoonlijke essay over de raadselachtige verhouding tussen docent en student. Lees meer

Zo rood als een kreeft

Zo rood als een kreeft

Wanneer twee Spaanse vrienden Ferenz Jacobs uitnodigen voor een protestmars tegen toerisme in Barcelona, voelt hij zich voor het eerst weer een 'outsider'. In dit essay richt hij zich op de gevolgen van massatoerisme op de permanente bewoners. Is er een ander soort toerisme mogelijk, buiten de logica van onderdanigheid, kolonialisme en uitbuiting om? Lees meer

Auto Draft 4

Tijd buiten de uren om

Micha Zaat sliep binnen een jaar in bijna 60 verschillende hotelkamers. In dit essay licht hij het fenomeen van de hotelkamer als liminaal object toe, en legt uit wat zo'n kortdurend verblijf voor gasten én kamers betekent en waarom het onmogelijk is om ouder te worden in een hotelkamer. 'In het bed waar ik gisteren droomde over sterven in een auto-ongeluk ligt nu iemand te masturberen.' Lees meer

Auto Draft 2

'Kunnen we vrienden zijn?': over een noodzakelijk veranderende mens-natuur relatie

Wanneer Jop Koopman afreist naar Lombok om de Indonesische visie op mens-natuurrelatie beter te begrijpen, gaat hij op pad met een lokale mysticus. In dit essay onderzoekt hij hoe we de verhouding mens-natuur opnieuw kunnen vormgeven; wat de agency is van onze omgeving, en waarom we vrienden moeten worden met alles rondom ons. Lees meer

Stil protest

Stil protest

Nadeche Remst laat zien hoe slaap, verdriet en dissociatie meer zijn dan persoonlijke reacties: ze worden een vorm van stil verzet tegen een wereld die kwetsbaarheid buitensluit. Lees meer

Hoe lang blijf je een vluchteling?

Hoe lang blijf je een vluchteling?

'Wat' ben je als je ergens niet thuishoort, maar ook niet terug kan naar je geboorteland? Ivana Kalaš onderzoekt het label 'vluchteling'. Lees meer

Een cactus in een zompig moeras

Een cactus in een zompig moeras

Een cactus kan toch niet groeien in een zompig moeras? In dit essay schetst Jam een realistisch beeld van de autistische ervaring in een kapitalistisch systeem dat productiviteit als het hoogste goed beschouwt. Lees meer

Lieve buren

Lieve buren

Ze hebben dezelfde brievenbus en dezelfde supermarkt, maar Nienke Blanc vraagt zich in deze nooit verzonden brief af of dat het enige is dat ze met haar buren deelt. Lees meer

Best Friend (For The Forseeable Future)

Best Friend (For The Forseeable Future)

Lotte Krakers’ vriendschap met Karlien eindigde mét blauwe vinkjes, maar zonder antwoorden. Het laat Lotte reflecteren op het afdwingen van gelijkenissen in een vriendschap, en het plaatsen van vrienden op voetstukken: ‘Karlien hield me een spiegel voor, waarin ik vooral zag wat ik niet was.’ Lees meer

Je hebt mij getekend voor het leven

Je hebt mij getekend voor het leven

Hoe sluit je een hoofdstuk af? Jop Koopman schreef een brief aan zijn oude baas, in wiens tulpenbedrijf hij als invalkracht een bedrijfsongeval meemaakte. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in september je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer