Asset 14

Ontmoetingen op papier III

Acht weken lang, iedere zondag een verhaal van Joost Baars, geïllustreerd door Nina Maissouradze. Al meer dan vijftien jaar werkt Joost in boekwinkels. De verhalen die hij tijdens zijn werk oppikt zijn haast even mooi als de boeken die hij verkoopt.

U haat poëzie

Toen ik De Optocht, de laatste dichtbundel van Toon Tellegen als cadeau inpakte voor een klant, zei deze: "Ik vind dit zó mooi, ik heb het nu al aan zes mensen cadeau gedaan. Maar ik heb er nog weinig respons op gekregen."
Ik zei: "Het is ook een vrij pittig boek. Mensen denken altijd dat Tellegen lieve toegankelijke verhaaltjes schrijft, maar dat is niet zo, en De Optocht is natuurlijk ook één grote litanie van steeds hetzelfde. En het is heel duister."
"Ja, dat klopt. Ik denk dat je gewoon een knop om moet zetten. Je moet in een roes komen en dan in één ruk lezen. Het is net muziek, net Phillip Glass. En de taal is ook zó mooi!"
Nadat de klant de winkel verlaten had, kwam er een andere klant naar me toen, die onze conversatie gehoord had. "Nu ben ik nieuwsgierig geworden. Over wat voor boek ging dat? Een roman? Een detective?"
"Nee, een dichtbundel."
"O. Oké." De klant rolde met de ogen en verliet de winkel.

Een van de voorname taken van een boekverkoper is de klant vanuit eigen leeservaring te adviseren. Voor een poëzielezende boekverkoper als ik is dat evident een probleem. Poëzie is het gros van wat ik lees. En dat wil niemand lezen, al prijs ik het nog zo aan.

"Mama, wat zijn gedichten?" vroeg in de winkel ooit een jongetje aan zijn moeder. "Een gedicht is iets dat meestal rijmt", antwoordde ze. Toen ze daarna haar zoon een gedichtje voorlas, liep hij halverwege ongeïnteresseerd ergens anders naartoe.

Bestaat er een kunstvorm die in onze cultuur meer gehaat wordt dan de poëzie?

Misschien zijn daarom  de meeste pogingen om poëzie te populariseren erop gericht om die haat te overwinnen. Dat leidt soms tot merkwaardige taferelen. Ik bracht drie uur door op de openingsavond van het Amsterdams Poëziefestival, en hoorde daar welgeteld 11 gedichten. De rest van de tijd – veruit het grootste gedeelte van de tijd – werd gevuld met op zich niet onverdienstelijke kunstenaars in de disciplines rock 'n' roll, moderne klassieke muziek, tapdansen, drag, trompetimprovisatie. De gedachte moet zijn geweest: zelfs mensen die bereid zijn €17,50 neer te leggen voor een avond met de titel “Poëziefestival” houden het niet vol om langer dan heel eventjes naar poëzie te luisteren.

Illustratie: Nina Maissouradze

En misschien klopt dat ook echt. Het opmerkelijke van poëzie is dat het, ondanks de haat, toch een soort statusverhogend effect heeft. Zelfs mensen die het niet willen lezen, willen ermee worden geassocieerd.

“Is dat al, dat je dat gratis gedichtenbundeltje krijgt?”
“Het Poëziegeschenk. Ja, dat is nu. Dat bundeltje krijg je gratis als je gedurende de Poëzieweek in de boekhandel €12,50 aan poëzie besteedt.
"Oh... dus je krijgt het boekje niet bij een atlas?"
"Nee, helaas."
"Hm. Jammer. Ik heb niet zoveel met poëzie. Dus waarom zou ik een bundel kopen?"

Je kunt je afvragen of prediken voor ongeïnteresseerde parochie de poëzie écht verder helpt. Het enige effect dat je kunt sorteren is het bevestigen van het statusverhogende effect van poëzie. Je laat de mensen nog eens voelen dat ze het niet begrijpen, dat het te hoog gegrepen voor hen is, en dat bevestig je nog eens door al na 11 gedichten een band aan te kondigen met de woorden “Zo, nu hebben we wel genoeg poëzie gehoord”. Bovendien maak je de mensen die in poëzie geïnteresseerd zijn om ándere redenen dan om haar statusverhogende effect, op die manier onzichtbaar. Je stoot ze zelfs af.

Het probleem is dat de meeste mensen die in de poëzie werkzaam zijn, niet geloven dat dat soort mensen bestaan. 'Alle poëzielezers zijn dichter' is niet voor niets een veelgehoord cliché in die wereld.

Een vrouwelijke klant die een dichtbundel zocht, zei: "Sommige gedichten zijn heel erg geconstrueerd. Andere zijn juist intuïtief. Ik zoek een dichter die heel intuïtieve gedichten schrijft." Ik reikte haar een paar bundels aan, van Kira Wuck, Ingmar Heytze, Krijn Peter Hesselink, u snapt het wel. Die legde ze terzijde, en na lang snuffelen in de poëziekast kwam ze op de proppen met  Donorwoorden van Sybren Polet – een dichter die juist te boek staat als een schrijver van moeilijke, erg bedachte poëzie – na de bundel uitvoerig te hebben doorgespit.

Ooit kwam een man die voor de winkel waar ik in dienst was aan het riool werkte in zijn smerige werkkloffie naar binnen met de vraag waar de poëzie stond. Ik vroeg hem of hij een tip nodig had. Hij zei: “Nee hoor, ik kom gewoon even kijken.” Hij kocht een bundel van Frederik Lucien de Laere, een dichter die hij niet kende.

Ik zou kunnen doorgaan. Ze bestaan.

--
Joost Baars is dichter, essayist en boekverkoper. Nina Maissouradze is illustrator.

Mail

Nina Maissouradze tekent mensen. Grote en kleine mensen, mensen in truien en mensen in hun nakie, mensen met een dubbelleven en mensen met een tikje. Ze tekent steelse blikken, roddels, intriges en verlangens. Haar mensen herken je meteen.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Gebeden van keramiek - Nieuw werk voor kunstverzamelaars! 1

Gebeden van keramiek - Nieuw werk voor kunstverzamelaars!

Als dank voor hun steun, ontvangen onze ruim 1.700 kunstverzamelaars in januari een prachtig werk van beeldend kunstenaar Dakota Magdalena Mokhammad. Om welk werk het precies gaat blijft een verrassing, maar in gesprek met onze chef Kunst Jorne Vriens licht Dakota een tipje van de sluier op. Lees meer

Auto Draft 1

Hoe jij politiek je zin weer krijgt: valse dilemma’s, overdrijven en nog drie tactieken die ik leerde van mijn vader

Marthe van Bronkhorst leerde van haar vader dat goed vals niet lelijk is. In deze column legt ze je drie technieken uit om je (politieke) zin te krijgen. "Links, doe nou eens wat mijn vader deed: nooit genoegen nemen met minder." Lees meer

Terug naar het moezeum

Terug naar het moezeum

Culturele ruimte ‘moezeum’ is een relatieve nieuwkomer in het culturele landschap. Laura Korvinus en Jorne Vriens bezoeken de eerste tentoonstelling By the Way'. Waar er bij veel hedendaagse kunstinstellingen behoefte is om zich te engageren met maatschappelijke kwesties, maar het te vaak blijft bij goede bedoelingen, vinden ze in moezeum een voorbeeld van hoe het óók kan. Lees meer

Zwervende organen en feminiene furie

Zwervende organen en feminiene furie

Hysterie was vroeger een diagnose voor seksueel gefrustreerde vrouwen, in deze column pakt Lieke van de Belt het woord terug. Lees meer

Gaten in mijn vroegste overtuiging

Gaten in mijn vroegste overtuiging

Michiel Cox’ broer wil als vrijwilliger het leger dienen. Hoe kan Michiel zijn begrip daarvoor rijmen met de idealistische opvoeding van zijn ouders? Lees meer

Het kattenvrouwtje dat de boom in sprong

Het kattenvrouwtje dat de boom in sprong

Lieke van den Belt mijmert over verlegenheid en Minoes. Waarom bestaan er toch zo veel vooroordelen over kattenvrouwtjes? En zal ze zelf veilig vanuit de boom toekijken, of springt ze er uit? Lees meer

‘Zij moet echt normaal doen!’ riepen de mensen die verkrachtingsfantasieën over mij schreven

‘Zij moet echt normaal doen!’ riepen de mensen die verkrachtingsfantasieën over mij schreven

Marthe van Bronkhorst dacht dat het met conservatieve haat en machocultuur wel meeviel in Nederland, maar na anderhalve maand online haat en doodverwensingen, weet ze beter. Lees meer

Auto Draft

Rooilijnen

Rik Sprenkels schrijft (als dichter en medewerker bij het Kadaster) over de beleidsregels achter de openbare ruimte: voor de gewone sterveling zijn ze onzichtbaar, terwijl ze wel veel invloed hebben op hoe hun wereld werkt en eruitziet. Lees meer

Barcelona’s verboden kunstkabinet

Barcelona’s verboden kunstkabinet

Zoals dagtoeristen in Amsterdam naar het grachtenmuseum, het microbenmuseum en het hennepmuseum kunnen, heeft Barcelona een chocolademuseum, mummiemuseum en sinds vorig jaar ook: het Museum voor Verboden Kunst. Ferenz Jacobs bracht een bezoek en ontdekte al snel dat de werken uit deze privécollectie, afkomstig uit verschillende gebieden en tijdsperiodes, allen een gemeenschappelijke deler hebben: controverse. Lees meer

Verboden toegang 8

Verboden toegang

Afgelopen zomer kregen tien aanstormende schrijftalenten de kans om deel te nemen aan het eerste Schrijverskamp van literair podium Frontaal. Onder begeleiding van verschillende schrijfcoaches werkten ze aan teksten rondom het thema Groen. De resultaten daarvan vind je deze week op Hard//hoofd. In woord én beeld dicht Maaike Rijntjes over iemand die terugkeert naar het bungalowpark waar die opgroeide. Lees meer

Momentum

Momentum

Afgelopen zomer kregen tien aanstormende schrijftalenten de kans om deel te nemen aan het eerste Schrijverskamp van literair podium Frontaal. Onder begeleiding van verschillende schrijfcoaches werkten ze aan teksten rondom het thema Groen. De resultaten daarvan vind je deze week op Hard//hoofd. Sanne Lolkema dicht op drie levels over de prestatiemaatschappij: van micro-, naar macro- en mesoniveau. Lees meer

Herkauwen

Herkauwen

Afgelopen zomer kregen tien aanstormende schrijftalenten de kans om deel te nemen aan het eerste Schrijverskamp van literair podium Frontaal. Onder begeleiding van verschillende schrijfcoaches werkten ze aan teksten rondom het thema Groen. De resultaten daarvan vind je deze week op Hard//hoofd. Tussen ongemak en walging in dicht Moni Zwitserloot over zowel baren als geboren worden: 'je kruipt uit je dode vel / naar buiten / de broeierige nacht in'. Lees meer

Podiumgeil

Podiumgeil

Afgelopen zomer kregen tien aanstormende schrijftalenten de kans om deel te nemen aan het eerste Schrijverskamp van literair podium Frontaal. Onder begeleiding van verschillende schrijfcoaches werkten ze aan teksten rondom het thema Groen. De resultaten daarvan vind je deze week op Hard//hoofd. Birsu Tamer schreef een tekst voor een acteur die als het monster van Frankenstein diens publiek bespeelt. Lees meer

Handleiding

Handleiding

Afgelopen zomer kregen tien aanstormende schrijftalenten de kans om deel te nemen aan het eerste Schrijverskamp van literair podium Frontaal. Onder begeleiding van verschillende schrijfcoaches werkten ze aan teksten rondom het thema Groen. De resultaten daarvan vind je deze week op Hard//hoofd. In 'Handleiding' schrijft Ettie Edens over eenzaamheid, identiteit en gezien willen worden - en over iemand die een muur van haar kamer verft en daar zo in doorslaat dat ze in de kamer verdwijnt. Lees meer

Pokon

Pokon

Afgelopen zomer kregen tien aanstormende schrijftalenten de kans om deel te nemen aan het eerste Schrijverskamp van literair podium Frontaal. Onder begeleiding van verschillende schrijfcoaches werkten ze aan teksten rondom het thema Groen. De resultaten daarvan vind je deze week op Hard//hoofd. Melanie Neeleman onderzoekt in haar poëzie de selectieve empathie die ze ervaart bij een bezoek aan een expositie van opgezette dieren, die allemaal op absurde wijze stierven.  Lees meer

De serre

De serre

Afgelopen zomer kregen tien aanstormende schrijftalenten de kans om deel te nemen aan het eerste Schrijverskamp van literair podium Frontaal. Onder begeleiding van verschillende schrijfcoaches werkten ze aan teksten rondom het thema Groen. De resultaten daarvan vind je deze week op Hard//hoofd. Johanna Loman schreef een verhaal over een jonge vrouw op een klimaatprotest: Wat als je wel moreel besef hebt, maar liever je kop in het zand steekt? Lees meer

Hertenkalf 2

Hertenkalf

Afgelopen zomer kregen tien aanstormende schrijftalenten de kans om deel te nemen aan het eerste Schrijverskamp van literair podium Frontaal. Onder begeleiding van verschillende schrijfcoaches werkten ze aan teksten rondom het thema Groen. De resultaten daarvan vind je deze week op Hard//hoofd. Tessa van Rooijen dicht in dit vierluik over het aangaan van verbindingen en het dragen van een dood hertenkalf: 'jongens is het sexy om een dood hertenkalf in je lichaam te hebben?' Lees meer

De tondeuse

De tondeuse

Afgelopen zomer kregen tien aanstormende schrijftalenten de kans om deel te nemen aan het eerste Schrijverskamp van literair podium Frontaal. Onder begeleiding van verschillende schrijfcoaches werkten ze aan teksten rondom het thema Groen. De resultaten daarvan vind je deze week op Hard//hoofd. Jana Flekken legt in fragmenten de band en rolverdeling tussen ouders en hun kind vast, en hoe die verandert wanneer een van de ouders ziek wordt. Lees meer

Mijn huid een rekbare grens (Frontaal)

Mijn huid een rekbare grens

Afgelopen zomer kregen tien aanstormende schrijftalenten de kans om deel te nemen aan het eerste Schrijverskamp van literair podium Frontaal. Onder begeleiding van verschillende schrijfcoaches werkten ze aan teksten rondom het thema Groen. De resultaten daarvan vind je deze week op Hard//hoofd. In dit drieluik bevraagt Isa/Isa Bob van Rooy de kaders die er gesteld zijn rondom onze natuurlijke wereld. Bestaat er eigenlijk wel een verschil tussen zelf en natuur, of tussen plant en organisme? Lees meer

Whisper Heart, The Movie

Whisper Heart: the movie

Hoe ver ga jij voor De Ware? Anne Sikma onderzoekt in dit bloedstollende verhaal de grenzen op tussen fictie en realiteit. Ben je er klaar voor? Lees meer

Steun Hard//hoofd en verzamel kunst!

Hard//hoofd is een vrije ruimte voor nieuwe schrijvers en kunstenaars. We zijn al veertien jaar gratis toegankelijk en advertentievrij. Zo’n vrije ruimte is harder nodig dan ooit. Steun de makers van de toekomst; sluit je vóór 1 januari aan als kunstverzamelaar en ontvang in januari je eerste kunstwerk!

Word kunstverzamelaar