Asset 14

Lubberend clownspak

Hoe te troosten (I): Lubberend clownspak

Ach, kom nou eens hier. Lief, klein mensendiertje. Kom nou eens op mijn schouder liggen. Je moeder is ontslagen, de vader van je beste vriendin is dood, in de buik van je oom zit een tumor. Iedereen heeft het verschrikkelijk en je lijf hangt er machteloos bij. Je schopt tegen prullenbakken, scheldt ‘het systeem’ verrot, je aait en deelt tissues uit. Je weet niet of je meehuilen mag. Je geliefden jammeren alsmaar door en je bent zo gruwelijk moe. Niemand heeft je ooit uitgelegd hoe dit soort dingen moeten, maar het komt goed.
Het komt goed, hoor je. Je bent niet onmenselijk of psychisch gestoord. Je bent geen slechte dochter, geen slechte vriendin. Je bent geen slecht mens.

Ik probeer mezelf te overtuigen, ja.

Vorig jaar ging de vader van een goede vriendin dood. Ik hing er machteloos bij. Ik zei wel tien keer sorry voor het woord ‘gecondoleerd’ en stuurde haar grappige foto’s van ons samen. Op de foto’s antwoordde ze ‘hahahaha’.
Het spijt me dat ik haar niet gewoon heb gebeld. Het was niet zo erg geweest als ik niet uit mijn woorden was gekomen, of iets lelijks had gezegd als ‘wat een verdrietige fuckzooi’. Het was ook oké geweest als ze geen zin had in een telefoongesprek en na ‘n minuutje weer verder wilde met haar dag.
Ik had mijn ongemak mogen benoemen, stotterend en ongekunsteld en oprecht. Geen excuusjes, geen smoesjes. Gewoon samen vol in de stront, vol in het moment. Maar ik ga niet graag op m’n bek en ik weiger in wollige clichés te praten, ik durfde ons contact geen zwaarte te geven. Ik pleit voor onvoorwaardelijke vriendschap en liefde, maar kwam niet verder dan tamme berichtjes op WhatsApp en een laffe knuffel toen ik haar weer zag.

Dit wordt geen zielig en zuchtend verhaal over mijn bestaan. Met mij gaat het goed en met de meeste mensen om mij heen ook. Ik wil alleen zeggen: ik zadel mensen, die het al moeilijk genoeg hebben, met mijn eigen onvermogens op. Ik voel me daar stom bij en ik wil dat niet meer doen.
Ik wil geen mailtjes meer in mijn inbox die zeggen: ‘ach lieve Lisanne, woorden van jou zijn altijd een troost, maak je geen zorgen.’

Ik wil iemand worden die goed is in troosten. Zelf lijden is best wel makkelijk, of misschien is eendimensionaal een beter woord. Dat is niet lullig bedoeld. Iemand die lijdt wordt vrijgesteld van verplichtingen en mag zich volproppen met eten, verjaardagen vergeten. Hij mag de tijd nemen, en zo hoort het ook, zo is het ook goed. Zo moet het zijn.
Maar hoe kan ik in hemelsnaam iemand daarvan overtuigen? Hoe kan ik een ruimte creëren waarin iemand zich veilig voelt? Het liefste zonder er zelf aan onder door te gaan en op een manier die bij me past. Zonder comfort food à la Ben&Jerry’s en zonder inspirerende citaten die als een idioot, lubberend clownspak voelen.

Het kan toch niet zo zijn dat alles dat kan troosten kitsch en plakkerig is. Dat zou betekenen dat mensen zoals ik, die moeten lachen als ze voor een schap vol condoleancekaarten staan, en die het ongemakkelijk vinden een arm om iemand heen te slaan, binnen een rouwproces ballast of hofnar zijn. Meer niet. Daar geloof ik niet in. Dat wil ik niet geloven. Er liggen genoeg rampen in het verschiet. Iedereen om me heen stort nog eens genadeloos in. Ik ben pas tweeëntwintig, en ik wil me voorbereiden op die rare storm van gebroken harten en doden.

Ik kocht mijn eerste zelfhulpboek, The art of comforting, met op de kaft een roze bloesemtak. Ik maakte een afspraak met de Troostcoach, zijn credo is: je bent niet alleen. Op scholieren.com las ik over een jongen die eerst een drie en later een acht kreeg voor een condoleancebrief. Het valt te leren.

Het komt goed.

Mail

Lisanne van Aert is schrijver, theatermaker en bloemist. Ze floreert bij haar eigen theatergroep: Het Pijpcollectief. // lisanne@hardhoofd.com

Mikko Kuiper is schilder, tekenaar, kok en dj.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Geen geld maakt ook niet gelukkig

Hard//hoofd zoekt een zakelijk assistent!

Wij zoeken een enthousiaste en veelzijdige zakelijk assistent (x/v/m) die ons zakelijke team wil versterken. In deze functie krijg je de kans om ervaring op te doen met de zakelijke en organisatorische kant van een literair tijdschrift en online platform. Lees meer

Het huis in mijn hoofd

Het huis in mijn hoofd

Wat als technologie je verbeelding probeert te esthetiseren? Mina Etemad bezocht de VR-voorstelling 'From Dust' van Michel van der Aa. Lees meer

Het borrelt 1

Ortolaan

Liefde gaat door de maag, weet de chef in het verhaal van Fleur Klemann. Zorgvuldig bereidt hij al zijn ingrediënten én zijn geliefde: ‘Haar tong die ze langs haar vette lippen haalde, het rozige vlees.’ Lees meer

Naweeën

Naweeën

In Naweeën dicht Vlinder Verouden over vervellen, verpoppen, verschonen, volgroeien en legt zo het proces van veranderen vast. ‘Hier slaat de klok tien en stap ik uit spinseldraden slijmerig warm een / Laatste vinger die glijdt over de plastic bodem van een pot haargel.’ Lees meer

Het borrelt

Het borrelt

‘Vuur raakt water / en alles sist barst klapt fluit schuimt vergaat stijgt verdampt smelt breekt sterft’. Dieuke Kingma dicht over het moment dat het ondergrondse naar boven breekt: zoals bij vulkaanuitbarstingen, of de tweede symfonie van Mahler. Lees meer

Laboratoriumkinderen

Laboratoriumkinderen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In dit drieluik onderzoekt Louise van der Veen in vitro fertilisatie (IVF) als een mogelijke grond van het bestaan. Lees meer

:Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Een nieuw seizoen van Maandagavonden door Nwe Tijd, dit keer ook te beluisteren bij Hard//hoofd. Met Johannes Lievens die zich – tegen wil en dank – in het feestgedruis stort, Ellis Meeusen over de voorpret, Suzanne Grotenhuis met een pleidooi voor kleine vieringen en Freek Vielen opent de avond met twee anekdotes. Lees meer

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wanneer de VVD pleit voor het bijhouden van gegevens over ‘culturele normen en waarden’ van mensen met een migratieachtergrond, over welke normen en waarden hebben ze het hier dan eigenlijk? Rocher Koendjbiharie neemt de eisen onder de loep die de politiek alleen stelt aan mensen die zichtbaar wortels elders ter wereld hebben. ‘Men wil geen vermenging van culturen en geen uitwisseling van gedachten. De echte eis is assimilatie en het afbreken van wortels.’ Lees meer

Als de bodem niet dragen kan

Groeipijn

‘Volwassen worden is zorgen voor’ luidt de wijsheid waar de hoofdpersoon in dit verhaal zich aan vasthoudt. In Groeipijn laat Tim Kobussen zien hoe hoe er een steeds letterlijke invulling aan die wijsheid wordt gegeven in een studentenkamer. Lees meer

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen 1

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen

Van het zetten van kopjes koffie en het branden van salie tot de Pinterest-pagina van DELA: Maartje Franken schrijft over rouwrituelen en onderzoekt de grond waarin rouw wortelt. Lees meer

Voor de meisjes

Voor de meisjes

Terra van Dorst dicht over de passiviteit van het wachten op morgen en het uitstellen van keuzemomenten. ‘morgen gaan we een ijsje halen / zullen de bramen rijp zijn / maak ik een besluit’ Lees meer

Regenwormen 1

Als de bodem niet dragen kan

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Anouk von Seida schrijft over de betonplaten op een boerderij en het onverwachte leven dat zich daarin afspeelt. Lees meer

Grond & Ik

Grond & Ik

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In 'Grond & Ik' zoekt Lisia Leurdijk naar manieren om een dialoog tussen het individu en de grond te openen. Lees meer

Regenwormen

Regenwormen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Milou Lang graaft in dit tweeluik naar wormen, gangenstelsels en de geborgenheid die de grond kan bieden. ‘hier duw ik geil zijn in de kluiten aarde / durf mijn vingers te verliezen in slib en schimmeldraden’ Lees meer

Luchtspiegeling

Luchtspiegeling

'We bewegen log en lief.' Madelief Lammers onderzoekt in dit gedicht de onstilbare honger tussen twee mensen, een wankele relatie waaraan iets fundamenteels ontbreekt. 'Zie je hoe we ondanks die woede nog zo mooi zijn als een slapend paard dat met haar huid trilt om een daas te verjagen?' Lees meer

Stomwijzer

Stomwijzer

Marthe van Bronkhorst loodst je door het wispelturige politieke landschap aan de hand van haar alternatieve stemwijzer. Lees meer

Auto Draft 8

Programma: Ik wil, wil jij ook? - consent in illustratie

Vier samen met Hard//hoofd de publicatie van onze recent verschenen bundel over seksueel consent! Lees meer

Roze, wit, blauw

Roze, wit, blauw

Rechtse en nationalistische partijen laten in hun nieuwste verkiezingsprogramma’s zien dat hun ruimte voor de lhbtqia+-gemeenschap altijd voorwaardelijk is geweest. Journalist Rocher Koendjbiharie legt uit: 'Homoseksualiteit en vrouwenrechten zijn binnen rechtse kringen vaak pas relevant wanneer ze in relatie tot migratie besproken worden.' Lees meer

:Winnaar publieksprijs Rode Oor: Vespula vulgaris

Winnaar publieksprijs Het Rode Oor: Vespula Vulgaris

In een pot met schuimbanaantjes vecht een wesp om los te komen. Myrthe Prins portretteert een winkelbediende die in een snoepwinkel aan zoetigheid proeft. Met Vespula Vulgaris won zij de publieksprijs van Het Rode Oor 2025. Lees meer

Winnaar Stoute Stift 2024 1

Winnaars De Stoute Stift 2025

Cynthia Van Der Heyden won met haar illustratie de publieksprijs en Sarah Pannekoek won de juryprijs van De Stoute Stift 2025. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €3 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer