Asset 14

Tante Janny

Familie Overdijk: Tante Janny 1

Afkomstig uit een klein gezin en opgegroeid zonder ooms of tantes, kreeg Ferry Wieringa er bij zijn trouwen een grote schoonfamilie bij. Het contact bleef met de jaren beperkt tot verjaardagen, huwelijken, ziekenbezoek en begrafenissen. Tot zijn vrouw besloot haar ooms en tantes te gaan tekenen. Zes weken lang verschijnt elke dinsdag een verhaal.

Ze zit aan de eettafel, gebogen onder een bureaulamp, de leesbril op: Janny (doopnaam Jannetje). Soapseries op tv zorgen op de achtergrond voor gezelligheid. Haar man is overleden, haar zoon John – werkzaam in de gevelrestauratie – woont nog thuis. Dat vindt ze gezellig, al zou hij wel zijn bed zó kunnen neerzetten dat zij er met stofzuigen bij kan. ‘Hij zegt wel dat ie zelf kan stofzuigen, maar in de tuin staat ook al een jaar een fiets die hij zou wegdoen.’ Monica, Janny en ik nemen plaats op de bank.

‘Hoe het was om op te groeien in een groot gezin? Wisselend. Een broer knipte soms alle knoppen van de tulpen en gooide die dan in de vaas. Of hij stopte stiekem alle theelepeltjes uit de besteklade in mijn handtas. Wilde Bep gaan zitten, trok hij de stoel weg. En dan lachte hij erbij. Met een andere broer heeft niemand meer contact. Die zei: “Jullie IQ past niet bij het mijne.”

Ik wilde veel uit. Het was de rock-’n-roll-tijd. Op een avond sta ik me op te maken als mijn vader langsloopt en me, pets, een klap voor mijn kop geeft. “Weet je dan niet dat dat koppie toch gaat rotten?” Ja, dat zei hij: dat koppie moet toch rotten. Bep was zwanger geraakt, Wim ging de deur uit omdat Delia in verwachting was. Misschien bezorgde het hem een verrolling als hij mij ook moest missen in de huishouding.

We hielpen thuis allemaal mee. De mannen deden de zolder, ik dweilde de hal en zeemde de ramen. Afwassen ging per toerbeurt. Vaak kwam er een broer bijstaan die op de harmonica speelde. Op verjaardagen werd de accordeon uit de kist gehaald. Mijn vader haalde dan alle deuren eruit. Hij speelde ook voor geld op bruiloften en partijen. Al spelend liep hij door het hele huis met in een polonaise iedereen er achteraan. Andere weekeinden was het weer twee keer per dag naar de kerk. Als er op tv gezoend werd, zette hij hem uit. Had een jongen me gekust, dan ging ik naar mijn oudere broer: “Wim, ben ik nou zwanger?” Elke avond kwam de bijbel op tafel. Hij had dan een biljartkeu naast zich staan. Als je niet stil was, kreeg je een tik op je ei.

Op mijn elfde kon ik via een pater naar balletles. Ik kreeg een jurk en spitzen aan. Ik voelde me mooi. Ik zag mezelf al de wereld rondgaan en de stervende zwaan spelen. Maar na één les moest ik er alweer af omdat het te duur was.

Niet lang daarna wilde ik niet meer eten en drinken. Ja, droog brood en water. Ik werd misselijk van eten. Ik moest naar de nonnen om aan te sterken. Toen mijn vader met nieuwe schoenen kwam aanzetten, heb ik ze tegen de muur geslagen tot ze stuk waren. Ze hadden hele dikke zolen. Geen gezicht. Toen ik ze zelf mocht uitkiezen, koos ik rode met Queeny-hakjes. Was híj weer woest. “Die zolen zijn veel te dun.”

Op mijn vijftiende at ik weer beter.

Na de lagere school ging ik werken. Ik wilde niet meer alles aan hem vragen. Voor een Amerikaans bedrijf zette ik lettertangen in elkaar. Mijn zusje Ali werkte hier ook. In het begin hadden we veel ruzie, maar we hebben een hele goede relatie gekregen. We gingen ook samen uit. Zij had het stille en rustige van mijn moeder.’

‘Wie ik zie als ik naar mijn portret kijk? Ja… Janny! Een sterk figuur. Ik ben er toch uitgekomen. Ik liet me niks zeggen. Ik was tegen de draad in, ten minste: tegen mijn vader. Bij ruzies dacht ik: dít is toch niet normaal?

Ik laat me nog steeds niks zeggen. Soms denk ik wel: mens houd toch eens je kop dicht. Dan ben ik weer uit de hoek gekomen. Maar ik flap er niet meer meteen van alles uit. Goed, als je er twaalf hebt rondlopen dan moet je soms wel autoritair zijn maar… Later heeft hij wel eens gezegd: als de pil er was geweest, had ik niet zoveel kinderen gehad. Als ik te veel over vroeger nadenk dan word ik somber.’

We lopen naar de eettafel waarop een blad met kleine genummerde vakjes ligt en bakjes staan met gekleurde steentjes. De nummers corresponderen met steentjes in verschillende kleuren. ‘Kijk.’ Janny gaat zitten en haalt met een pennetje een steentje uit een bakje en plakt hem op het vel. ‘Ik noem het AliExpress. Daar bestel ik het. Ze hebben het ook bij de Action maar daar zijn ze duurder.’ Steentje voor steentje bouwt ze de afbeelding op tot een ‘diamond painting’. ‘Als ik iets te doen heb, ga ik niet nadenken. Laat mij maar in mijn eentje zitten en bezig zijn. Van eten kan ik soms nóg misselijk worden.’

‘Familie Overdijk’ van Monica Overdijk (www.monicaoverdijk.nl) is tot 17 juni te zien in Amsterdam-West in de etalages van ‘Kunsttraject’ in de Dirk Hartoghstraat 41 en 45; Van Heemskerckstraat 42 en 46; Roggeveenstraat 109 en 165. Toegang vrij, dag en nacht te bezoeken.

Mail

Ferry Wieringa (1975) schrijft over ogenschijnlijk onbeduidende levens en plekken. In zijn verhalen spelen figuranten de hoofdrol en schuift de achtergrond naar het voorplan.

Monica Overdijk is beeldend kunstenaar.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
Lees meer
test
het laatste
Geen geld maakt ook niet gelukkig

Hard//hoofd zoekt een zakelijk assistent!

Wij zoeken een enthousiaste en veelzijdige zakelijk assistent (x/v/m) die ons zakelijke team wil versterken. In deze functie krijg je de kans om ervaring op te doen met de zakelijke en organisatorische kant van een literair tijdschrift en online platform. Lees meer

Het huis in mijn hoofd

Het huis in mijn hoofd

Wat als technologie je verbeelding probeert te esthetiseren? Mina Etemad bezocht in juni, tijdens de twaalfdaagse oorlog tussen Iran en Israël, de VR-voorstelling From Dust van Michel van der Aa. ‘Het zou troostend moeten zijn, maar hoe kan ik het rijmen met de realiteit hierbuiten?’ Lees meer

Het borrelt 1

Ortolaan

Liefde gaat door de maag, weet de chef in het verhaal van Fleur Klemann. Zorgvuldig bereidt hij al zijn ingrediënten én zijn geliefde: ‘Haar tong die ze langs haar vette lippen haalde, het rozige vlees.’ Lees meer

Naweeën

Naweeën

In Naweeën dicht Vlinder Verouden over vervellen, verpoppen, verschonen, volgroeien en legt zo het proces van veranderen vast. ‘Hier slaat de klok tien en stap ik uit spinseldraden slijmerig warm een / Laatste vinger die glijdt over de plastic bodem van een pot haargel.’ Lees meer

Het borrelt

Het borrelt

‘Vuur raakt water / en alles sist barst klapt fluit schuimt vergaat stijgt verdampt smelt breekt sterft’. Dieuke Kingma dicht over het moment dat het ondergrondse naar boven breekt: zoals bij vulkaanuitbarstingen, of de tweede symfonie van Mahler. Lees meer

Laboratoriumkinderen

Laboratoriumkinderen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In dit drieluik onderzoekt Louise van der Veen in vitro fertilisatie (IVF) als een mogelijke grond van het bestaan. Lees meer

:Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Een nieuw seizoen van Maandagavonden door Nwe Tijd, dit keer ook te beluisteren bij Hard//hoofd. Met Johannes Lievens die zich – tegen wil en dank – in het feestgedruis stort, Ellis Meeusen over de voorpret, Suzanne Grotenhuis met een pleidooi voor kleine vieringen en Freek Vielen opent de avond met twee anekdotes. Lees meer

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wanneer de VVD pleit voor het bijhouden van gegevens over ‘culturele normen en waarden’ van mensen met een migratieachtergrond, over welke normen en waarden hebben ze het hier dan eigenlijk? Rocher Koendjbiharie neemt de eisen onder de loep die de politiek alleen stelt aan mensen die zichtbaar wortels elders ter wereld hebben. ‘Men wil geen vermenging van culturen en geen uitwisseling van gedachten. De echte eis is assimilatie en het afbreken van wortels.’ Lees meer

Als de bodem niet dragen kan

Groeipijn

‘Volwassen worden is zorgen voor’ luidt de wijsheid waar de hoofdpersoon in dit verhaal zich aan vasthoudt. In Groeipijn laat Tim Kobussen zien hoe hoe er een steeds letterlijke invulling aan die wijsheid wordt gegeven in een studentenkamer. Lees meer

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen 1

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen

Van het zetten van kopjes koffie en het branden van salie tot de Pinterest-pagina van DELA: Maartje Franken schrijft over rouwrituelen en onderzoekt de grond waarin rouw wortelt. Lees meer

Voor de meisjes

Voor de meisjes

Terra van Dorst dicht over de passiviteit van het wachten op morgen en het uitstellen van keuzemomenten. ‘morgen gaan we een ijsje halen / zullen de bramen rijp zijn / maak ik een besluit’ Lees meer

Regenwormen 1

Als de bodem niet dragen kan

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Anouk von Seida schrijft over de betonplaten op een boerderij en het onverwachte leven dat zich daarin afspeelt. Lees meer

Grond & Ik

Grond & Ik

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In 'Grond & Ik' zoekt Lisia Leurdijk naar manieren om een dialoog tussen het individu en de grond te openen. Lees meer

Regenwormen

Regenwormen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Milou Lang graaft in dit tweeluik naar wormen, gangenstelsels en de geborgenheid die de grond kan bieden. ‘hier duw ik geil zijn in de kluiten aarde / durf mijn vingers te verliezen in slib en schimmeldraden’ Lees meer

Luchtspiegeling

Luchtspiegeling

'We bewegen log en lief.' Madelief Lammers onderzoekt in dit gedicht de onstilbare honger tussen twee mensen, een wankele relatie waaraan iets fundamenteels ontbreekt. 'Zie je hoe we ondanks die woede nog zo mooi zijn als een slapend paard dat met haar huid trilt om een daas te verjagen?' Lees meer

Stomwijzer

Stomwijzer

Marthe van Bronkhorst loodst je door het wispelturige politieke landschap aan de hand van haar alternatieve stemwijzer. Lees meer

Auto Draft 8

Programma: Ik wil, wil jij ook? - consent in illustratie

Vier samen met Hard//hoofd de publicatie van onze recent verschenen bundel over seksueel consent! Lees meer

Roze, wit, blauw

Roze, wit, blauw

Rechtse en nationalistische partijen laten in hun nieuwste verkiezingsprogramma’s zien dat hun ruimte voor de lhbtqia+-gemeenschap altijd voorwaardelijk is geweest. Journalist Rocher Koendjbiharie legt uit: 'Homoseksualiteit en vrouwenrechten zijn binnen rechtse kringen vaak pas relevant wanneer ze in relatie tot migratie besproken worden.' Lees meer

:Winnaar publieksprijs Rode Oor: Vespula vulgaris

Winnaar publieksprijs Het Rode Oor: Vespula Vulgaris

In een pot met schuimbanaantjes vecht een wesp om los te komen. Myrthe Prins portretteert een winkelbediende die in een snoepwinkel aan zoetigheid proeft. Met Vespula Vulgaris won zij de publieksprijs van Het Rode Oor 2025. Lees meer

Winnaar Stoute Stift 2024 1

Winnaars De Stoute Stift 2025

Cynthia Van Der Heyden won met haar illustratie de publieksprijs en Sarah Pannekoek won de juryprijs van De Stoute Stift 2025. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €3 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer