Asset 14

Tante Janny

Familie Overdijk: Tante Janny 1

Afkomstig uit een klein gezin en opgegroeid zonder ooms of tantes, kreeg Ferry Wieringa er bij zijn trouwen een grote schoonfamilie bij. Het contact bleef met de jaren beperkt tot verjaardagen, huwelijken, ziekenbezoek en begrafenissen. Tot zijn vrouw besloot haar ooms en tantes te gaan tekenen. Zes weken lang verschijnt elke dinsdag een verhaal.

Ze zit aan de eettafel, gebogen onder een bureaulamp, de leesbril op: Janny (doopnaam Jannetje). Soapseries op tv zorgen op de achtergrond voor gezelligheid. Haar man is overleden, haar zoon John – werkzaam in de gevelrestauratie – woont nog thuis. Dat vindt ze gezellig, al zou hij wel zijn bed zó kunnen neerzetten dat zij er met stofzuigen bij kan. ‘Hij zegt wel dat ie zelf kan stofzuigen, maar in de tuin staat ook al een jaar een fiets die hij zou wegdoen.’ Monica, Janny en ik nemen plaats op de bank.

‘Hoe het was om op te groeien in een groot gezin? Wisselend. Een broer knipte soms alle knoppen van de tulpen en gooide die dan in de vaas. Of hij stopte stiekem alle theelepeltjes uit de besteklade in mijn handtas. Wilde Bep gaan zitten, trok hij de stoel weg. En dan lachte hij erbij. Met een andere broer heeft niemand meer contact. Die zei: “Jullie IQ past niet bij het mijne.”

Ik wilde veel uit. Het was de rock-’n-roll-tijd. Op een avond sta ik me op te maken als mijn vader langsloopt en me, pets, een klap voor mijn kop geeft. “Weet je dan niet dat dat koppie toch gaat rotten?” Ja, dat zei hij: dat koppie moet toch rotten. Bep was zwanger geraakt, Wim ging de deur uit omdat Delia in verwachting was. Misschien bezorgde het hem een verrolling als hij mij ook moest missen in de huishouding.

We hielpen thuis allemaal mee. De mannen deden de zolder, ik dweilde de hal en zeemde de ramen. Afwassen ging per toerbeurt. Vaak kwam er een broer bijstaan die op de harmonica speelde. Op verjaardagen werd de accordeon uit de kist gehaald. Mijn vader haalde dan alle deuren eruit. Hij speelde ook voor geld op bruiloften en partijen. Al spelend liep hij door het hele huis met in een polonaise iedereen er achteraan. Andere weekeinden was het weer twee keer per dag naar de kerk. Als er op tv gezoend werd, zette hij hem uit. Had een jongen me gekust, dan ging ik naar mijn oudere broer: “Wim, ben ik nou zwanger?” Elke avond kwam de bijbel op tafel. Hij had dan een biljartkeu naast zich staan. Als je niet stil was, kreeg je een tik op je ei.

Op mijn elfde kon ik via een pater naar balletles. Ik kreeg een jurk en spitzen aan. Ik voelde me mooi. Ik zag mezelf al de wereld rondgaan en de stervende zwaan spelen. Maar na één les moest ik er alweer af omdat het te duur was.

Niet lang daarna wilde ik niet meer eten en drinken. Ja, droog brood en water. Ik werd misselijk van eten. Ik moest naar de nonnen om aan te sterken. Toen mijn vader met nieuwe schoenen kwam aanzetten, heb ik ze tegen de muur geslagen tot ze stuk waren. Ze hadden hele dikke zolen. Geen gezicht. Toen ik ze zelf mocht uitkiezen, koos ik rode met Queeny-hakjes. Was híj weer woest. “Die zolen zijn veel te dun.”

Op mijn vijftiende at ik weer beter.

Na de lagere school ging ik werken. Ik wilde niet meer alles aan hem vragen. Voor een Amerikaans bedrijf zette ik lettertangen in elkaar. Mijn zusje Ali werkte hier ook. In het begin hadden we veel ruzie, maar we hebben een hele goede relatie gekregen. We gingen ook samen uit. Zij had het stille en rustige van mijn moeder.’

‘Wie ik zie als ik naar mijn portret kijk? Ja… Janny! Een sterk figuur. Ik ben er toch uitgekomen. Ik liet me niks zeggen. Ik was tegen de draad in, ten minste: tegen mijn vader. Bij ruzies dacht ik: dít is toch niet normaal?

Ik laat me nog steeds niks zeggen. Soms denk ik wel: mens houd toch eens je kop dicht. Dan ben ik weer uit de hoek gekomen. Maar ik flap er niet meer meteen van alles uit. Goed, als je er twaalf hebt rondlopen dan moet je soms wel autoritair zijn maar… Later heeft hij wel eens gezegd: als de pil er was geweest, had ik niet zoveel kinderen gehad. Als ik te veel over vroeger nadenk dan word ik somber.’

We lopen naar de eettafel waarop een blad met kleine genummerde vakjes ligt en bakjes staan met gekleurde steentjes. De nummers corresponderen met steentjes in verschillende kleuren. ‘Kijk.’ Janny gaat zitten en haalt met een pennetje een steentje uit een bakje en plakt hem op het vel. ‘Ik noem het AliExpress. Daar bestel ik het. Ze hebben het ook bij de Action maar daar zijn ze duurder.’ Steentje voor steentje bouwt ze de afbeelding op tot een ‘diamond painting’. ‘Als ik iets te doen heb, ga ik niet nadenken. Laat mij maar in mijn eentje zitten en bezig zijn. Van eten kan ik soms nóg misselijk worden.’

‘Familie Overdijk’ van Monica Overdijk (www.monicaoverdijk.nl) is tot 17 juni te zien in Amsterdam-West in de etalages van ‘Kunsttraject’ in de Dirk Hartoghstraat 41 en 45; Van Heemskerckstraat 42 en 46; Roggeveenstraat 109 en 165. Toegang vrij, dag en nacht te bezoeken.

Mail

Ferry Wieringa (1975) schrijft over ogenschijnlijk onbeduidende levens en plekken. In zijn verhalen spelen figuranten de hoofdrol en schuift de achtergrond naar het voorplan.

Monica Overdijk is beeldend kunstenaar.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
Lees meer
test
het laatste
Stomwijzer

Stomwijzer

Marthe van Bronkhorst loodst je door het wispelturige politieke landschap aan de hand van haar alternatieve stemwijzer. Lees meer

Auto Draft 8

Programma: Ik wil, wil jij ook? - consent in illustratie

Vier samen met Hard//hoofd de publicatie van onze recent verschenen bundel over seksueel consent! Lees meer

Roze, wit, blauw

Roze, wit, blauw

Rechtse en nationalistische partijen laten in hun nieuwste verkiezingsprogramma’s zien dat hun ruimte voor de lhbtqia+-gemeenschap altijd voorwaardelijk is geweest. Rocher Koendjbiharie ligt in zijn essay het probleem toe: 'Homonationalisme is niks meer dan de voorwaardelijke acceptatie van mensen uit de regenbooggemeenschap ten behoeve van een nationale identiteit en een nationalistische ideologie.' Lees meer

:Winnaar publieksprijs Rode Oor: Vespula vulgaris

Winnaar publieksprijs Het Rode Oor: Vespula Vulgaris

In een pot met schuimbanaantjes vecht een wesp om los te komen. Myrthe Prins portretteert een winkelbediende die in een snoepwinkel aan zoetigheid proeft. Met Vespula Vulgaris won zij de publieksprijs van Het Rode Oor 2025. Lees meer

Winnaar Stoute Stift 2024 1

Winnaars De Stoute Stift 2025

Cynthia Van Der Heyden won met haar illustratie de publieksprijs en Sarah Pannekoek won de juryprijs van De Stoute Stift 2025. Lees meer

Pekingeend

Winnaar juryprijs Het Rode Oor: Pekingeend

Twee personen blijven samen achter in de keuken, waar ze tijdens het bereiden van een pekingeend steeds dichter verstrikt raken in het spel van aanrakingen, blikken en opdrachten. Met Pekingeend won Fleur Klemann de juryprijs van Het Rode Oor 2025. Lees meer

Hoeveel Big Fashion heb jij in de kast hangen?

Hoeveel Big Fashion heb jij in de kast hangen?

De dood van Giorgio Armani sluit een hoofdstuk in de mode, maar zegt ook veel over de toekomst van onze kleding. In deze column legt Loïs Blank uit hoe Big Fashion steeds meer terrein weet te winnen in onze kledingkasten. Lees meer

Auto Draft 10

Als je te pletter slaat, dan klinkt dat zo

Midden in de nacht springt een man van een richel. Nee, geen man; een held. En iedereen weet: een man zoals Luciano slaat niet te pletter. In dit korte verhaal van Julien Staartjes bewegen de achterblijvers zich tussen het postuum cancelen of aanbidden van de man met gladde benen en mierzoete tong. Lees meer

De achterblijvers

De achterblijvers

Fietsend over een jaagpad reflecteert Gert-Jan Meyntjens op zijn rol als echtgenoot en vader, en neemt hij je mee op een zoektocht naar wat het betekent om man te zijn. Zonder bitter te worden. Lees meer

Binnen de context van twee

Binnen de context van twee

In haar gedicht onderzoekt Sytske van Koeveringe de betekenis en fascinatie van het getal twee. Via paren, tegenpolen en verbindingen ondervinden twee vrouwen de mogelijkheden van samenzijn. Is er balans in vereniging? Lees meer

Ik sliep rechts

Ik sliep rechts

Daten met iemand aan de andere kant van het politieke spectrum? Naomi Ronner deed het. In dit essay beschrijft ze haar ervaringen. Lees meer

Rouw is een ongenode gast die steeds op mijn feestjes verschijnt

Rouw is een ongenode gast die steeds op mijn feestjes verschijnt

Altijd aanwezig, maar niet gewenst: Marthe van Bronkhorts rouw reist met haar mee. Lees meer

De kleinste kans

De kleinste kans

Roosje van der Kamp bereidt zich altijd voor op het ergste. Een vreemd plekje op haar huid, opladers in het stopcontact: overal schuilt gevaar. Als ze achter een geheim komt in de familie begrijpt ze beter waar haar angsten vandaan komen. Ze vertelt erover in dit openhartige essay over intergenerationeel trauma. Lees meer

:Zomergast Koch: ‘Het is gewoon leuk om mensen iets op de mouw te spelden’

Zomergast Koch: ‘Het is gewoon leuk om mensen iets op de mouw te spelden’

Het plezier van de leugen en de bevrijding van de agressie: volgens Zomergast Herman Koch verfraait iedereen het leven een beetje met leugens. Lees meer

Hondenvoer

Hondenvoer

Een overleden hondje zorgt ervoor dat moeder en dochter in een strijd belanden. Ze willen beiden laten zien wie er meer van het dier gehouden heeft. In dit verhaal van Keet Winter mondt die spanning tussen de twee vrouwen uit in een pijnlijk diner. Lees meer

Hondenvoer 1

It takes an adult to raise a village: Halsema is streng, rechtvaardig, en een tikje autoritair in Zomergasten

De bedachtzame, maar mediagetrainde, Femke Halsema nam ons als Zomergast mee in de bestuurlijke (opvoed)dilemma’s uit haar werk. Als een klassiek ouderfiguur toont ze zich streng en rechtvaardig, maar mist ze óók zelfinzicht op sommige punten. Lees meer

Uğur Ümit Üngör stilt in Zomergasten maar zelden onze honger naar menselijkheid en ‘goeie dingen’

Uğur Ümit Üngör stilt in Zomergasten maar zelden onze honger naar menselijkheid en ‘goeie dingen’

‘Uğur Ümit Üngörs fragmenten zijn broodnodige kost voor een samenleving die consequent doet alsof wijdverbreid extreem (staats)geweld een ver-van-mijn-bedshow is.’ Terwijl Zomergast Üngör zichzelf kundig naar de achtergrond werkt, maakt hij duidelijk dat de zomer vele winters verstopt. Met opgewekte grimmigheid vraagt hij ons om ons zorgen te maken over het leed van anderen. Lees meer

Stranding

Stranding

'Ze ligt hier als aanklacht / op het land gespuugd / om de noodzaak tot evenwicht / tussen mens en water te benadrukken.' Angelika Geronymaki trekt je met dit gedicht over zelfbeschikking en milieuvervuiling mee, als de aangespoelde zeemeermin in een sleepnet gevuld met platvissen, sardientjes en haringen, en slingert je vanuit het zure zeewater op een strand met grijpgrage mannenhanden. Lees meer

Zomergasten met Eva Crutzen roept de vraag op of een mooi gesprek genoeg is of dat kijkers toch snakken naar goede televisie.

Zomergast Eva Crutzen zorgde voor een mooi gesprek, maar is dat genoeg?

Na de ideale televisieavond van Eva Crutzen vraagt Hanna Karalic zich af of een mooi gesprek genoeg is voor Zomergasten of dat kijkers toch snakken naar goede televisie. Lees meer

Mijn tweede kutland… 2

Mijn tweede kutland…

Toen Iskra de Vries vanuit Polen naar Nederland verhuisde, bleek dat zij niet van een koude kermis thuiskwam, maar naar een koude kermis vertrokken was. Iskra schrijft een verschroeiend eerlijke break-up brief aan het adres van ons kikkerlandje. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €3 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer