Jongeren lijken hedonistisch en onverschillig, maar dat is niet waar. Drie nieuwe theatervoorstellingen laten zien dat engagement inmiddels ook andere vormen kent dan leuzen scanderen. " /> Jongeren lijken hedonistisch en onverschillig, maar dat is niet waar. Drie nieuwe theatervoorstellingen laten zien dat engagement inmiddels ook andere vormen kent dan leuzen scanderen. " />
Asset 14

En de moraal van het verhaal...

Jongeren zijn de laatste tien jaar in toenemende mate gefascineerd geraakt door uiterlijk, status, gemak, kicks en geld. Hedonisme en individualisme nemen toe, de belangstelling voor maatschappij en milieu neemt af.
Volgens nieuw onderzoek is het slecht gesteld met de huidige generatie jongeren in Nederland. In plaats van ons zorgen te maken over onze toekomst, de politiek of het klimaat kopen we liever een iPod. In plaats van ouderwetsche aktie houden we ons liever bezig met onze vrienden op Facebook. Maar zijn we echt zo lui en onverschillig?

Kritiek op de jeugd van tegenwoordig is natuurlijk al zo oud als de mensheid zelf. Altijd is er genoeg reden tot zorg over het gedrag van de roekeloze jongelingen. Egoïstisch, hedonistisch en zonder moraal; het zijn de bekende verschijnselen. Iedere generatie geeft weer een aanleiding voor scepsis, groeit op, om zich vervolgens weer zorgen te maken over de jongere generatie. Maar nu maakt de jeugd het wel heel bont. Volgens de sociologen Frits Spangenberg en Martijn Lampert zijn de huidige jongeren te hedonistisch en egoïstisch geworden. In het onlangs verschenen boek De Grenzeloze Generatie brengen ze de waarden van de Nederlandse jongeren tussen 15 en 23 jaar in kaart. Uiterlijk, geld, en status scoren volgens hen duizelingwekkend hoog, terwijl politiek, maatschappij en milieu niet belangrijk worden gevonden. Volgens de onderzoekers is de uitkomst het bewijs van de opmars van de zelfgenoegzaamheid en excessief individualisme.

Ook dit horen we natuurlijk niet voor het eerst. De stijgende welvaart en snelle ontzuiling zorgde al eerder voor losgeslagen generaties. Zo kennen we al Generatie X (geboren tussen 1960 en 1975) en Generatie Y (geboren tussen 1975 en 1990). Ook deze generaties werden verweten egocentrisch en niet idealistisch te zijn. Die trend heeft zich volgens de onderzoekers doorgezet in de huidige grenzeloze generatie, ook wel Generatie Z genoemd.

Het lijkt wel of er sinds de babyboomers geen generatie meer echt idealistisch is geweest. De protestgeneratie ging de straat op, voerde actie en maakte geëngageerde kunst. Ze stond voor een wereld met minder autoriteit en meer zeggenschap op school, in de politiek en in eigen buik. Vergeleken met de grote demonstraties tegen kernwapens en de universiteitsbezettingen van toen, zijn de acties van afgelopen jaren weinig indrukwekkend. Zo kun je gemakkelijk concluderen dat alle jongeren lui, gezapig en ongeïnteresseerd zijn. Maar dat is onterecht. Het lijkt zo omdat de protestgeneratie de norm voor engagement heeft bepaald. Maar de jongere generatie doet het anders. Het verschil in aanpak is duidelijk te zien bij een aantal jonge, geëngageerde theatermakers.

Deze maand zijn er drie nieuwe voorstellingen in première gegaan, van theatermakers die zich bezighouden met de maatschappij. De eerste is Mightysociety7 van Eric de Vroedt, een voorstelling over de vergrijzing. De Vroedt gaf zichzelf de opdracht om Nederland vast te leggen in tien verschillende voorstellingen. Geen klassiekers of kunst om de kunst maar nieuw geëngageerd theater over brandende actuele kwesties, is op de site te lezen. Nadat onder andere populisme, zelfmoordterrorisme en de oorlog in Afghanistan aan bod kwamen is het nu tijd voor nummer zeven. Bovendien is Mightysociety een uitgebreid evenement met behalve de voorstelling ook een magazine, debatten, films en meer.

Ook de groep Wunderbaum houdt zich bezig met de maatschappij. In hun vorige project Venlo vestigde de groep zich wekenlang in Venlo om op onderzoek uit te gaan naar de stand van zaken in de stad van Geert Wilders. Bovendien betrokken ze lokale bewoners in de theatervoorstelling. Wunderbaum verwijst naar de politieke realiteit, door de locatie waar ze spelen en door hun teksten. De nieuwste locatievoorstelling Railgourmet is speciaal voor Wunderbaum geschreven door de jonge Vlaamse schrijfster Annelies Verbeke en gaat over geluk, onthechting en misantropie in onze chaotische maatschappij.

De werkwijze van deze verschillende theatermakers doet denken aan groepen uit de jaren '70, zoals Het Werkteater, Proloog en Sater. Actuele thema's waren de basis voor hun voorstellingen. Net als Eric de Vroedt nu, maakte ook Het Werkteater in 1974 een beroemde voorstelling over ouderdom. Net als Wunderbaum trok Het Werkteater het land in om inspiratie op te doen. En net als de groepen Proloog en Sater schrijven de jonge theatermakers vaak hun eigen teksten.

Maar er is een belangrijk verschil tussen de groepen van de protestgeneratie en de huidige generatie van geëngageerde theatermakers. De babyboomers die in de jaren '70 politiek theater maakten hadden een missie. Ze wilden vastgeroeste denkbeelden loswringen en het publiek overtuigen van nieuwe ideeën. Het was vaak theater met kritiek en een boodschap, op het moralistische af. De huidige generatie theatermakers heeft geen idealistische boodschap die ze het publiek willen meegeven. Uit de voorstellingen spreekt geen duidelijk standpunt en de teksten bevatten vaak een flinke dosis relativering en humor.

Die houding is ook typerend voor theatermaakster en twintiger Sanne Vogel. Voor haar is de verlammende vertwijfeling het probleem van onze generatie. De twijfel die toeslaat als je niet meer weet of je het goed kan doen, als je het te druk hebt om te demonstreren maar toch idealen hebt. Haar nieuwe toneelstuk Late Avond Idealen gaat over de tegenstrijdigheid van goede bedoelingen en tegelijkertijd de realiteit van de een luxe maatschappij. Een huis vol spaarlampen, die je toch aanlaat omdat de cavia anders in het donker zit. Toch heeft Sanne Vogel geen politieke missie. Liever dan een moralistische boodschap over een betere wereld, laat ze de twijfels zien waar we mee worstelen.

Dat betekent niet dat deze makers geen politieke ideeën hebben. De voorstellingen van Eric de Vroedt, Wunderbaum en Sanne Vogel laten zien dat er geen kant-en-klaar antwoord is op de problemen die ze ons voorleggen. Geen communisme, geen flowerpower, geen religie, maar al helemaal geen onverschilligheid. Het enige waar ze tot oproepen is zelfreflectie. Als het pas engagement heet wanneer we leuzen scanderen, dan wordt het tijd dat we die regel afschaffen. Politieke en maatschappelijke betrokkenheid kent inmiddels vele vormen. Dus neem komende tijd eens een kijkje voor geëngageerd theater zonder moralisme.

Mail

Roos Euwe

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
De sofaconstante

De sofaconstante

Uschi Cop schreef een claustrofobische verhalenbundel over zes levens die getekend zijn door een verlangen naar zingeving. De sofaconstante is een voorpublicatie van een van die verhalen uit haar bundel 'Zwaktebod'. Lees meer

Column: Dat heet ‘een gesprek voeren met elkaar’

Dat heet ‘een gesprek voeren met elkaar’

Als een vriendin van Eva op date gaat met een man waarmee Eva zelf al eerder afsprak, is ze erg benieuwd naar haar bevindingen. Lees meer

:The chosen family: Beelden van queer vruchtbaarheid

The chosen family: Beelden van queer vruchtbaarheid

Marit Pilage onderzoekt beelden van queer vruchtbaarheid in de kunst om zo de definitie van vruchtbaarheid, zwangerschap en ouderschap te herdefiniëren. Lees meer

Een woud vol dichtgetimmerde hokjes

Een woud vol dichtgetimmerde hokjes

Zazie Duinker baant zich een weg door het oerwoud van de (hergedefinieerde) woorden. Lees meer

In de afwezigheid van 1

In de afwezigheid van

Marit Pilage onderzoekt de rol en betekenis van kunst bij zwangerschap en vruchtbaarheid, maar vooral ook bij het uitblijven daarvan. Lees meer

Kijkend naar kunst van mannen: ‘Ben ik toch een mannenhater?’ 6

Kijkend naar kunst van mannen: ‘Ben ik dan toch een mannenhater?’

Puck Lingbeek's vader stelt dat haar boosheid richting mannen haar interpretaties van kunst beïnvloedt. Puck is het daar niet mee eens, maar het zet het haar wel aan het denken. Lees meer

Column: Het glas wijn waar ik zin in heb bestaat niet

Het glas wijn waar ik zin in heb bestaat niet

Twee jaar geleden vroeg Eva nog aan een collega waarom ze niet dronk. Inmiddels laat ook zij de alcohol links liggen en is ze zelf degene die wordt bevraagd. Lees meer

(Ont)hechting

(Ont)hechting

Als Aisha op proef intrekt bij haar geliefde en haar eigen gekoesterde plek achterlaat, is het net het alsof ze een onvaste vorm aanneemt. Lees meer

Voesten

Voesten

"Misschien is dat man zijn hier: hetzelfde bewegen als de anderen." Voesten van Werner de Valk is een kort verhaal over een eiland met een duistere traditie en over het moeten bewijzen van mannelijkheid. Lees meer

Muze

Muze

Loren Snel schreef een roman over hoe samen te zijn met een ander en intussen trouw te blijven aan jezelf. Haar debuut verschijnt 25 oktober bij uitgeverij Prometheus. Hier lees je een voorpublicatie. Lees meer

Liever een monster

Liever een monster

Het is moeilijk te accepteren dat mensen kunnen doden, maar waarom maken we van moordenaars karikaturen? Een voorpublicatie uit Lotje Steins Bisschop en Roselien Herderschee Dodelijke gekte. Lees meer

Jari

Jari

Dave Boomkens schreef een verhaal over troosteloosheid, onmacht en opgroeien. Over hoe je in een treurig flatgebouw, tussen de nieuwsprogrammering en sportwedstrijden door, een vriend kunt vinden en verliezen. Lees meer

Hoe in Duitsland het Zionistische establishment wint

Hoe in Duitsland elke vorm van empathie met inwoners van Palestina wordt verboden

De situatie in Duitsland is de laatste dagen geëscaleerd. Het politieapparaat en de politiek gebruiken harde repressiemiddelen om vooral Duitse mensen van kleur of met een migratieachtergrond de kop in te drukken. Zij verliezen op dit moment hun vrijheid van meningsuiting. Lees meer

Hypnose

Op een dag breng ik alle wereldleiders onder hypnose

Een betere wereld begint bij een andere gedachte en daarom besluit Marthe van Bronkhorst hypnotiseur te worden. Lees meer

Column 1

Je opnemen in mijn testament

Een lugubere ontdekking tijdens een boswandeling doet Eva nadenken over wat we achterlaten voor onze nabestaanden als we overlijden. Lees meer

Geef de dag een naam

Geef de dag een naam

Op een hete zomerdag wordt Felipe zwetend wakker. Deze dag, die heet en broeierig is, brengt hem uit evenwicht, tot hij uiteindelijk doet wat hij gezworen had nooit te doen: hij begint te drinken. Een fragment uit de afstudeernovelle van Tiemen Hageman over het verleden proberen los te laten, het leven ruimte geven en adolescent worden. Lees meer

Aaah, het launchfeest!

Aaah, het launchfeest!

Na de lancering van ons derde papieren tijdschrift willen we onze lezers, schrijvers en makers graag uitnodigen om dit grote succes samen met Hard//hoofd te vieren op 26 oktober in Amsterdam. Lees meer

Tussen de randen van een aquarium

Tussen de randen van een aquarium

Wie ben je als je alles kunt zijn? In het fragmentarische afstudeerwerk van Ettie Edens veranderen mensen onder andere in een hoopje, een steen, een natuurkundedocent, water, iemand die limonade drinkt en een lantaarnpaal. Lees meer

Automatische concepten 71

We hebben een probleem met de derde helft

Een voetbalwedstrijd stopt officieel misschien op het veld, maar Marthe van Bronkhorst merkt in de trein dat het slinkse spel doorgaat. Lees meer

Mycelium

Mycelium

Wat als schimmelsporen zich met iedere adem dieper in je longen graven? Met ‘Mycelium’ won Olga Ponjee de juryprijs van Het Rode Oor 2023, de erotische schrijfwedstrijd van Vlaams-Nederlands huis deBuren. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier! 

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer