Asset 14

Filmmaker liet angst achter zich

Automatische concepten 75

Dit jaar werden de Olympische Winterspelen ‘gewoon’ in China gehouden. In het licht van deze – voor mensenrechtenactivisten - verbijsterende keuze door het Internationaal Olympisch Comité maakte de Tibetaanse documentairemaker Dhondrub Wangchen een tournee door Europa.

Op het moment dat hij tot zes jaar gevangenisstraf werd veroordeeld was de eerste keer dat de wereld hoorde over Dhondrub Wangchen. In de aanloop naar de Olympische Spelen in Peking van 2008 had hij een korte documentaire - Leaving Fear Behind - geschoten en vertoond. De film verhaalt over de erbarmelijke omstandigheden waarin de Tibetanen leven in hun land dat in 1951 door de Chinese Volksrepubliek werd geannexeerd. De documentaire ging in première op de dag van de opening van de Olympische Spelen in 2008, op de Nederlandse ambassade in Peking. Onlangs werd de documentaire opnieuw getoond in het bijzijn van de maker in het Amsterdamse Vrijburcht.

Vrijburcht
Wangchen betreedt, met in zijn kielzog zijn tolk, de zaal. Hollandse regenspetters druppelen van zijn lange, zwarte donsjas. Vooral zijn ingetogenheid valt op. Met gevouwen handen begroet hij de gasten en neemt plaats op een klapstoeltje. Wangchen vertelt vooraf over zijn verdwijning van een jaar, na het verschijnen van de film in 2008. Na zes jaar gevangenschap waarin hij verplicht vijftien uur per dag dwangarbeid verrichtte, werd hij, mede door de grote internationale druk, vrijgelaten. Hierna ging hij nog gebukt onder de surveillance die onder de buitengerechtelijke detentie in China valt, waarna hij met hulp van buitenaf het land kon ontvluchten. Momenteel werkt hij aan een nieuwe activistische documentaire.

Zijn boodschap? Veel informatie uit Tibet wordt gecensureerd of is doorspekt met Chinese propaganda. In 2008 beloofde het land verbeteringen van mensenrechten, een van de redenen voor het IOC om hen de Olympische Spelen toe te wijzen. Die belofte werd echter verbroken en de situatie voor de minderheden in China werd er sinds 2008 niet beter op. Het IOC had dan ook de Spelen van 2022 moeten aflasten, aldus Wangchen. De berichten over misstanden die vanuit China het buitenland bereiken komen ‘van sommige dappere mensen’. Of in de woorden van Wangchen: mensen die angst hebben achtergelaten.

Leaving Fear Behind
Uitgangspunt van de documentaire is de vraag hoe de Tibetanen de Spelen van 2008 zien. Is het werkelijk een feest van vrijheid en vrede, zoals het IOC en de Chinese regering wil doen voorkomen? De Chinese regering verkondigt in de aanloop naar de Spelen dat er veel voor de Tibetanen is verbeterd en dat hun godsdienst(en), taal en autonomie worden gerespecteerd. Al snel blijkt uit de interviews dat de Tibetanen het tegenovergestelde ervaren. Het vee van de nomadische boeren kan niet grazen waar het wil, vaak worden stukken land met prikkeldraad afgesloten en aangewezen als no go areas voor de boeren. Andere geïnterviewden verklaren dat de Spelen voedselprijzen doen toenemen, waar veel Tibetaanse burgers onder lijden.

Wangchen bezoekt ook een alternatieve school waar jonge Tibetanen hun landgenoten clandestien onderwijzen in het Tibetaans en in de Tibetaanse cultuur. Wellicht de meest ontroerende scène speelt zich af in een kamer waar een groot aantal, vooral oudere, Tibetanen zich rondom een krakkemikkig televisietoestel hebben geschaard. Op het televisiescherm zijn de beelden te zien van de dalai lama die door George W. Bush de Congressional Gold Medal krijgt opgespeld. De meeste oudjes zijn tot tranen toe geroerd, een dame verklaart dat ze maar één wens heeft: dat de dalai lama terugkeert en dat zij hem kan ontmoeten. En net als de dalai lama pleit ook Wangchen voor de zogenaamde ‘middenweg ’als route naar een oplossing; een compromis tussen onafhankelijkheid en opgaan in China, oftewel betekenisvolle autonomie. Wangchen hoopt dat genoeg Tibetanen zich kunnen verenigen in het volgen van de middenweg, om op die wijze geweldloos de Chinese Communistische Partij (CCP) tot inkeer te laten komen. Aan het einde van de documentaire is duidelijk dat met de komst van de Spelen in 2008, de CCP de restricties en surveillance heeft opgeschroefd, in plaats van de permanente versoepelingen die waren beloofd. Er is geen enkel teken om aan te nemen dat de beloftes in 2022 wel in acht zijn genomen.

In gesprek met het publiek
Terug naar het zaaltje in Vrijburcht, waar de aanwezigen vragen kunnen stellen aan de maker na de vertoning van zijn documentaire. Ten eerste de vraag: hoe heeft Whangchen zijn gevangenschap overleefd? Het gevangenisregime was extreem zwaar, met lange uren dwangarbeid. Het feit dat de internationale gemeenschap over de schouders van de Chinese machthebbers meekeek heeft eraan bijgedragen dat Wangchen tijdens de zes vreselijke jaren gevangenschap net iets beter behandeld werd. Als ik opper dat de Chinese regering er zeker van wilde zijn dat hij levend de gevangenis zou verlaten, beaamt hij dit.

Wat verwacht hij eigenlijk van de regeringsleiders en organisaties die hij op zijn Europese filmtour ontmoet? Wangchen vertelt dat hij al veel steun heeft ervaren van Westerse landen, sinds de tour van start ging. Dat was ook het geval bij zijn ontmoetingen met politici, ambtenaren en medewerkers van NOC-NSF en Amnesty International in Nederland. De regeringen zouden volgens hem hun democratische waarden meer op internationale podia moeten hooghouden, júist voor de mensen die dit niet zelf kunnen, zoals de Tibetanen en Oeigoeren. Sinds 2008 vinden er veel misstanden plaats in Tibet en het lijkt alsof het Westen hier blind voor is, terwijl ze wel zakendoen met China.

Iemand achterin de zaal neemt het woord en verontschuldigt zich van tevoren voor haar slechte Tibetaans. Zowel Wangchen als zijn tolk reageren vertederd op haar woorden en moedigen het meisje van een jaar of zestien aan de vraag vooral toch in het Tibetaans te stellen, wat zij dan ook doet: Hoe wist hij in de gevangenis dat hij in de buitenwereld werd gesteund? Wangchen legt uit dat er ook in gevangenissen een bepaalde hiërarchie heerst. Bepaalde hooggeplaatsten deelden informatie met hem en ook officiële functionarissen die van post wisselden brachten hem nieuws. En zo eindigt de avond onbedoeld met het enige wat de Tibetanen koesteren: hoop op een vrij Tibet, of het nu de bejaarden zijn in een huiskamer in het moederland, of nageslacht van immigranten in een bescheiden zaaltje zo’n kleine 7.000 kilometer verderop.

"We kennen de woonprotesten, landelijke klimaatmars en Kick Out Zwarte Piet. Maar hoe gaan activisten binnen en buiten Nederland eigenlijk te werk? Wat kunnen wij leren van een actiegroep in Zimbabwe of van oorspronkelijke bewoners in de Amazone?Het Actiefonds en Hard//Hoofd slaan de handen ineen en laten activisten uit verschillende landen aan het woord over hun inspirerende en soms gevaarlijke werk. Zo brengen we activisme dichterbij en schijnen we nieuw licht op de strijd voor systeemverandering wereldwijd."

 

Mail

Philip Fokker (1977) is schrijver in de ruimste zin van het woord. Hij publiceert over uiteenlopende onderwerpen, onder meer in De Groene Amsterdammer, Hard Gras, Museumtijdschrift en Bright. Ook interviewde hij mannen met een mat in hun nek voor de bestseller 'De Matlas van Den Haag'. Daarnaast is hij de bedenker en presentator van de podcast Hoe Maak Je Het?

Daan Timmer Daan Timmer (1990) is al van kleins af aan bezig met illustratie en ontwerp. Hij timmert hard aan de weg als freelance illustrator waar hij zijn eindeloze fascinatie voor lichaamsdelen en de verhalen die erachter schuilgaan probeert bloot te leggen. Deze verhalen spelen samen met zijn gemixte achtergrond een grote rol in zijn werk.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
:The chosen family: Beelden van queer vruchtbaarheid

The chosen family: Beelden van queer vruchtbaarheid

Marit Pilage onderzoekt beelden van queer vruchtbaarheid in de kunst om zo de definitie van vruchtbaarheid, zwangerschap en ouderschap te herdefiniëren. Lees meer

Een woud vol dichtgetimmerde hokjes

Een woud vol dichtgetimmerde hokjes

Zazie Duinker baant zich een weg door het oerwoud van de (hergedefinieerde) woorden. Lees meer

In de afwezigheid van 1

In de afwezigheid van

Marit Pilage onderzoekt de rol en betekenis van kunst bij zwangerschap en vruchtbaarheid, maar vooral ook bij het uitblijven daarvan. Lees meer

Liever een monster

Liever een monster

Het is moeilijk te accepteren dat mensen kunnen doden, maar waarom maken we van moordenaars karikaturen? Een voorpublicatie uit Lotje Steins Bisschop en Roselien Herderschee Dodelijke gekte. Lees meer

Hoe in Duitsland het Zionistische establishment wint

Hoe in Duitsland elke vorm van empathie met inwoners van Palestina wordt verboden

De situatie in Duitsland is de laatste dagen geëscaleerd. Het politieapparaat en de politiek gebruiken harde repressiemiddelen om vooral Duitse mensen van kleur of met een migratieachtergrond de kop in te drukken. Zij verliezen op dit moment hun vrijheid van meningsuiting. Lees meer

Een villa voor het onbekende

Een villa voor het onbekende

Floris Tesink bezocht het FOMU, waar Grace Ndiritu door associatieve combinatie een expositie invulde. "Dit conflict tussen de fotografie en de ruimte brengt je op een plek die niet te begrijpen is, maar toch verslavend voelt voor degene die zich hieraan overgeeft." Lees meer

Wat dondert het of fossiele subsidies ‘echt subsidies zijn’?

Wat dondert het of fossiele subsidies ‘echte subsidies’ zijn?

‘De grootste catastrofe in de geschiedenis van de mensheid is niet het moment voor afleidingsmanoeuvres.’ Lees meer

:De aankondiging: De kunst van vertrekken (deel 1)

De kunst van vertrekken: de aankondiging

Voor kunstenaars is het essentieel om zichtbaar te zijn voor publiek. Maar wat gebeurt er als een kunstenaar zich terugtrekt of zelfs helemaal stopt met het maken van kunst? In deel 1 van de serie ‘De kunst van het vertrekken’ kijkt Lara den Hartog Jager naar de kunst waarmee sommige kunstenaars afscheid nemen uit de kunstwereld. Lees meer

Een gestolde eeuwigheid

Futiliteit op een gestolde eeuwigheid

De bergen laten Nick Sens al even niet meer met rust. Waar komt de drang vandaan ze, ondanks de mogelijke gevaren, te willen beklimmen? Lees meer

:Koloniale pijn: Papoeavlag niet gewenst tijdens defilé Veteranendag 1

Koloniale pijn: Papoeavlag niet gewenst tijdens defilé Veteranendag

24 juni was het Veteranendag, acht jaar geleden was het de oud-militairen voor het eerst verboden tijdens het veteranendefilé te lopen met de Morgenster, de vlag van de Papoea’s. Waarom gebeurde dat? Lees meer

 1

Alleen het gehele verhaal kan voor heling zorgen

Bijna 80 jaar na dato erkent de Nederlandse staat 17 augustus 1945 pas als officiële Indonesische onafhankelijkheidsdatum. Benjamin Caton vraagt zich af waarom sommige partijen deze ontwikkelingen tegenwerken en waar hun denkfouten zitten. 'Het is niet nodig is om de ene pijn te ontkennen om erkenning te krijgen voor de andere.' Lees meer

:De roman als tapijt van verweven geschiedenissen: hoe een collectieve schrijversblik houvast biedt 1

De roman als tapijt van verweven geschiedenissen: hoe een collectieve schrijversblik houvast biedt

Wat willen we vertellen, wat hebben we te vertellen en hoe willen we dat vertellen? Amber Netten, Marleen Doré en Zuma Knegjes vinden houvast in collectiviteit. Lees meer

Zelfs een kapotte klok wijst tweemaal per dag de juiste tijd aan

Zelfs een kapotte klok wijst tweemaal per dag de juiste tijd aan

Als klein meisje had Roosje van der Kamp een ritueel waarmee ze hoopte haar ouders te kunnen beschermen tegen de dood. Kan magisch denken in plaats van een poging tot controle, ook een vorm van loslaten zijn? Kan het ook een daad van liefde zijn? Lees meer

De on//smakelijke week: Wondermeisjes (of: de aantrekkingskracht van anorexia) 4

De on//smakelijke week: Wondermeisjes (of: de aantrekkingskracht van anorexia)

Toen in juni 2014 een week in het teken van eten stond was Emy Koopman not amused. Ze schreef een nog altijd actueel essay over de vraag of een eetstoornis een modeverschijnsel is. Eten door de ogen van een ex-magerzuchtige. Lees meer

Zeikwijf

De on//smakelijke week: Pisnijd

Van hoge prijzen tot pottenkijkers: een bezoek aan een openbaar toilet is voor vrouwen vaak niet vanzelfsprekend. Sofie Hees verdiept zich in de ins en outs van dit decennia-oude probleem. Lees meer

Ik heb schijt

Ik heb schijt

Maatschappelijke ongelijkheid begint in de buurt waarin je opgroeit laat Milio van de Kamp zien in zijn debuut ‘Misschien moet je iets lager mikken’, dat op 16 mei verschijnt. Een voorpublicatie. Lees meer

Toxic Friendships

Toxic Friendships

Het verbreken van toxic friendships geldt op TikTok als een vorm van self-care, maar is dat wel zo? Rijk Kistemaker buigt zich erover. Lees meer

Factdroppen

Factdroppen

Is het herhalen van feiten een manier om grip te krijgen op een wereld die steeds onzekerder is? Max Beijneveld gaat op zoek naar een alternatief voor ongebreideld factdroppen. Lees meer

Een <em>mountain home</em> in een wereld waar de tijd verdwijnt

Een mountain home in een wereld waar de tijd verdwijnt

Na het luisteren van de podcast Dolly Parton’s America besluit Anna van der Kruis haar eigen fascinatie voor Dolly Parton te onderzoeken. Waarom slikt ze alles wat Dolly haar verkoopt? Hoe kan het dat Dolly zoveel verschillende mensen samenbrengt? Tijdens de zoektocht komt ze erachter dat haar verhouding tot Dolly Parton persoonlijker is dan ze... Lees meer

Porseleinen beeldje van Vrouwe Justitia: vrouw met een roze gedrapeerde jurk en een witte blinddoek rond haar ogen

Academische vrijheid m’n reet

Promovenda Harriët Bergman voelt niet de vrijheid om zich écht kritisch uit te laten over machthebbers. De oorverdovende stilte op rechts na het ontslag van universitair hoofddocent Susanne Täuber bewijst voor haar eens te meer: veel hoeders van het vrije woord geven alleen om de status quo. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier! 

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer