Foto: Elon Heymans Elon is op het Israëlische platteland en leert meer over de harde politieke realiteit." /> Foto: Elon Heymans Elon is op het Israëlische platteland en leert meer over de harde politieke realiteit." />
Asset 14

Beste Melle IX

Dit is de reactie op Melle's eerdere brief.

Foto: Elon Heymans

Jeruzalem, 3 april 2010

Beste Melle,

Na meer dan een week uit de stad ben ik vanavond terug in Jeruzalem. Ik liep van de bushalte, in het epicentrum van het lokale uitgaansleven, naar mijn huis, een wandeling van nog geen vijf minuten. Het viel me op hoeveel mensen er op straat waren, maar die zijn er eigenlijk elke avond wel. Zeker nu het vakantie is. Op weg naar huis loop ik altijd over het Russische veld. Dit ooit ommuurde complex werd in de negentiende eeuw gebouwd om de grote stroom aan Russische pelgrims te faciliteren, maar de pelgrims zijn verdwenen en sinds de periode van het Britse mandaat worden de gebouwen stuk voor stuk gebruikt door overheidsinstellingen. Alleen de Russische kerk, centraal op de heuvel gebouwd, heeft haar functie behouden. Normaal is het altijd leeg en verlaten, eigenaardig voor zo’n open plek, midden in het centrum, maar vanavond zwermen er mensen rond de kerk. Eerst begrijp ik niet waarom. Tot ik een klein kraampje zie dat geverfde eieren verkoopt. Pasen. Ik was het bijna vergeten. Morgen is het eerste Paasdag.

Mijn vader vertelde me afgelopen week aan de telefoon dat de helft van de Nederlanders niet weet waar Pasen voor staat. Terwijl men zich in Nederland voorbereidt op het Paasontbijt, zonder te weten waarom, viert men in Israël Pesach. En net als Pasen in Nederland, is Pesach misschien meer een nationale vakantie dan een religieuze. Ik ben vanavond terug in Jeruzalem om nog een paar dagen Pesach hier door te brengen, maar heb de vakantie grotendeels doorgebracht met familie en vrienden. Ik heb gegeten, op de bank gezeten, een berg beklommen en nog meer gegeten.

De eerste helft van de week was ik bij een oom en tante in het noorden van het land. Zij hebben koeien, olijfbomen en volgend jaar ook citrusbomen. We waren samen bij de koeien langs. Een van de kalfjes was ziek; z’n oortjes hingen naar achteren en hij had niet gedronken. Het dier werd hardhandig vastgepakt en kreeg een spuitje. Een half uur later was de emmer met water leeg. Terwijl we langs de olijfvelden reden vertelde mijn oom waarom hij zo van olijven hield. Bij olijven is er geen toeval: je krijgt wat je erin stopt. Als je je olijfgaard goed verzorgd, heb je een goede oogst en olijfolie van hoge kwaliteit. Als je er geen aandacht aan besteed en onkruid laat woekeren, werkt dat door in het resultaat. Je kunt je nergens achter verschuilen. Het is de hand van de boer die op het land af te lezen is.

Die premisse van het boerenleven heeft me altijd gegrepen. Vanaf dat we op de basisschool oesterzwammen uit een zak zaagsel lieten groeien, of tuinkers op een bedje, ben ik, misschien onbewust, altijd gefascineerd geweest door dit meest elementaire idee. Het idee dat we iets kunnen laten groeien, dat we iets uit de aarde kunnen laten ontspruiten. En dat dat iets dan ontegenzeggelijke waarde en nut heeft.

Melle, kijk nou naar ons, wat kunnen wij nou? We doen ons zeker zeer geleerd voor, maar je weet dat ik me afvraag hoeveel we werkelijk toe te voegen hebben? Vaak denk ik dan aan die passage uit Houellebecq’s Elementaire Deeltjes, als Bruno stelt dat hij van niets waar hij in het dagelijks leven gebruik van maakt, weet hoe je het zou moeten maken. Hij kan enkel twijfelachtige interpretaties voortbrengen over weinig relevante onderwerpen en als de wereld ten onder dreigt te gaan, zouden we aan hem zeker niets hebben.

Interessant in dit licht is de vroegere slagzin in de Nederlandse campagne voor maatschappelijke betrokkenheid: ‘Een betere wereld begint bij jezelf’. Het is een rake zin. Een zin die oproept tot reflectie. Maar het is niet een zin die oproept tot actie. Tot het doen, het actief toevoegen, hoe elementair dan ook.

De Israëlische samenleving kampt met grote problemen, zoals oorlog, armoede en discriminatie. Problemen die zich zonder actieve betrokkenheid vanuit de samenleving niet vanzelf zullen oplossen. Een populair credo zie je op sommige plekken op de muur gespoten: het hoofd van Herzl, de geestelijk vader van het zionisme, met daaronder de tekst ‘lo rotsiem... lo tsarich’: wil je niet, dan hoef je niet. Het is kenmerkend voor de harde realiteit hier, het leven op het scherpst van de snede. Graag of niet.

Foto: Elon Heymans

Op de boerderij van mijn oom was ’s ochtends een kalfje geboren. Zijn vacht was nog vochtig en glansde in kleine krulletjes. Met een aandoenlijke vertwijfeling wist het zich staande te houden toen het voor het eerst op z’n poten getrokken werd. De eerste melk die een pasgeboren kalf moet drinken, bevat noodzakelijke antistoffen: melk van een koe die net gebaard heeft. Deze melk wordt dan in een fles aan het kalf gegeven. We hielden het beest vast bij zijn nek, stopten de fles in zijn mond en meteen begon het te drinken. Maar na een tijdje stopte het. Hierop pakte mijn oom de fles, mompelde ‘wil je niet, dan hoef je niet’ en stond op. Er is genoeg ander werk te doen.

Groet,

elon

Mail

Elon Heymans

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Luchtspiegeling

Luchtspiegeling

'We bewegen log en lief.' Madelief Lammers onderzoekt in dit gedicht de onstilbare honger tussen twee mensen, een wankele relatie waaraan iets fundamenteels ontbreekt. 'Zie je hoe we ondanks die woede nog zo mooi zijn als een slapend paard dat met haar huid trilt om een daas te verjagen?' Lees meer

Stomwijzer

Stomwijzer

Marthe van Bronkhorst loodst je door het wispelturige politieke landschap aan de hand van haar alternatieve stemwijzer. Lees meer

Auto Draft 8

Programma: Ik wil, wil jij ook? - consent in illustratie

Vier samen met Hard//hoofd de publicatie van onze recent verschenen bundel over seksueel consent! Lees meer

Roze, wit, blauw

Roze, wit, blauw

Rechtse en nationalistische partijen laten in hun nieuwste verkiezingsprogramma’s zien dat hun ruimte voor de lhbtqia+-gemeenschap altijd voorwaardelijk is geweest. Rocher Koendjbiharie ligt in zijn essay het probleem toe: 'Homonationalisme is niks meer dan de voorwaardelijke acceptatie van mensen uit de regenbooggemeenschap ten behoeve van een nationale identiteit en een nationalistische ideologie.' Lees meer

:Winnaar publieksprijs Rode Oor: Vespula vulgaris

Winnaar publieksprijs Het Rode Oor: Vespula Vulgaris

In een pot met schuimbanaantjes vecht een wesp om los te komen. Myrthe Prins portretteert een winkelbediende die in een snoepwinkel aan zoetigheid proeft. Met Vespula Vulgaris won zij de publieksprijs van Het Rode Oor 2025. Lees meer

Winnaar Stoute Stift 2024 1

Winnaars De Stoute Stift 2025

Cynthia Van Der Heyden won met haar illustratie de publieksprijs en Sarah Pannekoek won de juryprijs van De Stoute Stift 2025. Lees meer

Pekingeend

Winnaar juryprijs Het Rode Oor: Pekingeend

Twee personen blijven samen achter in de keuken, waar ze tijdens het bereiden van een pekingeend steeds dichter verstrikt raken in het spel van aanrakingen, blikken en opdrachten. Met Pekingeend won Fleur Klemann de juryprijs van Het Rode Oor 2025. Lees meer

Hoeveel Big Fashion heb jij in de kast hangen?

Hoeveel Big Fashion heb jij in de kast hangen?

De dood van Giorgio Armani sluit een hoofdstuk in de mode, maar zegt ook veel over de toekomst van onze kleding. In deze column legt Loïs Blank uit hoe Big Fashion steeds meer terrein weet te winnen in onze kledingkasten. Lees meer

Auto Draft 10

Als je te pletter slaat, dan klinkt dat zo

Midden in de nacht springt een man van een richel. Nee, geen man; een held. En iedereen weet: een man zoals Luciano slaat niet te pletter. In dit korte verhaal van Julien Staartjes bewegen de achterblijvers zich tussen het postuum cancelen of aanbidden van de man met gladde benen en mierzoete tong. Lees meer

De achterblijvers

De achterblijvers

Fietsend over een jaagpad reflecteert Gert-Jan Meyntjens op zijn rol als echtgenoot en vader, en neemt hij je mee op een zoektocht naar wat het betekent om man te zijn. Zonder bitter te worden. Lees meer

Binnen de context van twee

Binnen de context van twee

In haar gedicht onderzoekt Sytske van Koeveringe de betekenis en fascinatie van het getal twee. Via paren, tegenpolen en verbindingen ondervinden twee vrouwen de mogelijkheden van samenzijn. Is er balans in vereniging? Lees meer

Ik sliep rechts

Ik sliep rechts

Daten met iemand aan de andere kant van het politieke spectrum? Naomi Ronner deed het. In dit essay beschrijft ze haar ervaringen. Lees meer

Rouw is een ongenode gast die steeds op mijn feestjes verschijnt

Rouw is een ongenode gast die steeds op mijn feestjes verschijnt

Altijd aanwezig, maar niet gewenst: Marthe van Bronkhorts rouw reist met haar mee. Lees meer

De kleinste kans

De kleinste kans

Roosje van der Kamp bereidt zich altijd voor op het ergste. Een vreemd plekje op haar huid, opladers in het stopcontact: overal schuilt gevaar. Als ze achter een geheim komt in de familie begrijpt ze beter waar haar angsten vandaan komen. Ze vertelt erover in dit openhartige essay over intergenerationeel trauma. Lees meer

:Zomergast Koch: ‘Het is gewoon leuk om mensen iets op de mouw te spelden’

Zomergast Koch: ‘Het is gewoon leuk om mensen iets op de mouw te spelden’

Het plezier van de leugen en de bevrijding van de agressie: volgens Zomergast Herman Koch verfraait iedereen het leven een beetje met leugens. Lees meer

Hondenvoer

Hondenvoer

Een overleden hondje zorgt ervoor dat moeder en dochter in een strijd belanden. Ze willen beiden laten zien wie er meer van het dier gehouden heeft. In dit verhaal van Keet Winter mondt die spanning tussen de twee vrouwen uit in een pijnlijk diner. Lees meer

Hondenvoer 1

It takes an adult to raise a village: Halsema is streng, rechtvaardig, en een tikje autoritair in Zomergasten

De bedachtzame, maar mediagetrainde, Femke Halsema nam ons als Zomergast mee in de bestuurlijke (opvoed)dilemma’s uit haar werk. Als een klassiek ouderfiguur toont ze zich streng en rechtvaardig, maar mist ze óók zelfinzicht op sommige punten. Lees meer

Uğur Ümit Üngör stilt in Zomergasten maar zelden onze honger naar menselijkheid en ‘goeie dingen’

Uğur Ümit Üngör stilt in Zomergasten maar zelden onze honger naar menselijkheid en ‘goeie dingen’

‘Uğur Ümit Üngörs fragmenten zijn broodnodige kost voor een samenleving die consequent doet alsof wijdverbreid extreem (staats)geweld een ver-van-mijn-bedshow is.’ Terwijl Zomergast Üngör zichzelf kundig naar de achtergrond werkt, maakt hij duidelijk dat de zomer vele winters verstopt. Met opgewekte grimmigheid vraagt hij ons om ons zorgen te maken over het leed van anderen. Lees meer

Stranding

Stranding

'Ze ligt hier als aanklacht / op het land gespuugd / om de noodzaak tot evenwicht / tussen mens en water te benadrukken.' Angelika Geronymaki trekt je met dit gedicht over zelfbeschikking en milieuvervuiling mee, als de aangespoelde zeemeermin in een sleepnet gevuld met platvissen, sardientjes en haringen, en slingert je vanuit het zure zeewater op een strand met grijpgrage mannenhanden. Lees meer

Zomergasten met Eva Crutzen roept de vraag op of een mooi gesprek genoeg is of dat kijkers toch snakken naar goede televisie.

Zomergast Eva Crutzen zorgde voor een mooi gesprek, maar is dat genoeg?

Na de ideale televisieavond van Eva Crutzen vraagt Hanna Karalic zich af of een mooi gesprek genoeg is voor Zomergasten of dat kijkers toch snakken naar goede televisie. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €3 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer