Over eenzaamheid, wetenschap en kunst." /> Over eenzaamheid, wetenschap en kunst." />
Asset 14

Beste Elon VIII

Dit is de reactie op Elons eerdere brief.

Amsterdam 18-03-2010

Lieve Elon,

Dit wordt een korte brief, want wat ik wil zeggen is niet gediend van veel woorden. Bovendien heeft het in mijn hoofd nog niet echt een vaste vorm aangenomen. Vergeef me dus als het enigszins vaag blijft; het is mijn bedoeling hier stof tot nadenken te geven, geen pasklare analyses.

Wat mij het meest raakte in je prachtige vorige brief was het citaat van Willem Frederik Hermans over de wetenschap als ‘de titanische poging van het menselijk intellect zich uit zijn kosmische isolement te verlossen.’ Zoals je weet heb ik mij de afgelopen maanden intensief en met wisselend resultaat met de wetenschap bezig gehouden en tot nu toe heeft dat alleen maar als resultaat gehad dat ik naar de eenzaamheid terugkeerde: frustratie, doorzetting, inspanning en teleurstelling waren mijn deel en vroegen meer van mijn zelfvertrouwen dan ooit. Ondanks hulp en aanmoediging van anderen was ik op mezelf aangewezen.

Hoewel ik Hermans' opmerking wel begrijp, denk ik dat, nog meer dan een poging het menselijke isolement te doorbreken, de wetenschap – en dan met name de geesteswetenschap – een poging is om juist te begrijpen wat het betekent om in die onvermijdelijke eenzaamheid toch omringd te zijn door, en hulpeloos afhankelijk te zijn van al die miljoenen medemensen. Wetenschappers zijn niet voor niets nogal vaak enigszins wereldvreemde types: zij confronteren de eenzaamheid met de pogingen van de mensen hem te doorbreken, maar moeten daarvoor zelf het offer brengen eenzaam en onbegrepen te blijven. Ik overdrijf een beetje, maar zeker in het huidige politieke klimaat lijken wetenschappers soms wanhopige Cassandra’s te zijn.

Nee, dan de kunst. Meer dan de wetenschap is de kunst de plek waar mensen niet reflecteren op de eenzaamheid van het bestaan, maar hem te lijf gaan. Wat mij betreft komt in de kunst de behoefte om onze eenzaamheid te doorbreken het meest helder naar voren, omdat de naaktheid van het leven, hoezeer geësthetiseerd ook, daar gecombineerd wordt met onze behoefte aan communicatie, aan begrip, aan contact. Terwijl ik deze brief aan het tikken ben, luister ik naar de muzikant Jonathan Richman, bij het grote publiek voornamelijk bekend door zijn liedjes in de film ‘There’s Something About Mary.’ Richman schrijft, al sinds zijn debuut in de jaren zeventig, in de band ‘The Modern Lovers’ liedjes met een ontwapenende naïviteit. Opvallend genoeg staan er op zijn albums vaak nummers die gaan over door hem bewonderde kunstenaars. Omdat hij hierin de puurheid van muziek combineert met de doeltreffendheid van poëzie over de impact van schilderkunst, sluit ik deze tamelijk onsamenhangende brief af met Jonathan Richman en de kracht van kunst:

“Well in the Amsterdam museum I was feeling bad,
And trying to find a way not to be that sad.
I felt the feeling in the room sincere,
Vincent Van Gogh well he seemed so near.
And he loved he loved he loved life like he did,
His paintings had things that painters keep hid.
He loved life so bad that the world had to know,
He loved color and he let it show.”

"Some paintings smell of joy and sweat
Some paintings plain look so fine
And some are sad and passionate
But Vermeer sends a chill up your spine
Yeah Vermeer sends a chill up your spine"

(het nummer over de dood van zijn moeder ‘As My Mother Lay Lying’ is overigens ook prachtig.)

Veel liefs,

Melle

Mail

Melle Kromhout

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Zo rood als een kreeft

Zo rood als een kreeft

Wanneer twee Spaanse vrienden Ferenz Jacobs uitnodigen voor een protestmars tegen toerisme in Barcelona, voelt hij zich voor het eerst weer een 'outsider'. In dit essay richt hij zich op de gevolgen van massatoerisme op de permanente bewoners. Is er een ander soort toerisme mogelijk, buiten de logica van onderdanigheid, kolonialisme en uitbuiting om? Lees meer

Ik was elf

Ik was elf

In dit verhaal onderzoekt Jochum Veenstra waar de grens tussen fictie en werkelijkheid ligt voor kinderen. En tot welk punt kan je als ouder je zoon beschermen? Lees meer

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem 1

Kun je liefde delen?

Marthe van Bronkhorst onderzoekt polyamorie: 'Als ik mijn hart versplinterd heb, kan ik het dan minder hard breken?' Lees meer

Auto Draft 4

Tijd buiten de uren om

Micha Zaat sliep binnen een jaar in bijna 60 verschillende hotelkamers. In dit essay licht hij het fenomeen van de hotelkamer als liminaal object toe, en legt uit wat zo'n kortdurend verblijf voor gasten én kamers betekent en waarom het onmogelijk is om ouder te worden in een hotelkamer. 'In het bed waar ik gisteren droomde over sterven in een auto-ongeluk ligt nu iemand te masturberen.' Lees meer

Een ode aan de pornofilm 2

Een ode aan de pornofilm: Het Porn Film Festival Amsterdam

Porno is meer dan wat Pornhub en andere grote platforms ons voorschotelen. Het Porn Film Festival Amsterdam laat deze donderdag tot en met zondag zien, dat porno kwetsbaarder, artistieker en vrijer is dan velen verwachten. Emma Zuiderveen spreekt met organisatoren Erik ter Veld en Franka Bauwens. Lees meer

De macht van het lookje

De macht van het lookje

Columnist Loïs Blank analyseert de stijlkeuzes van Zuckerberg, en Ivanka en Donald Trump. Wat proberen ze met hun kleding te zeggen, en wat hangt er van hun kledingkeuzes af? Lees meer

Auto Draft 2

'Kunnen we vrienden zijn?': over een noodzakelijk veranderende mens-natuur relatie

Wanneer Jop Koopman afreist naar Lombok om de Indonesische visie op mens-natuurrelatie beter te begrijpen, gaat hij op pad met een lokale mysticus. In dit essay onderzoekt hij hoe we de verhouding mens-natuur opnieuw kunnen vormgeven; wat de agency is van onze omgeving, en waarom we vrienden moeten worden met alles rondom ons. Lees meer

 1

De zee

Mariska Kleinhoonte van Os schrijft met groot mededogen en rauwe eerlijkheid over degenen die tussen de mazen van het net en de mazen van de wet vallen, in de verhalenbundel 'Tussen de mazen' die op 14 februari verschijnt. Op onze site lees je alvast een voorpublicatie. Lees meer

De rattenkoning

De rattenkoning

Een schoolreis naar Praag klinkt als een feestelijke afsluiting van de middelbare school: slapeloze busritten, sigaretten in de schaduw van kasteelparken en stiekeme plannen om absint te drinken in hotelkamers. Maar in dit verhaal van Nick De Weerdt eindigt de reis voor een onafscheidelijke vriendinnengroep met een onverwachte confrontatie: de rattenkoning. Lees meer

Stil protest

Stil protest

Nadeche Remst laat zien hoe slaap, verdriet en dissociatie meer zijn dan persoonlijke reacties: ze worden een vorm van stil verzet tegen een wereld die kwetsbaarheid buitensluit. Lees meer

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem

When life gives you hepatitis A-bessen, kruipt Marthe van Bronkhorst in de pen om het toch nog eens over de voedselindustrie te hebben. Lees meer

Hoe lang blijf je een vluchteling?

Hoe lang blijf je een vluchteling?

'Wat' ben je als je ergens niet thuishoort, maar ook niet terug kan naar je geboorteland? Ivana Kalaš onderzoekt het label 'vluchteling'. Lees meer

Een kijkje in mijn consumentenziel (2024) 1

Een kijkje in mijn consumentenziel (2024)

De gemiddelde Nederlander koopt vaak kleding, en heeft er vaak ook nog geen overzicht over. Columnist Loïs Blank houdt haar eigen koopgedrag elk jaar weer bij. Lees meer

Even zweven de levende wezens

Even zweven de levende wezens

Voor Hard//hoofd dicht Pim te Bokkel over de verschillende facetten van water: de kalmte en geborgenheid ervan, of juist de dreigende weidsheid. Dit is een voorpublicatie uit de bundel 'Even zweven de levende wezens' die op 16 januari bij uitgeverij Wereldbibliotheek verschijnt. Lees meer

Een echte vis

Een echte vis

In dit verhaal van Maartje Franken dreigt er meer dan alleen een storm. Kinderen gaan op zomervakantie in de regen, ontdekken een verzonken stad en proberen te documenteren zoals Bear Grylls. Lees meer

:Oproep: Hard//hoofd Biechtlijn

Oproep: bel de Hard//hoofd Biechtlijn

Op zoek naar een luisterend oor? Bel de Hard//hoofd Biechtlijn op 06 16 85 74 57 en word trouwe lezer van Hard//hoofd op papier om de collectieve audiobiecht te beluisteren. Lees meer

Elke trui is een kersttrui, je moet alleen zelf voorbij Rudolf kijken

Elke trui is een kersttrui, je moet alleen zelf voorbij Rudolf kijken

Misschien heb jij hem nu wel aan: de kersttrui. Een onschuldig grapje of een kledingstuk dat perfect toelicht wat er mis is met de kledingindustrie? Lees meer

Lichamen en monden

Lichamen en monden

Hoelang blijf je toekijken? Wanneer dondert alles in elkaar? Waar zit de zwakke plek van passiviteit? Pieter van de Walle neemt je in dit kortverhaal mee als apathische visverzorger in een Berlijns aquarium. Lees meer

Schrijvers en beeldmakers gezocht voor ‘Honger’, het zevende Hard//hoofd Magazine! 1

[deadline verstreken] Schrijvers en beeldmakers gezocht voor ‘Honger’, het zevende Hard//hoofd Magazine!

Welk verlangen kenmerkt jouw leven en waar snak jij naar? Stuur voor 16 februari 2025 je pitch in en voed ons met jouw ideeën over (beeld)verhalen, essays, poëzie en kunstkritiek voor het magazine ‘Honger’. Lees meer

Schrijvers en beeldmakers gezocht voor ‘Honger’, het zevende Hard//hoofd Magazine!

[deadline verstreken] Illustreer jij de volgende cover van het Hard//hoofd Magazine?

Voor ‘Honger’, het najaarsnummer van 2025 van Hard//hoofd, zijn we op zoek naar illustrator die de cover van ons magazine wil maken. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in september je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer