Asset 14

​Zelfhulp​waanzin

Ik kan worden wie ik wil en aan dat verbijsterende idee ga ik ten onder. Radeloos grijp ik naar hulp van buitenaf, naar wijze woorden die me vertellen hoe ik mijn leven zou moeten leven. Niet mijn ouders of het geloof, maar zelfhulpboeken: de bijbels van de boekhandel. De afgelopen zeven jaar las ik er ongeveer vijfenveertig en hunkerde naar nog honderden ongelezen exemplaren. Ik moest en zou een beter mens worden.

Deze boeken waren mijn redding. Soms zocht ik naar grote antwoorden, maar meestal naar snelle oplossingen voor concrete problemen waar ik mee zat. Ik las hoe je vrouwen versiert, mensen manipuleert, hoe je innerlijke rust krijgt en hoe je gezonder leeft. Ik las Seneca, Eckart Tolle, Kris Verburgh en Jan Geurtz. Voor een literaire reus als Robert Musil of een Nederlandse romancier als Hanna Bervoets had ik geen geduld, ik wilde onmiddellijk beter worden door wat ik las.

Ik zal nu dus wel een grandioos mens zijn, een meester in alles wat ik heb gelezen. Zo is het niet helemaal gegaan. In mijn dagelijks leven was er genoeg verandering te bespeuren: ik mediteerde dagelijks; onder appelflap-etende-collega’s werd ik berucht om mijn gezonde bowl met gedroogde vruchten; ik dronk groene smoothies; sportte drie keer per week en nam koude douches. Maar ik hield het allemaal niet vol. Er bestaat, zie ik nu, een enorm contrast tussen het lezen van een boek en het in praktijk brengen ervan. Aan alleen lezen heb je niet genoeg. En dan vraag je je af wat je bent: een sukkel die de goede adviezen niet opvolgt, of een aapje dat braaf taken uitvoert.

Ik had mezelf dit hele circus kunnen besparen als ik het hoofdwerk van Arthur Schopenhauer had gelezen. De wereld als wil en voorstelling stond al een tijdje in de kast voordat al die zelfhulpboeken zich eromheen verzamelden. Verwachtingsvol begon ik het te lezen en las vervolgens het postuum samengestelde zelfhulpboek van zijn hand, De kunst om gelukkig te zijn. Ook stofte ik mijn zeven jaar oude aantekeningen over De vrijheid van de wil af. Samen verklaren deze drie boeken alles.

Schopenhauer schrijft over een universele levenskracht: de Wil. Die kracht is volgens Schopenhauer zowel oorzaak als drijfveer van het universum. Alles op aarde wil iets. Mijn poes wil een bak brokken, spelen en knuffelen. Mensen willen veel meer: eten, geld, een zinvol leven en een leuke vakantie, rust, enzovoort. Zo ontstaat het lijden, wat volgens Schopenhauer de basistoestand is van het leven. Het geluk waarnaar we streven heft ons lijden maar tijdelijk op. Geluk is daarom niet (of nauwelijks) de enorme moeite van het najagen waard. Vandaar dit inzicht van de filosoof: ‘Het beste wat op de wereld is te vinden is een pijnloos, rustig te verdragen heden.’

Daar teken ik niet voor, en jij ook niet. Wij willen succesvol zijn, geliefd, moedig en gewild. Zo gezien is het optimisme van zelfhulpboeken misschien wel misdadig. Die boeken beloven iets wat niet waar te maken is. Namelijk dat we ieder moment een ander mens kunnen worden.

Dat kunnen we niet. Ons karakter staat vast, weet Schopenhauer. We moeten er van wieg tot graf aan gehoorzamen. Hij schrijft over mensen die inherent goed zijn of slecht. Het zijn de omstandigheden bepalen hoe het karakter exact tot uiting komt.

Ineens blijkt het lezen van zelfhulpboeken zinloos. Wat we niet al zijn, gaan we ook niet worden. Dat ontdekken we massaal in de weken na de jaarwisseling, waarin al onze voornemens faliekant mislukken. Maar er gloort toch wat hoop. Net als bij andere filosofen vormt de mens volgens Schopenhauer een uitzondering. De mens zou net als de rest van de natuur consistent aan zichzelf moeten verschijnen, veronderstelt de filosoof. Maar we beoordelen onszelf vaak verkeerd, waardoor we dingen doen die vreemd zijn aan ons karakter. Wat willen (en kunnen) we echt? Pas door na te denken en ervaring op te doen kunnen we ons unieke karakter ontdekken.

Lastig is dat we in die zoektocht naar kennis niet onszelf voor ons zien, maar de mens in zijn algemeenheid. Zo dacht ik even gedreven te moeten zijn als wonderondernemer Elon Musk en meende ik qua schrijfskills ooit in de buurt te kunnen komen van de grote Rus Leo Tolstoi. Ik mikte op onbereikbare idolen en dat was ontzettend naïef. Het gaat niet om het succes van een ander, het gaat om mij. Ik moet mijn eigen plek vinden. Of zoals Schopenhauer het zou zeggen: zoals de vis zich thuis voelt in het water, de vogel in de lucht en de mol alleen onder de aarde, zo voelt ieder mens zich alleen thuis in de hem passende atmosfeer.

Dit essay kwam tot stand in samenwerking met De Nieuwe Garde.
http://www.nieuwegarde.org

Mail

Ron Vaessen (1987) is wetenschapsjournalist en zint op een debuutnovelle.

Jacco Bunt is een illustrator uit Rotterdam.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
Lees meer
test
het laatste
Stomwijzer

Stomwijzer

Marthe van Bronkhorst loodst je door het wispelturige politieke landschap aan de hand van haar alternatieve stemwijzer. Lees meer

Auto Draft 8

Programma: Ik wil, wil jij ook? - consent in illustratie

Vier samen met Hard//hoofd de publicatie van onze recent verschenen bundel over seksueel consent! Lees meer

Roze, wit, blauw

Roze, wit, blauw

Rechtse en nationalistische partijen laten in hun nieuwste verkiezingsprogramma’s zien dat hun ruimte voor de lhbtqia+-gemeenschap altijd voorwaardelijk is geweest. Rocher Koendjbiharie ligt in zijn essay het probleem toe: 'Homonationalisme is niks meer dan de voorwaardelijke acceptatie van mensen uit de regenbooggemeenschap ten behoeve van een nationale identiteit en een nationalistische ideologie.' Lees meer

:Winnaar publieksprijs Rode Oor: Vespula vulgaris

Winnaar publieksprijs Het Rode Oor: Vespula Vulgaris

In een pot met schuimbanaantjes vecht een wesp om los te komen. Myrthe Prins portretteert een winkelbediende die in een snoepwinkel aan zoetigheid proeft. Met Vespula Vulgaris won zij de publieksprijs van Het Rode Oor 2025. Lees meer

Winnaar Stoute Stift 2024 1

Winnaars De Stoute Stift 2025

Cynthia Van Der Heyden won met haar illustratie de publieksprijs en Sarah Pannekoek won de juryprijs van De Stoute Stift 2025. Lees meer

Pekingeend

Winnaar juryprijs Het Rode Oor: Pekingeend

Twee personen blijven samen achter in de keuken, waar ze tijdens het bereiden van een pekingeend steeds dichter verstrikt raken in het spel van aanrakingen, blikken en opdrachten. Met Pekingeend won Fleur Klemann de juryprijs van Het Rode Oor 2025. Lees meer

Hoeveel Big Fashion heb jij in de kast hangen?

Hoeveel Big Fashion heb jij in de kast hangen?

De dood van Giorgio Armani sluit een hoofdstuk in de mode, maar zegt ook veel over de toekomst van onze kleding. In deze column legt Loïs Blank uit hoe Big Fashion steeds meer terrein weet te winnen in onze kledingkasten. Lees meer

Auto Draft 10

Als je te pletter slaat, dan klinkt dat zo

Midden in de nacht springt een man van een richel. Nee, geen man; een held. En iedereen weet: een man zoals Luciano slaat niet te pletter. In dit korte verhaal van Julien Staartjes bewegen de achterblijvers zich tussen het postuum cancelen of aanbidden van de man met gladde benen en mierzoete tong. Lees meer

De achterblijvers

De achterblijvers

Fietsend over een jaagpad reflecteert Gert-Jan Meyntjens op zijn rol als echtgenoot en vader, en neemt hij je mee op een zoektocht naar wat het betekent om man te zijn. Zonder bitter te worden. Lees meer

Binnen de context van twee

Binnen de context van twee

In haar gedicht onderzoekt Sytske van Koeveringe de betekenis en fascinatie van het getal twee. Via paren, tegenpolen en verbindingen ondervinden twee vrouwen de mogelijkheden van samenzijn. Is er balans in vereniging? Lees meer

Ik sliep rechts

Ik sliep rechts

Daten met iemand aan de andere kant van het politieke spectrum? Naomi Ronner deed het. In dit essay beschrijft ze haar ervaringen. Lees meer

Rouw is een ongenode gast die steeds op mijn feestjes verschijnt

Rouw is een ongenode gast die steeds op mijn feestjes verschijnt

Altijd aanwezig, maar niet gewenst: Marthe van Bronkhorts rouw reist met haar mee. Lees meer

De kleinste kans

De kleinste kans

Roosje van der Kamp bereidt zich altijd voor op het ergste. Een vreemd plekje op haar huid, opladers in het stopcontact: overal schuilt gevaar. Als ze achter een geheim komt in de familie begrijpt ze beter waar haar angsten vandaan komen. Ze vertelt erover in dit openhartige essay over intergenerationeel trauma. Lees meer

:Zomergast Koch: ‘Het is gewoon leuk om mensen iets op de mouw te spelden’

Zomergast Koch: ‘Het is gewoon leuk om mensen iets op de mouw te spelden’

Het plezier van de leugen en de bevrijding van de agressie: volgens Zomergast Herman Koch verfraait iedereen het leven een beetje met leugens. Lees meer

Hondenvoer

Hondenvoer

Een overleden hondje zorgt ervoor dat moeder en dochter in een strijd belanden. Ze willen beiden laten zien wie er meer van het dier gehouden heeft. In dit verhaal van Keet Winter mondt die spanning tussen de twee vrouwen uit in een pijnlijk diner. Lees meer

Hondenvoer 1

It takes an adult to raise a village: Halsema is streng, rechtvaardig, en een tikje autoritair in Zomergasten

De bedachtzame, maar mediagetrainde, Femke Halsema nam ons als Zomergast mee in de bestuurlijke (opvoed)dilemma’s uit haar werk. Als een klassiek ouderfiguur toont ze zich streng en rechtvaardig, maar mist ze óók zelfinzicht op sommige punten. Lees meer

Uğur Ümit Üngör stilt in Zomergasten maar zelden onze honger naar menselijkheid en ‘goeie dingen’

Uğur Ümit Üngör stilt in Zomergasten maar zelden onze honger naar menselijkheid en ‘goeie dingen’

‘Uğur Ümit Üngörs fragmenten zijn broodnodige kost voor een samenleving die consequent doet alsof wijdverbreid extreem (staats)geweld een ver-van-mijn-bedshow is.’ Terwijl Zomergast Üngör zichzelf kundig naar de achtergrond werkt, maakt hij duidelijk dat de zomer vele winters verstopt. Met opgewekte grimmigheid vraagt hij ons om ons zorgen te maken over het leed van anderen. Lees meer

Stranding

Stranding

'Ze ligt hier als aanklacht / op het land gespuugd / om de noodzaak tot evenwicht / tussen mens en water te benadrukken.' Angelika Geronymaki trekt je met dit gedicht over zelfbeschikking en milieuvervuiling mee, als de aangespoelde zeemeermin in een sleepnet gevuld met platvissen, sardientjes en haringen, en slingert je vanuit het zure zeewater op een strand met grijpgrage mannenhanden. Lees meer

Zomergasten met Eva Crutzen roept de vraag op of een mooi gesprek genoeg is of dat kijkers toch snakken naar goede televisie.

Zomergast Eva Crutzen zorgde voor een mooi gesprek, maar is dat genoeg?

Na de ideale televisieavond van Eva Crutzen vraagt Hanna Karalic zich af of een mooi gesprek genoeg is voor Zomergasten of dat kijkers toch snakken naar goede televisie. Lees meer

Mijn tweede kutland… 2

Mijn tweede kutland…

Toen Iskra de Vries vanuit Polen naar Nederland verhuisde, bleek dat zij niet van een koude kermis thuiskwam, maar naar een koude kermis vertrokken was. Iskra schrijft een verschroeiend eerlijke break-up brief aan het adres van ons kikkerlandje. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €3 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer