De angstaanjagende band The Birthday Party bracht Nick Cave voort, maar het ging eigenlijk om gitarist Roland S. Howard." /> De angstaanjagende band The Birthday Party bracht Nick Cave voort, maar het ging eigenlijk om gitarist Roland S. Howard." />
Asset 14

Zwaardvechter in bange tijden


Roland S. Howard 1959-2009

Geen muziek heeft mij zoveel angst aangejaagd als die van het bizarre clubje rond Nick Cave dat begin jaren ’80 de poppodia onveilig maakte. The Birthday Party noemde het zichzelf sarcastisch. Gelukkig –zou ik bijna zeggen- heb ik ze nooit aan het werk gezien; ik weet niet of ik dat had aan gekund. Ik kende hen alleen van platen en dat was al erg genoeg. The Birthday Party was in die tijd de meest onverantwoordelijke band die de popmuziek rijk was. Hun concerten hadden een geduchte reputatie: vecht- en scheldpartijen met het publiek of afgelastingen wegens overdoses of detentie van bandleden waren aan de orde van de dag. In Duitsland klom iemand uit het publiek het podium op om zich van zijn overtollige urine te ontdoen (en werd er prompt door bassist Tracey Pew weer afgeschopt).

Maar muziek en tekst spanden de kroon. Nick Cave verhaalde van dood, verderf, schuld, boete, seks en dat het liefst allemaal tegelijk. Zijn apocalyptische visioenen reiken hier naar een even metafysisch als persoonlijk niveau die een katholiek opgevoede puber als ik de stuipen op het lijf joeg. Alles wat God verboden heeft wordt hier vervat in een meedogenloze, pompende energie. Wat paste beter in het afscheid van mijn achtergrond als deze slepende, duivelse geluidsbrei die nog hartstochtelijk gemeend leek ook? The Birthday Party was voor mij aantrekkelijk én angstaanjagend.

Muzikaal was The Birthday Party wellicht niet zo ‘vernieuwend’ als sommigen destijds wel wilden denken. Elementaire bluesloopjes -zuigend en trekkend met alle sexuele connotaties die je daarbij kunt bedenken- van Tracey Pews bas bepalen de groove van de meeste nummers. Simpele bluespatronen kwamen van de gitaar van Mick Harvey en daarbovenop het karakteristieke, gruizige gitaargeluid van Rowland S. Howard. De donkere stem van Cave, zwanger van expressie, schreeuwend, hijgend of krakend, vervolmaakte het helse, exorcistische brouwsel. De twee volwaardige platen Prayers on Fire en Junkyard en de ep’s The Bad Seed en Mutiny bevatten hun beste materiaal, waarvan op YouTube veel –vooral live- te zien is. Kijk even naar Junkyard, in 1982 opgenomen voor het VARA tv-programma Göterdämmerung. De VARA werd de dag na de uitzending overladen met boze brieven (!) van kijkers.

Onlangs werd ik herinnerd aan The Birthday Party door het overlijden van gitarist Rowland S. Howard. Hij stierf kort voor de jaarwisseling aan leverkanker. Waar Nick Cave vanaf de jaren ’90 steeds groter commercieel succes behaalde (en inmiddels is uitgegroeid tot een crooner van wereldformaat), moest Howard zich tevreden stellen met een plek aan de zijlijn. Met de bands Crime & the City Solution en These Immortal Souls wist hij aanvankelijk nog internationale aandacht vast te houden, maar vanaf begin jaren ’90 is zijn rol min of meer uitgespeeld.

Toch was het Rowland S. Howard en niet Nick Cave die The Birthday Party haar uiteindelijke sound gaf. Met zijn toetreding tot The Boys Next Door, zoals de band heette tot ergens in 1981, kwamen de invloeden van archaïsche Amerikaanse blues en Europese experimentele bands. De muzikale koers werd geleidelijk omgegooid van weerbarstige doch modieuze pop naar een krijsende en van blues doordesemde sound die later vergelijkbare acts als Scratch Acid zou beïnvloeden. The Birthday Party verwisselde een Bowie-achtige correctheid (ze heetten niet voor niets ‘Boys next Door’) voor een agressieve en van elk relativeringsvermogen gespeende Eredienst van het Kwaad.

En het meest opvallend daarin was de ontwikkeling van het geluid van Rowlands gitaar: snerpend, snijdend, krassend en bovenal ‘electrisch’, alsof de man die het ding speelt permanent onder 220 volt staat. Een sound nauwelijks te onderscheiden van het gekraak en gestotter van een defecte stekker. Rowland S. Howards uiterlijk droeg bij aan het beeld van het beste hulpje van de duivel: broodmager, met ingevallen gezicht en harkend op zijn gitaar als magere Hein die zijn zeis rondzwaait. Een sigaret losjes in zijn mondhoek, instrument ergens op z’n knieën. Een zwaardvechter in bange tijden.

Lang kon het allemaal niet goed gaan. Na de opnames voor Junkyard ging het in een stroomversnelling. De aandacht die de band genereerde werd steeds groter, drugs- en alcoholmisbruik eisten hun tol en maakten dat drummer Phil Calvert de band verliet. Na de opnamen van nog twee ep’s vertrok ook Rowland S. Howard waarna The Birthday Party geleidelijk desintegreerde om een paar jaar later uit de as te herrijzen als Nick Cave & the Bad Seeds. The Birthday Party heeft dan zo’n twee jaar de wereld rondgereisd en voor verwarring en rumoer gezorgd daar waar ze speelden.

De twee laatste ep’s als The Birthday Party tonen de briljante stuiptrekkingen van deze monsterlijke muzikale outfit. De allerlaatste, Mutiny geheten, bevat naar mijn smaak de twee beste nummers van The Birthday Party: Jennifer’s Veil en Mutiny in Heaven. De laatste is een onvervalste gospel en daarmee een voorbode van Cave’s latere werk. Een hallucinerende ‘bad trip’ door de hemel: ‘Fucking wings burst out my back’ en ‘If this is heaven I’m bailin’ out’ gromt Cave die zich niet erg op z’n plek voelt in dit oord. Maar die gruizige gitaarsound, lukraak getimed, tegen het valse af, zorgen voor de context, hét geluid van de hel -zonder twijfel... ‘PUNISHMENT!? REWARD!!!’ Dat ik niet de enige ben die wanneer ik dit hoor anno 2010 door de kamer gaat springen onderwijl blasfemische teksten uitroepend, bewijst –gelukkig- een echtpaar op leeftijd in een heuse singalong The Birthday Party!

Terug naar Rowland S. Howard die nu zelf de hemel heeft opgezocht. Op YouTube is te zien hoe hij de geheimzinnig klinkende gitaarflageoletten van Jennifer’s Veil in de studio mixt. En zien we ineens een vakman aan het werk. Een vakman die exact wist welke sound hij wilde en in alle rust en concentratie het meest desolate gitaargeluid denkbaar produceerde.

De gitaarduivel hebbe zijn ziel...

Geert van Boxtel studeerde ooit muziekwetenschap, werkt nu als dramaturg, houdt van pop, opera en alles ertussen in, vindt van alles van over van alles, schrijft graag en luistert nog liever.

Mail

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem 1

Kun je liefde delen?

Marthe van Bronkhorst onderzoekt polyamorie: 'Als ik mijn hart versplinterd heb, kan ik het dan minder hard breken?' Lees meer

Auto Draft 4

Tijd buiten de uren om

Micha Zaat sliep binnen een jaar in bijna 60 verschillende hotelkamers. In dit essay licht hij het fenomeen van de hotelkamer als liminaal object toe, en legt uit wat zo'n kortdurend verblijf voor gasten én kamers betekent en waarom het onmogelijk is om ouder te worden in een hotelkamer. 'In het bed waar ik gisteren droomde over sterven in een auto-ongeluk ligt nu iemand te masturberen.' Lees meer

Een ode aan de pornofilm 2

Een ode aan de pornofilm: Het Porn Film Festival Amsterdam

Porno is meer dan wat Pornhub en andere grote platforms ons voorschotelen. Het Porn Film Festival Amsterdam laat deze donderdag tot en met zondag zien, dat porno kwetsbaarder, artistieker en vrijer is dan velen verwachten. Emma Zuiderveen spreekt met organisatoren Erik ter Veld en Franka Bauwens. Lees meer

De macht van het lookje

De macht van het lookje

Columnist Loïs Blank analyseert de stijlkeuzes van Zuckerberg, en Ivanka en Donald Trump. Wat proberen ze met hun kleding te zeggen, en wat hangt er van hun kledingkeuzes af? Lees meer

Auto Draft 2

'Kunnen we vrienden zijn?': over een noodzakelijk veranderende mens-natuur relatie

Wanneer Jop Koopman afreist naar Lombok om de Indonesische visie op mens-natuurrelatie beter te begrijpen, gaat hij op pad met een lokale mysticus. In dit essay onderzoekt hij hoe we de verhouding mens-natuur opnieuw kunnen vormgeven; wat de agency is van onze omgeving, en waarom we vrienden moeten worden met alles rondom ons. Lees meer

 1

De zee

Mariska Kleinhoonte van Os schrijft met groot mededogen en rauwe eerlijkheid over degenen die tussen de mazen van het net en de mazen van de wet vallen, in de verhalenbundel 'Tussen de mazen' die op 14 februari verschijnt. Op onze site lees je alvast een voorpublicatie. Lees meer

De rattenkoning

De rattenkoning

Een schoolreis naar Praag klinkt als een feestelijke afsluiting van de middelbare school: slapeloze busritten, sigaretten in de schaduw van kasteelparken en stiekeme plannen om absint te drinken in hotelkamers. Maar in dit verhaal van Nick De Weerdt eindigt de reis voor een onafscheidelijke vriendinnengroep met een onverwachte confrontatie: de rattenkoning. Lees meer

Stil protest

Stil protest

Nadeche Remst laat zien hoe slaap, verdriet en dissociatie meer zijn dan persoonlijke reacties: ze worden een vorm van stil verzet tegen een wereld die kwetsbaarheid buitensluit. Lees meer

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem

When life gives you hepatitis A-bessen, kruipt Marthe van Bronkhorst in de pen om het toch nog eens over de voedselindustrie te hebben. Lees meer

Hoe lang blijf je een vluchteling?

Hoe lang blijf je een vluchteling?

'Wat' ben je als je ergens niet thuishoort, maar ook niet terug kan naar je geboorteland? Ivana Kalaš onderzoekt het label 'vluchteling'. Lees meer

Een kijkje in mijn consumentenziel (2024) 1

Een kijkje in mijn consumentenziel (2024)

De gemiddelde Nederlander koopt vaak kleding, en heeft er vaak ook nog geen overzicht over. Columnist Loïs Blank houdt haar eigen koopgedrag elk jaar weer bij. Lees meer

Even zweven de levende wezens

Even zweven de levende wezens

Voor Hard//hoofd dicht Pim te Bokkel over de verschillende facetten van water: de kalmte en geborgenheid ervan, of juist de dreigende weidsheid. Dit is een voorpublicatie uit de bundel 'Even zweven de levende wezens' die op 16 januari bij uitgeverij Wereldbibliotheek verschijnt. Lees meer

Een echte vis

Een echte vis

In dit verhaal van Maartje Franken dreigt er meer dan alleen een storm. Kinderen gaan op zomervakantie in de regen, ontdekken een verzonken stad en proberen te documenteren zoals Bear Grylls. Lees meer

:Oproep: Hard//hoofd Biechtlijn

Oproep: bel de Hard//hoofd Biechtlijn

Op zoek naar een luisterend oor? Bel de Hard//hoofd Biechtlijn op 06 16 85 74 57 en word trouwe lezer van Hard//hoofd op papier om de collectieve audiobiecht te beluisteren. Lees meer

Elke trui is een kersttrui, je moet alleen zelf voorbij Rudolf kijken

Elke trui is een kersttrui, je moet alleen zelf voorbij Rudolf kijken

Misschien heb jij hem nu wel aan: de kersttrui. Een onschuldig grapje of een kledingstuk dat perfect toelicht wat er mis is met de kledingindustrie? Lees meer

Lichamen en monden

Lichamen en monden

Hoelang blijf je toekijken? Wanneer dondert alles in elkaar? Waar zit de zwakke plek van passiviteit? Pieter van de Walle neemt je in dit kortverhaal mee als apathische visverzorger in een Berlijns aquarium. Lees meer

Schrijvers en beeldmakers gezocht voor ‘Honger’, het zevende Hard//hoofd Magazine! 1

Schrijvers en beeldmakers gezocht voor ‘Honger’, het zevende Hard//hoofd Magazine!

Welk verlangen kenmerkt jouw leven en waar snak jij naar? Stuur voor 16 februari 2025 je pitch in en voed ons met jouw ideeën over (beeld)verhalen, essays, poëzie en kunstkritiek voor het magazine ‘Honger’. Lees meer

Schrijvers en beeldmakers gezocht voor ‘Honger’, het zevende Hard//hoofd Magazine!

Illustreer jij de volgende cover van het Hard//hoofd Magazine?

Voor ‘Honger’, het najaarsnummer van 2025 van Hard//hoofd, zijn we op zoek naar illustrator die de cover van ons magazine wil maken. Lees meer

Lieve groetjes van Venus

Lieve groetjes van Venus

Lieke van den Belt vertelt in deze column over haar relatie met en tot Venus. Kijken ze elkaar aan? En zien ze de ander dan ook? Lees meer

De Groep

De Groep

'Ik ben Jane en Kevin is een lul die te veel ruimte inneemt.' Amal Akbour schreef een verhaal over Jane, een narcistische jonge vrouw die voor het eerst deelneemt aan groepstherapie. Dit is een voorpublicatie van het verhaal dat Amal schreef als onderdeel van het Veerhuis Talentenprogramma. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in september je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer