Hier verschijnt elke dag een tip van een Hardhoofd-redactielid. Ze raden je aan om iets te eten, te lezen, te voelen, te luisteren, te betasten of te zien. Volg ze op en word weer gelukkig, zoals vroeger. Vandaag: stand-up comedy, een onbegrepen kunstvorm. LEES MEER" /> Hier verschijnt elke dag een tip van een Hardhoofd-redactielid. Ze raden je aan om iets te eten, te lezen, te voelen, te luisteren, te betasten of te zien. Volg ze op en word weer gelukkig, zoals vroeger. Vandaag: stand-up comedy, een onbegrepen kunstvorm. LEES MEER" />
Asset 14

Stand-up comedy

richard-pryor

Richard Pryor

Mensen reageren altijd hetzelfde als ik zeg dat ik aan stand-up comedy doe: “Wauw, dat zou ik nooit durven!” Maar natuurlijk is stand-up comedy niet een kwestie van durven, zoals bungeejumpen of insecten eten of naakt over straat rennen. Het is niet zo dat comedians na elk optreden giechelend van het podium rennen en tegen hun vrienden zeggen: “Oh jezus, zag je dat? Ik heb het gedaan! En het voelde gááf!” Stand-up comedy heeft niets met durven te maken, maar met moeten. Mensen lijken wel eens te vergeten dat het een kunstvorm is, in plaats van een onderdeel van “Try Before You Die”.

Wat is stand-up comedy? De comedian wordt aangekondigd door de MC (de host van de avond), pakt de microfoon en vertelt de mensen in het café tien minuten lang verhalen waar ze (als het goed is) om moeten lachen. Die verhalen zijn vaak persoonlijk, soms absurd, maar er wordt in elk geval zo min mogelijk geacteerd. Op het moment dat het publiek voelt dat iets niet echt is, niet in het moment ontstaat, dan is het optreden mislukt en kan de comedian inpakken. Terwijl hij natuurlijk wel degelijk iets heeft voorbereidt; het is die illusie, die spanning die stand-up comedy zo ongelofelijk bijzonder maakt. Geen optreden is hetzelfde: elke keer bepaalt de zaal, de MC, de volgorde en natuurlijk de comedian waar de minieme nuances liggen. Je kunt getuige zijn van een briljant, uniek moment. Stand-up comedy is, anders dan het theatraal omlijste cabaret, rauw en in-your-face.

Stand-up comedy wordt vaak in een adem genoemd met jazz. Het is vaak gezegd dat de twee de enige originele Amerikaanse kunstuitingen zijn. Ze bedienen zich van dezelfde technieken: zowel stand-up comedians als jazzmuzikanten improviseren op een vaststaand thema. Bij beide disciplines is het ‘live’-element ook essentieel: vanuit de basis (in het geval van de jazz de muzikant met zijn instrument, bij stand-up comedy de verteller met zijn verhalen) moet de performer zich in een directe confrontatie met het publiek zien te redden. Dit levert de meest originele en prachtige momenten op, maar mensen kunnen ook totaal door de mand vallen. Bovendien vindt het vaak plaats in rokerige kelders.

Maar nog steeds bestaan er in Nederland grote misvattingen over stand-up comedy. Het wordt geassocieerd met durven, Moppentoppers, 'lekker lachen' of de slechte comedians op Youtube en Comedy Central. Richard Pryor, de legendarische Amerikaanse comedian, is hier alleen bekend van zijn slechte komediefilms. Het fenomeen kent dan ook nog een korte Nederlandse geschiedenis.

Raoul Heertje introduceerde stand-up comedy begin jaren ’90 in Nederland, terwijl het in Amerika en Engeland al jaren een belangrijke subcultuur was. Hij begon een gezelschap genaamd Comedytrain en een club die zijn definitieve locatie in een kelder onder het Amsterdamse Hilton Hotel vond. Theo Maassen, Hans Teeuwen, Jan Jaap van der Wal, Najib Amhali, allemaal begonnen ze daar met grappen maken. Toomler is het kloppende hart van de Nederlandse stand-up en ook de cabaretwereld. Het is een legendarische plek, waar elke week helden worden geboren om een avond later weer ten onder te gaan. Hier kun je, als je geluk hebt, de romantiek van stand-up comedy live meemaken.

En zeg na afloop niet: “Wat knap dat ze het durven”, maar: “Wat fijn dat het er is.”

Mail

Rutger Lemm is schrijver, grappenmaker en scenarist. In 2015 verscheen zijn debuut, 'Een grootse mislukking'. Hij is een van de oprichters van Hard//hoofd.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Auto Draft 8

Een transformatie van verlangen: brieven over consent

Wat als we consent en verlangen zélf als de voorwaarden van bevrijding en sociale rechtvaardigheid zien? Yousra Benfquih licht toe hoe genot-activisme ons niet alleen toelaat om ons tegen de dingen te verzetten, maar ook om te onderzoeken waar we naar verlangen. Lees meer

Iemand die me bij de hand neemt en me zegt hoe het moet, alles

Iemand die me bij de hand neemt en me zegt hoe het moet, alles

'Ik verlang zo erg naar een inspirerend figuur die logica ontdekt in de willekeur van wat ons allemaal overkomt. Die tegen me zegt: "Marthe, zó is het, en de rest is bullshit".' Lees meer

Auto Draft 7

Moederland

Zelfs in de Italiaanse zon lukt het niet altijd om donkere gedachten op afstand te houden. Roos Sinnige laat ons meedrijven op de ongrijpbare stroom die dan ontstaat. Lees meer

:Meld je aan voor de Hard//hoofd schrijfworkshop: hoe schrijf je over mannelijkheid?

Meld je aan voor de Hard//hoofd schrijfworkshop: hoe schrijf je over mannelijkheid?

Hard//hoofd organiseert op 25 mei de eerste schrijfworkshop! Tijdens deze middag zul je onder begeleiding van Selm Merel Wenselaers, Marthe van Bronkhorst en Jochum Veenstra de tijd krijgen om met elkaar in gesprek te gaan en aan een tekst over mannelijkheid te werken. Aanmelden kan tot en met 22 april. Lees meer

Mijn naam roept 1

Mijn naam roept

Hodo Abdullah beschrijft hoe de geschiedenis van Somaliland haar ook veel over haarzelf leerde. Hoe komt het dat het geloof in henzelf, de veerkracht en de trots van de Somalilanders zo verankerd zit in hun DNA? Wat geeft hun de kracht om door te gaan? Lees meer

:Oproep: Reageer op de briefwisseling over seksueel consent! 1

Oproep: Reageer op de briefwisseling over seksueel consent!

Ben je vrij in je verlangen? Op welke manieren kunnen en willen we elkaar aanraken? Reageer vóór 2 juni op de brieven van Yousra Benfquih en Alara Adilow. Lees meer

zonderverdergroet

zonder verdere groet

Rijk Kistemaker doet niet aan groeten. Rijk schrijft gedichten terwijl hij bezig is met andere dingen, zoals het opladen van een gehuurde Kia en huilen. Laat je meevoeren op zijn poëtische gedachtestroom. Lees meer

een interview met Abel Kamps

Interview met Abel Kamps: 'Ik hou ervan als mijn werk meer een ervaring wordt en minder een object.'

Aucke Paulusma gaat in gesprek met kunstenaar Abel Kamps: Hoe verweef je absurditeit of humor in je kunst, en welke rol spelen deze elementen in het creëren van de impact die je werk op de toeschouwer heeft? Lees meer

Jonathan de slakkenman

Jonathan de slakkenman

'Hij zag simpelweg hoe de slak zich terugtrok in zijn huisje wanneer het zich onveilig achtte. Vanwege hun gedeelde lot, voelde Jonathan zich geroepen om de naaktslak ook een toevluchtsoord te bieden.' In dit korte verhaal van Ivana Kalaš neemt Jonathans slakkenfascinatie langzaam zijn leven over. Lees meer

:Armoede, de bedpartner die je verlangen indringt: brieven over consent

Armoede, de bedpartner die je verlangen indringt: brieven over consent

Alara Adilow blikt terug op haar jongere zelf en ziet hoe onwetendheid en zelfdestructie haar afsneden van zorg en liefde, tot feministische en postkoloniale denkers haar aanraakten en haar openstelde om naar zichzelf en de wereld te kunnen kijken. Lees meer

Het insectenhotel

Het insectenhotel

‘Ik kan wel voor je krimpen.' Dieuke Kingma onderzoekt in een kort verhaal vol spinnenpoten en keverschildjes of je de ruimte die je inneemt in een relatie ook weer terug kan geven. Lees meer

Afgebeeld is een vrouw in badpak, zwemmend tussen vissen.

Anders zijn is niet ‘tegen de natuur’

Marthe van Bronkhorst duikt in de diepzee en ontleert acht lessen die ze vroeger op school onderwezen kreeg. Lees meer

Mooi vanbuiten en vanbinnen: pleidooi voor dagdagelijkse entomologie 2

Mooi vanbuiten en vanbinnen: pleidooi voor dagdagelijkse entomologie

Insecten hebben een slecht imago. We houden ze het liefst ver uit de buurt, maar dat is onterecht, vindt Jitte. Met dit artikel bewijst hij je graag van het tegendeel en vertelt hij hoe sluipwespen lieveheersbeestjes inschakelen als lijfwacht voor haar larven, over de indrukwekkende hersenen van de Darwinwesp, en hoe je een mierenkolonie opzet met één koningin. Lees meer

Auto Draft 6

ode aan de lepismA saccharinA

Lieke van den Belt neemt je mee in de wereld van de zilvervis. Met lichte en vervreemdende beelden schetst ze in twee gedichten een dialoog tussen deze beestjes en hun slachtoffers. Lees meer

Enterprise, Alabama

Enterprise, Alabama

Charlotte Duistermaat neemt je mee in de enigszins absurde culturele en historische impact van een snuitkeverplaag op een Amerikaans dorpje en de vergelijkbare migratiestromen van mens en dier. Lees meer

Oproep: Hard//hoofd zoekt een nieuwe Chef Beeld!

Hard//hoofd zoekt een nieuwe Chef Beeld!

Hard//hoofd zoekt een getalenteerde beelddenker (x/v/m) die visuele sturing geeft en die de redactie wil komen versterken! Lees meer

Oproep: Stouten Stift en het Rode Oor 2025 1

Oproep: De Stoute Stift en Het Rode Oor 2025

De jaarlijkse erotische schrijfwedstrijd Het Rode Oor en de daaraan gekoppelde illustratiewedstrijd De Stoute Stift staan weer open voor inzendingen! We zijn op zoek naar de beste erotische verhalen om naar te luisteren en vier Nederlandse en vier Vlaamse illustratoren die een beeld willen maken bij de beste verhalen van de erotische schrijfwedstrijd. Lees meer

Composthoop

Een symfonie van het kleine leven

Jesse Van den Eynden neemt je mee in de symfonie van het kleine leven dat zich afspeelt in de duisternis van de composthoop. In dit liefdevolle essay beschrijft hij hoe zijn leven steeds meer overgenomen wordt door de rottende en levende massa in zijn tuin, en hoe het slurpen, klikken en kraken van de aarde en haar bewoners een meditatieve ervaring worden. Lees meer

Auto Draft 5

Verpopping

Wanneer een rups zich in de sombere wintermaanden in haar keukenraam nestelt, koestert de hoofdpersoon in dit verhaal van Esther De Soomer voor het eerst weer gevoelens van liefde en tederheid. Lees meer

Begraaf me, alsjeblieft! Een ode aan het beestje

Begraaf me, alsjeblieft! Een ode aan het beestje

Juul Kruse introduceert de Beestjesweken. Van 16 tot 29 maart zullen alle artikelen die we op Hard//hoofd publiceren gaan over kleine kruipers, slijmerige sluipers en gladde glibberaars. Juul vertelt waar diens fascinatie met beestjes begon en waarom die begraven wil worden na diens dood. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in september je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer