Oncomfortabel, gênant en ondraaglijke spanning, maar wel heel erg grappig." /> Oncomfortabel, gênant en ondraaglijke spanning, maar wel heel erg grappig." />
Asset 14

Ongemak

De meesten van ons proberen het uit alle macht te vermijden, maar sommigen smullen ervan: ongemak. De stilte die tijdens een eerste date valt, de ongepaste opmerking tegen je nieuwe collega, de drie groetzoenen waarvan jij dacht dat het er maar één zou zijn. We zijn sociale wezens, maar waarom is het toch vaak zo fucking moeilijk om met elkaar te zijn?

Ik heb zelf een grote fascinatie voor het exacte moment wanneer de spanning in de lucht komt en alle aanwezigen hevig beginnen te zweten. Het is een heel specifiek ogenblik, dat soms plotseling komt, maar zich vaker langzaam opbouwt en er dan eenvoudigweg is. Dan gaan de blikken naar het plafond en trek je het welbekende hoofd waarbij je je ogen licht open spert, de wenkbrauwen optrekt, door de neus inademt en vervolgens je mondhoeken even naar beneden stuiptrekt. Zo nu en dan besluit ik dat ik er niet aan meedoe, dat ik niet ongemakkelijk ben, dat een stilte niet erg is of dat de opmerking wel meeviel. Ik accepteer de mislukte situatie, als het ware. Maar alsnog voel je het dan je ruggengraat opkruipen en langzaam bouwt de onrust zich op in je buikstreek. Je weet: dit is gênant, ik ben gênant, wij zijn gênant. Dan kies ik ervoor om er dan maar te genieten van deze spanning, die verdomme wel een teken is dat je lééft.

Comedians zijn in feite sociale onderzoekers, met een specialisatie voor ongemak, deels omdat ze dankzij hun beperkte sociale capaciteiten niet anders kunnen. Theo Maassen en Hans Teeuwen gingen weleens onverwachts op bezoek bij een oude schoolvriend met wie ze niet zoveel hadden, puur om dan een uur ongemakkelijk in hun thee te roeren. Daniel Arends zei in een interview op deze site nog: “Alles waar spanning omheen hangt, daar smul ik van. Soms ga je dat dan zelf beginnen, puur om te kijken wat er gebeurt. Dan zijn mensen echt fantastisch, ze reageren allemaal compleet anders.”

Waarom is deze uiterst oncomfortabele manier van zijn, toch zo ongelofelijk grappig om naar te kijken? Is het een soort opluchtingslach van de toeschouwer, of toch een wreed leedvermaak? Er zijn een aantal TV-series die zich specialiseren in dit genre en dat zijn dan ook meteen de allerleukste dingen op aarde. Zo is er The Office, waarbij de Britse versie met Ricky Gervais (sowieso expert van het ongemak) nog meer de spanning opzoekt dan de toch ook sterke Amerikaanse variant met Steve Carrell.

Maar het allerbeste wat er qua ongemak-humor ooit is gemaakt, is Curb Your Enthusiasm. Een quasidocumentaire over Larry David, bedenker en schrijver van Seinfeld, die in zijn nieuwe leven als multimiljonair in Los Angeles nog altijd een New Yorkse joodse neuroot is. David had samen met Jerry Seinfeld al een scherp oog voor sociale ‘dingetjes’ in hun legendarische ‘show about nothing’, waarin ze termen als ‘close talker’, ‘date loophole’, ‘the must-lie situation’ en ‘non-sexual crush’ introduceerden als ware sociologen. Maar in CYE gaat David nog veel verder, met lange geïmproviseerde scènes waarin de acteurs aan de kern van onze sociale regels komen. Het gaat over zaken als ‘the cut off’ (het tijdstip waarna je iemand niet meer op de huistelefoon mag bellen) en vragen als: wanneer je met een stel uit eten bent en zij betalen de rekening, bedank je de vrouw dan, ook als ze niet werkt? Het is feitelijk gezien niet haar geld, toch?

De spil van dit alles is Larry, een onhandige, lompe, onuitstaanbare man die heel vreemde, maar ook logische sociale principes heeft. Hij is een man die zijn geld gaat terugvragen als hij per ongeluk teveel fooi gegeven heeft. Curb Your Enthusiasm is één groot onderzoek naar hoe mensen met elkaar omgaan, zeven hilarische seizoenen lang. Vanwege alle ongemak is het bij vlagen loodzwaar om naar te kijken, maar het werkt verdomde louterend.

Mail

Rutger Lemm is schrijver, grappenmaker en scenarist. In 2015 verscheen zijn debuut, 'Een grootse mislukking'. Hij is een van de oprichters van Hard//hoofd.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Ik was elf

Ik was elf

In dit verhaal onderzoekt Jochum Veenstra waar de grens tussen fictie en werkelijkheid ligt voor kinderen. En tot welk punt kan je als ouder je zoon beschermen? Lees meer

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem 1

Kun je liefde delen?

Marthe van Bronkhorst onderzoekt polyamorie: 'Als ik mijn hart versplinterd heb, kan ik het dan minder hard breken?' Lees meer

Auto Draft 4

Tijd buiten de uren om

Micha Zaat sliep binnen een jaar in bijna 60 verschillende hotelkamers. In dit essay licht hij het fenomeen van de hotelkamer als liminaal object toe, en legt uit wat zo'n kortdurend verblijf voor gasten én kamers betekent en waarom het onmogelijk is om ouder te worden in een hotelkamer. 'In het bed waar ik gisteren droomde over sterven in een auto-ongeluk ligt nu iemand te masturberen.' Lees meer

Een ode aan de pornofilm 2

Een ode aan de pornofilm: Het Porn Film Festival Amsterdam

Porno is meer dan wat Pornhub en andere grote platforms ons voorschotelen. Het Porn Film Festival Amsterdam laat deze donderdag tot en met zondag zien, dat porno kwetsbaarder, artistieker en vrijer is dan velen verwachten. Emma Zuiderveen spreekt met organisatoren Erik ter Veld en Franka Bauwens. Lees meer

De macht van het lookje

De macht van het lookje

Columnist Loïs Blank analyseert de stijlkeuzes van Zuckerberg, en Ivanka en Donald Trump. Wat proberen ze met hun kleding te zeggen, en wat hangt er van hun kledingkeuzes af? Lees meer

Auto Draft 2

'Kunnen we vrienden zijn?': over een noodzakelijk veranderende mens-natuur relatie

Wanneer Jop Koopman afreist naar Lombok om de Indonesische visie op mens-natuurrelatie beter te begrijpen, gaat hij op pad met een lokale mysticus. In dit essay onderzoekt hij hoe we de verhouding mens-natuur opnieuw kunnen vormgeven; wat de agency is van onze omgeving, en waarom we vrienden moeten worden met alles rondom ons. Lees meer

 1

De zee

Mariska Kleinhoonte van Os schrijft met groot mededogen en rauwe eerlijkheid over degenen die tussen de mazen van het net en de mazen van de wet vallen, in de verhalenbundel 'Tussen de mazen' die op 14 februari verschijnt. Op onze site lees je alvast een voorpublicatie. Lees meer

De rattenkoning

De rattenkoning

Een schoolreis naar Praag klinkt als een feestelijke afsluiting van de middelbare school: slapeloze busritten, sigaretten in de schaduw van kasteelparken en stiekeme plannen om absint te drinken in hotelkamers. Maar in dit verhaal van Nick De Weerdt eindigt de reis voor een onafscheidelijke vriendinnengroep met een onverwachte confrontatie: de rattenkoning. Lees meer

Stil protest

Stil protest

Nadeche Remst laat zien hoe slaap, verdriet en dissociatie meer zijn dan persoonlijke reacties: ze worden een vorm van stil verzet tegen een wereld die kwetsbaarheid buitensluit. Lees meer

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem

When life gives you hepatitis A-bessen, kruipt Marthe van Bronkhorst in de pen om het toch nog eens over de voedselindustrie te hebben. Lees meer

Hoe lang blijf je een vluchteling?

Hoe lang blijf je een vluchteling?

'Wat' ben je als je ergens niet thuishoort, maar ook niet terug kan naar je geboorteland? Ivana Kalaš onderzoekt het label 'vluchteling'. Lees meer

Een kijkje in mijn consumentenziel (2024) 1

Een kijkje in mijn consumentenziel (2024)

De gemiddelde Nederlander koopt vaak kleding, en heeft er vaak ook nog geen overzicht over. Columnist Loïs Blank houdt haar eigen koopgedrag elk jaar weer bij. Lees meer

Even zweven de levende wezens

Even zweven de levende wezens

Voor Hard//hoofd dicht Pim te Bokkel over de verschillende facetten van water: de kalmte en geborgenheid ervan, of juist de dreigende weidsheid. Dit is een voorpublicatie uit de bundel 'Even zweven de levende wezens' die op 16 januari bij uitgeverij Wereldbibliotheek verschijnt. Lees meer

Een echte vis

Een echte vis

In dit verhaal van Maartje Franken dreigt er meer dan alleen een storm. Kinderen gaan op zomervakantie in de regen, ontdekken een verzonken stad en proberen te documenteren zoals Bear Grylls. Lees meer

:Oproep: Hard//hoofd Biechtlijn

Oproep: bel de Hard//hoofd Biechtlijn

Op zoek naar een luisterend oor? Bel de Hard//hoofd Biechtlijn op 06 16 85 74 57 en word trouwe lezer van Hard//hoofd op papier om de collectieve audiobiecht te beluisteren. Lees meer

Elke trui is een kersttrui, je moet alleen zelf voorbij Rudolf kijken

Elke trui is een kersttrui, je moet alleen zelf voorbij Rudolf kijken

Misschien heb jij hem nu wel aan: de kersttrui. Een onschuldig grapje of een kledingstuk dat perfect toelicht wat er mis is met de kledingindustrie? Lees meer

Lichamen en monden

Lichamen en monden

Hoelang blijf je toekijken? Wanneer dondert alles in elkaar? Waar zit de zwakke plek van passiviteit? Pieter van de Walle neemt je in dit kortverhaal mee als apathische visverzorger in een Berlijns aquarium. Lees meer

Schrijvers en beeldmakers gezocht voor ‘Honger’, het zevende Hard//hoofd Magazine! 1

Schrijvers en beeldmakers gezocht voor ‘Honger’, het zevende Hard//hoofd Magazine!

Welk verlangen kenmerkt jouw leven en waar snak jij naar? Stuur voor 16 februari 2025 je pitch in en voed ons met jouw ideeën over (beeld)verhalen, essays, poëzie en kunstkritiek voor het magazine ‘Honger’. Lees meer

Schrijvers en beeldmakers gezocht voor ‘Honger’, het zevende Hard//hoofd Magazine!

Illustreer jij de volgende cover van het Hard//hoofd Magazine?

Voor ‘Honger’, het najaarsnummer van 2025 van Hard//hoofd, zijn we op zoek naar illustrator die de cover van ons magazine wil maken. Lees meer

Lieve groetjes van Venus

Lieve groetjes van Venus

Lieke van den Belt vertelt in deze column over haar relatie met en tot Venus. Kijken ze elkaar aan? En zien ze de ander dan ook? Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in september je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer