Je favoriete films van vroeger blijken vol racisme, seksisme en andere ranzigheid te zitten." /> Je favoriete films van vroeger blijken vol racisme, seksisme en andere ranzigheid te zitten." />
Asset 14

Nieuwe blik op Disneyfilms

Onze ouders groeiden op met de sprookjes van Grimm, Andersen en Moeder de Gans, die wemelden van reuzen die kleine kindjes opaten en meisjes met zwavelstokjes, die niet met een prins trouwden maar doodvroren op straat. De beeldschone, maar extreem naargeestige illustraties zullen niet zelden voor jarenlange nachtmerries hebben gezorgd.

Bij onze generatie, opgegroeid met televisie en Nintendo, zijn de geheimzinnige, griezelige sprookjes van weleer vervangen door Disneyfilms. Films als The Lion King, Sneeuwwitje en Aladdin zijn rotsvast verankerd in ons systeem. Een voorbeeld: Doornroosje is een iconisch sprookje, in 1697 door Charles Perrault opgenomen in zijn Contes de Ma Mère l'Oye (Sprookjes van Moeder de Gans). De schone slaapster was een inspiratie voor veel beroemde kunstenaars en illustratoren, onder wie Gustave Doré, Alexander Zick en Edward Burne-Jones. Maar als wij aan “Doornroosje” denken, zien we meteen de kusscène uit Disney’s Sleeping Beauty (1959) voor ons geestesoog verschijnen.


---------
We moesten allemaal huilen toen de moeder van Bambi werd doodgeschoten door de jagers, elk jongetje was stiekem verliefd op Ariël en we kunnen liedjes als Diep in de Zee, Hakuna Matata en Een Nieuw Begin nog steeds woord voor woord meezingen. Er is niets mis met nostalgie, en dat is wat Disneyfilms voor de meesten van ons zijn. Maar het ligt iets gecompliceerder.

In 2009 kwam The Princess and the Frog uit, de eerste Disneyfilm met een hoofdpersonage van Afrikaans-Amerikaanse komaf. De productie was met veel gedoe tot stand gekomen: de film zou vol zitten met beledigende en achterhaalde stereotyperingen. Zo was de hoofdpersoon Maddie een kamermeisje en de slechterik van het verhaal een voodoo-heksendokter die deed denken aan een Snoop Dogg-achtige pimp. Disney heeft vervolgens enkele details veranderd, waaronder het beroep en de voornaam van het meisje (men vond Maddie teveel lijken op het racistische “Mammy”, waarmee zwarte vrouwen vroeger werden getypeerd). Deze misstappen zijn echter kinderspel vergeleken met het schaamteloze racisme in oudere Disneyfilms: in Jungle Book (1967) is bijvoorbeeld de swingende chimpansee King Louie duidelijk een karikatuur van een zwarte man. En dan zingt hij ook nog tegen Mowgli: “Boy, I want to be like you / An ape like me can be human too”. Wel een lekker nummer, trouwens. In Fantasia komt een zwarte centaur voor, die de hoeven van de andere, blanke, centaurs moet schoonmaken. De voorbeelden zijn legio, en behoorlijk shocking (voor meer racistische Disneyfiguren is hier een lijst te vinden).

Een ander zeer problematisch element bij Disneyfilms, zijn de prinsessen die nog steeds enorm populair zijn en bepaald geen feministische rolmodellen zijn voor jonge meisjes. Sneeuwwitje, Doornroosje en Assepoester doen niets anders dan wachten tot ze gered worden en romantische liedjes kwelen over hun droomprins. Ariël moet letterlijk haar stem opgeven om haar prins te veroveren. Belle (The Beauty and the Beast) valt uiteindelijk toch voor het monsterlijke beest dat haar eerst ontvoerde en gevangen hield. Het is een angstaanjagende gedachte dat talloze kleine meisjes opgroeien met de boodschap: wees mooi en lief en schattig, want alleen dan wordt een prins verliefd op je. De tekenfilms gaan naadloos over in prinsessen-merchandise gericht op jonge meisjes, die later zelfs in een Disney-bruidsjurk kunnen trouwen. Vijftig jaar feminisme down the drain.

Gelukkig is er de laatste jaren veel kritiek op Disney’s prinsessen-franchise. Kunstenares Dina Goldstein maakte in 2009 de fotoserie Fallen Princesses, waarin ze de beroemde Disneyprinsessen in een hedendaagse, deprimerende setting plaatst. Goldstein zag hoe haar eigen dochter op driejarige leeftijd al een fascinatie voor prinsessen ontwikkelde, en kreeg het idee om de perfecte Disney-heldinnen te confronteren met realistische problemen waar vrouwen tegenaan lopen. Zo vinden we Belle onder het mes bij de plastisch chirurg, Jasmine als rebel met geweer tijdens een Midden Oosten-conflict, en Sneeuwwitje met twee baby’s op haar arm en een werkeloze Prins voor de televisie. Het is een simpel, maar effectief idee – en er is nog veel meer te vinden.

-------

Laten we met een kritische blik kijken naar ons Disney-jeugdsentiment, en heel erg dankbaar zijn voor Roald Dahl, Astrid Lindgren en Annie M.G. Schmidt. Want Matilda is een oneindig veel beter rolmodel dan welk hulpeloos prinsesje dan ook.

Mail

Sanne Rispens

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Auto Draft 8

Een transformatie van verlangen: brieven over consent

Wat als we consent en verlangen zélf als de voorwaarden van bevrijding en sociale rechtvaardigheid zien? Yousra Benfquih licht toe hoe genot-activisme ons niet alleen toelaat om ons tegen de dingen te verzetten, maar ook om te onderzoeken waar we naar verlangen. Lees meer

Iemand die me bij de hand neemt en me zegt hoe het moet, alles

Iemand die me bij de hand neemt en me zegt hoe het moet, alles

'Ik verlang zo erg naar een inspirerend figuur die logica ontdekt in de willekeur van wat ons allemaal overkomt. Die tegen me zegt: "Marthe, zó is het, en de rest is bullshit".' Lees meer

Auto Draft 7

Moederland

Zelfs in de Italiaanse zon lukt het niet altijd om donkere gedachten op afstand te houden. Roos Sinnige laat ons meedrijven op de ongrijpbare stroom die dan ontstaat. Lees meer

:Meld je aan voor de Hard//hoofd schrijfworkshop: hoe schrijf je over mannelijkheid?

Meld je aan voor de Hard//hoofd schrijfworkshop: hoe schrijf je over mannelijkheid?

Hard//hoofd organiseert op 25 mei de eerste schrijfworkshop! Tijdens deze middag zul je onder begeleiding van Selm Merel Wenselaers, Marthe van Bronkhorst en Jochum Veenstra de tijd krijgen om met elkaar in gesprek te gaan en aan een tekst over mannelijkheid te werken. Aanmelden kan tot en met 22 april. Lees meer

Mijn naam roept 1

Mijn naam roept

Hodo Abdullah beschrijft hoe de geschiedenis van Somaliland haar ook veel over haarzelf leerde. Hoe komt het dat het geloof in henzelf, de veerkracht en de trots van de Somalilanders zo verankerd zit in hun DNA? Wat geeft hun de kracht om door te gaan? Lees meer

:Oproep: Reageer op de briefwisseling over seksueel consent! 1

Oproep: Reageer op de briefwisseling over seksueel consent!

Ben je vrij in je verlangen? Op welke manieren kunnen en willen we elkaar aanraken? Reageer vóór 2 juni op de brieven van Yousra Benfquih en Alara Adilow. Lees meer

zonderverdergroet

zonder verdere groet

Rijk Kistemaker doet niet aan groeten. Rijk schrijft gedichten terwijl hij bezig is met andere dingen, zoals het opladen van een gehuurde Kia en huilen. Laat je meevoeren op zijn poëtische gedachtestroom. Lees meer

een interview met Abel Kamps

Interview met Abel Kamps: 'Ik hou ervan als mijn werk meer een ervaring wordt en minder een object.'

Aucke Paulusma gaat in gesprek met kunstenaar Abel Kamps: Hoe verweef je absurditeit of humor in je kunst, en welke rol spelen deze elementen in het creëren van de impact die je werk op de toeschouwer heeft? Lees meer

Jonathan de slakkenman

Jonathan de slakkenman

'Hij zag simpelweg hoe de slak zich terugtrok in zijn huisje wanneer het zich onveilig achtte. Vanwege hun gedeelde lot, voelde Jonathan zich geroepen om de naaktslak ook een toevluchtsoord te bieden.' In dit korte verhaal van Ivana Kalaš neemt Jonathans slakkenfascinatie langzaam zijn leven over. Lees meer

:Armoede, de bedpartner die je verlangen indringt: brieven over consent

Armoede, de bedpartner die je verlangen indringt: brieven over consent

Alara Adilow blikt terug op haar jongere zelf en ziet hoe onwetendheid en zelfdestructie haar afsneden van zorg en liefde, tot feministische en postkoloniale denkers haar aanraakten en haar openstelde om naar zichzelf en de wereld te kunnen kijken. Lees meer

Het insectenhotel

Het insectenhotel

‘Ik kan wel voor je krimpen.' Dieuke Kingma onderzoekt in een kort verhaal vol spinnenpoten en keverschildjes of je de ruimte die je inneemt in een relatie ook weer terug kan geven. Lees meer

Afgebeeld is een vrouw in badpak, zwemmend tussen vissen.

Anders zijn is niet ‘tegen de natuur’

Marthe van Bronkhorst duikt in de diepzee en ontleert acht lessen die ze vroeger op school onderwezen kreeg. Lees meer

Mooi vanbuiten en vanbinnen: pleidooi voor dagdagelijkse entomologie 2

Mooi vanbuiten en vanbinnen: pleidooi voor dagdagelijkse entomologie

Insecten hebben een slecht imago. We houden ze het liefst ver uit de buurt, maar dat is onterecht, vindt Jitte. Met dit artikel bewijst hij je graag van het tegendeel en vertelt hij hoe sluipwespen lieveheersbeestjes inschakelen als lijfwacht voor haar larven, over de indrukwekkende hersenen van de Darwinwesp, en hoe je een mierenkolonie opzet met één koningin. Lees meer

Auto Draft 6

ode aan de lepismA saccharinA

Lieke van den Belt neemt je mee in de wereld van de zilvervis. Met lichte en vervreemdende beelden schetst ze in twee gedichten een dialoog tussen deze beestjes en hun slachtoffers. Lees meer

Enterprise, Alabama

Enterprise, Alabama

Charlotte Duistermaat neemt je mee in de enigszins absurde culturele en historische impact van een snuitkeverplaag op een Amerikaans dorpje en de vergelijkbare migratiestromen van mens en dier. Lees meer

Oproep: Hard//hoofd zoekt een nieuwe Chef Beeld!

Hard//hoofd zoekt een nieuwe Chef Beeld!

Hard//hoofd zoekt een getalenteerde beelddenker (x/v/m) die visuele sturing geeft en die de redactie wil komen versterken! Lees meer

Oproep: Stouten Stift en het Rode Oor 2025 1

Oproep: De Stoute Stift en Het Rode Oor 2025

De jaarlijkse erotische schrijfwedstrijd Het Rode Oor en de daaraan gekoppelde illustratiewedstrijd De Stoute Stift staan weer open voor inzendingen! We zijn op zoek naar de beste erotische verhalen om naar te luisteren en vier Nederlandse en vier Vlaamse illustratoren die een beeld willen maken bij de beste verhalen van de erotische schrijfwedstrijd. Lees meer

Composthoop

Een symfonie van het kleine leven

Jesse Van den Eynden neemt je mee in de symfonie van het kleine leven dat zich afspeelt in de duisternis van de composthoop. In dit liefdevolle essay beschrijft hij hoe zijn leven steeds meer overgenomen wordt door de rottende en levende massa in zijn tuin, en hoe het slurpen, klikken en kraken van de aarde en haar bewoners een meditatieve ervaring worden. Lees meer

Auto Draft 5

Verpopping

Wanneer een rups zich in de sombere wintermaanden in haar keukenraam nestelt, koestert de hoofdpersoon in dit verhaal van Esther De Soomer voor het eerst weer gevoelens van liefde en tederheid. Lees meer

Begraaf me, alsjeblieft! Een ode aan het beestje

Begraaf me, alsjeblieft! Een ode aan het beestje

Juul Kruse introduceert de Beestjesweken. Van 16 tot 29 maart zullen alle artikelen die we op Hard//hoofd publiceren gaan over kleine kruipers, slijmerige sluipers en gladde glibberaars. Juul vertelt waar diens fascinatie met beestjes begon en waarom die begraven wil worden na diens dood. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in september je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer