Paula legt uit waarom je eigen stem zo vreemd klinkt en welke geluiden we nog meer haten?
Iedereen kan wel een paar geluiden bedenken die hem een kriebelig gevoel geven. Sommige mensen walgen van lichte, redelijk onschuldige geluiden. Persoonlijk kan ik echt naar worden van scherpe klanken als pieptonen, ritselgeluiden en zacht gekras. Ben je iemand die irritatie, walging of zelfs woede kan voelen door geluid, dan kun je de eerstvolgende keer dat je de semi-intellectueel wilt uithangen op de vrijmibo de term 'misofonie' laten vallen: afkeer van klanken.
Als meisje wist ik al dat ik iets met geluid wilde doen. Muziek maken deed ik graag, maar ook de cassetterecorder wist ik in een melige bui vaak genoeg te vinden. Ik zette gekke stemmetjes op en luisterde terug hoe ik klonk door de goedkope microfoon en boxen. Zo experimenteerde ik met de geluiden om me heen en transformeerde ik het kletteren van mijn knikkerbaan tot het geknal van magnetronpopcorn. De ruis had een toegevoegde waarde en de vervorming hoorde er bij.
Toen ik net begon met radio maken, was de overgang van mijn lachcassettes naar een professionele microfoon wel even wennen. In plaats van mijn speakers had ik een koptelefoon die me direct in contact bracht met een versterkte versie van mijn omgeving. Mijn achtertuin werd omgetoverd tot een oerwoud vol tropische flierefluiters en mijn conditie leek ineens bar slecht, want mijn ademhaling werd opgeblazen tot luidkeels gehijg. Elke zucht en snuf was opeens hoorbaar, maar vooral mijn eigen stemgeluid was erg naar om te horen. Ik klonk anders dan ik dacht en leerde door deze confrontatie om mijn stem steeds meer als instrument te zien. Toch twijfelde ik soms, of mijn mechaniek niet defect was: ik herkende mezelf niet.
Hoe kon het nou, dat mijn stem niet naar mij klonk? Volgens de Amerikaanse psychologe Jordan Gaines is dat te verklaren doordat je door het dragen van een koptelefoon of het luisteren door een speaker geluid externer beleeft dan wanneer je je hoofd als klankkast gebruikt. Simpel gezegd komt het er dus op neer dat mijn hoofdbotten niet genoeg meetrillen wanneer ik iets met mijn oor beluister en daarmee voor een geheel andere geluidssensatie zorgen. Gelukkig ergerde ik me niet alleen aan mijn eigen stemgebruik, maar vooral aan randgeluiden.
Foto: Sanne van Hemert
Een korte vraagronde bij vrienden, kennissen en een paar willekeurige vreemden leidde vervolgens tot de volgende conclusie. Niet alleen extreem hoge, scherpe geluiden zoals de klassieke nagels over een schoolbord zijn vervelend. Nee, eigenlijk blijken vooral geluiden van lichaamsfuncties storend, met name wanneer je ze ongevraagd van een ander te horen krijgt. Van speekselslurpende medepassagiers in de trein tot slecht articulerende actrices en smakkende levenspartners. Stiekem zijn we allemaal een stelletje misofonen.
Voor de haters of degenen die zich onmogelijk kunnen voorstellen hoe vervelend geluiden af en toe kunnen zijn; hieronder een audiocompilatie.
