Asset 14

Een waarheid als een kuiken

Een Wikiquote-citaat van Susan Sontag zet Barbara aan het denken over wat waarheid is.

Je raakt me kwijt,
Je raakt me kwijt,
Het is de waarheid

Marco Borsato

Het is niet enkel omdat Marco het woord zo vervaarlijk kan fluisteren dat waarheid zo’n beangstigende materie is. Het idee dat er een objectieve norm bestaat, houdt ook het risico in dat je er wel eens ver van zou kunnen afdwalen. Een minder griezelige take on things is dat de waarheid geen objectief gegeven is, maar dat iedereen zijn eigen werkelijkheid construeert, verhalen maakt met de elementen die op een gegeven moment opportuun zijn. En in het beste geval kan je dat verhaal zo overtuigend vertellen dat je het zelf ook gelooft.

Heb jij al iets gelezen van Susan Sontag?

Mijn huisgenoot slaat zijn blik op van de laatste pagina van Regarding the Pain of Others en klapt lichtjes triomfantelijk het boek dicht. Je kan de mensheid opdelen in twee groepen: zij die werkelijk iets van Susan Sontag hebben gelezen en zij die dat pretenderen. Hij behoort nu definitief tot de eerste groep en ik blijf achter in de tweede.

Of wacht, er is vast nog een derde groep: zij die hun intellectuele eigenwaarde niet laten afhangen van het al dan niet gelezen hebben van deze of gene cultauteur. Maar ik ben nog niet klaar om tot de derde groep te behoren.

Euh, ja… fragmenten.

Alvorens hij verder kan vragen, wring ik een geconcentreerde frons op mijn gezicht die moet aantonen dat ik nog veel werk heb en begin ik verwoed op mijn toetsenbord te slaan. Ik duw mijn computer een slagje naar links en google ‘Susan Sontag’. De eerste pagina die ik aanklik is een Wikiquote-pagina met passages uit Sontags werk. Hier heb ik mijn fragmenten. Ik copy-paste een citaat op een virtuele Post-it op mijn bureaublad: The truth is always something that is told, not something that is known. If there were no speaking or writing, there would be no truth about anything. There would only be what is.

Omdat een schuldgevoel me stilaan bekruipt, bestel ik voor ik ga slapen nog snel een kopie van On Photography online. Een tweedehands versie weliswaar.

The truth is always something that is told. Soms hoor je, midden in je zorgvuldig opgebouwde pleidooi, een ijl gepiep: de slijmerige realiteit die zich uit zijn dun omhulsel losmaakt, als een nat kuiken uit zijn ei. Het is dan kwestie van luider te praten, het kuiken te overtroeven: Susan zegt dat je niet bestaat, kuiken dat symbool staat voor de objectieve waarheid, dus houd gewoon je snavel.

Illustratie: Niek Pronk.

Ik herinner me met schroom de laatste keer dat ik het piepend kuiken probeerde te overstemmen met gebrul. Dat gebeurde op een dag dat ik me heel bewust openstelde voor een gesprek met een wildvreemde op de tram. Ik kwam net terug van vakantie en ik was van plan om de open geest van de wereldreiziger die ik tijdens mijn trip gecultiveerd had, te behouden in het dagelijks leven. Een reis is een nog vruchtbaardere voedingsbodem voor goede voornemens dan de overgang van oud en nieuw.

Ik stond zo open dat ik hartstochtelijk geloofde dat mijn gesprekspartner inderdaad geen geld kon afhalen in de joodse bank omdat het die welbepaalde joodse feestdag was waarop de orthodoxe joden hutten bouwen op hun daken en balkons. Het kuiken piepte en piepte, maar ik duwde ‘m met mijn voet weg, onder het zitje van de tram, om beter te kunnen luisteren naar het verhaal van de echtgenote met de hartritmestoornis. Ik vertrouwde de man als een oude vriend van de familie, haalde voor hem 100 euro af en wenste hem het beste voor zijn zieke vrouw. Daarna sprak ik het kuiken vermanend toe: of het zich volgende keer alsjeblieft wou gedragen bij zo’n ontroerend vertoon van menselijke compassie? En die postcheque volgde vast snel, en anders kon ik de man nog altijd bellen. Ik had immers zijn Israëlisch mobiel nummer.

Not something that is known. Je kan de waarheid niet kennen. We zijn er lichamelijk zelfs niet toe in staat. Onze zintuigen zijn niet uitgerust voor objectiviteit. Zo kan een vrouw in violet-rood licht door eenieder die passeert naar verlangen worden vormgegeven. Omdat rood en violet - de twee extremen van het optisch spectrum - de moeilijkst waar te nemen kleuren zijn, worden prostituees in hun raamkozijnen uitgelicht door paarse en rode TL-lampen. Het menselijke oog ontwaart enkel contouren en de lingerie van de geëtaleerde lichamen en de geest vult zelf de rest in.

Nog makkelijker om realiteit te modelleren, wordt het als één van je zintuigen is uitgeschakeld. Ik kijk door het raam naar twee vrienden die zijn komen eten, terwijl ik binnen sta af te wassen. Ze staan te roken op de stoep en buigen dubbel van het lachen terwijl ze in de koude de rook van hun sigaretten in wolken uitblazen. Deze stille scène draagt de perfectie in zich omdat ze niet door de feitelijkheid van hun werkelijk gesproken woorden kan worden doorbroken. Ik kijk en lach terwijl ik hen woorden in de mond leg, die ik zo synchroon mogelijk probeer te laten lopen met de beweging van hun lippen. De warmte van het afwaswater aan mijn handen verspreidt zich tot in mijn borst. Op de vensterbank staat het kuiken te rillen en de longen uit zijn lijf te krassen maar ik hoor geen geluid en beeld me in dat hij zingt als een nachtegaal.

If there were no speaking or writing… Ik houd van het idee dat de realiteit als hard en kil gegeven niet altijd bestaansrecht heeft. Dat verklaart ook waarom David Sedaris één van mijn favoriete auteurs is. In zijn verhalen schrijft hij over de waarheid als een gevaarlijk goedje dat voor gebruik best even wordt gefilterd door liefdevolle mildheid. Uit zijn verhaal The End of an Affair komt deze zin, die volgens mij de basis zou moeten zijn van elke poging tot langdurig menselijk contact: Real love amounts to withholding the truth even when you’re offered the perfect opportunity to hurt somebody’s feelings.

Sedaris zegt over zijn eigen relatie met Hugh, de man met wie hij al tien jaar samen is: Call me unimaginative but I still can’t think of anyone else I’d rather be with. On our worst days, I figure things will work themselves out. Otherwise, I really don’t give our problems much thought. Neither of us would ever publicly display affection; we’re just not that type. We can’t profess love without talking through hand puppets, and we’d never conciously sit down to discuss our relationship. These, to me, are good things. They were fine with Hugh as well, untill he saw that damned movie and was reminded that he has other options.

Wanneer Hugh en hij de cinema uitstappen, na het zien van The End of the Affair, stoppen ze nog even voor een koffie. Hugh heeft de hele film lang zitten snotteren, terwijl Sedaris helemaal niet onder de indruk was van het romantische drama. Hij vraagt Hugh wat hij dan zo fantastisch vindt aan de relatie van de twee protagonisten. Is het iets dat mist in hun relatie? We both love bacon and country music, what more could you possibly want?

Wanneer Hugh hem rustig aankijkt en besluit niet op de vraag in te gaan, concludeert Sedaris dankbaar dat het ware gezicht van de liefde niet het redden is van een geliefde uit een brandend gebouw tijdens een bombardement in een Londen in oorlogstijd, maar het beantwoorden van zijn vraag met stilzwijgen in plaats van de waarheid. Ze zitten naast elkaar, drinken hun koffie, staren uit het raam naar de voorbijgangers en aaien om beurten iets geels, dat tussen hen ligt en dat van ver op een dood kuikentje lijkt.

Barbara Serulus (1984) werkt bij een managementbureau voor (podium)kunstenaars en schrijft over eten op Alle Dagen Honger.

Mail

Niek Pronk is muzikant en illustrator. Wonend en werkend in Utrecht.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Ik was elf

Ik was elf

In dit verhaal onderzoekt Jochum Veenstra waar de grens tussen fictie en werkelijkheid ligt voor kinderen. En tot welk punt kan je als ouder je zoon beschermen? Lees meer

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem 1

Kun je liefde delen?

Marthe van Bronkhorst onderzoekt polyamorie: 'Als ik mijn hart versplinterd heb, kan ik het dan minder hard breken?' Lees meer

Auto Draft 4

Tijd buiten de uren om

Micha Zaat sliep binnen een jaar in bijna 60 verschillende hotelkamers. In dit essay licht hij het fenomeen van de hotelkamer als liminaal object toe, en legt uit wat zo'n kortdurend verblijf voor gasten én kamers betekent en waarom het onmogelijk is om ouder te worden in een hotelkamer. 'In het bed waar ik gisteren droomde over sterven in een auto-ongeluk ligt nu iemand te masturberen.' Lees meer

Een ode aan de pornofilm 2

Een ode aan de pornofilm: Het Porn Film Festival Amsterdam

Porno is meer dan wat Pornhub en andere grote platforms ons voorschotelen. Het Porn Film Festival Amsterdam laat deze donderdag tot en met zondag zien, dat porno kwetsbaarder, artistieker en vrijer is dan velen verwachten. Emma Zuiderveen spreekt met organisatoren Erik ter Veld en Franka Bauwens. Lees meer

De macht van het lookje

De macht van het lookje

Columnist Loïs Blank analyseert de stijlkeuzes van Zuckerberg, en Ivanka en Donald Trump. Wat proberen ze met hun kleding te zeggen, en wat hangt er van hun kledingkeuzes af? Lees meer

Auto Draft 2

'Kunnen we vrienden zijn?': over een noodzakelijk veranderende mens-natuur relatie

Wanneer Jop Koopman afreist naar Lombok om de Indonesische visie op mens-natuurrelatie beter te begrijpen, gaat hij op pad met een lokale mysticus. In dit essay onderzoekt hij hoe we de verhouding mens-natuur opnieuw kunnen vormgeven; wat de agency is van onze omgeving, en waarom we vrienden moeten worden met alles rondom ons. Lees meer

 1

De zee

Mariska Kleinhoonte van Os schrijft met groot mededogen en rauwe eerlijkheid over degenen die tussen de mazen van het net en de mazen van de wet vallen, in de verhalenbundel 'Tussen de mazen' die op 14 februari verschijnt. Op onze site lees je alvast een voorpublicatie. Lees meer

De rattenkoning

De rattenkoning

Een schoolreis naar Praag klinkt als een feestelijke afsluiting van de middelbare school: slapeloze busritten, sigaretten in de schaduw van kasteelparken en stiekeme plannen om absint te drinken in hotelkamers. Maar in dit verhaal van Nick De Weerdt eindigt de reis voor een onafscheidelijke vriendinnengroep met een onverwachte confrontatie: de rattenkoning. Lees meer

Stil protest

Stil protest

Nadeche Remst laat zien hoe slaap, verdriet en dissociatie meer zijn dan persoonlijke reacties: ze worden een vorm van stil verzet tegen een wereld die kwetsbaarheid buitensluit. Lees meer

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem

When life gives you hepatitis A-bessen, kruipt Marthe van Bronkhorst in de pen om het toch nog eens over de voedselindustrie te hebben. Lees meer

Hoe lang blijf je een vluchteling?

Hoe lang blijf je een vluchteling?

'Wat' ben je als je ergens niet thuishoort, maar ook niet terug kan naar je geboorteland? Ivana Kalaš onderzoekt het label 'vluchteling'. Lees meer

Een kijkje in mijn consumentenziel (2024) 1

Een kijkje in mijn consumentenziel (2024)

De gemiddelde Nederlander koopt vaak kleding, en heeft er vaak ook nog geen overzicht over. Columnist Loïs Blank houdt haar eigen koopgedrag elk jaar weer bij. Lees meer

Even zweven de levende wezens

Even zweven de levende wezens

Voor Hard//hoofd dicht Pim te Bokkel over de verschillende facetten van water: de kalmte en geborgenheid ervan, of juist de dreigende weidsheid. Dit is een voorpublicatie uit de bundel 'Even zweven de levende wezens' die op 16 januari bij uitgeverij Wereldbibliotheek verschijnt. Lees meer

Een echte vis

Een echte vis

In dit verhaal van Maartje Franken dreigt er meer dan alleen een storm. Kinderen gaan op zomervakantie in de regen, ontdekken een verzonken stad en proberen te documenteren zoals Bear Grylls. Lees meer

:Oproep: Hard//hoofd Biechtlijn

Oproep: bel de Hard//hoofd Biechtlijn

Op zoek naar een luisterend oor? Bel de Hard//hoofd Biechtlijn op 06 16 85 74 57 en word trouwe lezer van Hard//hoofd op papier om de collectieve audiobiecht te beluisteren. Lees meer

Elke trui is een kersttrui, je moet alleen zelf voorbij Rudolf kijken

Elke trui is een kersttrui, je moet alleen zelf voorbij Rudolf kijken

Misschien heb jij hem nu wel aan: de kersttrui. Een onschuldig grapje of een kledingstuk dat perfect toelicht wat er mis is met de kledingindustrie? Lees meer

Lichamen en monden

Lichamen en monden

Hoelang blijf je toekijken? Wanneer dondert alles in elkaar? Waar zit de zwakke plek van passiviteit? Pieter van de Walle neemt je in dit kortverhaal mee als apathische visverzorger in een Berlijns aquarium. Lees meer

Schrijvers en beeldmakers gezocht voor ‘Honger’, het zevende Hard//hoofd Magazine! 1

Schrijvers en beeldmakers gezocht voor ‘Honger’, het zevende Hard//hoofd Magazine!

Welk verlangen kenmerkt jouw leven en waar snak jij naar? Stuur voor 16 februari 2025 je pitch in en voed ons met jouw ideeën over (beeld)verhalen, essays, poëzie en kunstkritiek voor het magazine ‘Honger’. Lees meer

Schrijvers en beeldmakers gezocht voor ‘Honger’, het zevende Hard//hoofd Magazine!

Illustreer jij de volgende cover van het Hard//hoofd Magazine?

Voor ‘Honger’, het najaarsnummer van 2025 van Hard//hoofd, zijn we op zoek naar illustrator die de cover van ons magazine wil maken. Lees meer

Lieve groetjes van Venus

Lieve groetjes van Venus

Lieke van den Belt vertelt in deze column over haar relatie met en tot Venus. Kijken ze elkaar aan? En zien ze de ander dan ook? Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in september je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer