Asset 14

De reactionairen zijn terug

De reactionairen zijn terug 1

De macht van de anti-abortuslobby groeit, een ontwikkeling die niet op zichzelf staat. Jarmo Berkhout doet in het licht van pro-life en Baudets laatste uitlatingen over werkende vrouwen een constatering: de reactionaire politiek is weer in opkomst.

De reactionairen zijn terug. Reactionairen zijn als groep minder bekend dan conservatieven, hun directe verwanten, en de betekenis van het woord is enigszins in de vergetelheid geraakt. Toch is het een handig woord, en het verschil met 'conservatief' kan helpen de politieke cartografie van hedendaags rechts te verduidelijken. De gemiddelde conservatief is iemand die een zekere angst of scepsis koestert tegen verandering en de moderniteit in het algemeen. De conservatief loopt als het ware altijd een stap achter, maar kan zijn scepsis uiteindelijk wel aanpassen als hij went aan de positieve gevolgen (die hij niet verwachtte) van verandering, zeker als het een stijging van de welvaart betreft. De reactionair, aan de andere kant, is een principe-mens: hij verlangt eerherstel van de status quo ante. Dat betekent: opheffing van alle resultaten van een specifieke verandering, restauratie van de toestand vóór die verandering, en de radicale overtuiging dat dit móet gebeuren omdat anders de totale verdoemenis wacht.

Hun project is radicaler dan de traditionele politieke opvatting van conservatisme.

Ze zijn dus weer terug. In de Volkskrant verscheen onlangs een schrikbarende reportage over de opkomst en het succes van de wereldwijde anti-abortusbeweging, die zich, zoals bekend, huichelachtig pro-life noemt. Organisaties met klinkende namen als 'Traditie, Familie en Privé-eigendom' onderhouden en financieren mondiale netwerken die zich, even huichelachtig, over oude religieuze grenzen heen zetten om vrouwen de beschikking over hun eigen lichaam te ontnemen. Zo werken protestanten, katholieken, en Amerikaanse, Europese en Russische populisten ijverig samen om verworven rechten van vrouwen en minderheden in een kwaad daglicht te stellen, hun eigen doctrines omtrent familie en huwelijk mainstream te maken, en waar mogelijk wetten en beleid te beïnvloeden. In dit verband is ook over de unholy alliance gesproken: de coalitie van de V.S., Rusland, het Vaticaan en de ultraconservatieve Golfstaten die zich verzet tegen ratificatie van het VN-vrouwenverdrag. In Amerika zelf is een handvol staten ondertussen bezig abortus geheel en al te verbieden, strafrechtelijk gelijk te stellen aan moord, enorme gevangenisstraffen te verbinden aan het uitvoeren ervan, en vervolging mogelijk te maken van vrouwen die een miskraam hebben gehad “door eigen toedoen”, zoals het drinken van alcohol.

De huidige anti-abortus 'activisten', hun financiers, hun kerken en hun politieke partijen (de Republikeinen voorop, door filosoof Noam Chomsky terecht de gevaarlijkste organisatie aller tijden genoemd) zijn reactionair. Hun project is radicaler dan de traditionele politieke opvatting van conservatisme. De reactionairen sturen niet meer aan op aanpassing met behoud van tradities. Ze weigeren principieel de legitimiteit te erkennen van veranderingen die hebben bijgedragen aan de emancipatie van de mensen, en van de gedachte dat een rechtvaardige maatschappij moet volgen op de collectieve behoeftes van een geëmancipeerd volk. Dat was ooit (heel lang geleden…) de belofte van het liberalisme, en is nog altijd de opdracht van het socialisme.

Vrouwen bedreigen met de doodstraf als vergelding voor het uitvoeren van een abortus is geen culture war meer.

Het beroep op religieuze vrijheid – in feite een liberale waarde – is daarom ook verknipt. Het christendom heeft precies één verzoenende eigenschap, namelijk zijn nadruk op liefde. Op het moment dat het dogma’s en wereldlijke macht boven medemenselijkheid plaatst, wordt het een instrument van onderdrukking en collectieve waanzin. Vrouwen bedreigen met de doodstraf als vergelding voor het uitvoeren van een abortus is geen culture war meer. Het is zinloos geweld, en als zodanig antiverlicht en antidemocratisch. Op deze reactionaire wending, ook in Nederland, is nog geen duidelijk antwoord. Forum voor Democratie is niet zomaar een nieuwe partij, maar een beweging die de sociale, economische en culturele verworvenheden van de afgelopen twee eeuwen als illegitiem beschouwt. Hun politiek richt zich op de afbraak van de moderne instituties. Daarvoor in de plaats stellen ze een nieuwe configuratie van de macht, die in feite erg veel lijkt op de oude: de mensen die succesvol zijn – witte mannen –, blijven dat en de rest is aangewezen op zichzelf in de harde strijd om het bestaan.

Als Baudet het heeft over de 'boreale wereld' bedoelt hij dit. Onze zogenaamde superieure cultuur komt neer op de onderdrukking van diegenen die niet het geluk hebben aan de kant van de machthebbers te staan. Hieruit volgt zijn kritiek op cultuurmarxisten, linkse indoctrinatie, en ondermijnende instituties. Het is deze reactionaire politiek waartegen we ons te weer moeten stellen.

En daarom wil ik graag weten: wilt u ook zo graag onze boreale wereld ondermijnen? Bent u ook zo’n onverbeterlijke cultuurmarxist die de westerse cultuur wil vernietigen? Probeert u als linkse academicus, journalist of architect traditionele waarden kapot te maken? Mooi! Er is nog genoeg te doen.

Mail

Jarmo Berkhout werkt bij Het Actiefonds, een Amsterdamse organisatie die wereldwijd activisten ondersteunt. Hij studeerde filosofie aan de UvA, die hij meermaals hielp te bezetten, en is schrijver.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
Lees meer
test
het laatste
Waarom stellen journalisten zo weinig vragen?

Waarom stellen journalisten zo weinig vragen?

Bij de media heerst ziekte, journalisten stellen te weinig vragen. Fausto en Marthe van Bronkhorst komen met een behandelplan. Lees meer

Essaywedstrijd: 'Dat is dan jouw waarheid' Hooray for the Essay 2026

'Dat is dan jouw waarheid' Hooray for the Essay 2026

In deze editie van Hooray for the Essay dagen we je uit om na te denken over waarheid. Reageer voor 19 januari. Lees meer

Politiek is de olifant in de kamer, maar modejournalistiek trekt de deur liever dicht

Politiek is de olifant in de kamer, maar modejournalistiek trekt de deur liever dicht

Mode lijkt glanzend en zorgeloos, maar er schuilt een wereld van politiek achter. Loïs Blank vraagt zich af: wie bepaalt eigenlijk welke verhalen verteld mogen worden? Wat gebeurt er met de progressieve stemmen van een bedrijf dat vooral voor de winst gaat? Lees meer

Suriname - van onafhankelijk land naar natie

Suriname - van onafhankelijk land naar natie

Op 25 november is het 50 jaar geleden dat Suriname onafhankelijk werd van Nederland. Kevin Headley bespreekt hoe de onafhankelijkheid van Suriname tot stand is gekomen en hoe het zich verder ontwikkelt tot natie: van politieke geschiedenis tot hedendaagse successen. Lees meer

De integratie-stok slaat wéér de ‘problematische Moslim’

De integratie-stok slaat wéér de ‘problematische Moslim’

'Een begrip als integratie lijkt een middel om te streven naar een inclusievere samenleving, maar dwingt in feite minderheden om hun culturele en religieuze identiteit op te geven.' Aslıhan Öztürk legt de retoriek bloot waarmee de integratie-stok dreigend boven het hoofd van generaties migranten wordt gehouden. Lees meer

Wifey material

Wifey material

Wifey of wervelwind, Madonna of hoer. Marthe van Bronkhorst had gehoopt dat dit binaire denken passé was, maar helaas, de emancipatietrein blijkt op dit spoor nog steeds haperen. Ik oefen een enorme aantrekkingskracht uit op één specifiek soort mensen: mensen van wie de favoriete contactfrequentie eens in het kwartaal is. Mensen van wie de love... Lees meer

Anders voel ik me zo oud 1

Anders voel ik me zo oud

In dit essay analyseert Loulou Drinkwaard de tegenstrijdige etiquetten die haar zijn geleerd of opgelegd: ‘Tussen u en jou in, zweef ik. De waarden van mijn vader in mijn ene hand en de waarheid van mijn moeder in mijn andere. Mijn oma deelt de kennis van ons moederland en ‘De Nederlander’ bepaalt wat hoort. Ondertussen vond ik een alternatief. Zullen wij elkaar vousvoyeren?’ Lees meer

:De herhaling van de zombie-apocalyps: Op zoek naar een alternatieve dystopie

De herhaling van de zombie-apocalyps: Op zoek naar een alternatieve dystopie

De zombie is een popcultuuricoon. En niet alleen tijdens Halloween! Series als The Walking Dead en The Last of Us volgen de gebaande zombiepaden. Volgens Anne Ballon hebben zombies méér narratief potentieel. In vernieuwende verhalen wordt onderzocht 'hoe wij als halfbewusten de wereld beleven, hoe we opgaan in systemen die we niet hebben gekozen, hoe we verlangen en met verlies omgaan.' Lees meer

Twee dagen

Twee dagen

Rocher Koendjbiharie belicht de verschillende paden die we tijdens de aankomende verkiezingen in kunnen slaan. Kiest Nederland opnieuw voor rechts, en strompelen we verder richting democratisch en moreel verval? Of kiest Nederland toch voor een samenleving waarin we omkijken naar elkaar? 'Alleen fascisten zien antifascisme als een bedreiging.' Lees meer

Vergeten vrouwen 1

Vergeten vrouwen

In dit essay schrijft Anne Louïse van den Dool over vrouwelijke kunstenaars die meer dan ooit in de schijnwerpers staan. Niet alleen hedendaagse makers, maar ook opvallend veel vrouwen die rond 1900 actief waren in de kunstwereld trekken veel aandacht. Met solotentoonstellingen over Suze Robertson, Coba Ritsema en Jo Koster laten musea zien waarom juist deze kunstenaars alsnog een plek in de canon verdienen. Lees meer

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wanneer de VVD pleit voor het bijhouden van gegevens over ‘culturele normen en waarden’ van mensen met een migratieachtergrond, over welke normen en waarden hebben ze het hier dan eigenlijk? Rocher Koendjbiharie neemt de eisen onder de loep die de politiek alleen stelt aan mensen die zichtbaar wortels elders ter wereld hebben. ‘Men wil geen vermenging van culturen en geen uitwisseling van gedachten. De echte eis is assimilatie en het afbreken van wortels.’ Lees meer

Roze, wit, blauw

Roze, wit, blauw

Rechtse en nationalistische partijen laten in hun nieuwste verkiezingsprogramma’s zien dat hun ruimte voor de lhbtqia+-gemeenschap altijd voorwaardelijk is geweest. Journalist Rocher Koendjbiharie legt uit: 'Homoseksualiteit en vrouwenrechten zijn binnen rechtse kringen vaak pas relevant wanneer ze in relatie tot migratie besproken worden.' Lees meer

De achterblijvers

De achterblijvers

Fietsend over een jaagpad reflecteert Gert-Jan Meyntjens op zijn rol als echtgenoot en vader, en neemt hij je mee op een zoektocht naar wat het betekent om man te zijn. Zonder bitter te worden. Lees meer

Ik sliep rechts

Ik sliep rechts

Daten met iemand aan de andere kant van het politieke spectrum? Naomi Ronner deed het. In dit essay beschrijft ze haar ervaringen. Lees meer

De kleinste kans

De kleinste kans

Roosje van der Kamp bereidt zich altijd voor op het ergste. Een vreemd plekje op haar huid, opladers in het stopcontact: overal schuilt gevaar. Als ze achter een geheim komt in de familie begrijpt ze beter waar haar angsten vandaan komen. Ze vertelt erover in dit openhartige essay over intergenerationeel trauma. Lees meer

:Zomergast Koch: ‘Het is gewoon leuk om mensen iets op de mouw te spelden’

Zomergast Koch: ‘Het is gewoon leuk om mensen iets op de mouw te spelden’

Het plezier van de leugen en de bevrijding van de agressie: volgens Zomergast Herman Koch verfraait iedereen het leven een beetje met leugens. Lees meer

Hondenvoer 1

It takes an adult to raise a village: Halsema is streng, rechtvaardig, en een tikje autoritair in Zomergasten

De bedachtzame, maar mediagetrainde, Femke Halsema nam ons als Zomergast mee in de bestuurlijke (opvoed)dilemma’s uit haar werk. Als een klassiek ouderfiguur toont ze zich streng en rechtvaardig, maar mist ze óók zelfinzicht op sommige punten. Lees meer

Uğur Ümit Üngör stilt in Zomergasten maar zelden onze honger naar menselijkheid en ‘goeie dingen’

Uğur Ümit Üngör stilt in Zomergasten maar zelden onze honger naar menselijkheid en ‘goeie dingen’

‘Uğur Ümit Üngörs fragmenten zijn broodnodige kost voor een samenleving die consequent doet alsof wijdverbreid extreem (staats)geweld een ver-van-mijn-bedshow is.’ Terwijl Zomergast Üngör zichzelf kundig naar de achtergrond werkt, maakt hij duidelijk dat de zomer vele winters verstopt. Met opgewekte grimmigheid vraagt hij ons om ons zorgen te maken over het leed van anderen. Lees meer

Zomergasten met Eva Crutzen roept de vraag op of een mooi gesprek genoeg is of dat kijkers toch snakken naar goede televisie.

Zomergast Eva Crutzen zorgde voor een mooi gesprek, maar is dat genoeg?

Na de ideale televisieavond van Eva Crutzen vraagt Hanna Karalic zich af of een mooi gesprek genoeg is voor Zomergasten of dat kijkers toch snakken naar goede televisie. Lees meer

Mijn tweede kutland… 2

Mijn tweede kutland…

Toen Iskra de Vries vanuit Polen naar Nederland verhuisde, bleek dat zij niet van een koude kermis thuiskwam, maar naar een koude kermis vertrokken was. Iskra schrijft een verschroeiend eerlijke break-up brief aan het adres van ons kikkerlandje. Lees meer

Steun Hard//hoofd en verzamel kunst!

Hard//hoofd is een vrije ruimte voor nieuwe schrijvers en kunstenaars. We zijn al vijftien (!) jaar gratis toegankelijk en advertentievrij. Zo’n vrije ruimte is harder nodig dan ooit. Steun de makers van de toekomst; sluit je vóór 1 januari aan als kunstverzamelaar en ontvang in januari je eerste kunstwerk!

Word kunstverzamelaar