Asset 14

Onder preparateurs

Waarom willen mensen een dier laten opzetten, en wat beweegt de vakmensen die dat doen? Sarah gaat op bezoek bij een taxidermist.

Het eerste wat ik zie zijn de ogen. Glanzende tijgerogen. Weke reeënogen. De priemende ogen van een albino-egel. De wijd opengesperde blik van een uil. Ze staren me aan vanaf de muren, levenloos, maar levensecht. Gek dat die ogen me zo opvallen, want juist die zijn gewoon van glas. Heel vernuftig gemaakt, met iridiscerende werking en alles, maar toch: gewoon glas. Ze zijn nooit levend geweest, in tegenstelling tot de beesten waar ze aan vast zitten. Herten, konijntjes, een struisvogel, zelfs een nijlpaardenkop zie ik. Ze hangen in de ontvangstruimte van Taxidermy Studio Bouten & Zoon V.O.F. in Venlo, voorzien van naamkaartjes, wachtend om opgehaald te worden door klanten.

Afgezien van de ogen en hun dode eigenaren ziet de ontvangstruimte van Bouten & Zoon er uit zoals je van een ontvangstruimte op een bedrijventerrein zou verwachten. In het midden staat een grote, witte tafel met wat stoelen eromheen. Op de tafel een verlaten bekertje koffie. Naast de tafel een bak met tijdschriften. Grijze vloerbedekking, een systeemplafond, tl-verlichting. Marianne, een moederlijke secretaresse met kort haar en een turkooizen trui, vraagt me om even plaats te nemen; preparateur Maurice komt zo.

Fascinatie vermengd met lichte afkeer

Maurice Bouten is wereldkampioen Trofeekoppen Prepareren en de jongste van vier generaties dierenopzetters bij Taxidermy Studio Bouten & Zoon. Hij gaat me vandaag alles vertellen over zijn vak. Al jaren ben ik geïntrigeerd door het fenomeen taxidermie. Waar die fascinatie, vermengd met een lichte afkeer, vandaan komt, weet ik niet, maar dat ik niet alleen ben in mijn interesse is duidelijk. Steeds meer kunstenaars gebruiken opgezette dieren in hun werk, liefhebbers leggen duizenden euro’s neer voor een mooi exemplaar, en vorig jaar opende in Nijmegen nog een winkel gespecialiseerd in taxidermie. Wat trekt mensen hierin aan? Wie zijn de mensen die dit soort dingen maken? En wat doen ze precies?

Maurice’ eigen ogen zijn donker en vriendelijk. Hij straalt iets zo zachtaardigs uit dat ik me maar moeilijk voor kan stellen dat hij het liefste in dode dieren snijdt - zou hij niet meer op zijn plek zijn in een dierenasiel? Ergens met levende, warme, zachte dieren? We drinken een kopje automaatkoffie en dan laat Maurice me het bedrijf zien. Op weg naar het atelier, waar het echte opzetwerk gebeurt, lopen we door een hal vol muurhoge ladekasten. ‘Bevergebitten’ lees ik op een etiket, daarnaast: ‘Wilde zwijnentanden’. Maurice opent een lade en laat me een tong voelen: hard, glad plastic met fijne ribbels bovenop. ‘Deze is voor een leeuw.’ Misschien krijgt de leeuw waar hij en zijn collega’s deze week aan werken wel zo’n tong, maar zover zijn ze nog niet.

Ik word bijna onpasselijk van de stank. Wat is dat? 'Oh, Jonne heeft net een schedel doorgezaagd'

Zodra we het atelier binnen lopen, word ik bijna onpasselijk van de stank. Het is alsof er iets verbrand is dat niet verbrand had mogen worden. Wat is dat? ‘Oh’, zegt Maurice, ‘Jonne heeft net een schedel doorgezaagd.’ Jonne is een blonde jongen van een jaar of twintig die bij Maurice in de leer is. Als ik aan hem wordt voorgesteld, is hij net bezig om de zojuist doorgezaagde marterschedel in een bankklem te bevestigen.

In zijn vrije tijd is Jonne een fanatieke jager, iets wat hij gemeen heeft met veel klanten van Bouten & Zoon. Ze nemen hun buit mee naar de taxidermie-studio, zodat een van de preparateurs er iets moois van kan maken voor hun toonzaal. Daar stallen ze hun mooiste schatten uit. Soms gaat Maurice wel eens bij die klanten thuis kijken. Eén van hen, een rijke Duitser, maakte van zijn tweede huis een museum, vol met zijn trofeeën.

De leeuw van deze week komt uit Kameroen. Hij is zo groot dat de standaard kunststof mal die Maurice voor leeuwen gebruikt niet paste, de huid zat er veel te los omheen. Maurice heeft de mal daarom doormidden gezaagd en een nieuw stuk in het midden toegevoegd. Zijn collega Luuk (rond brilletje, geruit overhemd, en zwart schort), is in het atelier bezig om het vel bij de poten aan elkaar te naaien. Dat gaat allemaal met de hand, een tijdrovende klus. Naast Luuk legt zijn collega Chris (armen vol tatoeages, zwart t-shirt met de naam van een rockband er op) de laatste hand aan een trofeekop van een damhert. De radio staat aan, af en toe fluit iemand zachtjes mee.

Taxidermie_MartineBeetz

Illustratie: Martine Beetz

‘Wil je de jager zien die deze heeft geschoten?’ vraagt Maurice. Hij wijst naar een foto in een tijdschrift dat open op de werktafel ligt, een vakblad voor jagers. Op de foto staat een vrouw in safaripak naast een geschoten leeuw. Trots lacht ze in de camera. ‘Ja’, merkt Luuk op, je ziet steeds meer vrouwelijke jagers.’ Vinden ze het geen raar idee dat iemand dit beest geschoten heeft, puur voor haar plezier? Luuk haalt zijn schouders op. ‘Als het niet goed gebeurt, is het natuurlijk erg. Maar over het algemeen wordt het heel goed gecontroleerd.’ Jagen is anders dan veel mensen denken, vertelt hij, het is niet zo dat je zomaar alles kunt schieten wat je ziet lopen. Jagers betalen veel geld voor een vergunning om een dier naar keuze te mogen schieten, een leeuw kost bijvoorbeeld wel 20.000 euro.

Maurice zelf is geen jager. Hij is ook niet zo’n natuurmens, zegt hij zelf. Wat hij wil is mooie dingen maken. Vooral de anatomie interesseert hem, want je moet heel veel weten over al die verschillende dierenlichamen om ze er levensecht uit te laten zien. Het villen was wel vies in het begin, maar het went. Hij doet het nu al twintig jaar.

Geiten op de begrafenis van Theo van Gogh

We staan inmiddels in een grote barak gevuld met donkergroene kisten vol verhuurdieren. Ik bekijk de inhoud van een van de kisten: een compositie van twee geiten in paringsdans. ‘De geitenneukers noemen ze deze’, grijnst Maurice. ‘Ze hebben nog sier gemaakt op de begrafenis van Theo van Gogh.’ Even denk ik dat hij een grapje maakt, maar ik ga er serieus op in. ‘Ben je daar het meest trots op?’ vraag ik. Nee, dat is hij op stier Herman, de genetisch gemanipuleerde stier die hij voor natuurmuseum Naturalis mocht prepareren. Daarmee heeft hij echt de grenzen verlegd, preparateur-technisch. Geen enkel standaardmodel paste, alles moest dus speciaal vervaardigd worden. De huid heeft hij in Naturalis over de mal gelegd, terwijl het publiek toekeek.

De natuur naar de kroon steken, zoals wetenschappers met stier Herman deden, dat is misschien wat ook Maurice en zijn collega’s drijft. Een dood dier een tweede leven geven, het weer net zo mooi te maken als toen het nog ronddartelde. Waar het op te zetten dier vandaan komt of weer terecht komt maakt de preparateurs niet zo veel uit, het gaat vooral om de kunst van het prepareren. Datgene behouden wat anders tot stof zou vergaan.

Terug in de ontvangstruimte met alle ‘ophaaldieren’, valt mijn oog op een hond die met zijn hoofd tussen zijn poten ligt. Maurice volgt mijn blik. ‘Deze was heel oud en ziek,’ zegt hij, ‘eigenlijk was er niets moois meer van te maken. Maar zijn baasjes wilden ‘m per se laten opzetten.’

Huisdieren zijn het moeilijkste om te doen

Huisdieren zijn het moeilijkste om te doen, vindt hij. ‘Daar zijn mensen zo aan gehecht en aan gewend, ze kennen elke gezichtsuitdrukking, elk spiertje, elke huidplooi van zo’n beest. Als ze hun kat of hond dan niet direct herkennen in opgezette vorm, is dat heel erg.’ Dat maakt hem soms onzeker, en het maakt het ook moeilijk om een project aan het einde van de dag los te laten. De klant moet blij zijn met zijn werk. Omdat het zo precies komt willen veel preparateurs geen huisdieren opzetten, maar Maurice doet het graag.

Heeft hij zelf ook huisdieren, vraag ik Maurice aan het einde van de dag, als ik op het punt sta om te vertrekken. Ja, antwoordt hij, twee vogeltjes. Maar die zou hij nooit opzetten.

De namen van sommige in dit stuk genoemde personen zijn op hun verzoek gefingeerd.

Mail

Sarah van Binsbergen is Hard//hoofdredacteur, antropoloog, journalist. // sarah@hardhoofd.com

Martine Beetz is ontwerper en illustrator. Een passie voor storytelling, poëzie en metaforiek. Trouw met potlood en of krijt. En altijd met een kopje koffie erbij.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wanneer de VVD pleit voor het bijhouden van gegevens over ‘culturele normen en waarden’ van mensen met een migratieachtergrond, over welke normen en waarden hebben ze het hier dan eigenlijk? Rocher Koendjbiharie neemt de eisen onder de loep die de politiek alleen stelt aan mensen die zichtbaar wortels elders ter wereld hebben. ‘Men wil geen vermenging van culturen en geen uitwisseling van gedachten. De echte eis is assimilatie en het afbreken van wortels.’ Lees meer

Roze, wit, blauw

Roze, wit, blauw

Rechtse en nationalistische partijen laten in hun nieuwste verkiezingsprogramma’s zien dat hun ruimte voor de lhbtqia+-gemeenschap altijd voorwaardelijk is geweest. Journalist Rocher Koendjbiharie legt uit: 'Homoseksualiteit en vrouwenrechten zijn binnen rechtse kringen vaak pas relevant wanneer ze in relatie tot migratie besproken worden.' Lees meer

De achterblijvers

De achterblijvers

Fietsend over een jaagpad reflecteert Gert-Jan Meyntjens op zijn rol als echtgenoot en vader, en neemt hij je mee op een zoektocht naar wat het betekent om man te zijn. Zonder bitter te worden. Lees meer

Ik sliep rechts

Ik sliep rechts

Daten met iemand aan de andere kant van het politieke spectrum? Naomi Ronner deed het. In dit essay beschrijft ze haar ervaringen. Lees meer

De kleinste kans

De kleinste kans

Roosje van der Kamp bereidt zich altijd voor op het ergste. Een vreemd plekje op haar huid, opladers in het stopcontact: overal schuilt gevaar. Als ze achter een geheim komt in de familie begrijpt ze beter waar haar angsten vandaan komen. Ze vertelt erover in dit openhartige essay over intergenerationeel trauma. Lees meer

:Zomergast Koch: ‘Het is gewoon leuk om mensen iets op de mouw te spelden’

Zomergast Koch: ‘Het is gewoon leuk om mensen iets op de mouw te spelden’

Het plezier van de leugen en de bevrijding van de agressie: volgens Zomergast Herman Koch verfraait iedereen het leven een beetje met leugens. Lees meer

Hondenvoer 1

It takes an adult to raise a village: Halsema is streng, rechtvaardig, en een tikje autoritair in Zomergasten

De bedachtzame, maar mediagetrainde, Femke Halsema nam ons als Zomergast mee in de bestuurlijke (opvoed)dilemma’s uit haar werk. Als een klassiek ouderfiguur toont ze zich streng en rechtvaardig, maar mist ze óók zelfinzicht op sommige punten. Lees meer

Uğur Ümit Üngör stilt in Zomergasten maar zelden onze honger naar menselijkheid en ‘goeie dingen’

Uğur Ümit Üngör stilt in Zomergasten maar zelden onze honger naar menselijkheid en ‘goeie dingen’

‘Uğur Ümit Üngörs fragmenten zijn broodnodige kost voor een samenleving die consequent doet alsof wijdverbreid extreem (staats)geweld een ver-van-mijn-bedshow is.’ Terwijl Zomergast Üngör zichzelf kundig naar de achtergrond werkt, maakt hij duidelijk dat de zomer vele winters verstopt. Met opgewekte grimmigheid vraagt hij ons om ons zorgen te maken over het leed van anderen. Lees meer

Zomergasten met Eva Crutzen roept de vraag op of een mooi gesprek genoeg is of dat kijkers toch snakken naar goede televisie.

Zomergast Eva Crutzen zorgde voor een mooi gesprek, maar is dat genoeg?

Na de ideale televisieavond van Eva Crutzen vraagt Hanna Karalic zich af of een mooi gesprek genoeg is voor Zomergasten of dat kijkers toch snakken naar goede televisie. Lees meer

Mijn tweede kutland… 2

Mijn tweede kutland…

Toen Iskra de Vries vanuit Polen naar Nederland verhuisde, bleek dat zij niet van een koude kermis thuiskwam, maar naar een koude kermis vertrokken was. Iskra schrijft een verschroeiend eerlijke break-up brief aan het adres van ons kikkerlandje. Lees meer

Schroot voor de kunstkenner 1

Schroot voor de kunstkenner

Wat doet een beschilderd stuk schroot in het Stedelijk? Waarom ruikt het er opeens chemisch en zoet tegelijk? Het is het werk van Selma Selman, die opnieuw definieert wat kunst is en mag zijn. Ivana Kalaš is onder de indruk – en heroverweegt haar eigen positie. Zoetig en naar ijzer – dat aroma komt op... Lees meer

Zomers zwijgen

Volim nas: hoe de taal van de liefde mijn lichaam tot stilte maande

Wat als je vertrouwen in jezelf en je lichaam plotsklaps wordt aangetast door epileptische aanvallen? En tegelijkertijd je vertrouwen in de onvoorwaardelijke liefde van je oma ook op losse schroeven komt te staan? In een persoonlijk essay neemt Dorea Laan je in beeldende taal mee in deze zoektocht. Lees meer

:Meer dan Maria: het moederschap in de beeldende kunst 3

Meer dan Maria: het moederschap in de beeldende kunst

Wat betekent het om moeder te zijn? En wanneer ben je dan een ‘goede moeder’? Moederschap, en alle nuances daarrond, blijft onderbelicht. Anne Louïse van den Dool onderzoekt via de representatie van moeders in de beeldende kunst de vele kanten die horen bij moeder zijn. Lees meer

Als je écht kinderen wilt redden

Als je écht kinderen wilt redden

Shashitu Rahima Tarirga kwam 33 jaar geleden via interlandelijke adoptie naar Nederland vanuit Ethiopië. Na een reis naar Ethiopië maakt ze nu een afweging tussen haar leven hier en het gemiste leven daar. 'Weegt een westers paspoort op tegen het moeten omgaan met de trauma’s van scheiding en achterlating? Weegt een leven hier op tegen onbekendheid met je leven daar?' Lees meer

nuclear family

Queerkroost

In een briefwisseling over queer ouderschap zoeken Eke Krijnen en Lisanne Brouwer naar steun, herkenning en een houding om de maatschappelijke discriminatie buiten het gezinsleven te houden. Lees meer

Informatiehonger

Informatiehonger

We verslikken ons in data, maar blijven gulzig drinken. In dit essay onderzoekt Paola Verhaert hoe onze honger naar informatie — ooit gevoed door boeken, nu door eindeloze datastromen — ons hoofd én onze wereld begint te verzwelgen. Waar ligt de grens? En merken we het als we die overschrijden? Lees meer

:Naar een taal die consent fucking overbodig maakt: brieven over consent

Naar een taal die consent fucking overbodig maakt: brieven over consent

In haar laatste brief aan Alara buigt Yousra zich over taal: hoe taal seksueel geweld normaliseert en hoe taal inwerkt op onze erotische verbeelding. Geweldloze verhoudingen scheppen via taal is voor haar zowel een kwestie van nieuwe talen schrijven als oude of bestaande talen herinneren. Lees meer

Kind van lelijke huizen

Kind van lelijke huizen

Om haar heen ziet Anne Schepers dat de kinderen uit ‘mooie huizen’ die wél een financieel vangnet hebben eerder de stap naar freelancewerk kunnen maken. Ze staat voor de keuze: lijden voor de kunst of doen wat de maatschappij verantwoordelijk acht? Lees meer

:Een reeks foto’s: brieven over consent

Een reeks foto’s: brieven over consent

Voor Alara Adilow voelt het alsof er altijd hiaten overblijven na het schrijven van een antwoord op een brief, en ze vraagt zich af of ze daarom steeds midden in de nacht wakker wordt. Ze denkt na over hoe de zachte aanrakingen niet alleen voor haar lichaam helend kunnen zijn, maar ook voor onze gewelddadige maatschappij, waar pestgedrag en leedvermaak machtsgrepen zijn. Lees meer

:Hoe te dromen:  Over slaap, verlangen en dromen over een betere wereld

Hoe te dromen: Over slaap, verlangen en dromen over een betere wereld

Als Stella Kummer ’s ochtends wakker wordt, bespreekt ze in bed haar dromen met haar vriend. Terwijl ze aan hem vertelt wat er die nacht in haar droomwereld is omgegaan, denkt ze na over dromen over de wereld. Begint het veranderen van de wereld niet eigenlijk gewoon in bed? Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €3 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer