Asset 14

Stop met schrijven!

Stop met schrijven!

In het Hoofd//stuk doen schrijvers een poging om de weg naar het verhaal vast te leggen. Welke tips hadden zij willen krijgen toen ze begonnen? Waar begin je, hoe begin je? Welk advies zullen ze nooit en dan ook nooit meer opvolgen? Jens Meijen vergelijkt het schrijfproces met auto-onderhoud en weet hoe je als schrijver goed zorgt voor je mentale gezondheid. Wat heeft schrijven te maken met het worden van een popster? Volg Jens' advies op en stop met schrijven.

Ben je bezig aan een roman? Laat die gerust even liggen. Nee, echt. Stop. Stop met schrijven. Leg dat manuscript weg. Of sluit je document, maakt niet uit. Stop! Luister even. Schrijver worden is eigenlijk heel eenvoudig – het kost wel heel wat moeite en een flinke scheut geluk, maar in theorie is het best simpel.

De prozaïsche, banale realiteit is dat het proces om schrijver te worden erg lijkt op hoe je een popster wordt (maar dan zonder de kruiwagens vol geld):

    • • een aspirant-popster doet mee aan talentenjachten; jij doet mee aan schrijfwedstrijden
    • • een aspirant-popster treedt op in lokale zalen; jij publiceert in kleine, lokale literaire tijdschriften
    • • een aspirant-popster treedt daarna op in grotere zalen; jij publiceert daarna in grotere, exclusievere literaire tijdschriften
    • • een aspirant-popster wordt na verloop van tijd (misschien) ontdekt door platenbonzen die die zalen in het oog houden; jij door acquirerend redacteurs van uitgeverijen die literaire tijdschriften lezen op zoek naar onontdekt talent
    • • een aspirant-popster kan dan aan een album werken met de hulp van een label; jij kan met een professionele redacteur in gesprek gaan over het grotere werk, zoals een roman, een dichtbundel, of wat voor bizarre projecten je literaire dromen ook bevolken.

 

De truc is dus om niet meteen aan een roman te beginnen - dat is zoals een beginnende muzikant die meteen een volledig album maakt. Dat kan erg goed uitdraaien in sommige gevallen, maar het overgrote deel verdwijnt roemloos in de mist der tijden. Hetzelfde geldt voor uit het niets opgestuurde manuscripten. Die belanden in het beste geval op de slush pile of drekstapel, en worden meestal niet eens gelezen.

 

Het overgrote deel verdwijnt roemloos in de mist der tijden.

Nu, ik moet zeggen dat ik vroeger ook aan een roman begonnen ben die nooit ver is geraakt. Ik heb hem niet eens opgestuurd naar uitgeverijen. Toch is dat geen verloren tijd geweest, want naast het schrijven van korte verhalen is er bijna niets beter om te oefenen dan het schrijven van een embryonale, onaffe, nooit voor publicatie vatbare roman. Schrijven, in welke vorm dan ook, is nooit tijdverspilling, maar stop met eisen dat alles wat je schrijft ook wordt gepubliceerd.

Maak plannen!
Het schrijfproces van mijn roman leek eerst eenvoudig. Ik schreef het grootste deel van de roman pijlsnel, in een soort trance. Toen kwam het redactieproces. Dat duurde ongeveer vijfendertig keer langer dan ik had verwacht: anderhalf jaar lang sleutelde ik aan elk woord van de tekst, las ik opnieuw en opnieuw en opnieuw. Ik boende zinnen op als de motorkap van een auto, verving woorden als waren het banden, verplaatste hele stukken tekst als – nu ja, ik ken niet genoeg van auto-onderhoud om daar óók een metafoor voor te verzinnen.

 

Toen kwam het redactieproces. Dat duurde ongeveer vijfendertig keer langer dan ik had verwacht.

Uit dat proces heb ik heel wat geleerd. Het belangrijkste voor je eigen mentale gezondheid is misschien wel dat je een duidelijk plan hebt voor je begint. Schrijf alles op wat je wil zeggen. Maak een lijstje van álles. Begin daarna te schrappen: steeds eerst het minst belangrijke, en daarna iets wat nét iets belangrijker is. Doe dat tot je nog maar één ding over hebt. Zorg dat wat je wil zeggen scherp en helder is als een ijspegel. De rest is bijkomstig, en bijkomstigheden sneuvelen toch altijd in het redactieproces. Dat heb ik intussen wel aan den lijve ondervonden.

Droom over je eigen werk
Wanneer je eenmaal bezig bent, heb ik nog een andere tip: spook rond in je eigen hoofd. Bedenk de wereld waarin je personages leven en gun jezelf de tijd om in die wereld te verblijven. Schrijf niet zomaar een tekst over specifieke gebeurtenissen; nee, maak een verhaalwereld die méér bevat dan enkel wat je opschrijft. Zo maak je een unieke logica die enkel en alleen van toepassing is op je eigen tekst. Je weet altijd wat je personages zouden doen, je eigen unieke wereld indachtig. Laat die wereld ook tot in de kleinste details doorsijpelen in de levens van je personages. Zo breng je hen echt tot leven, zo veranderen ze in vrienden. Ze leven met je mee en blijven rondhangen in je gedachten, als bezoekers die toch net wat langer blijven dan je had verwacht. Zorg ervoor dat je droomt over je eigen werk. Zo ben ik op heel wat vondsten voor mijn boek gekomen, zoals een scène waarin de protagonist opgesloten zit in een zelfrijdende auto met een eigen bewustzijn. Ik geef toe: het is niet erg goed voor je nachtrust.

 

Zo veranderen je personages in vrienden. Ze leven met je mee en blijven rondhangen in je gedachten, als bezoekers die toch net wat langer blijven dan je had verwacht.

Maar vooral: verwacht niets
Voor al dat dromen en dwalen in je hoofd, wil je natuurlijk wel iets terugkrijgen. Daarom nog een tip voor wanneer je boek effectief is verschenen: verwacht niets. Dat maakt genomineerd worden voor een prijs, of winnen, nog veel leuker. Een boek schrijven, en zeker publiceren, is sowieso al een mooie verwezenlijking. Ga niet te veel van jezelf eisen – dat is hoe je jezelf binnen de kortste keren opbrandt, zeker als je al verschillende jobs combineert met je schrijverschap. Je eerste boek is ook niet noodzakelijkerwijs je enige boek, dus je krijgt nog voldoende kansen om jezelf te bewijzen.

De meeste mensen die ik ken schrijven hun beste teksten wanneer ze werken zonder onderliggende druk, zonder drang om optimaal te presteren. Schrijf gewoon omdat je er plezier in schept. Wanneer dat plezier vervaagt, leg je je werk misschien beter even weg, om weer te beginnen wanneer je weer de nood voelt. Als het goed zit, voelt schrijven als vakantie in je eigen hoofd.

 

De lichtjaren, de debuutroman van Jens Meijen, is 26 augustus verschenen bij De Bezige Bij. In november 2019 verscheen van hem al de dichtbundel Xenomorf, waarmee hij in 2020 de C. Buddingh’-prijs won.

Beeld: congerdesign via Pixabay

 

Zit jij vol goedbedoeld advies en wil je ook een Hoofd//stuk schrijven?

Mail dan jouw tekst naar kiki@hardhoofd.com!

Mail

Jens Meijen (1996) werkt als doctoraatsonderzoeker in de politieke wetenschappen aan de KU Leuven. Daarnaast is hij journalist en recensent bij HUMO en lid van de kernredactie van DW B. In 2016 werd hij de eerste Jonge Dichter des Vaderlands van België. In 2019 verscheen zijn eerste dichtbundel, Xenomorf (De Bezige Bij), die werd bekroond met de C. Buddingh'-prijs in 2020. In 2021 verscheen zijn debuutroman De Lichtjaren en was hij genomineerd voor de PrixFintroPrijs voor Nederlandstalige literatuur.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Geen geld maakt ook niet gelukkig

Hard//hoofd zoekt een zakelijk assistent!

Wij zoeken een enthousiaste en veelzijdige zakelijk assistent (x/v/m) die ons zakelijke team wil versterken. In deze functie krijg je de kans om ervaring op te doen met de zakelijke en organisatorische kant van een literair tijdschrift en online platform. Lees meer

Het huis in mijn hoofd

Het huis in mijn hoofd

Wat als technologie je verbeelding probeert te esthetiseren? Mina Etemad bezocht in juni, tijdens de twaalfdaagse oorlog tussen Iran en Israël, de VR-voorstelling From Dust van Michel van der Aa. ‘Het zou troostend moeten zijn, maar hoe kan ik het rijmen met de realiteit hierbuiten?’ Lees meer

Het borrelt 1

Ortolaan

Liefde gaat door de maag, weet de chef in het verhaal van Fleur Klemann. Zorgvuldig bereidt hij al zijn ingrediënten én zijn geliefde: ‘Haar tong die ze langs haar vette lippen haalde, het rozige vlees.’ Lees meer

Naweeën

Naweeën

In Naweeën dicht Vlinder Verouden over vervellen, verpoppen, verschonen, volgroeien en legt zo het proces van veranderen vast. ‘Hier slaat de klok tien en stap ik uit spinseldraden slijmerig warm een / Laatste vinger die glijdt over de plastic bodem van een pot haargel.’ Lees meer

Het borrelt

Het borrelt

‘Vuur raakt water / en alles sist barst klapt fluit schuimt vergaat stijgt verdampt smelt breekt sterft’. Dieuke Kingma dicht over het moment dat het ondergrondse naar boven breekt: zoals bij vulkaanuitbarstingen, of de tweede symfonie van Mahler. Lees meer

Laboratoriumkinderen

Laboratoriumkinderen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In dit drieluik onderzoekt Louise van der Veen in vitro fertilisatie (IVF) als een mogelijke grond van het bestaan. Lees meer

:Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Een nieuw seizoen van Maandagavonden door Nwe Tijd, dit keer ook te beluisteren bij Hard//hoofd. Met Johannes Lievens die zich – tegen wil en dank – in het feestgedruis stort, Ellis Meeusen over de voorpret, Suzanne Grotenhuis met een pleidooi voor kleine vieringen en Freek Vielen opent de avond met twee anekdotes. Lees meer

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wanneer de VVD pleit voor het bijhouden van gegevens over ‘culturele normen en waarden’ van mensen met een migratieachtergrond, over welke normen en waarden hebben ze het hier dan eigenlijk? Rocher Koendjbiharie neemt de eisen onder de loep die de politiek alleen stelt aan mensen die zichtbaar wortels elders ter wereld hebben. ‘Men wil geen vermenging van culturen en geen uitwisseling van gedachten. De echte eis is assimilatie en het afbreken van wortels.’ Lees meer

Als de bodem niet dragen kan

Groeipijn

‘Volwassen worden is zorgen voor’ luidt de wijsheid waar de hoofdpersoon in dit verhaal zich aan vasthoudt. In Groeipijn laat Tim Kobussen zien hoe hoe er een steeds letterlijke invulling aan die wijsheid wordt gegeven in een studentenkamer. Lees meer

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen 1

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen

Van het zetten van kopjes koffie en het branden van salie tot de Pinterest-pagina van DELA: Maartje Franken schrijft over rouwrituelen en onderzoekt de grond waarin rouw wortelt. Lees meer

Voor de meisjes

Voor de meisjes

Terra van Dorst dicht over de passiviteit van het wachten op morgen en het uitstellen van keuzemomenten. ‘morgen gaan we een ijsje halen / zullen de bramen rijp zijn / maak ik een besluit’ Lees meer

Regenwormen 1

Als de bodem niet dragen kan

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Anouk von Seida schrijft over de betonplaten op een boerderij en het onverwachte leven dat zich daarin afspeelt. Lees meer

Grond & Ik

Grond & Ik

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In 'Grond & Ik' zoekt Lisia Leurdijk naar manieren om een dialoog tussen het individu en de grond te openen. Lees meer

Regenwormen

Regenwormen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Milou Lang graaft in dit tweeluik naar wormen, gangenstelsels en de geborgenheid die de grond kan bieden. ‘hier duw ik geil zijn in de kluiten aarde / durf mijn vingers te verliezen in slib en schimmeldraden’ Lees meer

Luchtspiegeling

Luchtspiegeling

'We bewegen log en lief.' Madelief Lammers onderzoekt in dit gedicht de onstilbare honger tussen twee mensen, een wankele relatie waaraan iets fundamenteels ontbreekt. 'Zie je hoe we ondanks die woede nog zo mooi zijn als een slapend paard dat met haar huid trilt om een daas te verjagen?' Lees meer

Stomwijzer

Stomwijzer

Marthe van Bronkhorst loodst je door het wispelturige politieke landschap aan de hand van haar alternatieve stemwijzer. Lees meer

Auto Draft 8

Programma: Ik wil, wil jij ook? - consent in illustratie

Vier samen met Hard//hoofd de publicatie van onze recent verschenen bundel over seksueel consent! Lees meer

Roze, wit, blauw

Roze, wit, blauw

Rechtse en nationalistische partijen laten in hun nieuwste verkiezingsprogramma’s zien dat hun ruimte voor de lhbtqia+-gemeenschap altijd voorwaardelijk is geweest. Journalist Rocher Koendjbiharie legt uit: 'Homoseksualiteit en vrouwenrechten zijn binnen rechtse kringen vaak pas relevant wanneer ze in relatie tot migratie besproken worden.' Lees meer

:Winnaar publieksprijs Rode Oor: Vespula vulgaris

Winnaar publieksprijs Het Rode Oor: Vespula Vulgaris

In een pot met schuimbanaantjes vecht een wesp om los te komen. Myrthe Prins portretteert een winkelbediende die in een snoepwinkel aan zoetigheid proeft. Met Vespula Vulgaris won zij de publieksprijs van Het Rode Oor 2025. Lees meer

Winnaar Stoute Stift 2024 1

Winnaars De Stoute Stift 2025

Cynthia Van Der Heyden won met haar illustratie de publieksprijs en Sarah Pannekoek won de juryprijs van De Stoute Stift 2025. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €3 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer