Asset 14

Waarom ik geen danser kon worden

 1

In het Hoofd//stuk doen schrijvers een poging om de weg naar het verhaal vast te leggen. Welke tips hadden zij willen krijgen toen ze begonnen? Waar begin je, hoe begin je? Welk advies zullen ze nooit en dan ook nooit meer opvolgen? Wat is hun advies? Lees het in het Hoofd//stuk. Annelies van Wijk trapt af met de vraag hoe je (g)een alwetende verteller wordt.

 

Lieve lezer,

Het was nooit een droom om te schrijven. Toen ik vijftien was besloot ik dat ik danser wilde worden. Zo hoefde ik nooit meer iets onder woorden te brengen, dacht ik. Dat leek me prettig in een levensfase waarin de woorden die ik geleerd had niet toereikend waren voor wat er in me omging. Helaas had ik buiten mijn danslessen om niet zoveel talent. Ik stond tijdens een auditie aan de balletbarre met mijn maillot verkeerd om, niet wetende wat een grand battement was. Aan het eind van de auditie wilde ik een grote sprong maken om de jury alsnog te overtuigen dat ze nummer 254 aan moesten nemen. Die sprong eindigde met mijn gezicht op de grond en mijn bril doormidden.

Ik denk dat dat pubermeisje mij niet zou geloven als ik haar zou vertellen hoe de dagen er twaalf jaar later uit zouden zien. Dat ze naar de toneelschool zou gaan en erachter zou komen dat ze eigenlijk veel geslotener en afstandelijker was dan ze zich voorhield. Dat ze zou ontdekken dat woorden niet de vijand waren, maar juist iets konden openbreken. Dat haar dagen zich vooral met die woorden zouden vullen, met de zoektocht naar hoe je iets zou kunnen openen. Dat ze mensen daarover les probeert te geven.

Wat dacht jij dat er van het leven terecht zou komen toen je vijftien was? Hoe zou je vijftienjarige ik reageren op hoe het nu is?

Ik ben nog op zoek naar wat schrijven voor mij is of betekent. Soms vraag ik me af of ik dat nu al kan weten of dat het altijd aan verandering onderhevig is. Vaak is het de drang om ergens achter te komen, iets vast te kunnen houden, niet te laten vervliegen. Aan het begin van een tekst weet ik niet waar ik uit zal komen, wat het voor mij zal veranderen. Misschien is schrijven wel een handeling waarmee ik hoop dat er iets verandert. Dat mijn eigen kijk op iets anders wordt en door het delen van die zoektocht er iets met de kijkrichting van mijn lezer gebeurt. Schrijven helpt me om te graven in dingen die ik nog niet kan bevatten en binnen dat graafproces naar eerlijkheid te zoeken. Maar heel vaak is schrijven ook gewoon een manier om überhaupt de moed te hebben om iets aan te gaan of aan te kijken. Gewoon maar te proberen en te beginnen, tussen de veiligheid die woorden op papier me zijn gaan geven.

Er bestaat geen Google Maps voor schrijfprocessen.

Soms bekennen cursisten dat ze zo graag alles van tevoren willen uitdenken en weten, omdat echte schrijvers dat zouden doen. Een rits memo’s op de muur. Een schrijfproces dat zich chronologisch voltrekt. Ze willen dat ik hen leer hoe ze een alwetende verteller achter een bureau worden die altijd weet wat hij/zij/hen moet doen, wat er in een tekst moet gebeuren. Het liefst worden ze de eenzame schrijver achter een bureau met een sigaret, glas wijn en een heldere sterrennacht. Ik beken dan dat ik niet weet of er schrijvers zijn die altijd weten wat ze moeten doen en hun verhalen van tevoren al kunnen uitstippelen. Schrijven is voor mij het onbekende inlopen met een backpack van woorden en technieken die mensen me eens toestopten. En het onbekende inlopen staat garant voor heel veel momenten van niet weten. Er bestaat geen Google Maps voor schrijfprocessen. En gelukkig maar, want hoe eigen voelt hetgeen dat je schrijft als je wandelt over gebaande paden? Is dat het verhaal dat jij te vertellen hebt, je personages willen vertellen? Of is er meer?

NB: dit betekent niet dat ik zeg dat een eindtekst ‘uniek’ moet zijn (uniek zijn is namelijk een mythe). Maar een eigen, uniek schrijfproces dat niemand anders had kunnen bewandelen op het moment dat jij het bewandelde is wel iets waar ik achter sta.

Soms lach ik om mezelf als ik lesgeef. Dan voel ik dat ik iets uitleg en denk: Annelies, alsof jij dit kan. Alsof ik nooit verlang naar een mechanische stem die zegt: ‘Hier rechtsaf.’

Soms lach ik om mezelf als ik lesgeef. Dan voel ik dat ik iets uitleg en denk: Annelies, alsof jij dit kan. Alsof ik nooit verlang naar een mechanische stem die zegt: ‘Hier rechtsaf.’ Lesgeven gaat daarom denk ik over meewandelen in de processen van studenten of cursisten. Samen kijken wat er op een kruising nodig is of hoe we omgaan met een oneindige weg rechtdoor. En ze noemen mij dan de docent, omdat mijn backpack (wat schrijven betreft) vaak iets voller is.

Als ik naar mijn eigen schrijven kijk zie ik dat ik op dit moment twee dingen te leren heb: tijd nemen en blijven. Ik creëerde een tijd lang de werkomstandigheden waarin ik hier en daar een paar uurtjes schreef aan een tekst. Ik stopte op het moment dat ik het niet meer wist. Niet weten voelt ongemakkelijk. Dus ging ik maar instagrammen. Mailtjes beantwoorden. Dingen doen die ook héél belangrijk waren.

Maar weglopen als het ongemakkelijk wordt werkt niet (het schrijfproces is soms net het leven). Net als in relaties die je met mensen opbouwt brengt het stilstaan en doorstaan van ongemakkelijke momenten je vaak juist dichter bij wat je wilt vertellen. Het toelaten van ongemak en niet weten brengt je naar een nieuwe laag, onder de oppervlakte van de woorden en zinnen die je al kent. Een oud-docent van me had daar een prachtig woord voor: ongemakstolerantie.

Ik probeer ongemak te tolereren door er tijd voor te nemen, het niet weg te wensen en te blijven, tot het punt dat ik me telkens opnieuw herinner dat ongemak een teken van groei is. Mijn personages groeien, de kwetsbaarheid groeit, ik groei. En dat ongemakkelijk groeiproces (en daarmee het schrijven) doe ik in eerste instantie voor mezelf, omdat ik daarmee niet hoef te twijfelen aan de waarde van wat er op papier staat. Maar hoe heerlijk is het als er een paar lezers zijn, zoals jij, die zien hoe een tekst geworteld is geraakt en langzaam in bloei is gaan staan.

Liefs

Annelies

P.S.

Boeken over schrijven die stukgelezen in mijn backpack zitten

  • Bird by Bird van Anne Lamott
  • Het naakte schrijven van Nirav Christophe
  • Three Steps on the Ladder of Writing van Hélène Cixous

 

Zit jij vol goedbedoeld advies en wil je ook een Hoofd//stuk schrijven?

Mail dan jouw tekst naar kiki@hardhoofd.com!

Mail

Annelies van Wijk (1993) is redacteur bij Hard//hoofd, maakt podcasts, wandelingen en kletst het liefst met vreemden over vogels en het leven. // annelies.van.wijk@hardhoofd.com

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Geen geld maakt ook niet gelukkig

Hard//hoofd zoekt een zakelijk assistent!

Wij zoeken een enthousiaste en veelzijdige zakelijk assistent (x/v/m) die ons zakelijke team wil versterken. In deze functie krijg je de kans om ervaring op te doen met de zakelijke en organisatorische kant van een literair tijdschrift en online platform. Lees meer

Het huis in mijn hoofd

Het huis in mijn hoofd

Wat als technologie je verbeelding probeert te esthetiseren? Mina Etemad bezocht in juni, tijdens de twaalfdaagse oorlog tussen Iran en Israël, de VR-voorstelling From Dust van Michel van der Aa. ‘Het zou troostend moeten zijn, maar hoe kan ik het rijmen met de realiteit hierbuiten?’ Lees meer

Het borrelt 1

Ortolaan

Liefde gaat door de maag, weet de chef in het verhaal van Fleur Klemann. Zorgvuldig bereidt hij al zijn ingrediënten én zijn geliefde: ‘Haar tong die ze langs haar vette lippen haalde, het rozige vlees.’ Lees meer

Naweeën

Naweeën

In Naweeën dicht Vlinder Verouden over vervellen, verpoppen, verschonen, volgroeien en legt zo het proces van veranderen vast. ‘Hier slaat de klok tien en stap ik uit spinseldraden slijmerig warm een / Laatste vinger die glijdt over de plastic bodem van een pot haargel.’ Lees meer

Het borrelt

Het borrelt

‘Vuur raakt water / en alles sist barst klapt fluit schuimt vergaat stijgt verdampt smelt breekt sterft’. Dieuke Kingma dicht over het moment dat het ondergrondse naar boven breekt: zoals bij vulkaanuitbarstingen, of de tweede symfonie van Mahler. Lees meer

Laboratoriumkinderen

Laboratoriumkinderen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In dit drieluik onderzoekt Louise van der Veen in vitro fertilisatie (IVF) als een mogelijke grond van het bestaan. Lees meer

:Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Een nieuw seizoen van Maandagavonden door Nwe Tijd, dit keer ook te beluisteren bij Hard//hoofd. Met Johannes Lievens die zich – tegen wil en dank – in het feestgedruis stort, Ellis Meeusen over de voorpret, Suzanne Grotenhuis met een pleidooi voor kleine vieringen en Freek Vielen opent de avond met twee anekdotes. Lees meer

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wanneer de VVD pleit voor het bijhouden van gegevens over ‘culturele normen en waarden’ van mensen met een migratieachtergrond, over welke normen en waarden hebben ze het hier dan eigenlijk? Rocher Koendjbiharie neemt de eisen onder de loep die de politiek alleen stelt aan mensen die zichtbaar wortels elders ter wereld hebben. ‘Men wil geen vermenging van culturen en geen uitwisseling van gedachten. De echte eis is assimilatie en het afbreken van wortels.’ Lees meer

Als de bodem niet dragen kan

Groeipijn

‘Volwassen worden is zorgen voor’ luidt de wijsheid waar de hoofdpersoon in dit verhaal zich aan vasthoudt. In Groeipijn laat Tim Kobussen zien hoe hoe er een steeds letterlijke invulling aan die wijsheid wordt gegeven in een studentenkamer. Lees meer

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen 1

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen

Van het zetten van kopjes koffie en het branden van salie tot de Pinterest-pagina van DELA: Maartje Franken schrijft over rouwrituelen en onderzoekt de grond waarin rouw wortelt. Lees meer

Voor de meisjes

Voor de meisjes

Terra van Dorst dicht over de passiviteit van het wachten op morgen en het uitstellen van keuzemomenten. ‘morgen gaan we een ijsje halen / zullen de bramen rijp zijn / maak ik een besluit’ Lees meer

Regenwormen 1

Als de bodem niet dragen kan

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Anouk von Seida schrijft over de betonplaten op een boerderij en het onverwachte leven dat zich daarin afspeelt. Lees meer

Grond & Ik

Grond & Ik

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In 'Grond & Ik' zoekt Lisia Leurdijk naar manieren om een dialoog tussen het individu en de grond te openen. Lees meer

Regenwormen

Regenwormen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Milou Lang graaft in dit tweeluik naar wormen, gangenstelsels en de geborgenheid die de grond kan bieden. ‘hier duw ik geil zijn in de kluiten aarde / durf mijn vingers te verliezen in slib en schimmeldraden’ Lees meer

Luchtspiegeling

Luchtspiegeling

'We bewegen log en lief.' Madelief Lammers onderzoekt in dit gedicht de onstilbare honger tussen twee mensen, een wankele relatie waaraan iets fundamenteels ontbreekt. 'Zie je hoe we ondanks die woede nog zo mooi zijn als een slapend paard dat met haar huid trilt om een daas te verjagen?' Lees meer

Stomwijzer

Stomwijzer

Marthe van Bronkhorst loodst je door het wispelturige politieke landschap aan de hand van haar alternatieve stemwijzer. Lees meer

Auto Draft 8

Programma: Ik wil, wil jij ook? - consent in illustratie

Vier samen met Hard//hoofd de publicatie van onze recent verschenen bundel over seksueel consent! Lees meer

Roze, wit, blauw

Roze, wit, blauw

Rechtse en nationalistische partijen laten in hun nieuwste verkiezingsprogramma’s zien dat hun ruimte voor de lhbtqia+-gemeenschap altijd voorwaardelijk is geweest. Journalist Rocher Koendjbiharie legt uit: 'Homoseksualiteit en vrouwenrechten zijn binnen rechtse kringen vaak pas relevant wanneer ze in relatie tot migratie besproken worden.' Lees meer

:Winnaar publieksprijs Rode Oor: Vespula vulgaris

Winnaar publieksprijs Het Rode Oor: Vespula Vulgaris

In een pot met schuimbanaantjes vecht een wesp om los te komen. Myrthe Prins portretteert een winkelbediende die in een snoepwinkel aan zoetigheid proeft. Met Vespula Vulgaris won zij de publieksprijs van Het Rode Oor 2025. Lees meer

Winnaar Stoute Stift 2024 1

Winnaars De Stoute Stift 2025

Cynthia Van Der Heyden won met haar illustratie de publieksprijs en Sarah Pannekoek won de juryprijs van De Stoute Stift 2025. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €3 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer