Asset 14

Wat het is met kanker

De afgelopen maanden was Emy afwezig. Eind juni bleek zij ineens baarmoederhalskanker te hebben en sindsdien bevindt ze zich in een wereld van doktoren en uitslagen. Dit zijn haar bevindingen.

1.
Wat het is met kanker is dat het woord alleen al je de stuipen op het lijf jaagt. Daarom zal je zelden aan kanker denken, totdat je het hebt. Zodra je het hebt, ga je het woord herhalen in je hoofd, eindeloos, totdat het echt wordt. Het wordt nooit echt echt.

Op de meest willekeurige plaatsen en momenten merk je dat je denkt ‘ik heb kanker’. In de supermarkt, op een festival, tijdens een vergadering. ‘Ik heb kanker.’ Je hebt een lichte angst dat je het er per ongeluk uitflapt. Het zit erin dat je het er daadwerkelijk uitflapt als iemand vraagt, iemand die nog van niets weet: ‘En hoe gaat het met jou?’

2.
Wat het is met kanker is dat je het mensen moet vertellen. Zij gaan je bellen en kaartjes sturen en vragen ‘kan ik iets doen?’. Je fantaseert dat je hun gekke dingen vraagt. Bid voor me, wil je vragen aan de atheïsten. Breng me ijsjes, wil je zeggen tegen degenen die ver weg wonen. Koop een puppy voor me en laat hem voor me uit. Ga naar de wc voor me, zwem voor me. Of weet je wat echt zou helpen? Als jij voor mij naar al die dokters ging. Natuurlijk vraag je nooit gekke dingen. Het is allemaal al gek genoeg.

3.
Wat het is met kanker is dat je alle telefoontjes en hulpaanbiedingen en bebloemde beterschapskaarten zult waarderen, al heb je daardoor nooit een kankerloze seconde.
Misschien waardeer je zelfs de kaart die je vertelt dat dit een kans is voor spirituele groei. Want erger dan kanker hebben is kanker hebben en dat niemand dat wat kan schelen.

4.
Wat het is met kanker is dat je waarschijnlijk al mensen kent die het hebben gehad voordat je het zelf krijgt. Dit bereidt je er absoluut niet op voor.

5.
Wat het is met kanker is dat je het echt niet verwacht te krijgen voor je vijftigste.
(Na je vijftigste verwacht je het vast nog steeds niet. Maar ik kan niet zeggen hoe vijftig-plussers denken, ik ben 29.)

6.
Wat het is met kanker is dat je het zeker niet verwacht te krijgen als je niet rookt.

7.
Wat het is met kanker krijgen terwijl je niet rookt en nooit hebt gerookt is dat je wilt beginnen met roken.

8.
Maar wat het is met kanker is dat zo lang je nog een kans hebt, je eerder zal gaan onderhandelen met welke omnipotente macht er ook moge zijn. Je zal aardiger zijn, meer bewegen, meer worteltjes eten. Je zal zelfs de dure yuppie-superfoods eten waar je niet in gelooft. Geef jou maar die quinoasalade met gojibessen.

9.
Wat het is met kanker is dat je moet begrijpen dat het geen straf is voor iets wat je hebt gegeten of niet hebt gegeten, iets wat je hebt of niet hebt gedaan. Zelfs roken.

10.
Wat het is met kanker is dat ook al begrijp je dat het geen straf is voor iets wat je hebt of niet hebt gedaan, je toch een reden wilt horen, een oorzaak, en vooral wat jouw eigen rol was, omdat je er nog van uit gaat dat jij de meester bent over jouw lichaam.

11.
Wat het is met kanker is dat als de doktoren je een potentiële oorzaak kunnen geven, de kans klein is dat je je daardoor beter voelt. In mijn geval was het waarschijnlijk seks. Geen gekke, onbeschermde, excessieve seks, nee, simpelweg een keer seks hebben gehad. Het was, wellicht, het humaan papillomavirus. Een virus dat de meeste mensen ooit krijgen, maar dat de meeste lichamen zelf weer kunnen opruimen. Wat me terugbrengt naar: wat heb ik gedaan?

12.
Wat het is met kanker is dat de doktoren meestal niet weten wat de oorzaak is. Ze weten niet waarom sommige lichamen het humaan papillomavirus niet opruimen. Ze weten ook niet of mijn specifieke baarmoederhalskanker überhaupt door dit virus is veroorzaakt, of waarom relatief jonge vrouwen deze variant vaker krijgen.

13.
Wat het is met kanker is dat aangezien we zo veel niet weten, we ertoe neigen degenen die het hebben te beschuldigen van slecht en ongezond en stresserig gedrag. (Totdat we het zelf krijgen.) Zoals Susan Sontag uitlegt in Illness as Metaphor (1977) geven we anderen al de schuld van hun ziektes sinds er ziektes zijn. In de 16e eeuw geloofden mensen dat 'the happy man would not get plague.'

14.
Wat het is met kanker, zegt Sontag, is dat het gezien wordt als 'basically, a psychological event, and people are encouraged to believe that they get sick because they (unconsciously) want to, and that they can cure themselves by the mobilization of will; that they can choose not to die of the disease.' Sontag schreef Illness as Metaphor terwijl ze borstkanker had. Ze overleefde, maar stierf vele jaren later aan leukemie.

15.
Wat het is met kanker is dat als het al een gevoel voor humor heeft, het een heel zwarte humor is.

16.
Wat het is met kanker is dat zodra je weet dat je het hebt, je het gevoel hebt dat je van binnenuit wordt opgegeten. 'Cancer is a demonic pregnancy,' schreef Sontag, om de metaforen die anderen gebruiken voor kanker te bespotten.

truthsaboutcancer_valeriegeelen

Illustratie: Valerie Geelen.

17.
Wat het is met kanker is dat je metaforen goed kunt gebruiken. Sontag zelf kon er ook niet zonder ('Illness is the night-side of life…'). 'Demonic pregnancy' is een pijnlijk accurate metafoor in het geval van baarmoederhalskanker.

18.
Wat het is met van binnenuit opgegeten worden is dat het geen pijn hoeft te doen, niet in het begin tenminste, niet altijd, niet totdat de doktoren beginnen met hun pogingen je te genezen. Maar wat het is met kanker is dat er zonder de doktoren uiteindelijk niets meer van je over zou blijven.

19.
Wat het is met kanker is dat je ten minste één persoon moet vinden die bereid is door alles heen je hand vast te houden.

20.
Wat het is met kanker is dat je de behoefte kunt hebben er grappen over te maken, het liefst met de persoon die je hand vasthoudt. Met de persoon die mijn hand vasthield, grapte ik over de mooie jonge blonde gyneacologe-in-opleiding die aankondigde dat ze mijn borsten ging betasten. Samen grapten we over de nationaliteiten van de baby’s die we zouden kunnen adopteren, welke etnische mix we zouden uitkiezen. Wat het is met doktoren die dreigen je baarmoeder weg te halen is dat je politiek correct zijn niet meer zo belangrijk vindt.

21.
Wat het is met grappen maken over kanker is dat het ongemakkelijk is voor de meeste mensen zonder kanker.

22.
Wat het is met kanker is dat zolang je nog een kans maakt, je er grappen over kunt maken.

23.
Wat het is met kanker is dat je niet in een verhaal zit, ook al denk je dat soms misschien. Je zit niet in Love Story, Turks Fruit, Komt een vrouw bij de dokter of The Fault in Our Stars. Je zit ook niet in een tragische Hollywoodfilm met Richard Gere. Je zit in je eigen chaotische, niet-naar-een-bevredigende-climax-toewerkende leven. Dit betekent dat je een betere kans hebt dan als je wel in een verhaal zat, aangezien kankerpatiënten in fictie doorgaans de vriendinnetjes zijn die moeten sterven opdat de protagonisten hun treurige, diepe, levensveranderende ervaring kunnen hebben.

24.
Wat het is met kanker is dat je er niet aan hoeft te sterven.

25.
Maar wat het is met kanker is dat je onvermijdelijk aan sterven moet denken.

26.
Wat het is met kanker is dat als je het eens hebt gehad, hoe kun je dan ooit nog je lichaam vertrouwen?

27.
Wat het is met kanker is dat als je er niet aan sterft, het nooit echt eindigt. Je blijft jarenlang doktoren bezoeken, misschien zo lang je leeft. Je hebt hen nodig om tussen jou en je lichaam te bemiddelen. Zij scannen je verraderlijke lichaam en vertellen je wanneer het zich misdraagt.

28.
Wat het is met kanker is dat inzoverre er een verhaal is, het beste verhaal het eindeloze is, met alle doktoren en grappen en het in toom gehouden lichaam.

29.
Maar wat het is met kanker is dat je dat verhaal zelden hoort.

Dit stuk verscheen eerder onder de titel '29 Truths about cancer' op The Awl.

Mail

Emy Koopman was jarenlang Hard//hoofd-redactielid en is literatuurwetenschapper, psycholoog en schrijver. Ze debuteerde in 2016 met de roman Orewoet. Haar meest recente boek Tekenen van het universum verscheen in januari 2022 bij uitgeverij Prometheus.

Valerie Geelen is een redactionele illustrator en grafische vormgever. Ze maakt haar werk om mensen uit te dagen kritisch en met humor naar zichzelf en de wereld te kijken.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Ik was elf

Ik was elf

In dit verhaal onderzoekt Jochum Veenstra waar de grens tussen fictie en werkelijkheid ligt voor kinderen. En tot welk punt kan je als ouder je zoon beschermen? Lees meer

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem 1

Kun je liefde delen?

Marthe van Bronkhorst onderzoekt polyamorie: 'Als ik mijn hart versplinterd heb, kan ik het dan minder hard breken?' Lees meer

Auto Draft 4

Tijd buiten de uren om

Micha Zaat sliep binnen een jaar in bijna 60 verschillende hotelkamers. In dit essay licht hij het fenomeen van de hotelkamer als liminaal object toe, en legt uit wat zo'n kortdurend verblijf voor gasten én kamers betekent en waarom het onmogelijk is om ouder te worden in een hotelkamer. 'In het bed waar ik gisteren droomde over sterven in een auto-ongeluk ligt nu iemand te masturberen.' Lees meer

Een ode aan de pornofilm 2

Een ode aan de pornofilm: Het Porn Film Festival Amsterdam

Porno is meer dan wat Pornhub en andere grote platforms ons voorschotelen. Het Porn Film Festival Amsterdam laat deze donderdag tot en met zondag zien, dat porno kwetsbaarder, artistieker en vrijer is dan velen verwachten. Emma Zuiderveen spreekt met organisatoren Erik ter Veld en Franka Bauwens. Lees meer

De macht van het lookje

De macht van het lookje

Columnist Loïs Blank analyseert de stijlkeuzes van Zuckerberg, en Ivanka en Donald Trump. Wat proberen ze met hun kleding te zeggen, en wat hangt er van hun kledingkeuzes af? Lees meer

Auto Draft 2

'Kunnen we vrienden zijn?': over een noodzakelijk veranderende mens-natuur relatie

Wanneer Jop Koopman afreist naar Lombok om de Indonesische visie op mens-natuurrelatie beter te begrijpen, gaat hij op pad met een lokale mysticus. In dit essay onderzoekt hij hoe we de verhouding mens-natuur opnieuw kunnen vormgeven; wat de agency is van onze omgeving, en waarom we vrienden moeten worden met alles rondom ons. Lees meer

 1

De zee

Mariska Kleinhoonte van Os schrijft met groot mededogen en rauwe eerlijkheid over degenen die tussen de mazen van het net en de mazen van de wet vallen, in de verhalenbundel 'Tussen de mazen' die op 14 februari verschijnt. Op onze site lees je alvast een voorpublicatie. Lees meer

De rattenkoning

De rattenkoning

Een schoolreis naar Praag klinkt als een feestelijke afsluiting van de middelbare school: slapeloze busritten, sigaretten in de schaduw van kasteelparken en stiekeme plannen om absint te drinken in hotelkamers. Maar in dit verhaal van Nick De Weerdt eindigt de reis voor een onafscheidelijke vriendinnengroep met een onverwachte confrontatie: de rattenkoning. Lees meer

Stil protest

Stil protest

Nadeche Remst laat zien hoe slaap, verdriet en dissociatie meer zijn dan persoonlijke reacties: ze worden een vorm van stil verzet tegen een wereld die kwetsbaarheid buitensluit. Lees meer

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem

When life gives you hepatitis A-bessen, kruipt Marthe van Bronkhorst in de pen om het toch nog eens over de voedselindustrie te hebben. Lees meer

Hoe lang blijf je een vluchteling?

Hoe lang blijf je een vluchteling?

'Wat' ben je als je ergens niet thuishoort, maar ook niet terug kan naar je geboorteland? Ivana Kalaš onderzoekt het label 'vluchteling'. Lees meer

Een kijkje in mijn consumentenziel (2024) 1

Een kijkje in mijn consumentenziel (2024)

De gemiddelde Nederlander koopt vaak kleding, en heeft er vaak ook nog geen overzicht over. Columnist Loïs Blank houdt haar eigen koopgedrag elk jaar weer bij. Lees meer

Even zweven de levende wezens

Even zweven de levende wezens

Voor Hard//hoofd dicht Pim te Bokkel over de verschillende facetten van water: de kalmte en geborgenheid ervan, of juist de dreigende weidsheid. Dit is een voorpublicatie uit de bundel 'Even zweven de levende wezens' die op 16 januari bij uitgeverij Wereldbibliotheek verschijnt. Lees meer

Een echte vis

Een echte vis

In dit verhaal van Maartje Franken dreigt er meer dan alleen een storm. Kinderen gaan op zomervakantie in de regen, ontdekken een verzonken stad en proberen te documenteren zoals Bear Grylls. Lees meer

:Oproep: Hard//hoofd Biechtlijn

Oproep: bel de Hard//hoofd Biechtlijn

Op zoek naar een luisterend oor? Bel de Hard//hoofd Biechtlijn op 06 16 85 74 57 en word trouwe lezer van Hard//hoofd op papier om de collectieve audiobiecht te beluisteren. Lees meer

Elke trui is een kersttrui, je moet alleen zelf voorbij Rudolf kijken

Elke trui is een kersttrui, je moet alleen zelf voorbij Rudolf kijken

Misschien heb jij hem nu wel aan: de kersttrui. Een onschuldig grapje of een kledingstuk dat perfect toelicht wat er mis is met de kledingindustrie? Lees meer

Lichamen en monden

Lichamen en monden

Hoelang blijf je toekijken? Wanneer dondert alles in elkaar? Waar zit de zwakke plek van passiviteit? Pieter van de Walle neemt je in dit kortverhaal mee als apathische visverzorger in een Berlijns aquarium. Lees meer

Schrijvers en beeldmakers gezocht voor ‘Honger’, het zevende Hard//hoofd Magazine! 1

Schrijvers en beeldmakers gezocht voor ‘Honger’, het zevende Hard//hoofd Magazine!

Welk verlangen kenmerkt jouw leven en waar snak jij naar? Stuur voor 16 februari 2025 je pitch in en voed ons met jouw ideeën over (beeld)verhalen, essays, poëzie en kunstkritiek voor het magazine ‘Honger’. Lees meer

Schrijvers en beeldmakers gezocht voor ‘Honger’, het zevende Hard//hoofd Magazine!

Illustreer jij de volgende cover van het Hard//hoofd Magazine?

Voor ‘Honger’, het najaarsnummer van 2025 van Hard//hoofd, zijn we op zoek naar illustrator die de cover van ons magazine wil maken. Lees meer

Lieve groetjes van Venus

Lieve groetjes van Venus

Lieke van den Belt vertelt in deze column over haar relatie met en tot Venus. Kijken ze elkaar aan? En zien ze de ander dan ook? Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in september je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer