Zanger David Byrne (ooit van de Talking Heads) nam op zijn laatste soloplaat twee opera-aria's op. Is dit heiligschennis?" /> Zanger David Byrne (ooit van de Talking Heads) nam op zijn laatste soloplaat twee opera-aria's op. Is dit heiligschennis?" />
Asset 14

Opera als popmuziek

Op het laatste reguliere soloalbum ('Grown Backwards', 2004) van David Byrne, bekend geworden als zanger van The Talking Heads in de jaren ‘70 en ‘80, staan twee tracks die destijds nogal wat stof deden opwaaien: naast tien eigen nummers en een cover van de band Nixon, nam Byrne twee opera-aria’s op: samen met Rufus Wainright zingt hij Au Fond du Temple Saint, het beroemde duet uit 'De Parelvissers' van Georges Bizet, en in zijn eentje Un di Felice, Eterea uit Verdi’s 'La Traviata'. Byrne, nooit wars van experiment, was reeds een voortrekker van de incorporatie van wereldmuziekinvloeden in popmuziek en bracht in 1981 samen met Brian Eno het revolutionaire sampling-avant-la-lettre album 'My life in the bush of ghosts' uit, maar deze zet kwam voor velen toch als een verrassing.

Ikzelf heb destijds wel links en rechts wat interviews gelezen, maar, nog niet zo bekend met het werk van Byrne, daar niet echt aandacht aan besteed. Ik hoorde het album pas een paar jaar later; en, toegegeven, de twee operatracks vallen – zeker bij eerste beluistering – danig uit de toon bij de overwegend zonnige, spitsvondige, slimme popmuziek die Byrne nog altijd maakt. Het is een wonderlijke keuze en in eerste instantie was ik allerminst overtuigd van zowel de kwaliteit van de tracks als de noodzaak ze op het album te zetten.

Vooropgesteld: met zijn opvallende, hoge, beetje nerveus beverige stemgeluid zal David Byrne niet snel omschreven worden als een ‘begenadigd’ zanger. Je herkent hem uit duizenden, hij heeft een volkomen eigen manier van zingen, maar qua zuiverheid zit hij altijd net op het randje. Op papier zou je onmiddellijk zeggen: niet een man om opera te zingen. En dat was ook mijn eerste gedachte toen Au Fond du Temple Saint reeds als track drie (de luisteraar heeft er pas één Byrne-compositie en de – briljante – Nixon-cover op zitten) voorbij kwam zeilen: ai! niet doen, David! Kitscherig, bijna vals, onnodig, slecht idee...

Plaatje-Mirte-bij-stukje-Melle1

Maar toen ik enige tijd later op een onbewaakt shuffle-moment Un di Felice, Eterea, de afsluiter van het album, hoorde, kwam ik daarop terug. Klassieke muziek is in onze cultuur verankerd als een toonbeeld van Hoge Kunst. En zoals het Romantisch en modernistisch kunstparadigma voorschrijft, moet je daar vooral met je fikken afblijven. De operaklassiekers die Byrne op de plaat zet, komen echter uit negentiende-eeuwse Italiaanse opera’s die, veel meer dan in onze tijd gebruikelijk is, verankerd waren in een volkscultuur. Mijn initiële afkeur was onmiskenbaar ingegeven door deze cultureel bepaalde vooronderstelling: een popzanger die opera zingt grenst aan heiligschennis. Hoewel ik mijzelf voorhield dat het hier ging om esthetische overwegingen (kitscherig, vals), was dit vastgeroeste vooroordeel goeddeels de onderliggende motivatie.

Maar bij een poging tot wat objectievere beluistering houdt die positie geen stand. Toegegeven: Au Fond du Temple Saint is een beetje schmierderig en balanceert op een gevaarlijk randje. Un di Felice, Eterea daarentegen is een eerlijke, persoonlijke en eigenlijk ronduit prachtige vertolking. Het is geen opera; het is David Byrne die een opera-aria zingt. Byrne is geen geschoold operazanger. Maar er is ook niemand die beweert dat de kracht van de muziek alleen op die manier is over te brengen. Een mooie melodie, integer gebracht en met overtuiging gezongen, verloochend zichzelf niet. Byrne doet met de operatracks wat elke goede popmuzikant met een cover doet: hij eigent het zich toe en vindt het gedeeltelijk opnieuw uit. Dat kan slagen of niet en bij deze twee pogingen is er minstens één met vlag en wimpel geslaagd.

Mensen die menen dat klassieke muziek op een onaantastbaar voetstuk moet blijven, dat de Matthëus Passion niet in het Nederlands mag worden vertaald, dat rappers geen Beethoven mogen gebruiken en popzangers geen opera-aria’s mogen zingen, zijn wat mij betreft reactionaire zeikerds die de boot hebben gemist. Zeker: de muziek zoals hij ooit werd geschreven heeft een (niettemin altijd cultuurhistorisch bepaalde) waarde en niemand hoeft naar David Byrne-aria’s te luisteren als hij dat niet wilt. Maar muziek is ook een evoluerend en levend fenomeen, waarin ‘verkrachting,’ toe-eigening en inspiratie dicht bij elkaar liggen en waarbij altijd de ruimte moet zijn om de grenzen op te zoeken en nieuwe bomen te planten op oude grond.

Mail

Melle Kromhout

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Kind van lelijke huizen

Kind van lelijke huizen

Om haar heen ziet Anne Schepers dat de kinderen uit ‘mooie huizen’ die wél een financieel vangnet hebben eerder de stap naar freelancewerk kunnen maken. Ze staat voor de keuze: lijden voor de kunst of doen wat de maatschappij verantwoordelijk acht? Lees meer

:Een reeks foto’s: brieven over consent

Een reeks foto’s: brieven over consent

Voor Alara Adilow voelt het alsof er altijd hiaten overblijven na het schrijven van een antwoord op een brief, en ze vraagt zich af of ze daarom steeds midden in de nacht wakker wordt. Ze denkt na over hoe de zachte aanrakingen niet alleen voor haar lichaam helend kunnen zijn, maar ook voor onze gewelddadige maatschappij, waar pestgedrag en leedvermaak machtsgrepen zijn. Lees meer

De staat ontvoerde mijn oudoom naar het front. En wie weet straks ook mijn broer?

De staat ontvoerde mijn oudoom naar het front. En wie weet straks ook mijn broer?

Marthe van Bronkhorst vraagt zich op 4 mei bij de herdenking af of we wel weten wat oorlog is en waar het begint. Lees meer

Bleekzucht en bloedarmoede

Bleekzucht en bloedarmoede

Menstruatie is stil en onzichtbaar. We kijken weg en gaan door. Maar wat als dat niet langer kan? Wat als het bloed de samenleving binnenstroomt en ons verdrinkt? Esther De Soomer onderzoekt hoe de maatschappij dan reageert. Lees meer

Beeldmakers gezocht voor papieren uitgave over seksueel consent

Beeldmakers gezocht voor papieren uitgave over seksueel consent

HALFNAAKT en Hard//hoofd zoeken acht beeldmakers (fotografie, illustratie, keramiek, textiel, etc.) die samen willen werken aan een publicatie over seksueel consent. Meedoen? Reageer vóór 20 mei. Lees meer

:De archivaris en haar dochter: Een anatomie van opa's dochter

De archivaris en haar dochter: Een anatomie van opa's dochter

In ‘Een anatomie van opa’s dochter’ reconstrueert Bareez Majid de verschillende deeltjes die samen een moeder maken. Een moeder die door een ziekte in de war is, en veel dingen vergeet – soms zelfs haar eigen kinderen. Lees meer

:Hoe te dromen:  Over slaap, verlangen en dromen over een betere wereld

Hoe te dromen: Over slaap, verlangen en dromen over een betere wereld

Als Stella Kummer ’s ochtends wakker wordt, bespreekt ze in bed haar dromen met haar vriend. Terwijl ze aan hem vertelt wat er die nacht in haar droomwereld is omgegaan, denkt ze na over dromen over de wereld. Begint het veranderen van de wereld niet eigenlijk gewoon in bed? Lees meer

Auto Draft 9

Dat het was

Hoe ga je om met herinneringen die te pijnlijk zijn om onder ogen te komen? Olivier Herter maakt het publiek getuige van een versnipperd landschap van herinneringen. Vloeiend, stemmig en ogenschijnlijk zonder plot wordt geprobeerd woorden te vinden, waar geen woorden voor te vinden zijn. Dit verhaal werd eerder op toneel gebracht door t Barre Land. Lees meer

:De archivaris en haar dochter: De eeuwige lijsten

De archivaris en haar dochter: De eeuwige lijsten

‘Ik wil geen literatuur van je maken.’ Hoe berg je je moeder in je schrijven, zonder haar essentie te bevriezen? Bareez Majid dicht in woord en beeld over ‘soon-to-be-dead-mothers’ en onderzoekt hoe hun lichamen functioneren als vergankelijk archief. Lees meer

Nog een keer: baas in eigen buik! 1

Nog een keer: baas in eigen buik!

Je zou zeggen dat het abortusrecht in Nederland vanzelfsprekend is, maar is dat eigenlijk wel zo? Een abortus is wettelijk gezien namelijk nog steeds strafbaar. Jihane Chaara neemt je mee in de politieke geschiedenis van het verworven abortusrecht in Nederland, die gepaard gaat met weerstand tegen dit recht op zelfbeschikking, maar ook met veel feministisch verzet en solidariteit. Lees meer

Auto Draft 8

Een transformatie van verlangen: brieven over consent

Wat als we consent en verlangen zélf als de voorwaarden van bevrijding en sociale rechtvaardigheid zien? Yousra Benfquih licht toe hoe genot-activisme ons niet alleen toelaat om ons tegen de dingen te verzetten, maar ook om te onderzoeken waar we naar verlangen. Lees meer

Iemand die me bij de hand neemt en me zegt hoe het moet, alles

Iemand die me bij de hand neemt en me zegt hoe het moet, alles

'Ik verlang zo erg naar een inspirerend figuur die logica ontdekt in de willekeur van wat ons allemaal overkomt. Die tegen me zegt: "Marthe, zó is het, en de rest is bullshit".' Lees meer

Auto Draft 7

Moederland

Zelfs in de Italiaanse zon lukt het niet altijd om donkere gedachten op afstand te houden. Roos Sinnige laat ons meedrijven op de ongrijpbare stroom die dan ontstaat. Lees meer

Mijn naam roept 1

Mijn naam roept

Hodo Abdullah beschrijft hoe de geschiedenis van Somaliland haar ook veel over haarzelf leerde. Hoe komt het dat het geloof in henzelf, de veerkracht en de trots van de Somalilanders zo verankerd zit in hun DNA? Wat geeft hun de kracht om door te gaan? Lees meer

:Oproep: Reageer op de briefwisseling over seksueel consent! 1

Oproep: Reageer op de briefwisseling over seksueel consent!

Ben je vrij in je verlangen? Op welke manieren kunnen en willen we elkaar aanraken? Reageer vóór 2 juni op de brieven van Yousra Benfquih en Alara Adilow. Lees meer

zonderverdergroet

zonder verdere groet

Rijk Kistemaker doet niet aan groeten. Rijk schrijft gedichten terwijl hij bezig is met andere dingen, zoals het opladen van een gehuurde Kia en huilen. Laat je meevoeren op zijn poëtische gedachtestroom. Lees meer

een interview met Abel Kamps

Interview met Abel Kamps: 'Ik hou ervan als mijn werk meer een ervaring wordt en minder een object.'

Aucke Paulusma gaat in gesprek met kunstenaar Abel Kamps: Hoe verweef je absurditeit of humor in je kunst, en welke rol spelen deze elementen in het creëren van de impact die je werk op de toeschouwer heeft? Lees meer

Jonathan de slakkenman

Jonathan de slakkenman

'Hij zag simpelweg hoe de slak zich terugtrok in zijn huisje wanneer het zich onveilig achtte. Vanwege hun gedeelde lot, voelde Jonathan zich geroepen om de naaktslak ook een toevluchtsoord te bieden.' In dit korte verhaal van Ivana Kalaš neemt Jonathans slakkenfascinatie langzaam zijn leven over. Lees meer

:Armoede, de bedpartner die je verlangen indringt: brieven over consent

Armoede, de bedpartner die je verlangen indringt: brieven over consent

Alara Adilow blikt terug op haar jongere zelf en ziet hoe onwetendheid en zelfdestructie haar afsneden van zorg en liefde, tot feministische en postkoloniale denkers haar aanraakten en haar openstelde om naar zichzelf en de wereld te kunnen kijken. Lees meer

Het insectenhotel

Het insectenhotel

‘Ik kan wel voor je krimpen.' Dieuke Kingma onderzoekt in een kort verhaal vol spinnenpoten en keverschildjes of je de ruimte die je inneemt in een relatie ook weer terug kan geven. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in september je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer