Asset 14

Verzamelen is beter dan cureren

Hard//talk: Gender disappoint-ment 1

Hard//hoofd zoekt donateurs/kunstverzamelaars! Geniet je met enige regelmaat van onze artikelen? Ondersteun Hard//hoofd dan en hang ons aan je muur.

De wereld staat in brand en dat kan niet onbeschreven blijven. De kunstverzamelaar heet tegenwoordig een curator. Chique, maar risicoloos. Jorne Vriens pleit voor de terugkeer van de verzamelaar. 
Gevraagd naar het karakter van zijn kunstcollectie antwoordde een topverzamelaar droogjes: ‘It represents a certain period of artistic developments put together by an idiot.’  De zelfverklaarde idioot is Thomas Borgmann. Het citaat staat in de catalogus die hoort bij de nieuwste tentoonstelling in het Stedelijk Museum Amsterdam. De zinsnede viel op, omdat Borgmann het wat verzamelen betreft bepaald niet gek heeft gedaan. Hij begon als galeriemedewerker in Keulen en wist door slim te kopen en te verkopen mee te doen in wat de Champions League van de kunstwereld is. Dat leverde een collectie op waarvoor het Stedelijk € 1,5 miljoen neertelde. Een vriendenprijsje. De marktwaarde van de werken is waarschijnlijk veel hoger (de precieze waarde wordt binnenkort bekendgemaakt). Maar voor een man die een museumwaardige collectie wist aan te leggen, lijkt Borgmann wat te bescheiden. Kan zo iemand een idioot zijn?

Bij een succesvol verzamelaar denk ik aan iemand die bedachtzaam te werk gaat. Aan iemand die de eigen grilligheid weet te bedwingen. Aan iemand die bij twijfel advies inwint bij een kunstexpert. De verzamelaar kan niet alleen op zichzelf aan, maar moet ook rekening houden met externe factoren. De mening van anderen of de marktwaarde lijken bijvoorbeeld onontkoombaar bij het bemachtigen van een werk. Een samensteller gaat niet impulsief maar juist zorgvuldig te werk. Een succesvolle verzamelaar is degene die zorgt voor de kwaliteit van de collectie.

In het woord zorgen zit de oorspronkelijke betekenis ingebakken van het woord dat we nu gebruiken om de ultieme verzamelaar aan te duiden: de curator. Herleidbaar tot curare (zorgen in het Latijn) was deze titel tot voor kort slechts voorbehouden aan juridische bewindvoerders of tentoonstellingmakers in het Engelse taalgebied. Tegenwoordig is de titel ook in andere sectoren alomtegenwoordig. Neem bijvoorbeeld afspeellijsten op Spotify, marketingcontent of nieuwsberichten, allemaal worden ze samengesteld door iemand die zich curator noemt.


Beeld: 'Tribuna of the Uffizi' door Johan Zoffany
(Wikimedia Commons)

Voor die wildgroei geeft historicus Thomas Frank de verklaring dat er een bepaalde autoriteit uitgaat van de titel curator. Volgens hem zijn mensen met deze titel experts in het maken van een gepolijste selectie aan de hand van de heersende mode. Uit die observatie blijkt dat er voor spontaniteit weinig ruimte is, want oneffenheden in zo’n selectie leiden alleen maar af van een zorgvuldig opgebouwd imago. Deze manier van werken is efficiënt; het bevestigt bestaande smaak en zorgt voor herkenning bij het publiek. Maar het is ook een werkwijze die op angst gebaseerd is. Het is de methode van iemand die er absoluut niet uit wil springen.

Dat lijkt me ook het punt van dat ene woord waarmee Borgmann zichzelf kwalificeert. Een idioot is juist iemand die zich niets van anderen aantrekt en de eigen, grillige, smaak volgt. Iemand die een goed imago bewaakt zal bijvoorbeeld geen korrelige foto van de harige geslachtsdelen van twee mannen durven toevoegen aan een collectie. Borgmann doet dit wel. Hij ziet in dit werk van Wolfgang Tillmans waarschijnlijk de steengoede registratie van het Berlijnse nachtleven in de jaren '90 die het eigenlijk is.

Begrijp me niet verkeerd, dit is geen advies om zomaar wat te gaan verzamelen. Het is een pleidooi om de eigen smaak serieus te nemen. Daarbij hoort de bereidwilligheid om door anderen voor idioot te worden versleten. In die houding schuilt een zorgeloosheid die een curator volgens Frank waarschijnlijk niet zal kennen. Met de vrijheid die een beetje idiotie met zich meebrengt, is het mogelijk om net zoals Borgmann bescheiden te zijn. Het verzamelen van écht goed werk kan pas beginnen door fatsoensnormen af te stoten.

 

-
Wil jij ook kunstverzamelaar worden?

Mail

Jorne Vriens (Eindhoven 1991, hij/hem) is kunsthistoricus en schrijft graag over kunst. Als je dat ook doet, moet je zeker een mail sturen naar jorne@hardhoofd.com. Ook is hij docent aan de Reinwardt Academie in Amsterdam.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
Lees meer
test
het laatste
Geen geld maakt ook niet gelukkig

Hard//hoofd zoekt een zakelijk assistent!

Wij zoeken een enthousiaste en veelzijdige zakelijk assistent (x/v/m) die ons zakelijke team wil versterken. In deze functie krijg je de kans om ervaring op te doen met de zakelijke en organisatorische kant van een literair tijdschrift en online platform. Lees meer

Het huis in mijn hoofd

Het huis in mijn hoofd

Wat als technologie je verbeelding probeert te esthetiseren? Mina Etemad bezocht in juni, tijdens de twaalfdaagse oorlog tussen Iran en Israël, de VR-voorstelling From Dust van Michel van der Aa. ‘Het zou troostend moeten zijn, maar hoe kan ik het rijmen met de realiteit hierbuiten?’ Lees meer

Het borrelt 1

Ortolaan

Liefde gaat door de maag, weet de chef in het verhaal van Fleur Klemann. Zorgvuldig bereidt hij al zijn ingrediënten én zijn geliefde: ‘Haar tong die ze langs haar vette lippen haalde, het rozige vlees.’ Lees meer

Naweeën

Naweeën

In Naweeën dicht Vlinder Verouden over vervellen, verpoppen, verschonen, volgroeien en legt zo het proces van veranderen vast. ‘Hier slaat de klok tien en stap ik uit spinseldraden slijmerig warm een / Laatste vinger die glijdt over de plastic bodem van een pot haargel.’ Lees meer

Het borrelt

Het borrelt

‘Vuur raakt water / en alles sist barst klapt fluit schuimt vergaat stijgt verdampt smelt breekt sterft’. Dieuke Kingma dicht over het moment dat het ondergrondse naar boven breekt: zoals bij vulkaanuitbarstingen, of de tweede symfonie van Mahler. Lees meer

Laboratoriumkinderen

Laboratoriumkinderen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In dit drieluik onderzoekt Louise van der Veen in vitro fertilisatie (IVF) als een mogelijke grond van het bestaan. Lees meer

:Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Een nieuw seizoen van Maandagavonden door Nwe Tijd, dit keer ook te beluisteren bij Hard//hoofd. Met Johannes Lievens die zich – tegen wil en dank – in het feestgedruis stort, Ellis Meeusen over de voorpret, Suzanne Grotenhuis met een pleidooi voor kleine vieringen en Freek Vielen opent de avond met twee anekdotes. Lees meer

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wanneer de VVD pleit voor het bijhouden van gegevens over ‘culturele normen en waarden’ van mensen met een migratieachtergrond, over welke normen en waarden hebben ze het hier dan eigenlijk? Rocher Koendjbiharie neemt de eisen onder de loep die de politiek alleen stelt aan mensen die zichtbaar wortels elders ter wereld hebben. ‘Men wil geen vermenging van culturen en geen uitwisseling van gedachten. De echte eis is assimilatie en het afbreken van wortels.’ Lees meer

Als de bodem niet dragen kan

Groeipijn

‘Volwassen worden is zorgen voor’ luidt de wijsheid waar de hoofdpersoon in dit verhaal zich aan vasthoudt. In Groeipijn laat Tim Kobussen zien hoe hoe er een steeds letterlijke invulling aan die wijsheid wordt gegeven in een studentenkamer. Lees meer

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen 1

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen

Van het zetten van kopjes koffie en het branden van salie tot de Pinterest-pagina van DELA: Maartje Franken schrijft over rouwrituelen en onderzoekt de grond waarin rouw wortelt. Lees meer

Voor de meisjes

Voor de meisjes

Terra van Dorst dicht over de passiviteit van het wachten op morgen en het uitstellen van keuzemomenten. ‘morgen gaan we een ijsje halen / zullen de bramen rijp zijn / maak ik een besluit’ Lees meer

Regenwormen 1

Als de bodem niet dragen kan

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Anouk von Seida schrijft over de betonplaten op een boerderij en het onverwachte leven dat zich daarin afspeelt. Lees meer

Grond & Ik

Grond & Ik

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In 'Grond & Ik' zoekt Lisia Leurdijk naar manieren om een dialoog tussen het individu en de grond te openen. Lees meer

Regenwormen

Regenwormen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Milou Lang graaft in dit tweeluik naar wormen, gangenstelsels en de geborgenheid die de grond kan bieden. ‘hier duw ik geil zijn in de kluiten aarde / durf mijn vingers te verliezen in slib en schimmeldraden’ Lees meer

Luchtspiegeling

Luchtspiegeling

'We bewegen log en lief.' Madelief Lammers onderzoekt in dit gedicht de onstilbare honger tussen twee mensen, een wankele relatie waaraan iets fundamenteels ontbreekt. 'Zie je hoe we ondanks die woede nog zo mooi zijn als een slapend paard dat met haar huid trilt om een daas te verjagen?' Lees meer

Stomwijzer

Stomwijzer

Marthe van Bronkhorst loodst je door het wispelturige politieke landschap aan de hand van haar alternatieve stemwijzer. Lees meer

Auto Draft 8

Programma: Ik wil, wil jij ook? - consent in illustratie

Vier samen met Hard//hoofd de publicatie van onze recent verschenen bundel over seksueel consent! Lees meer

Roze, wit, blauw

Roze, wit, blauw

Rechtse en nationalistische partijen laten in hun nieuwste verkiezingsprogramma’s zien dat hun ruimte voor de lhbtqia+-gemeenschap altijd voorwaardelijk is geweest. Journalist Rocher Koendjbiharie legt uit: 'Homoseksualiteit en vrouwenrechten zijn binnen rechtse kringen vaak pas relevant wanneer ze in relatie tot migratie besproken worden.' Lees meer

:Winnaar publieksprijs Rode Oor: Vespula vulgaris

Winnaar publieksprijs Het Rode Oor: Vespula Vulgaris

In een pot met schuimbanaantjes vecht een wesp om los te komen. Myrthe Prins portretteert een winkelbediende die in een snoepwinkel aan zoetigheid proeft. Met Vespula Vulgaris won zij de publieksprijs van Het Rode Oor 2025. Lees meer

Winnaar Stoute Stift 2024 1

Winnaars De Stoute Stift 2025

Cynthia Van Der Heyden won met haar illustratie de publieksprijs en Sarah Pannekoek won de juryprijs van De Stoute Stift 2025. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €3 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer