Asset 14

Verzamelen is beter dan cureren

Hard//talk: Gender disappoint-ment 1

Hard//hoofd zoekt donateurs/kunstverzamelaars! Geniet je met enige regelmaat van onze artikelen? Ondersteun Hard//hoofd dan en hang ons aan je muur.

De wereld staat in brand en dat kan niet onbeschreven blijven. De kunstverzamelaar heet tegenwoordig een curator. Chique, maar risicoloos. Jorne Vriens pleit voor de terugkeer van de verzamelaar. 
Gevraagd naar het karakter van zijn kunstcollectie antwoordde een topverzamelaar droogjes: ‘It represents a certain period of artistic developments put together by an idiot.’  De zelfverklaarde idioot is Thomas Borgmann. Het citaat staat in de catalogus die hoort bij de nieuwste tentoonstelling in het Stedelijk Museum Amsterdam. De zinsnede viel op, omdat Borgmann het wat verzamelen betreft bepaald niet gek heeft gedaan. Hij begon als galeriemedewerker in Keulen en wist door slim te kopen en te verkopen mee te doen in wat de Champions League van de kunstwereld is. Dat leverde een collectie op waarvoor het Stedelijk € 1,5 miljoen neertelde. Een vriendenprijsje. De marktwaarde van de werken is waarschijnlijk veel hoger (de precieze waarde wordt binnenkort bekendgemaakt). Maar voor een man die een museumwaardige collectie wist aan te leggen, lijkt Borgmann wat te bescheiden. Kan zo iemand een idioot zijn?

Bij een succesvol verzamelaar denk ik aan iemand die bedachtzaam te werk gaat. Aan iemand die de eigen grilligheid weet te bedwingen. Aan iemand die bij twijfel advies inwint bij een kunstexpert. De verzamelaar kan niet alleen op zichzelf aan, maar moet ook rekening houden met externe factoren. De mening van anderen of de marktwaarde lijken bijvoorbeeld onontkoombaar bij het bemachtigen van een werk. Een samensteller gaat niet impulsief maar juist zorgvuldig te werk. Een succesvolle verzamelaar is degene die zorgt voor de kwaliteit van de collectie.

In het woord zorgen zit de oorspronkelijke betekenis ingebakken van het woord dat we nu gebruiken om de ultieme verzamelaar aan te duiden: de curator. Herleidbaar tot curare (zorgen in het Latijn) was deze titel tot voor kort slechts voorbehouden aan juridische bewindvoerders of tentoonstellingmakers in het Engelse taalgebied. Tegenwoordig is de titel ook in andere sectoren alomtegenwoordig. Neem bijvoorbeeld afspeellijsten op Spotify, marketingcontent of nieuwsberichten, allemaal worden ze samengesteld door iemand die zich curator noemt.


Beeld: 'Tribuna of the Uffizi' door Johan Zoffany
(Wikimedia Commons)

Voor die wildgroei geeft historicus Thomas Frank de verklaring dat er een bepaalde autoriteit uitgaat van de titel curator. Volgens hem zijn mensen met deze titel experts in het maken van een gepolijste selectie aan de hand van de heersende mode. Uit die observatie blijkt dat er voor spontaniteit weinig ruimte is, want oneffenheden in zo’n selectie leiden alleen maar af van een zorgvuldig opgebouwd imago. Deze manier van werken is efficiënt; het bevestigt bestaande smaak en zorgt voor herkenning bij het publiek. Maar het is ook een werkwijze die op angst gebaseerd is. Het is de methode van iemand die er absoluut niet uit wil springen.

Dat lijkt me ook het punt van dat ene woord waarmee Borgmann zichzelf kwalificeert. Een idioot is juist iemand die zich niets van anderen aantrekt en de eigen, grillige, smaak volgt. Iemand die een goed imago bewaakt zal bijvoorbeeld geen korrelige foto van de harige geslachtsdelen van twee mannen durven toevoegen aan een collectie. Borgmann doet dit wel. Hij ziet in dit werk van Wolfgang Tillmans waarschijnlijk de steengoede registratie van het Berlijnse nachtleven in de jaren '90 die het eigenlijk is.

Begrijp me niet verkeerd, dit is geen advies om zomaar wat te gaan verzamelen. Het is een pleidooi om de eigen smaak serieus te nemen. Daarbij hoort de bereidwilligheid om door anderen voor idioot te worden versleten. In die houding schuilt een zorgeloosheid die een curator volgens Frank waarschijnlijk niet zal kennen. Met de vrijheid die een beetje idiotie met zich meebrengt, is het mogelijk om net zoals Borgmann bescheiden te zijn. Het verzamelen van écht goed werk kan pas beginnen door fatsoensnormen af te stoten.

 

-
Wil jij ook kunstverzamelaar worden?

Mail

Jorne Vriens (Eindhoven 1991, hij/hem) is kunsthistoricus en schrijft graag over kunst. Als je dat ook doet, moet je zeker een mail sturen naar jorne@hardhoofd.com. Ook is hij docent aan de Reinwardt Academie in Amsterdam.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
Lees meer
test
het laatste
Stomwijzer

Stomwijzer

Marthe van Bronkhorst loodst je door het wispelturige politieke landschap aan de hand van haar alternatieve stemwijzer. Lees meer

Auto Draft 8

Programma: Ik wil, wil jij ook? - consent in illustratie

Vier samen met Hard//hoofd de publicatie van onze recent verschenen bundel over seksueel consent! Lees meer

Roze, wit, blauw

Roze, wit, blauw

Rechtse en nationalistische partijen laten in hun nieuwste verkiezingsprogramma’s zien dat hun ruimte voor de lhbtqia+-gemeenschap altijd voorwaardelijk is geweest. Rocher Koendjbiharie ligt in zijn essay het probleem toe: 'Homonationalisme is niks meer dan de voorwaardelijke acceptatie van mensen uit de regenbooggemeenschap ten behoeve van een nationale identiteit en een nationalistische ideologie.' Lees meer

:Winnaar publieksprijs Rode Oor: Vespula vulgaris

Winnaar publieksprijs Het Rode Oor: Vespula Vulgaris

In een pot met schuimbanaantjes vecht een wesp om los te komen. Myrthe Prins portretteert een winkelbediende die in een snoepwinkel aan zoetigheid proeft. Met Vespula Vulgaris won zij de publieksprijs van Het Rode Oor 2025. Lees meer

Winnaar Stoute Stift 2024 1

Winnaars De Stoute Stift 2025

Cynthia Van Der Heyden won met haar illustratie de publieksprijs en Sarah Pannekoek won de juryprijs van De Stoute Stift 2025. Lees meer

Pekingeend

Winnaar juryprijs Het Rode Oor: Pekingeend

Twee personen blijven samen achter in de keuken, waar ze tijdens het bereiden van een pekingeend steeds dichter verstrikt raken in het spel van aanrakingen, blikken en opdrachten. Met Pekingeend won Fleur Klemann de juryprijs van Het Rode Oor 2025. Lees meer

Hoeveel Big Fashion heb jij in de kast hangen?

Hoeveel Big Fashion heb jij in de kast hangen?

De dood van Giorgio Armani sluit een hoofdstuk in de mode, maar zegt ook veel over de toekomst van onze kleding. In deze column legt Loïs Blank uit hoe Big Fashion steeds meer terrein weet te winnen in onze kledingkasten. Lees meer

Auto Draft 10

Als je te pletter slaat, dan klinkt dat zo

Midden in de nacht springt een man van een richel. Nee, geen man; een held. En iedereen weet: een man zoals Luciano slaat niet te pletter. In dit korte verhaal van Julien Staartjes bewegen de achterblijvers zich tussen het postuum cancelen of aanbidden van de man met gladde benen en mierzoete tong. Lees meer

De achterblijvers

De achterblijvers

Fietsend over een jaagpad reflecteert Gert-Jan Meyntjens op zijn rol als echtgenoot en vader, en neemt hij je mee op een zoektocht naar wat het betekent om man te zijn. Zonder bitter te worden. Lees meer

Binnen de context van twee

Binnen de context van twee

In haar gedicht onderzoekt Sytske van Koeveringe de betekenis en fascinatie van het getal twee. Via paren, tegenpolen en verbindingen ondervinden twee vrouwen de mogelijkheden van samenzijn. Is er balans in vereniging? Lees meer

Ik sliep rechts

Ik sliep rechts

Daten met iemand aan de andere kant van het politieke spectrum? Naomi Ronner deed het. In dit essay beschrijft ze haar ervaringen. Lees meer

Rouw is een ongenode gast die steeds op mijn feestjes verschijnt

Rouw is een ongenode gast die steeds op mijn feestjes verschijnt

Altijd aanwezig, maar niet gewenst: Marthe van Bronkhorts rouw reist met haar mee. Lees meer

De kleinste kans

De kleinste kans

Roosje van der Kamp bereidt zich altijd voor op het ergste. Een vreemd plekje op haar huid, opladers in het stopcontact: overal schuilt gevaar. Als ze achter een geheim komt in de familie begrijpt ze beter waar haar angsten vandaan komen. Ze vertelt erover in dit openhartige essay over intergenerationeel trauma. Lees meer

:Zomergast Koch: ‘Het is gewoon leuk om mensen iets op de mouw te spelden’

Zomergast Koch: ‘Het is gewoon leuk om mensen iets op de mouw te spelden’

Het plezier van de leugen en de bevrijding van de agressie: volgens Zomergast Herman Koch verfraait iedereen het leven een beetje met leugens. Lees meer

Hondenvoer

Hondenvoer

Een overleden hondje zorgt ervoor dat moeder en dochter in een strijd belanden. Ze willen beiden laten zien wie er meer van het dier gehouden heeft. In dit verhaal van Keet Winter mondt die spanning tussen de twee vrouwen uit in een pijnlijk diner. Lees meer

Hondenvoer 1

It takes an adult to raise a village: Halsema is streng, rechtvaardig, en een tikje autoritair in Zomergasten

De bedachtzame, maar mediagetrainde, Femke Halsema nam ons als Zomergast mee in de bestuurlijke (opvoed)dilemma’s uit haar werk. Als een klassiek ouderfiguur toont ze zich streng en rechtvaardig, maar mist ze óók zelfinzicht op sommige punten. Lees meer

Uğur Ümit Üngör stilt in Zomergasten maar zelden onze honger naar menselijkheid en ‘goeie dingen’

Uğur Ümit Üngör stilt in Zomergasten maar zelden onze honger naar menselijkheid en ‘goeie dingen’

‘Uğur Ümit Üngörs fragmenten zijn broodnodige kost voor een samenleving die consequent doet alsof wijdverbreid extreem (staats)geweld een ver-van-mijn-bedshow is.’ Terwijl Zomergast Üngör zichzelf kundig naar de achtergrond werkt, maakt hij duidelijk dat de zomer vele winters verstopt. Met opgewekte grimmigheid vraagt hij ons om ons zorgen te maken over het leed van anderen. Lees meer

Stranding

Stranding

'Ze ligt hier als aanklacht / op het land gespuugd / om de noodzaak tot evenwicht / tussen mens en water te benadrukken.' Angelika Geronymaki trekt je met dit gedicht over zelfbeschikking en milieuvervuiling mee, als de aangespoelde zeemeermin in een sleepnet gevuld met platvissen, sardientjes en haringen, en slingert je vanuit het zure zeewater op een strand met grijpgrage mannenhanden. Lees meer

Zomergasten met Eva Crutzen roept de vraag op of een mooi gesprek genoeg is of dat kijkers toch snakken naar goede televisie.

Zomergast Eva Crutzen zorgde voor een mooi gesprek, maar is dat genoeg?

Na de ideale televisieavond van Eva Crutzen vraagt Hanna Karalic zich af of een mooi gesprek genoeg is voor Zomergasten of dat kijkers toch snakken naar goede televisie. Lees meer

Mijn tweede kutland… 2

Mijn tweede kutland…

Toen Iskra de Vries vanuit Polen naar Nederland verhuisde, bleek dat zij niet van een koude kermis thuiskwam, maar naar een koude kermis vertrokken was. Iskra schrijft een verschroeiend eerlijke break-up brief aan het adres van ons kikkerlandje. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €3 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer