-In het zomernummer van de Filmkrant (klik hier) discussieerde ik met mederedacteur Eva Sancho Rodríguez over twintigersfilms, aan de hand van het verschil tussen de hedendaagse mumblecore-films en de slacker-cinema van de jaren negentig. Zonder dat we het wisten schreven we eigenlijk een stuk over Greenberg van Noah Baumbach.-

We wisten het niet omdat Greenberg toen nog niet uitgebracht was, maar de film verbeeldt exact de overeenkomsten en tegenstellingen tussen de twintigers van twintig jaar terug en die van nu, waar ook het opgeschreven gesprek tussen Eva en mij om draaide. Alleen bekijken regisseur Noah Baumbach en zijn co-scenarist, actrice Jennifer Jason Leigh, die vergelijking voornamelijk vanuit de oudere generatie.

Greenberg gaat, zo viel in alle recensies van de film te lezen, over de neurotische Roger Greenberg (Ben Stiller), een vroege veertiger die zijn (kort door de bocht) op niets uitgelopen leven overziet. De ras-New Yorker keert terug naar geboorteplaats Los Angeles om op het huis en de hond van zijn jongere, maar succesvollere broer te passen terwijl die op vakantie is. Greenberg is onlangs ontslagen uit een psychiatrische inrichting en als niet-autorijder ontheemd in deze autostad, zoals hij ontheemd lijkt in zijn eigen leven.

Wat veel minder naar voren kwam in besprekingen van de film, is dat Greenberg net zo goed gaat over twintiger Florence (Greta Gerwig), het meisje met wie Greenberg het in de loop van de film min of meer aanlegt. Ze is de huishoudster van de jongere broer en wordt door Greenberg al snel behandeld als ongemakkelijke kruising tussen vriend, sloofje en chauffeur, met tussendoor voorzichtige toenaderingen op lichamelijk vlak. Misschien gaat Greenberg zelfs wel meer over Florence, ondanks de titel en de prominente plaats van het gelaat van Ben Stiller op de filmposter: de film opent bij haar, eindigt goeddeels met haar, en tussendoor gaat het evenzeer om hoe Greenberg haar verandert als om hoe dat andersom gebeurt. Waar alle andere lijnen in Greenberg's leven aan het verleden verbonden zijn – zijn broer en diens familie, zijn oude bandleden – is de ontluikende relatie met het schuchter-neurotische meisje de enige lijn naar de toekomst voor de explosief-neurotische Roger.

Stiller en Gerwig zijn daarbij perfect gecast als epigonen van hun respectievelijke generaties én de bijbehorende filmgenres. Hij – geboren in 1965 dus twintiger van 1985 tot 1995 – was als regisseur verantwoordelijk voor Reality Bites, dat zoals Eva en ik al schreven de verongelijkte, anti-commerciële slacker-generatie tot in de puntjes weergaf. Gerwig op haar beurt – bouwjaar 1983 – is voor de mumblecore-groep wat Winona Ryder was voor filmmakers van de jaren negentig: boegbeeld, muze, aanjager. Vanaf de eerste dagen was ze nauw betrokken bij de stroming, met films als Hannah Takes the Stairs en Baghead (als actrice) en Nights and Weekends (als scenarist, coregisseur en hoofdrolspeelster).

Nog een sterk staaltje genre-gerelateerde casting: Mark Duplass. Greenberg speelt zich af in het rond de filmwereld cirkelende creatieve Hollywoodkliekje waar Greenberg's oude vrienden toe behoren. Duplass speelt Eric Beller, een van de oude bandgenoten van Greenberg, die in tegenstelling tot zijn nukkige bandleider wél het contract dat ze kregen aangeboden van een grote platenbaas had willen tekenen. De aanwezigheid van Duplass is een cameo, beperkt tot anderhalve scene, maar wie wil kan wel degelijk belang zien in Baumbachs keuze voor precies deze acteur. Als regisseur/scenarist maakte Duplass samen met zijn broer Jay diverse centrale films van de opbloeiende mumblecore-beweging, waaronder de twee eerder genoemde titels met Gerwig, en ook als acteur duikt hij regelmatig op, bijvoorbeeld onlangs in Humpday, de eerste mumblecore-film die in Nederland een reguliere bioscooproulatie kreeg. Maar in de context van dit stuk is misschien nog belangrijker dat Duplass werd geboren in 1976, en dus de middenweg tussen Stiller en Gerwig bewandelt.

Die dualiteit vormt ook het karakter dat Duplass in de film speelt: Beller is een geldbeluste slacker met (gefnuikte) ambities, of een mumbler die het niet veel kan schelen wat er met de mensen om hem heen gebeurt. Precies het tegenovergestelde dus van hoe Eva en ik de slackers en mumblers beschreven: de twintigers van toen die vol van postmoderne ironie vooral met zelfontplooiing bezig waren; de twintigers van nu die hun idealen hebben in een zoektocht naar een eerlijke omgang met de anderen in je leven. Beller toont een tussenweg, maar neemt van beide kanten precies de verkeerde eigenschappen, en is daarmee de tegenpool van wat Greenberg uiteindelijk zal worden.

De film lijkt een afrekening met de generatie-brede vertwijfeling die ook in Reality Bites centraal stond, over 'je ziel verkopen' aan 'de man'. Greenberg weigerde dat te doen, en moet nu in het reine zien te komen met de realiteit die die keuze opleverde: niet alleen zijn eigen leven liep erdoor op niets uit, maar ook dat van zijn beste vriend Ivan (Rhys Ifans). In de loop van de 107 minuten die de film duurt, verandert de hoofdpersoon met vallen en opstaan van de verongelijkte jaren-negentig-twintiger die hij in zijn hoofd nog steeds was, naar iets wat meer lijkt op een twintiger van deze tijd. Dan kan hij bijna echt aan zijn volwassen leven beginnen.

Share

Tweet

Mail

App

Joost