Onze voorouders hadden dezelfde existentialistische problemen als wij, maar veegden al hun vragen onder het tapijt van de religie. Tegenwoordig ben je er echter niet met een verfrissende kerkdienst op zondagochtend, of een rondje biechten bij een priester die je zonden wegwast. We geloven niet meer in God, en zien de dogma’s van de kerk niet als antwoord op al onze vragen. Maar met de ondergang van het geloof is ook iets anders verloren gegaan: het magisch denken.
Onder magisch denken valt natuurlijk het oprechte geloof in een alziende god, maar ook de bijbehorende religieuze handelingen: het dopen of besnijden van pasgeboren kinderen, een kruisje slaan of driemaal daags bidden in de richting van Mekka. Restjes magisch denken vinden we terug in bijgeloof. Wanneer iemand moet niezen wordt er doorgaans door minstens drie mensen “gezondheid” of “bless you” geroepen; een direct overblijfsel van het oeroude bijgeloof dat door te niezen de ziel het lichaam zou kunnen ontvluchten. Je moet elkaar in de ogen kijken bij het proosten, anders heb je zeven jaar slechte seks. Als je een vallende ster ziet mag je een wens doen, maar het brengt ongeluk om onder een ladder door te lopen. Enzovoorts.
Andere voorbeelden van magisch denken zijn astrologie, tarot en de I Ching – oude, in oorsprong veelal Aziatische vormen van waarzeggerij. Wij moderne atheïsten zijn geneigd om alles wat zweemt naar sterrenwichelarij weg te zetten als achterhaalde onzin. Ondertussen weet iedereen precies wat zijn sterrenbeeld is (ik bel zelf altijd mijn orakel-vriendin R. om de Chinese horoscoop van een verse geliefde na te trekken) en doen we ayurvedische yoga om onze chakra’s in balans te krijgen.
Er is dus niets mis met een beetje magisch denken op zijn tijd. Niet omdat we er echt in geloven, maar gewoon omdat het zo vreselijk saai is om helemaal nergens in te geloven. Bovendien kan een avondje tarotkaarten analyseren of horoscopen trekken (indien dit samengaat met goede vrienden en rode wijn) ook fungeren als een manier om je leven eens van een heel andere kant te bekijken. Want wanneer je antwoorden zoekt op levensvragen, kan een beetje creativiteit geen kwaad.
