Je favoriete films van vroeger blijken vol racisme, seksisme en andere ranzigheid te zitten." /> Je favoriete films van vroeger blijken vol racisme, seksisme en andere ranzigheid te zitten." />
Asset 14

Nieuwe blik op Disneyfilms

Onze ouders groeiden op met de sprookjes van Grimm, Andersen en Moeder de Gans, die wemelden van reuzen die kleine kindjes opaten en meisjes met zwavelstokjes, die niet met een prins trouwden maar doodvroren op straat. De beeldschone, maar extreem naargeestige illustraties zullen niet zelden voor jarenlange nachtmerries hebben gezorgd.

Bij onze generatie, opgegroeid met televisie en Nintendo, zijn de geheimzinnige, griezelige sprookjes van weleer vervangen door Disneyfilms. Films als The Lion King, Sneeuwwitje en Aladdin zijn rotsvast verankerd in ons systeem. Een voorbeeld: Doornroosje is een iconisch sprookje, in 1697 door Charles Perrault opgenomen in zijn Contes de Ma Mère l'Oye (Sprookjes van Moeder de Gans). De schone slaapster was een inspiratie voor veel beroemde kunstenaars en illustratoren, onder wie Gustave Doré, Alexander Zick en Edward Burne-Jones. Maar als wij aan “Doornroosje” denken, zien we meteen de kusscène uit Disney’s Sleeping Beauty (1959) voor ons geestesoog verschijnen.


---------
We moesten allemaal huilen toen de moeder van Bambi werd doodgeschoten door de jagers, elk jongetje was stiekem verliefd op Ariël en we kunnen liedjes als Diep in de Zee, Hakuna Matata en Een Nieuw Begin nog steeds woord voor woord meezingen. Er is niets mis met nostalgie, en dat is wat Disneyfilms voor de meesten van ons zijn. Maar het ligt iets gecompliceerder.

In 2009 kwam The Princess and the Frog uit, de eerste Disneyfilm met een hoofdpersonage van Afrikaans-Amerikaanse komaf. De productie was met veel gedoe tot stand gekomen: de film zou vol zitten met beledigende en achterhaalde stereotyperingen. Zo was de hoofdpersoon Maddie een kamermeisje en de slechterik van het verhaal een voodoo-heksendokter die deed denken aan een Snoop Dogg-achtige pimp. Disney heeft vervolgens enkele details veranderd, waaronder het beroep en de voornaam van het meisje (men vond Maddie teveel lijken op het racistische “Mammy”, waarmee zwarte vrouwen vroeger werden getypeerd). Deze misstappen zijn echter kinderspel vergeleken met het schaamteloze racisme in oudere Disneyfilms: in Jungle Book (1967) is bijvoorbeeld de swingende chimpansee King Louie duidelijk een karikatuur van een zwarte man. En dan zingt hij ook nog tegen Mowgli: “Boy, I want to be like you / An ape like me can be human too”. Wel een lekker nummer, trouwens. In Fantasia komt een zwarte centaur voor, die de hoeven van de andere, blanke, centaurs moet schoonmaken. De voorbeelden zijn legio, en behoorlijk shocking (voor meer racistische Disneyfiguren is hier een lijst te vinden).

Een ander zeer problematisch element bij Disneyfilms, zijn de prinsessen die nog steeds enorm populair zijn en bepaald geen feministische rolmodellen zijn voor jonge meisjes. Sneeuwwitje, Doornroosje en Assepoester doen niets anders dan wachten tot ze gered worden en romantische liedjes kwelen over hun droomprins. Ariël moet letterlijk haar stem opgeven om haar prins te veroveren. Belle (The Beauty and the Beast) valt uiteindelijk toch voor het monsterlijke beest dat haar eerst ontvoerde en gevangen hield. Het is een angstaanjagende gedachte dat talloze kleine meisjes opgroeien met de boodschap: wees mooi en lief en schattig, want alleen dan wordt een prins verliefd op je. De tekenfilms gaan naadloos over in prinsessen-merchandise gericht op jonge meisjes, die later zelfs in een Disney-bruidsjurk kunnen trouwen. Vijftig jaar feminisme down the drain.

Gelukkig is er de laatste jaren veel kritiek op Disney’s prinsessen-franchise. Kunstenares Dina Goldstein maakte in 2009 de fotoserie Fallen Princesses, waarin ze de beroemde Disneyprinsessen in een hedendaagse, deprimerende setting plaatst. Goldstein zag hoe haar eigen dochter op driejarige leeftijd al een fascinatie voor prinsessen ontwikkelde, en kreeg het idee om de perfecte Disney-heldinnen te confronteren met realistische problemen waar vrouwen tegenaan lopen. Zo vinden we Belle onder het mes bij de plastisch chirurg, Jasmine als rebel met geweer tijdens een Midden Oosten-conflict, en Sneeuwwitje met twee baby’s op haar arm en een werkeloze Prins voor de televisie. Het is een simpel, maar effectief idee – en er is nog veel meer te vinden.

-------

Laten we met een kritische blik kijken naar ons Disney-jeugdsentiment, en heel erg dankbaar zijn voor Roald Dahl, Astrid Lindgren en Annie M.G. Schmidt. Want Matilda is een oneindig veel beter rolmodel dan welk hulpeloos prinsesje dan ook.

Mail

Sanne Rispens

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
De verdwenen kosmonaut

De verdwenen kosmonaut

Duizenden kilometers van de kosmonaut vandaan zit Igor, uitkijkend over de stad, terwijl hij luistert naar de ruis op de tv, naar de beukende eurodance plaat die nog naklinkt in zijn oren en naar een stem die hem probeert te overtuigen terug te komen. In De verdwenen kosmonaut van Thijs van der Heijden raakt een... Lees meer

Geen geld maakt ook niet gelukkig

Hard//hoofd zoekt een zakelijk assistent!

Wij zoeken een enthousiaste en veelzijdige zakelijk assistent (x/v/m) die ons zakelijke team wil versterken. In deze functie krijg je de kans om ervaring op te doen met de zakelijke en organisatorische kant van een literair tijdschrift en online platform. Lees meer

Het huis in mijn hoofd

Het huis in mijn hoofd

Wat als technologie je verbeelding probeert te esthetiseren? Mina Etemad bezocht in juni, tijdens de twaalfdaagse oorlog tussen Iran en Israël, de VR-voorstelling From Dust van Michel van der Aa. ‘Het zou troostend moeten zijn, maar hoe kan ik het rijmen met de realiteit hierbuiten?’ Lees meer

Het borrelt 1

Ortolaan

Liefde gaat door de maag, weet de chef in het verhaal van Fleur Klemann. Zorgvuldig bereidt hij al zijn ingrediënten én zijn geliefde: ‘Haar tong die ze langs haar vette lippen haalde, het rozige vlees.’ Lees meer

Naweeën

Naweeën

In Naweeën dicht Vlinder Verouden over vervellen, verpoppen, verschonen, volgroeien en legt zo het proces van veranderen vast. ‘Hier slaat de klok tien en stap ik uit spinseldraden slijmerig warm een / Laatste vinger die glijdt over de plastic bodem van een pot haargel.’ Lees meer

Het borrelt

Het borrelt

‘Vuur raakt water / en alles sist barst klapt fluit schuimt vergaat stijgt verdampt smelt breekt sterft’. Dieuke Kingma dicht over het moment dat het ondergrondse naar boven breekt: zoals bij vulkaanuitbarstingen, of de tweede symfonie van Mahler. Lees meer

Laboratoriumkinderen

Laboratoriumkinderen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In dit drieluik onderzoekt Louise van der Veen in vitro fertilisatie (IVF) als een mogelijke grond van het bestaan. Lees meer

:Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Een nieuw seizoen van Maandagavonden door Nwe Tijd, dit keer ook te beluisteren bij Hard//hoofd. Met Johannes Lievens die zich – tegen wil en dank – in het feestgedruis stort, Ellis Meeusen over de voorpret, Suzanne Grotenhuis met een pleidooi voor kleine vieringen en Freek Vielen opent de avond met twee anekdotes. Lees meer

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wanneer de VVD pleit voor het bijhouden van gegevens over ‘culturele normen en waarden’ van mensen met een migratieachtergrond, over welke normen en waarden hebben ze het hier dan eigenlijk? Rocher Koendjbiharie neemt de eisen onder de loep die de politiek alleen stelt aan mensen die zichtbaar wortels elders ter wereld hebben. ‘Men wil geen vermenging van culturen en geen uitwisseling van gedachten. De echte eis is assimilatie en het afbreken van wortels.’ Lees meer

Als de bodem niet dragen kan

Groeipijn

‘Volwassen worden is zorgen voor’ luidt de wijsheid waar de hoofdpersoon in dit verhaal zich aan vasthoudt. In Groeipijn laat Tim Kobussen zien hoe hoe er een steeds letterlijke invulling aan die wijsheid wordt gegeven in een studentenkamer. Lees meer

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen 1

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen

Van het zetten van kopjes koffie en het branden van salie tot de Pinterest-pagina van DELA: Maartje Franken schrijft over rouwrituelen en onderzoekt de grond waarin rouw wortelt. Lees meer

Voor de meisjes

Voor de meisjes

Terra van Dorst dicht over de passiviteit van het wachten op morgen en het uitstellen van keuzemomenten. ‘morgen gaan we een ijsje halen / zullen de bramen rijp zijn / maak ik een besluit’ Lees meer

Regenwormen 1

Als de bodem niet dragen kan

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Anouk von Seida schrijft over de betonplaten op een boerderij en het onverwachte leven dat zich daarin afspeelt. Lees meer

Grond & Ik

Grond & Ik

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In 'Grond & Ik' zoekt Lisia Leurdijk naar manieren om een dialoog tussen het individu en de grond te openen. Lees meer

Regenwormen

Regenwormen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Milou Lang graaft in dit tweeluik naar wormen, gangenstelsels en de geborgenheid die de grond kan bieden. ‘hier duw ik geil zijn in de kluiten aarde / durf mijn vingers te verliezen in slib en schimmeldraden’ Lees meer

Luchtspiegeling

Luchtspiegeling

'We bewegen log en lief.' Madelief Lammers onderzoekt in dit gedicht de onstilbare honger tussen twee mensen, een wankele relatie waaraan iets fundamenteels ontbreekt. 'Zie je hoe we ondanks die woede nog zo mooi zijn als een slapend paard dat met haar huid trilt om een daas te verjagen?' Lees meer

Stomwijzer

Stomwijzer

Marthe van Bronkhorst loodst je door het wispelturige politieke landschap aan de hand van haar alternatieve stemwijzer. Lees meer

Auto Draft 8

Programma: Ik wil, wil jij ook? - consent in illustratie

Vier samen met Hard//hoofd de publicatie van onze recent verschenen bundel over seksueel consent! Lees meer

Roze, wit, blauw

Roze, wit, blauw

Rechtse en nationalistische partijen laten in hun nieuwste verkiezingsprogramma’s zien dat hun ruimte voor de lhbtqia+-gemeenschap altijd voorwaardelijk is geweest. Journalist Rocher Koendjbiharie legt uit: 'Homoseksualiteit en vrouwenrechten zijn binnen rechtse kringen vaak pas relevant wanneer ze in relatie tot migratie besproken worden.' Lees meer

:Winnaar publieksprijs Rode Oor: Vespula vulgaris

Winnaar publieksprijs Het Rode Oor: Vespula Vulgaris

In een pot met schuimbanaantjes vecht een wesp om los te komen. Myrthe Prins portretteert een winkelbediende die in een snoepwinkel aan zoetigheid proeft. Met Vespula Vulgaris won zij de publieksprijs van Het Rode Oor 2025. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €3 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer