Censuur voor hitserie South Park, maar het is eigenlijk meer dan dat." /> Censuur voor hitserie South Park, maar het is eigenlijk meer dan dat." />
Asset 14

bang voor Mohammed?

Er was weer eens ophef in South Park. In de 200ste aflevering van de notoir schunnige animatieserie zou de profeet Mohammed worden beledigd. Het kwam ze op verkapte bedreigingen door de groep Revolution Muslim te staan, en vervolgens op censuur door zender Comedy Central. Intussen lijkt niemand geïnteresseerd in de werkelijke boodschap van de makers.

In de ruim veertien seizoenen dat de animatieserie South Park nu bestaat, stonden makers Trey Stone en Matt Parker regelmatig in de publieke schijnwerpers omdat weer eens iemand aanstoot aan hun cartoon had genomen. Waar de serie rond de jongetjes Stan, Kyle, Cartman en Kenny uit het dorpje South Park ooit begon als verzameling poep- en piesgrappen, groeide het in de loop der jaren uit tot ongekend scherpe maatschappelijke satire – met poep- en piesgrappen. Tom Cruise en Britney Spears, roodharigen en zwarten, Christenen en Joden: iedereen kon van de makers een veeg uit de pan verwachten, onder het motto “Als we er één pakken, pakken we ze allemaal.”

Dat motto werd het expliciete uitgangspunt van de 200ste aflevering van de serie, die op 14 april jl. in Amerika werd uitgezonden. Opzet van de titelloze aflevering (uitgezonden in twee delen) was, zoals Stone het in een interview met BoingBoing tijdens het maken van de aflevering verwoorde: “We're trying to take all these controversial moments and put them all into one... thing.” Een compendium van beledigingen, zo u wilt. Een samenballing van veertien jaar vrije en grofgebekte meningsuiting. “It is kind of a headfucker to get it all in there. It's a lot,” aldus Stone.

En inderdaad, de plot van de dubbelaflevering grenst aan het onnavolgbare, met hernemingen van een berg eerdere plotlijnen en running gags: het raadsel rond Cartman's vader, de herhaaldelijke dood van Kenny, mecha-Streisand, en Cartman's afkeer van roodharige mensen. Die zelfreferentialiteit wordt aan het begin van de aflevering overigens direct benadrukt: Kyle noemt Cartman een “fat-ass”, Cartman riposteert door Kyle weg te zetten als “sneaky Jew”, waarop Kyle over de afwezige vader van Cartman begint. Met de voor de serie typerende metahumor roept Stan ze tot de orde: “You guys, stop! All you're doing is rehashing a bunch of old stuff!”

Ik zal hier geen poging doen het verdere verloop na te vertellen, maar beperk me tot de voor de controverse relevante feiten: een groep beroemdheden klaagt South Park aan, en eist dat de dorpelingen de profeet Mohammed laten verschijnen, zodat ze de “goo” die hem onvatbaar voor belediging en kritiek maakt, kunnen aftappen. Via Jezus en zijn Super Best Friends weten de South Parkers Mohammed zo ver te krijgen dat hij naar hun dorp komt.

Ziedaar: instant controverse. Die kreeg vorm in een reeks versimpelingen van de werkelijkheid. De eerste versimpeling werd gedaan door de in New York gevestigde groep Revolution Muslim . De serie brengt de profeet Mohammed nergens daadwerkelijk in beeld – hij wordt eerst afgedekt met een zwarte balk, vervolgens verstopt in een vrachtwagen en tenslotte verpakt in een berenkostuum. Bovendien wordt hij, in tegenstelling tot de andere geloofsfiguren (zie hier: een coke snuivende Buddha! Jezus aan de internetporno!) vol reverentie behandeld door alle figuren in de serie. Maar Revolution Muslim zag de woorden Mohammed en South Park in dezelfde zin, en veronderstelde een belediging. Op hun site plaatsten ze een als waarschuwing vermomde bedreiging (of een als bedreiging vermomde waarschuwing), compleet met foto van het lijk van Theo van Gogh: kijk maar wat er gebeurt als je de profeet Mohammed beledigt.

Versimpeling twee was voor rekening van Comedy Central, de zender die de serie in Amerika uitzendt. Zij besloten om het tweede deel van de aflevering te censureren. Parker en Stone plaatsten dit statement op hun eigen website: “After we delivered the show, and prior to broadcast, Comedy Central placed numerous additional audio bleeps throughout the episode. We do not have network approval to stream our original version of the show.” In de aflevering zoals hij uiteindelijk is uitgezonden, wordt het woord Mohammed consequent weggebliept. Ook zijn drie speeches aan het eind (van Stan, Jezus en de Kerstman), die volgens het statement van Parker en Stone gaan over “intimidation and fear”, volledig onhoorbaar. Vervolgens werd ook de aflevering 'Super Best Friends' uit het vijfde seizoen, waarin Mohammed kort te zien is, van de site gehaald. De dubbelaflevering 'Cartoon Wars', een reactie op de Deense cartooncontroverse uit 2006 waarin een beeld van Mohammed door de zender werd verwijderd, is nog wel te zien.

Versimpeling drie kwam van de Amerikaanse media en de wereldwijde fangemeenschap van de serie. Als één man schaarden de opiniemakers van Fox News, CNN en de Daily Show zich achter de makers van South Park en hun vrijheid van meningsuiting – kom daar maar eens om als je de katholieke kerk beledigd. En de fans geven op diverse fora af op de 'jihadisten' die mensen bedreigen om niets, en op de 'suits' van de zender die hun serie hebben verknipt.

Alleen lazen ze daarbij over het woordje 'additional' in de boodschap van Parker en Stone heen: niet het netwerk zette de eerste censuurstap, maar de makers zelf. Niet als zelfbescherming, maar als integraal onderdeel van de aflevering. Niet voor niets blijkt binnen drie minuten in die tweede aflevering dat het helemaal Mohammed niet was in dat berenpak, maar de Kerstman. Stan: “If we were gonna have someone in a bear costume, why would we actually have it be M******d, you f**king idiots!” De aflevering gaat namelijk helemaal niet over het beledigen van Mohammed, en ook niet (alleen) over hoe extremistische Moslims reageren op het beledigen van Mohammed, maar vooral over hoe wij weer reageren op die reacties.

Waar we het woord censuur vooral associëren met door de staat opgelegde restricties, bestaat die vorm feitelijk alleen nog in totalitaire regimes. In onze vrije samenleving is de censuur echter niet uitgebannen; hij is geïnternaliseerd en geïnstitutionaliseerd tot zelfcensuur; in kijkwijzers, door het wegbliepen van scheldwoorden, het verdrukken naar de niche van pornografische beelden. Precies het afzetten tegen die neiging levert politici als Wilders zoveel winst: “Zeggen waar het op staat” betekent zoveel als “Zeggen wat iedereen denkt maar niet durft te zeggen.” En wie de dingen die gezegd worden niet denkt, kan dat vervolgens nooit hard maken.

De makers van South Park tonen dat je hetzelfde punt kunt maken door niets te zeggen – of eigenlijk: door wat je zegt zeer opzichtig weg te bliepen. De drie speeches waar de aflevering mee eindigt, zijn volgens mij niet eens daadwerkelijk geschreven, zo overduidelijk is het wat er achter de pieptoon gezegd wordt en zo opzichtig wordt de censuur ervan ingeleid. Alleen blijkt deze subtiliteit minder goed te behappen door sensatiebeluste pers en schietgrage fans.

-Joost Broeren (1982) is volleerd Mediawetenschapper, was mede-oprichter van het studentenjournal BLIK en vent zichzelf nu uit als filmjournalist, onder andere als redacteur van De Filmkrant en The Milk Bar . In zijn vrije tijd speelt hij met Lego.-

Mail

Joost

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Witte tranen

Witte tranen

Vaak kan geconfronteerd worden met een racistische misstap veel losmaken in witte vrouwen. Waar komt dat door? Fleur den Boer onderzocht het perfectionisme van witte vrouwen en hoe zogeheten 'witte tranen' racisme in de hand werken. Lees meer

Stieren en vrouwen hebben iets gemeen

Stieren en vrouwen hebben iets gemeen

Wat hebben stieren en vrouwen gemeen? In dit essay ziet Barbara Haenen tijdens het bezoeken van een stierengevecht gelijkenissen met haar eigen ervaringen. Lees meer

Links, wees niet zo bang om hypocriet te zijn 1

Links, wees niet zo bang om hypocriet te zijn

Marthe van Bronkhorst bekijkt hypocrisie als spectrum: hoe hypocriet ben jij op een schaal van Frans Bauer tot Johan Derksen? Lees meer

Bijsturen 1

Bijsturen

In dit essay legt Belle de Rode de vinger op de zere plek. Ze beschrijft hoe zij de rol van bijsturende kapitein op zich moet nemen omwille van haar zieke vader, terwijl ze juist afscheid had willen nemen van de kritische kapitein die in haar huisde. Lees meer

In je eentje achterblijven

In je eentje achterblijven

Als vriendin K. op een date gaat, denkt Eva van den Boogaard na over hun onuitgesproken pact. Zo lang ze beiden ongelukkig in de liefde zijn, hebben ze elkaar. Maar wat als er iemand dat pact uitstapt? Lees meer

Gelukkig zien jonge mensen het verband tussen toen en nu

Durf te leren van het verleden

Op Dag 150 van de wrede vergeldingsactie van Israël is een eind van de ‘slachting’ van Palestijnen nog niet in zicht. Schrijver Marte Hoogenboom vestigt haar hoop op activisten en journalisten die het verband tussen ‘toen’ en ‘nu’ durven zien. Lees meer

Fatma Shanan: de lichtelijke melancholie van het zomerse alleen zijn 1

Fatma Shanan | De lichtelijke melancholie van het zomerse alleen zijn

Een oase van rust midden in Berlijn. De kleine geschilderde landschappen en zelfportretten in de natuur van Fatma Shanan (1986, Israël) komen goed tot hun recht in de expositieruimte van Dittriech en Schlechtriem. De tentoonstelling ‘The Inn River’ bestaat uit een bescheiden aantal van negen schilderijen. Aucke Paulusma laat zien dat een aandachtige observatie loont, maar dat de schilderijen laten niet per se een vrolijke indruk achterlaten. Lees meer

Reden tot paniek

Reden tot paniek

In dit droomachtige en persoonlijke essay blikt Wouter Degreve terug op zijn jeugd, en hij onderzoekt de effecten daarvan op het heden. Want 'de kracht van de plek waar je bent opgegroeid mag je nooit onderschatten.' Lees meer

Geld lenen

Geld lenen

‘Het spijt me,’ zeg ik. ‘Voor dit alles.’ Ik gebaar om me heen. ‘Voor Nederland.’ In deze column van Anne Schepers ontmoeten twee vrouwen, die uitkijken naar hun avond in een wijnbar, een man die een treinkaartje naar Ter Apel bij elkaar probeert te sprokkelen. Lees meer

Vijftig jaar vrijheid van beweging

Vijftig jaar vrijheid van beweging

Tom Kniesmeijer leerde dansen op de remixes van discopionier Tom Moulton. Nu zijn eerste kennismaking met de muziek van deze sterproducent bijna vijftig jaar geleden is, blikt hij terug en komt hij tot een inzicht over onze tijd. Lees meer

Kür op muziek

Kür op muziek

”Onlangs las ik over wezentjes die alleen bestaan in de droom van een slapende vrouw.” Nelson Morus schreef een kort verhaal over geforceerde gezelligheid, chatbotgesprekken over lievelingsgerechten, hectiek en de alledaagse sleur. Lees meer

Als je wordt uitgenodigd voor een euthanasiefeest, dan ga je

Als je wordt uitgenodigd voor een euthanasiefeest, dan ga je

'Als je je psycholoog écht een brevet van onkunde wil geven, moet je haar uitnodigen voor je euthanasiefeest.' Lees meer

Neoliberaal Lang Covid 2

Neoliberaal Lang Covid

Voor ons 'Aaah'-magazine, schreef Harriët Bergman een essay over hoe long covid-patiënten vallen tussen pech en onrecht. "Er is iets grondig mis met hoe we in Nederland omgaan met mensen met een beperking en chronisch zieke mensen." Lees meer

Zo het begon 1

Zo het begon

Nele Peeters schreef een ontroerend verhaal, vol treffende zinnen en beelden. Het is dromerig verhaal, over eenzaamheid, hoop, zorgzaamheid en zwaarte. Lees meer

Ik ook op jou

Ik ook op jou

Op een avond zegt iemand tegen Eva dat hij verliefd op haar is. Terwijl hij wacht op een antwoord, denkt Eva na over wat verliefd zijn eigenlijk is. Lees meer

 1

Het model

De hoofdpersoon in dit verhaal van Feico Sobel poseert op een doordeweekse avond naakt voor een schilderklasje in Spijkenisse. De sessie ontaardt in een bizarre erotische nachtmerrie waarin onze verteller zich totaal verliest. Lees meer

Waarom het over mij gaat als het over trans literatuur gaat

Waarom het over mij gaat als het over trans literatuur gaat

In dit persoonlijke essay reflecteert Tom Kniesmeijer op queer activisme en literatuur, oftewel: de reden dat we strijden en schrijven. Lees meer

:Oproep: nieuwe Chef Illustratie en Beeldredacteur online

Oproep: nieuwe Chef Illustratie en Beeldredacteur online

Hard//hoofd zoekt twee getalenteerde, assertieve, breed onderlegde beelddenker (x/v/m) die de beeldredactie willen komen versterken! Lees meer

Herhaalrecept

Herhaalrecept

Op een ochtend wordt Aisha Mansaray wakker in een parelmoeren bubbel. Ze onderzoekt hoe ze met haar depressie op de randen van de realiteit kan leven, zonder de grip erop te verliezen. ‘Mijn aandoening was een zuigend ding geweest dat zich om mij heen had gewikkeld, lelijk, en meer levend dan ik.’ Lees meer

Stop met het onderschatten van de gevolgen van het slavernijverleden

Stop met het onderschatten van de gevolgen van het slavernijverleden

Zelfs 150 jaar na de afschaffing van de slavernij, zijn de gevolgen daarvan nog steeds voelbaar. Veel Nederlanders zien helaas niet in hoe de koloniale geschiedenis het heden heeft vormgegeven. Pas als je de bloedrode draad door de Nederlandse geschiedenis begrijpt, kun je de huidige ontwikkelingen echt begrijpen stelt Jazz Komproe. ‘Een onzichtbare wond laat zich immers moeilijk genezen.’ Lees meer

Word trouwe lezer van Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Meld je aan als abonnee voor slechts €2,50 per maand en ontvang ons papieren magazine twee keer per jaar in de bus. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer