Asset 14

Geluk zoeken

Het begon bij één flesje, inmiddels heeft Maartje een verzameling. Geluk vind je in de supermarkt, bij de doucheproducten.

De eerste fles kocht ik niet omdat ik ongelukkig was, ook niet omdat ik erin geloofde, maar nu ben ik overtuigd. Ik stap onder de douche met Teder geluk in een lila fles met gouden dopje. Dit Bonheur en mousse, in het Frans nog mooier, belooft weelderig schuim, ideaal voor een scheerbeurt, en dat klopt ook wel. Maar Bourjois Paris is niet de enige die de zoete geur van geluk exploiteert. Ik ben bijvoorbeeld ook zeer te spreken over Nivea Happy Time, Palmolive Ayurituel Joyous en Kneipp Vrolijk Gevoel. Lush Happy Hippy, The Bodyshop Cranberry Joy en Adidas Happy bieden de nodige variatie. Op neerslachtige maandagen is alleen Hammam Happiness van Rituals krachtig genoeg. Aan het eind van de maand ga ik voor budgetgeluk van de Albert Heyn Happy Feeling of Happy Days shower cream van de Action.

Geluk kun je kopen, het is een consumptiegoed, schreef Margreet Fogteloo in De Groene Amsterdammer. De geluksindustrie ontwikkelt zich en wordt al lang niet meer alleen omarmd door wanhopige huisvrouwen die ‘iets' missen. Mensen zijn gemaksdieren. Als iets te koop is, gaan we het niet zelf maken. Wie ontvelt er nog tomaten als je voor 65 cent een blikje blokjes koopt? Geluk ligt in de supermarkt, naast schoonheidsproducten die vrije tijd, energie en slaapkamergeheimen beloven. Emoties zijn beheersbaar, dat wil de geluksindustrie zeggen, en dat willen wij geloven. We gooien ons spaargeld niet in de collectebus van de misdienaar, maar steken het in een hobby. Want het blijft een geruststellende gedachte dat je ongeluk kunt afkopen, door een boek te lezen, een dieet te volgen of je in te schrijven bij een yogaschool. Je hebt je lot zelf in de hand, maar tegen betaling mag je het doorschuiven. Tevreden wurm je je wekelijks in de pigeon pose, verdoofd en gelukkig, overgeleverd aan de zalvende stem van de yogajuf.

Instantgeluk

Een douchegel kan dezelfde rol vervullen als een cursus mindfullness. In beide gevallen zoek je geluk buiten jezelf. In eerste instantie keek ik neer op dit soort 'instantgeluk'. Tot ik me realiseerde dat ik zelf ook eens naar een hulpmiddel greep. Tot voor kort begon ik de dag met een vast ritueel. Het maakte niet uit of het weekeinde was, ik een kater had of voor mijn werk vroeg op moest. Met een koptelefoon op rende ik iedere morgen de straat uit. Veters strak en kousen opgetrokken. Soms bleef ik in het park, andere dagen verliet ik de stad en rende om de roeibaan in het bos of volgde de witte stippen op het fietspad. Als ik weinig tijd had, was ik binnen twintig minuten weer thuis, op een vrije dag bleef ik rustig anderhalf uur weg. Op zich een gezonde gewoonte, maar het ritueel had één nadeel: langzaam maar zeker verloor het zijn kracht.

Zoals zoveel rituelen, werd ook hardlopen ‘gewoon’.

Tijdens het beoefenen van duursporten maakt je lichaam endorfine aan. Een lichaamseigen stof die in eerste plaats pijnonderdrukkend werkt, maar daarnaast zorgt voor een euforisch gevoel. Deze ‘runner's high’ maakte me gelukkig. Natuurlijk, ik vond de eentonige beweging rustgevend, even helemaal nergens aan denken. Op die momenten, wanneer mijn schoenen me zomaar ergens heen brachten, leek alles helder en behapbaar. Er zijn mensen die hun meest geniale invallen op de WC hebben. Ik schreef het grootste deel van mijn scriptie terwijl ik rondjes rende in het schermerdonker. Maar zoals zoveel rituelen, werd ook hardlopen ‘gewoon’. Geleidelijk raakte mijn lichaam gewend aan de endorfine. Ik moest vaker en langer sporten voor een voldaan gevoel.

Normaal gesproken hou je aan hardlopen een positief gemoed over. Het schijnt zelfs te helpen tegen depressies. Voor mij was het echter geen ritueel meer met een positieve uitkomst, maar eerder een voorwaarde om niet negatief aan de dag te beginnen. Iedere ochtend werd ik wakker met het gevoel dat ik iets goed te maken had, alsof ik belast was met een erfzonde en een onzichtbare God op mij neerkeek. Ik moest hardlopen om me niet schuldig te voelen. En zo werd een rondje Vondelpark een halve marathon. Op zoek naar geluk versleet ik in een moordend tempo hardloopschoenen, maar de rush bleef uit.

 

Alles onder controle

Het uitvoeren van een ritueel wekt de schijn van controle. Ik glimlach om het kind dat niet op de randjes van stoeptegels wil staan omdat zijn kat anders doodgaat. Maar zelf  verbond ik een even onwerkelijk ‘doel’ aan mijn dagelijkse ritueel. En zolang ik daar in geloofde, werkte dat prima. Niet voor niets drijven religies op de ritualistische herhaling van woorden en gebruiken. Ook het geloof gaat uit van een abstract doel als de hemel, de rituelen die daartoe moeten leiden, zijn concreet en gemakkelijk uitvoerbaar. Een ritueel geeft je het gevoel dat je invloed hebt op iets dat groter is dan jijzelf.

Een ritueel geeft je het gevoel dat je invloed hebt op iets dat groter is dan jijzelf.

Mensen in mijn omgeving gaan massaal aan de yoga, meditatie en mindfulness. Nieuwe rituelen die rust brengen. Dat was de kracht van religie en misschien wel haar belangrijkste rol. Nu we op zondag niet meer wegdromen op harde kerkbanken, volgen we een cursus om tot onszelf te komen. Want zonder een God om tot te bidden of een Lotsgodin om te behagen, ligt deze verantwoordelijkheid bij onszelf. En juist op deze ongemakkelijke gedachte speelt de geluksindustrie in.

Nutteloze rituelen

Rituelen zijn krachtig, maar het zijn geen wondermiddelen. Net als materialistische kunstgrepen, verliezen ze hun glans. Herhaling wordt saai, endorfine werkt uit, de roes lost op. De schoonheid van het ritueel zit in de nutteloosheid en de gedachteloosheid waarmee het wordt uitgevoerd. Wanneer je een ritueel uitvoert om dichter bij het doel te komen, ga je voorbij aan de essentie van de handeling. Een weekeinde op stilteretraite heeft geen zin als je voordurend op zoek bent naar openbaringen en zelfreflectie. Hardlopen heeft geen zin als je enkel rent om ergens te komen.

Aan mijn ochtendritueel had ik een onwerkelijke ‘kracht’ toegeschreven. Ik ging al lang niet meer hardlopen omdat ik dat lekker vond, en ook niet omdat ik er gelukkig van werd. Ik was op zoek naar iets wat ik uiteindelijk alleen in mezelf kon vinden. Toen ik stopte met hardlopen, cold turkey, merkte ik dat het niet veel uitmaakte. Een paar weken was ik rusteloos, en waarschijnlijk onuitstaanbaar, maar niet per se ongelukkiger. Inmiddels loop ik weer, maar niet elke morgen. Het grote verschil met twee jaar geleden is dat ik nu mijn veters strik, mijn kousen optrek, een podcast uitkies en ga rennen, omdat ik daar zin in heb. Ik kies ervoor om te gaan sporten, en als het regent blijf ik binnen. Dan neem ik een warme douche, en geniet van nutteloos, maar weelderig schuimend Teder geluk.

Mail

Maartje Smits Maartje Smits is schrijvend detective en imker. In 2015 verscheen haar dichtbundel Als je een meisje bent bij uitgeverij De Harmonie.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Twee dagen

Twee dagen

Rocher Koendjbiharie belicht de verschillende paden die we tijdens de aankomende verkiezingen in kunnen slaan. Kiest Nederland opnieuw voor rechts, en strompelen we verder richting democratisch en moreel verval? Of kiest Nederland toch voor een samenleving waarin we omkijken naar elkaar? 'Alleen fascisten zien antifascisme als een bedreiging.' Lees meer

Vergeten vrouwen 1

Vergeten vrouwen

In dit essay schrijft Anne Louïse van den Dool over vrouwelijke kunstenaars die meer dan ooit in de schijnwerpers staan. Niet alleen hedendaagse makers, maar ook opvallend veel vrouwen die rond 1900 actief waren in de kunstwereld trekken veel aandacht. Met solotentoonstellingen over Suze Robertson, Coba Ritsema en Jo Koster laten musea zien waarom juist deze kunstenaars alsnog een plek in de canon verdienen. Lees meer

De verdwenen kosmonaut

De verdwenen kosmonaut

Duizenden kilometers van de kosmonaut vandaan zit Igor, uitkijkend over de stad, terwijl hij luistert naar de ruis op de tv, naar de beukende eurodance plaat die nog naklinkt in zijn oren en naar een stem die hem probeert te overtuigen terug te komen. In De verdwenen kosmonaut van Thijs van der Heijden raakt een... Lees meer

Geen geld maakt ook niet gelukkig

Hard//hoofd zoekt een zakelijk assistent!

Wij zoeken een enthousiaste en veelzijdige zakelijk assistent (x/v/m) die ons zakelijke team wil versterken. In deze functie krijg je de kans om ervaring op te doen met de zakelijke en organisatorische kant van een literair tijdschrift en online platform. Lees meer

Het huis in mijn hoofd

Het huis in mijn hoofd

Wat als technologie je verbeelding probeert te esthetiseren? Mina Etemad bezocht in juni, tijdens de twaalfdaagse oorlog tussen Iran en Israël, de VR-voorstelling From Dust van Michel van der Aa. ‘Het zou troostend moeten zijn, maar hoe kan ik het rijmen met de realiteit hierbuiten?’ Lees meer

Het borrelt 1

Ortolaan

Liefde gaat door de maag, weet de chef in het verhaal van Fleur Klemann. Zorgvuldig bereidt hij al zijn ingrediënten én zijn geliefde: ‘Haar tong die ze langs haar vette lippen haalde, het rozige vlees.’ Lees meer

Naweeën

Naweeën

In Naweeën dicht Vlinder Verouden over vervellen, verpoppen, verschonen, volgroeien en legt zo het proces van veranderen vast. ‘Hier slaat de klok tien en stap ik uit spinseldraden slijmerig warm een / Laatste vinger die glijdt over de plastic bodem van een pot haargel.’ Lees meer

Het borrelt

Het borrelt

‘Vuur raakt water / en alles sist barst klapt fluit schuimt vergaat stijgt verdampt smelt breekt sterft’. Dieuke Kingma dicht over het moment dat het ondergrondse naar boven breekt: zoals bij vulkaanuitbarstingen, of de tweede symfonie van Mahler. Lees meer

Laboratoriumkinderen

Laboratoriumkinderen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In dit drieluik onderzoekt Louise van der Veen in vitro fertilisatie (IVF) als een mogelijke grond van het bestaan. Lees meer

:Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Een nieuw seizoen van Maandagavonden door Nwe Tijd, dit keer ook te beluisteren bij Hard//hoofd. Met Johannes Lievens die zich – tegen wil en dank – in het feestgedruis stort, Ellis Meeusen over de voorpret, Suzanne Grotenhuis met een pleidooi voor kleine vieringen en Freek Vielen opent de avond met twee anekdotes. Lees meer

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wanneer de VVD pleit voor het bijhouden van gegevens over ‘culturele normen en waarden’ van mensen met een migratieachtergrond, over welke normen en waarden hebben ze het hier dan eigenlijk? Rocher Koendjbiharie neemt de eisen onder de loep die de politiek alleen stelt aan mensen die zichtbaar wortels elders ter wereld hebben. ‘Men wil geen vermenging van culturen en geen uitwisseling van gedachten. De echte eis is assimilatie en het afbreken van wortels.’ Lees meer

Als de bodem niet dragen kan

Groeipijn

‘Volwassen worden is zorgen voor’ luidt de wijsheid waar de hoofdpersoon in dit verhaal zich aan vasthoudt. In Groeipijn laat Tim Kobussen zien hoe hoe er een steeds letterlijke invulling aan die wijsheid wordt gegeven in een studentenkamer. Lees meer

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen 1

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen

Van het zetten van kopjes koffie en het branden van salie tot de Pinterest-pagina van DELA: Maartje Franken schrijft over rouwrituelen en onderzoekt de grond waarin rouw wortelt. Lees meer

Voor de meisjes

Voor de meisjes

Terra van Dorst dicht over de passiviteit van het wachten op morgen en het uitstellen van keuzemomenten. ‘morgen gaan we een ijsje halen / zullen de bramen rijp zijn / maak ik een besluit’ Lees meer

Regenwormen 1

Als de bodem niet dragen kan

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Anouk von Seida schrijft over de betonplaten op een boerderij en het onverwachte leven dat zich daarin afspeelt. Lees meer

Grond & Ik

Grond & Ik

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In 'Grond & Ik' zoekt Lisia Leurdijk naar manieren om een dialoog tussen het individu en de grond te openen. Lees meer

Regenwormen

Regenwormen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Milou Lang graaft in dit tweeluik naar wormen, gangenstelsels en de geborgenheid die de grond kan bieden. ‘hier duw ik geil zijn in de kluiten aarde / durf mijn vingers te verliezen in slib en schimmeldraden’ Lees meer

Luchtspiegeling

Luchtspiegeling

'We bewegen log en lief.' Madelief Lammers onderzoekt in dit gedicht de onstilbare honger tussen twee mensen, een wankele relatie waaraan iets fundamenteels ontbreekt. 'Zie je hoe we ondanks die woede nog zo mooi zijn als een slapend paard dat met haar huid trilt om een daas te verjagen?' Lees meer

Stomwijzer

Stomwijzer

Marthe van Bronkhorst loodst je door het wispelturige politieke landschap aan de hand van haar alternatieve stemwijzer. Lees meer

Auto Draft 8

Programma: Ik wil, wil jij ook? - consent in illustratie

Vier samen met Hard//hoofd de publicatie van onze recent verschenen bundel over seksueel consent! Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €3 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer