Asset 14

Geluk zoeken

Het begon bij één flesje, inmiddels heeft Maartje een verzameling. Geluk vind je in de supermarkt, bij de doucheproducten.

De eerste fles kocht ik niet omdat ik ongelukkig was, ook niet omdat ik erin geloofde, maar nu ben ik overtuigd. Ik stap onder de douche met Teder geluk in een lila fles met gouden dopje. Dit Bonheur en mousse, in het Frans nog mooier, belooft weelderig schuim, ideaal voor een scheerbeurt, en dat klopt ook wel. Maar Bourjois Paris is niet de enige die de zoete geur van geluk exploiteert. Ik ben bijvoorbeeld ook zeer te spreken over Nivea Happy Time, Palmolive Ayurituel Joyous en Kneipp Vrolijk Gevoel. Lush Happy Hippy, The Bodyshop Cranberry Joy en Adidas Happy bieden de nodige variatie. Op neerslachtige maandagen is alleen Hammam Happiness van Rituals krachtig genoeg. Aan het eind van de maand ga ik voor budgetgeluk van de Albert Heyn Happy Feeling of Happy Days shower cream van de Action.

Geluk kun je kopen, het is een consumptiegoed, schreef Margreet Fogteloo in De Groene Amsterdammer. De geluksindustrie ontwikkelt zich en wordt al lang niet meer alleen omarmd door wanhopige huisvrouwen die ‘iets' missen. Mensen zijn gemaksdieren. Als iets te koop is, gaan we het niet zelf maken. Wie ontvelt er nog tomaten als je voor 65 cent een blikje blokjes koopt? Geluk ligt in de supermarkt, naast schoonheidsproducten die vrije tijd, energie en slaapkamergeheimen beloven. Emoties zijn beheersbaar, dat wil de geluksindustrie zeggen, en dat willen wij geloven. We gooien ons spaargeld niet in de collectebus van de misdienaar, maar steken het in een hobby. Want het blijft een geruststellende gedachte dat je ongeluk kunt afkopen, door een boek te lezen, een dieet te volgen of je in te schrijven bij een yogaschool. Je hebt je lot zelf in de hand, maar tegen betaling mag je het doorschuiven. Tevreden wurm je je wekelijks in de pigeon pose, verdoofd en gelukkig, overgeleverd aan de zalvende stem van de yogajuf.

Instantgeluk

Een douchegel kan dezelfde rol vervullen als een cursus mindfullness. In beide gevallen zoek je geluk buiten jezelf. In eerste instantie keek ik neer op dit soort 'instantgeluk'. Tot ik me realiseerde dat ik zelf ook eens naar een hulpmiddel greep. Tot voor kort begon ik de dag met een vast ritueel. Het maakte niet uit of het weekeinde was, ik een kater had of voor mijn werk vroeg op moest. Met een koptelefoon op rende ik iedere morgen de straat uit. Veters strak en kousen opgetrokken. Soms bleef ik in het park, andere dagen verliet ik de stad en rende om de roeibaan in het bos of volgde de witte stippen op het fietspad. Als ik weinig tijd had, was ik binnen twintig minuten weer thuis, op een vrije dag bleef ik rustig anderhalf uur weg. Op zich een gezonde gewoonte, maar het ritueel had één nadeel: langzaam maar zeker verloor het zijn kracht.

Zoals zoveel rituelen, werd ook hardlopen ‘gewoon’.

Tijdens het beoefenen van duursporten maakt je lichaam endorfine aan. Een lichaamseigen stof die in eerste plaats pijnonderdrukkend werkt, maar daarnaast zorgt voor een euforisch gevoel. Deze ‘runner's high’ maakte me gelukkig. Natuurlijk, ik vond de eentonige beweging rustgevend, even helemaal nergens aan denken. Op die momenten, wanneer mijn schoenen me zomaar ergens heen brachten, leek alles helder en behapbaar. Er zijn mensen die hun meest geniale invallen op de WC hebben. Ik schreef het grootste deel van mijn scriptie terwijl ik rondjes rende in het schermerdonker. Maar zoals zoveel rituelen, werd ook hardlopen ‘gewoon’. Geleidelijk raakte mijn lichaam gewend aan de endorfine. Ik moest vaker en langer sporten voor een voldaan gevoel.

Normaal gesproken hou je aan hardlopen een positief gemoed over. Het schijnt zelfs te helpen tegen depressies. Voor mij was het echter geen ritueel meer met een positieve uitkomst, maar eerder een voorwaarde om niet negatief aan de dag te beginnen. Iedere ochtend werd ik wakker met het gevoel dat ik iets goed te maken had, alsof ik belast was met een erfzonde en een onzichtbare God op mij neerkeek. Ik moest hardlopen om me niet schuldig te voelen. En zo werd een rondje Vondelpark een halve marathon. Op zoek naar geluk versleet ik in een moordend tempo hardloopschoenen, maar de rush bleef uit.

 

Alles onder controle

Het uitvoeren van een ritueel wekt de schijn van controle. Ik glimlach om het kind dat niet op de randjes van stoeptegels wil staan omdat zijn kat anders doodgaat. Maar zelf  verbond ik een even onwerkelijk ‘doel’ aan mijn dagelijkse ritueel. En zolang ik daar in geloofde, werkte dat prima. Niet voor niets drijven religies op de ritualistische herhaling van woorden en gebruiken. Ook het geloof gaat uit van een abstract doel als de hemel, de rituelen die daartoe moeten leiden, zijn concreet en gemakkelijk uitvoerbaar. Een ritueel geeft je het gevoel dat je invloed hebt op iets dat groter is dan jijzelf.

Een ritueel geeft je het gevoel dat je invloed hebt op iets dat groter is dan jijzelf.

Mensen in mijn omgeving gaan massaal aan de yoga, meditatie en mindfulness. Nieuwe rituelen die rust brengen. Dat was de kracht van religie en misschien wel haar belangrijkste rol. Nu we op zondag niet meer wegdromen op harde kerkbanken, volgen we een cursus om tot onszelf te komen. Want zonder een God om tot te bidden of een Lotsgodin om te behagen, ligt deze verantwoordelijkheid bij onszelf. En juist op deze ongemakkelijke gedachte speelt de geluksindustrie in.

Nutteloze rituelen

Rituelen zijn krachtig, maar het zijn geen wondermiddelen. Net als materialistische kunstgrepen, verliezen ze hun glans. Herhaling wordt saai, endorfine werkt uit, de roes lost op. De schoonheid van het ritueel zit in de nutteloosheid en de gedachteloosheid waarmee het wordt uitgevoerd. Wanneer je een ritueel uitvoert om dichter bij het doel te komen, ga je voorbij aan de essentie van de handeling. Een weekeinde op stilteretraite heeft geen zin als je voordurend op zoek bent naar openbaringen en zelfreflectie. Hardlopen heeft geen zin als je enkel rent om ergens te komen.

Aan mijn ochtendritueel had ik een onwerkelijke ‘kracht’ toegeschreven. Ik ging al lang niet meer hardlopen omdat ik dat lekker vond, en ook niet omdat ik er gelukkig van werd. Ik was op zoek naar iets wat ik uiteindelijk alleen in mezelf kon vinden. Toen ik stopte met hardlopen, cold turkey, merkte ik dat het niet veel uitmaakte. Een paar weken was ik rusteloos, en waarschijnlijk onuitstaanbaar, maar niet per se ongelukkiger. Inmiddels loop ik weer, maar niet elke morgen. Het grote verschil met twee jaar geleden is dat ik nu mijn veters strik, mijn kousen optrek, een podcast uitkies en ga rennen, omdat ik daar zin in heb. Ik kies ervoor om te gaan sporten, en als het regent blijf ik binnen. Dan neem ik een warme douche, en geniet van nutteloos, maar weelderig schuimend Teder geluk.

Mail

Maartje Smits Maartje Smits is schrijvend detective en imker. In 2015 verscheen haar dichtbundel Als je een meisje bent bij uitgeverij De Harmonie.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Grond & Ik

Grond & Ik

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In 'Grond & Ik' zoekt Lisia Leurdijk naar manieren om een dialoog tussen het individu en de grond te openen. Lees meer

Regenwormen

Regenwormen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Milou Lang graaft in dit tweeluik naar wormen, gangenstelsels en de geborgenheid die de grond kan bieden. ‘hier duw ik geil zijn in de kluiten aarde / durf mijn vingers te verliezen in slib en schimmeldraden’ Lees meer

Luchtspiegeling

Luchtspiegeling

'We bewegen log en lief.' Madelief Lammers onderzoekt in dit gedicht de onstilbare honger tussen twee mensen, een wankele relatie waaraan iets fundamenteels ontbreekt. 'Zie je hoe we ondanks die woede nog zo mooi zijn als een slapend paard dat met haar huid trilt om een daas te verjagen?' Lees meer

Stomwijzer

Stomwijzer

Marthe van Bronkhorst loodst je door het wispelturige politieke landschap aan de hand van haar alternatieve stemwijzer. Lees meer

Auto Draft 8

Programma: Ik wil, wil jij ook? - consent in illustratie

Vier samen met Hard//hoofd de publicatie van onze recent verschenen bundel over seksueel consent! Lees meer

Roze, wit, blauw

Roze, wit, blauw

Rechtse en nationalistische partijen laten in hun nieuwste verkiezingsprogramma’s zien dat hun ruimte voor de lhbtqia+-gemeenschap altijd voorwaardelijk is geweest. Journalist Rocher Koendjbiharie legt uit: 'Homoseksualiteit en vrouwenrechten zijn binnen rechtse kringen vaak pas relevant wanneer ze in relatie tot migratie besproken worden.' Lees meer

:Winnaar publieksprijs Rode Oor: Vespula vulgaris

Winnaar publieksprijs Het Rode Oor: Vespula Vulgaris

In een pot met schuimbanaantjes vecht een wesp om los te komen. Myrthe Prins portretteert een winkelbediende die in een snoepwinkel aan zoetigheid proeft. Met Vespula Vulgaris won zij de publieksprijs van Het Rode Oor 2025. Lees meer

Winnaar Stoute Stift 2024 1

Winnaars De Stoute Stift 2025

Cynthia Van Der Heyden won met haar illustratie de publieksprijs en Sarah Pannekoek won de juryprijs van De Stoute Stift 2025. Lees meer

Pekingeend

Winnaar juryprijs Het Rode Oor: Pekingeend

Twee personen blijven samen achter in de keuken, waar ze tijdens het bereiden van een pekingeend steeds dichter verstrikt raken in het spel van aanrakingen, blikken en opdrachten. Met Pekingeend won Fleur Klemann de juryprijs van Het Rode Oor 2025. Lees meer

Hoeveel Big Fashion heb jij in de kast hangen?

Hoeveel Big Fashion heb jij in de kast hangen?

De dood van Giorgio Armani sluit een hoofdstuk in de mode, maar zegt ook veel over de toekomst van onze kleding. In deze column legt Loïs Blank uit hoe Big Fashion steeds meer terrein weet te winnen in onze kledingkasten. Lees meer

Auto Draft 10

Als je te pletter slaat, dan klinkt dat zo

Midden in de nacht springt een man van een richel. Nee, geen man; een held. En iedereen weet: een man zoals Luciano slaat niet te pletter. In dit korte verhaal van Julien Staartjes bewegen de achterblijvers zich tussen het postuum cancelen of aanbidden van de man met gladde benen en mierzoete tong. Lees meer

De achterblijvers

De achterblijvers

Fietsend over een jaagpad reflecteert Gert-Jan Meyntjens op zijn rol als echtgenoot en vader, en neemt hij je mee op een zoektocht naar wat het betekent om man te zijn. Zonder bitter te worden. Lees meer

Binnen de context van twee

Binnen de context van twee

In haar gedicht onderzoekt Sytske van Koeveringe de betekenis en fascinatie van het getal twee. Via paren, tegenpolen en verbindingen ondervinden twee vrouwen de mogelijkheden van samenzijn. Is er balans in vereniging? Lees meer

Ik sliep rechts

Ik sliep rechts

Daten met iemand aan de andere kant van het politieke spectrum? Naomi Ronner deed het. In dit essay beschrijft ze haar ervaringen. Lees meer

Rouw is een ongenode gast die steeds op mijn feestjes verschijnt

Rouw is een ongenode gast die steeds op mijn feestjes verschijnt

Altijd aanwezig, maar niet gewenst: Marthe van Bronkhorts rouw reist met haar mee. Lees meer

De kleinste kans

De kleinste kans

Roosje van der Kamp bereidt zich altijd voor op het ergste. Een vreemd plekje op haar huid, opladers in het stopcontact: overal schuilt gevaar. Als ze achter een geheim komt in de familie begrijpt ze beter waar haar angsten vandaan komen. Ze vertelt erover in dit openhartige essay over intergenerationeel trauma. Lees meer

:Zomergast Koch: ‘Het is gewoon leuk om mensen iets op de mouw te spelden’

Zomergast Koch: ‘Het is gewoon leuk om mensen iets op de mouw te spelden’

Het plezier van de leugen en de bevrijding van de agressie: volgens Zomergast Herman Koch verfraait iedereen het leven een beetje met leugens. Lees meer

Hondenvoer

Hondenvoer

Een overleden hondje zorgt ervoor dat moeder en dochter in een strijd belanden. Ze willen beiden laten zien wie er meer van het dier gehouden heeft. In dit verhaal van Keet Winter mondt die spanning tussen de twee vrouwen uit in een pijnlijk diner. Lees meer

Hondenvoer 1

It takes an adult to raise a village: Halsema is streng, rechtvaardig, en een tikje autoritair in Zomergasten

De bedachtzame, maar mediagetrainde, Femke Halsema nam ons als Zomergast mee in de bestuurlijke (opvoed)dilemma’s uit haar werk. Als een klassiek ouderfiguur toont ze zich streng en rechtvaardig, maar mist ze óók zelfinzicht op sommige punten. Lees meer

Uğur Ümit Üngör stilt in Zomergasten maar zelden onze honger naar menselijkheid en ‘goeie dingen’

Uğur Ümit Üngör stilt in Zomergasten maar zelden onze honger naar menselijkheid en ‘goeie dingen’

‘Uğur Ümit Üngörs fragmenten zijn broodnodige kost voor een samenleving die consequent doet alsof wijdverbreid extreem (staats)geweld een ver-van-mijn-bedshow is.’ Terwijl Zomergast Üngör zichzelf kundig naar de achtergrond werkt, maakt hij duidelijk dat de zomer vele winters verstopt. Met opgewekte grimmigheid vraagt hij ons om ons zorgen te maken over het leed van anderen. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €3 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer