Asset 14

Doorlopende voorstelling (toegang v.a. 18 jaar)

Non-stop-reportage: Doorlopende voorstelling (toegang v.a. 18 jaar) 1

Tien jaar geleden trof je in grote steden nog bioscoopjes waar aan een stuk door seksfilms werden gedraaid. Ferry Wieringa neemt ons in het kader van de non-stopweek mee terug in de tijd en leidt ons rond in de warme verscholen pijpenlades.

Oudekerksplein, Amsterdam-Centrum. Het lint van roodverlichte etalages werd bij nummer 18 onderbroken door een pand met een grote lichtbak aan de gevel: 'Venus. Sexcinema, non-stop'. In een claustrofobisch hokje dat van vloer tot plafond met schrootjes was betimmerd, zat een man aan een apparaat te sleutelen. Terwijl opgewonden volk passeerde, had de eigenaar enkel oog voor de machine. Begin jaren zeventig opende ‘Venus’ haar deuren en sindsdien stonden er geen rijen voor de kassa. Wel af en toe een klant die de zaal indook.

Het apparaat bleek een Super-8-projector. ‘We draaien hier enkel Super 8. Het oude spul vind ik mooier. Die oude films hebben tenminste nog sfeer. Er zit verhaal in. En: nog echte borsten, niet dat siliconenwerk.’ De films vond hij op beurzen, in winkels en via internet. ‘Er is nog genoeg. Wel is het geluid door de jaren heen vergaan.’ Verder wilde hij niets meer kwijt, op een entreebiljet van 5 euro na.

Ik stapte naar binnen. Twee klapdeuren, een sticker: bellen verboden. De kerkklok sloeg, het rumoer van de straat maakte plaats voor het geratel van de projector. Michael Bolton zong: 'We met as strangers, we might be worlds apart'. Op het doek reed een vrouw in een prachtige open VW Kever over een druk verkeersplein. Rome? Parijs? Ze parkeerde de wagen recht onder een 'verboden te parkeren’-bord en kreeg het direct met een agent aan de stok. Het gesprek ontaardde in een vrijpartij die in de open lucht de aandacht trok van aardig wat omstanders. Deze keken oprecht verbaasd.

Ondertussen was er een Japanse jongen de zaal binnen gekomen. Een Lonely Planet in zijn ene hand, in de andere een aansteker die als zoeklicht diende bij het vinden van een plek. Hij nam plaats op de laatste rij, stak een sigaret op, ritste zijn broek open, schoof onderuit en begon zich af te trekken met dezelfde hand als waarin hij de sigaret vasthield. Hij kwam snel klaar, rookte een tweede en liep vervolgens naar het toilet.

Er werd een nieuwe film op de projector gelegd; Duitstalig ditmaal, plaats van handeling: een park. Op een kaartje kon je uren teren en film na film bekijken. Twee dames op de fiets, ze zien twee heren, laten de banden leeglopen en roepen de mannen, deze komen stoer aangelopen.

De Japanner was inmiddels terug en begon aan zijn derde sigaret.

Vanaf midden jaren zestig veroverde bloot langzaam terrein in de bioscopen. Aanvankelijk een diep decolleté, een lange split, maar gestaag rekten de producenten de genregrenzen op. Paartjes die seks simuleerden deden hun intrede, waarbij ze de 'Geheime Delen' (Gerard Reve) met de handen bedekten. Begin jaren zeventig werd in harde porno een voorlopig eindstation bereikt, sindsdien gaat het all the way inclusief de meatshots en comeshots.

De opkomst van pornofilms vond plaats in een tijd van algemene maatschappelijke hervormingen. Ook seks moest bespreekbaar worden. Binnen progressieve en linkse (studenten)kring werden al avonden georganiseerd waar porno als (artistieke) noviteit geanalyseerd werd. Openbare vertoning was legaal mits het in kleine kring was (minder dan 50 stoelen) en de aanwezigen 18 jaar of ouder waren. In grotere zalen en voor de massa bleef porno een verboden vrucht. Pas na het Deep Throat-arrest (1978) werd het verbod op vertoning van porno aan volwassenen in grotere zalen opgeheven. De leeftijdsgrens bleef gehandhaafd maar nu konden ook grotere bioscopen dit nieuwe kansrijke genre programmeren. In de hoogtijdagen van de pornocinema (1975-1985) telde Nederland zo'n honderd van dit soort theaters. Aanvankelijk kwam er een gemengd publiek op af van nieuwsgierigen, verliefde paartjes en eenzame geilaards. Begin jaren tachtig taande de belangstelling door de komst van video – de liefhebbers gingen thuis kijken. Daarbij droogde het aanbod op van goede films dat op 35mm werd uitgebracht – de grote seksbioscopen verdwenen gestaag uit het straatbeeld omdat de massa en de elite op porno in publieke zalen waren uitgekeken. Echter het kleine zalencircuit bleef overeind. In de steegjes rond treinstations en in achterkamers van seksshops bleven de projectoren porno ratelen met in de zaaltjes een selectief gezelschap van eenzamen, nymfomanen en spanningszoekers.

Dwalend door de sekshoofdstad die Amsterdam anno 2010 was, trof ik naast 'Venus' nog drie van dit soort bioscoopjes aan. Het waren er ooit alleen al op de Wallen minstens vijftien. Niet ver van het Centraal Station lag 'Diana'. Een bordje op het raam van de kassier vermeldde: 'condooms 0,50 euro'. Ook hier schrootjes als verwijzing naar het bouwjaar: 1977. Het theater telde dertig stoelen. Direct na de entree stond een man tegen de muur geleund. Zijn pik hing uit zijn broek en die streelde hij demonstratief terwijl hij de nieuwe bezoeker indringend aankeek. Langzaam trok de sluier van duisternis op maar er bleef veel aan het zicht onttrokken. Dat de stoelen doorzaten en grote kerven het purschuim van de zitting blootlegden, was niet weg te moffelen. Naast het scherm was een toilet. Muren waren ondergeklad met telefoonnummers waarachter orale masseurs schuilgingen, wc-papier ontbrak, net als het slot op de deur. De vloer was bezaaid met tissues en plasjes snotterig vocht.

In de zaal was het warm. Mannelijke gestaltes staarden naar de film. En naar elkaar. Achterin hielden zich, leunend tegen de zwarte muren, drie mannen op. Een bordje 'heterotheater' moest de homoscene buiten de deur houden maar alleen de pornoacteurs hielden zich hieraan.
Non-stop-reportage: Doorlopende voorstelling (toegang v.a. 18 jaar) 3
Met zijn 72 jaar was de kassier een oude diva in de seksindustrie. In een vorige leven had hij als La Michelle op het podium furore gemaakt. Vol trots vertelde hij dat Ed van der Elsken hem eens als jonge meid op de Dam had gefotografeerd. Toen ik die foto opzocht, zag ik een jonge vrouw in kort rokje met lang haar onschuldig de lens inkijken. Maar dat was toen, nu lag 'Diana' vier avonden in de week in Michels zorgzame handen. Bladerend door de Allerhande en met een monitor waarop de film meedraaide voor zijn neus, klopten er vaste klanten op het raam van zijn hokje, schudde hem de hand, kwamen binnen voor koffie en babbelden met hem over vroeger, over de films en over andere bezoekers. Hij kende de meeste klanten, maar denk niet dat hij ze op straat begroette. ‘Het blijft voor velen een geheim leven.’

Michel: ‘Er gebeuren binnen vaak leuke dingen. Ik had gisteren nog een paartje aan de kassa. Na een tijdje klopte een vaste bezoeker op mijn raampje. “Ik kom je even bijpraten.” Je moet weten dat ik soms geen idee heb van wat zich binnen afspeelt. Het ging er wild aan toe. Die man wees andere kerels aan om het met zijn vrouw te doen. Dat gaf een hoop beroering.’

Hij glimlachte, monsterde mijn reactie en vervolgde: ‘Mannen komen hier niet voor de film maar voor de spanning. Kijk, als je jong bent, sla je zo een leuke gozer of griet aan de haak. Je gaat naar huis en hebt seks. Maar wat als je ouder bent of niet meer zo goed meekomt. Ik ben een oude nicht. Wie zit er op mij te wachten? Als je weinig vrienden hebt, er niet uitziet, wat dan? Ja, je kunt ervoor betalen, maar dat is een zakelijke overeenkomst. Het gaat om zelfrespect. Hier wordt niet gevraagd naar je naam of beroep, maar je wordt wel aangeraakt. Je trekt elkaar af. Er wordt geneukt, gepijpt. Goed, sommige kerels sluiten hun ogen en fantaseren er een vrouw bij.’

Achter hem, in de zaal draaiden ze ondertussen bij de achterste rijen op 'de dansvloer' om elkaar heen, de klanten. Zwijgzaam schuifelend. Turend, hopend op dat wat internet of een porno-dvd'tje niet kon bieden. Michel: ‘Menselijk contact. Daarom komen klanten naar de bioscoop. Daarom is deze plek zo belangrijk voor ze.’

Maar dit was tien jaar geleden. Video werd opgevolgd door dvd’s, ‘het’ internet kwam op en ontmoetingen worden tegenwoordig via digitale weg gearrangeerd. Toen ik dan ook vorige week weer eens door de binnenstad van Amsterdam liep, ontdekte ik met enige weemoed dat non-stop pornobioscopen als ‘Venus’ en ‘Diana’ slechts nog in verhalen bestaan.

Beeld 1: Ivo83
Beeld 2: Huub Zeeman

Mail

Ferry Wieringa (1975) schrijft over ogenschijnlijk onbeduidende levens en plekken. In zijn verhalen spelen figuranten de hoofdrol en schuift de achtergrond naar het voorplan.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
Lees meer
test
het laatste
Stomwijzer

Stomwijzer

Marthe van Bronkhorst loodst je door het wispelturige politieke landschap aan de hand van haar alternatieve stemwijzer. Lees meer

Auto Draft 8

Programma: Ik wil, wil jij ook? - consent in illustratie

Vier samen met Hard//hoofd de publicatie van onze recent verschenen bundel over seksueel consent! Lees meer

Roze, wit, blauw

Roze, wit, blauw

Rechtse en nationalistische partijen laten in hun nieuwste verkiezingsprogramma’s zien dat hun ruimte voor de lhbtqia+-gemeenschap altijd voorwaardelijk is geweest. Rocher Koendjbiharie ligt in zijn essay het probleem toe: 'Homonationalisme is niks meer dan de voorwaardelijke acceptatie van mensen uit de regenbooggemeenschap ten behoeve van een nationale identiteit en een nationalistische ideologie.' Lees meer

:Winnaar publieksprijs Rode Oor: Vespula vulgaris

Winnaar publieksprijs Het Rode Oor: Vespula Vulgaris

In een pot met schuimbanaantjes vecht een wesp om los te komen. Myrthe Prins portretteert een winkelbediende die in een snoepwinkel aan zoetigheid proeft. Met Vespula Vulgaris won zij de publieksprijs van Het Rode Oor 2025. Lees meer

Winnaar Stoute Stift 2024 1

Winnaars De Stoute Stift 2025

Cynthia Van Der Heyden won met haar illustratie de publieksprijs en Sarah Pannekoek won de juryprijs van De Stoute Stift 2025. Lees meer

Pekingeend

Winnaar juryprijs Het Rode Oor: Pekingeend

Twee personen blijven samen achter in de keuken, waar ze tijdens het bereiden van een pekingeend steeds dichter verstrikt raken in het spel van aanrakingen, blikken en opdrachten. Met Pekingeend won Fleur Klemann de juryprijs van Het Rode Oor 2025. Lees meer

Hoeveel Big Fashion heb jij in de kast hangen?

Hoeveel Big Fashion heb jij in de kast hangen?

De dood van Giorgio Armani sluit een hoofdstuk in de mode, maar zegt ook veel over de toekomst van onze kleding. In deze column legt Loïs Blank uit hoe Big Fashion steeds meer terrein weet te winnen in onze kledingkasten. Lees meer

Auto Draft 10

Als je te pletter slaat, dan klinkt dat zo

Midden in de nacht springt een man van een richel. Nee, geen man; een held. En iedereen weet: een man zoals Luciano slaat niet te pletter. In dit korte verhaal van Julien Staartjes bewegen de achterblijvers zich tussen het postuum cancelen of aanbidden van de man met gladde benen en mierzoete tong. Lees meer

De achterblijvers

De achterblijvers

Fietsend over een jaagpad reflecteert Gert-Jan Meyntjens op zijn rol als echtgenoot en vader, en neemt hij je mee op een zoektocht naar wat het betekent om man te zijn. Zonder bitter te worden. Lees meer

Binnen de context van twee

Binnen de context van twee

In haar gedicht onderzoekt Sytske van Koeveringe de betekenis en fascinatie van het getal twee. Via paren, tegenpolen en verbindingen ondervinden twee vrouwen de mogelijkheden van samenzijn. Is er balans in vereniging? Lees meer

Ik sliep rechts

Ik sliep rechts

Daten met iemand aan de andere kant van het politieke spectrum? Naomi Ronner deed het. In dit essay beschrijft ze haar ervaringen. Lees meer

Rouw is een ongenode gast die steeds op mijn feestjes verschijnt

Rouw is een ongenode gast die steeds op mijn feestjes verschijnt

Altijd aanwezig, maar niet gewenst: Marthe van Bronkhorts rouw reist met haar mee. Lees meer

De kleinste kans

De kleinste kans

Roosje van der Kamp bereidt zich altijd voor op het ergste. Een vreemd plekje op haar huid, opladers in het stopcontact: overal schuilt gevaar. Als ze achter een geheim komt in de familie begrijpt ze beter waar haar angsten vandaan komen. Ze vertelt erover in dit openhartige essay over intergenerationeel trauma. Lees meer

:Zomergast Koch: ‘Het is gewoon leuk om mensen iets op de mouw te spelden’

Zomergast Koch: ‘Het is gewoon leuk om mensen iets op de mouw te spelden’

Het plezier van de leugen en de bevrijding van de agressie: volgens Zomergast Herman Koch verfraait iedereen het leven een beetje met leugens. Lees meer

Hondenvoer

Hondenvoer

Een overleden hondje zorgt ervoor dat moeder en dochter in een strijd belanden. Ze willen beiden laten zien wie er meer van het dier gehouden heeft. In dit verhaal van Keet Winter mondt die spanning tussen de twee vrouwen uit in een pijnlijk diner. Lees meer

Hondenvoer 1

It takes an adult to raise a village: Halsema is streng, rechtvaardig, en een tikje autoritair in Zomergasten

De bedachtzame, maar mediagetrainde, Femke Halsema nam ons als Zomergast mee in de bestuurlijke (opvoed)dilemma’s uit haar werk. Als een klassiek ouderfiguur toont ze zich streng en rechtvaardig, maar mist ze óók zelfinzicht op sommige punten. Lees meer

Uğur Ümit Üngör stilt in Zomergasten maar zelden onze honger naar menselijkheid en ‘goeie dingen’

Uğur Ümit Üngör stilt in Zomergasten maar zelden onze honger naar menselijkheid en ‘goeie dingen’

‘Uğur Ümit Üngörs fragmenten zijn broodnodige kost voor een samenleving die consequent doet alsof wijdverbreid extreem (staats)geweld een ver-van-mijn-bedshow is.’ Terwijl Zomergast Üngör zichzelf kundig naar de achtergrond werkt, maakt hij duidelijk dat de zomer vele winters verstopt. Met opgewekte grimmigheid vraagt hij ons om ons zorgen te maken over het leed van anderen. Lees meer

Stranding

Stranding

'Ze ligt hier als aanklacht / op het land gespuugd / om de noodzaak tot evenwicht / tussen mens en water te benadrukken.' Angelika Geronymaki trekt je met dit gedicht over zelfbeschikking en milieuvervuiling mee, als de aangespoelde zeemeermin in een sleepnet gevuld met platvissen, sardientjes en haringen, en slingert je vanuit het zure zeewater op een strand met grijpgrage mannenhanden. Lees meer

Zomergasten met Eva Crutzen roept de vraag op of een mooi gesprek genoeg is of dat kijkers toch snakken naar goede televisie.

Zomergast Eva Crutzen zorgde voor een mooi gesprek, maar is dat genoeg?

Na de ideale televisieavond van Eva Crutzen vraagt Hanna Karalic zich af of een mooi gesprek genoeg is voor Zomergasten of dat kijkers toch snakken naar goede televisie. Lees meer

Mijn tweede kutland… 2

Mijn tweede kutland…

Toen Iskra de Vries vanuit Polen naar Nederland verhuisde, bleek dat zij niet van een koude kermis thuiskwam, maar naar een koude kermis vertrokken was. Iskra schrijft een verschroeiend eerlijke break-up brief aan het adres van ons kikkerlandje. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €3 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer