Asset 14

Doorlopende voorstelling (toegang v.a. 18 jaar)

Non-stop-reportage: Doorlopende voorstelling (toegang v.a. 18 jaar) 1

Tien jaar geleden trof je in grote steden nog bioscoopjes waar aan een stuk door seksfilms werden gedraaid. Ferry Wieringa neemt ons in het kader van de non-stopweek mee terug in de tijd en leidt ons rond in de warme verscholen pijpenlades.

Oudekerksplein, Amsterdam-Centrum. Het lint van roodverlichte etalages werd bij nummer 18 onderbroken door een pand met een grote lichtbak aan de gevel: 'Venus. Sexcinema, non-stop'. In een claustrofobisch hokje dat van vloer tot plafond met schrootjes was betimmerd, zat een man aan een apparaat te sleutelen. Terwijl opgewonden volk passeerde, had de eigenaar enkel oog voor de machine. Begin jaren zeventig opende ‘Venus’ haar deuren en sindsdien stonden er geen rijen voor de kassa. Wel af en toe een klant die de zaal indook.

Het apparaat bleek een Super-8-projector. ‘We draaien hier enkel Super 8. Het oude spul vind ik mooier. Die oude films hebben tenminste nog sfeer. Er zit verhaal in. En: nog echte borsten, niet dat siliconenwerk.’ De films vond hij op beurzen, in winkels en via internet. ‘Er is nog genoeg. Wel is het geluid door de jaren heen vergaan.’ Verder wilde hij niets meer kwijt, op een entreebiljet van 5 euro na.

Ik stapte naar binnen. Twee klapdeuren, een sticker: bellen verboden. De kerkklok sloeg, het rumoer van de straat maakte plaats voor het geratel van de projector. Michael Bolton zong: 'We met as strangers, we might be worlds apart'. Op het doek reed een vrouw in een prachtige open VW Kever over een druk verkeersplein. Rome? Parijs? Ze parkeerde de wagen recht onder een 'verboden te parkeren’-bord en kreeg het direct met een agent aan de stok. Het gesprek ontaardde in een vrijpartij die in de open lucht de aandacht trok van aardig wat omstanders. Deze keken oprecht verbaasd.

Ondertussen was er een Japanse jongen de zaal binnen gekomen. Een Lonely Planet in zijn ene hand, in de andere een aansteker die als zoeklicht diende bij het vinden van een plek. Hij nam plaats op de laatste rij, stak een sigaret op, ritste zijn broek open, schoof onderuit en begon zich af te trekken met dezelfde hand als waarin hij de sigaret vasthield. Hij kwam snel klaar, rookte een tweede en liep vervolgens naar het toilet.

Er werd een nieuwe film op de projector gelegd; Duitstalig ditmaal, plaats van handeling: een park. Op een kaartje kon je uren teren en film na film bekijken. Twee dames op de fiets, ze zien twee heren, laten de banden leeglopen en roepen de mannen, deze komen stoer aangelopen.

De Japanner was inmiddels terug en begon aan zijn derde sigaret.

Vanaf midden jaren zestig veroverde bloot langzaam terrein in de bioscopen. Aanvankelijk een diep decolleté, een lange split, maar gestaag rekten de producenten de genregrenzen op. Paartjes die seks simuleerden deden hun intrede, waarbij ze de 'Geheime Delen' (Gerard Reve) met de handen bedekten. Begin jaren zeventig werd in harde porno een voorlopig eindstation bereikt, sindsdien gaat het all the way inclusief de meatshots en comeshots.

De opkomst van pornofilms vond plaats in een tijd van algemene maatschappelijke hervormingen. Ook seks moest bespreekbaar worden. Binnen progressieve en linkse (studenten)kring werden al avonden georganiseerd waar porno als (artistieke) noviteit geanalyseerd werd. Openbare vertoning was legaal mits het in kleine kring was (minder dan 50 stoelen) en de aanwezigen 18 jaar of ouder waren. In grotere zalen en voor de massa bleef porno een verboden vrucht. Pas na het Deep Throat-arrest (1978) werd het verbod op vertoning van porno aan volwassenen in grotere zalen opgeheven. De leeftijdsgrens bleef gehandhaafd maar nu konden ook grotere bioscopen dit nieuwe kansrijke genre programmeren. In de hoogtijdagen van de pornocinema (1975-1985) telde Nederland zo'n honderd van dit soort theaters. Aanvankelijk kwam er een gemengd publiek op af van nieuwsgierigen, verliefde paartjes en eenzame geilaards. Begin jaren tachtig taande de belangstelling door de komst van video – de liefhebbers gingen thuis kijken. Daarbij droogde het aanbod op van goede films dat op 35mm werd uitgebracht – de grote seksbioscopen verdwenen gestaag uit het straatbeeld omdat de massa en de elite op porno in publieke zalen waren uitgekeken. Echter het kleine zalencircuit bleef overeind. In de steegjes rond treinstations en in achterkamers van seksshops bleven de projectoren porno ratelen met in de zaaltjes een selectief gezelschap van eenzamen, nymfomanen en spanningszoekers.

Dwalend door de sekshoofdstad die Amsterdam anno 2010 was, trof ik naast 'Venus' nog drie van dit soort bioscoopjes aan. Het waren er ooit alleen al op de Wallen minstens vijftien. Niet ver van het Centraal Station lag 'Diana'. Een bordje op het raam van de kassier vermeldde: 'condooms 0,50 euro'. Ook hier schrootjes als verwijzing naar het bouwjaar: 1977. Het theater telde dertig stoelen. Direct na de entree stond een man tegen de muur geleund. Zijn pik hing uit zijn broek en die streelde hij demonstratief terwijl hij de nieuwe bezoeker indringend aankeek. Langzaam trok de sluier van duisternis op maar er bleef veel aan het zicht onttrokken. Dat de stoelen doorzaten en grote kerven het purschuim van de zitting blootlegden, was niet weg te moffelen. Naast het scherm was een toilet. Muren waren ondergeklad met telefoonnummers waarachter orale masseurs schuilgingen, wc-papier ontbrak, net als het slot op de deur. De vloer was bezaaid met tissues en plasjes snotterig vocht.

In de zaal was het warm. Mannelijke gestaltes staarden naar de film. En naar elkaar. Achterin hielden zich, leunend tegen de zwarte muren, drie mannen op. Een bordje 'heterotheater' moest de homoscene buiten de deur houden maar alleen de pornoacteurs hielden zich hieraan.
Non-stop-reportage: Doorlopende voorstelling (toegang v.a. 18 jaar) 3
Met zijn 72 jaar was de kassier een oude diva in de seksindustrie. In een vorige leven had hij als La Michelle op het podium furore gemaakt. Vol trots vertelde hij dat Ed van der Elsken hem eens als jonge meid op de Dam had gefotografeerd. Toen ik die foto opzocht, zag ik een jonge vrouw in kort rokje met lang haar onschuldig de lens inkijken. Maar dat was toen, nu lag 'Diana' vier avonden in de week in Michels zorgzame handen. Bladerend door de Allerhande en met een monitor waarop de film meedraaide voor zijn neus, klopten er vaste klanten op het raam van zijn hokje, schudde hem de hand, kwamen binnen voor koffie en babbelden met hem over vroeger, over de films en over andere bezoekers. Hij kende de meeste klanten, maar denk niet dat hij ze op straat begroette. ‘Het blijft voor velen een geheim leven.’

Michel: ‘Er gebeuren binnen vaak leuke dingen. Ik had gisteren nog een paartje aan de kassa. Na een tijdje klopte een vaste bezoeker op mijn raampje. “Ik kom je even bijpraten.” Je moet weten dat ik soms geen idee heb van wat zich binnen afspeelt. Het ging er wild aan toe. Die man wees andere kerels aan om het met zijn vrouw te doen. Dat gaf een hoop beroering.’

Hij glimlachte, monsterde mijn reactie en vervolgde: ‘Mannen komen hier niet voor de film maar voor de spanning. Kijk, als je jong bent, sla je zo een leuke gozer of griet aan de haak. Je gaat naar huis en hebt seks. Maar wat als je ouder bent of niet meer zo goed meekomt. Ik ben een oude nicht. Wie zit er op mij te wachten? Als je weinig vrienden hebt, er niet uitziet, wat dan? Ja, je kunt ervoor betalen, maar dat is een zakelijke overeenkomst. Het gaat om zelfrespect. Hier wordt niet gevraagd naar je naam of beroep, maar je wordt wel aangeraakt. Je trekt elkaar af. Er wordt geneukt, gepijpt. Goed, sommige kerels sluiten hun ogen en fantaseren er een vrouw bij.’

Achter hem, in de zaal draaiden ze ondertussen bij de achterste rijen op 'de dansvloer' om elkaar heen, de klanten. Zwijgzaam schuifelend. Turend, hopend op dat wat internet of een porno-dvd'tje niet kon bieden. Michel: ‘Menselijk contact. Daarom komen klanten naar de bioscoop. Daarom is deze plek zo belangrijk voor ze.’

Maar dit was tien jaar geleden. Video werd opgevolgd door dvd’s, ‘het’ internet kwam op en ontmoetingen worden tegenwoordig via digitale weg gearrangeerd. Toen ik dan ook vorige week weer eens door de binnenstad van Amsterdam liep, ontdekte ik met enige weemoed dat non-stop pornobioscopen als ‘Venus’ en ‘Diana’ slechts nog in verhalen bestaan.

Beeld 1: Ivo83
Beeld 2: Huub Zeeman

Mail

Ferry Wieringa (1975) schrijft over ogenschijnlijk onbeduidende levens en plekken. In zijn verhalen spelen figuranten de hoofdrol en schuift de achtergrond naar het voorplan.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
Lees meer
test
het laatste
Ik was elf

Ik was elf

In dit verhaal onderzoekt Jochum Veenstra waar de grens tussen fictie en werkelijkheid ligt voor kinderen. En tot welk punt kan je als ouder je zoon beschermen? Lees meer

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem 1

Kun je liefde delen?

Marthe van Bronkhorst onderzoekt polyamorie: 'Als ik mijn hart versplinterd heb, kan ik het dan minder hard breken?' Lees meer

Auto Draft 4

Tijd buiten de uren om

Micha Zaat sliep binnen een jaar in bijna 60 verschillende hotelkamers. In dit essay licht hij het fenomeen van de hotelkamer als liminaal object toe, en legt uit wat zo'n kortdurend verblijf voor gasten én kamers betekent en waarom het onmogelijk is om ouder te worden in een hotelkamer. 'In het bed waar ik gisteren droomde over sterven in een auto-ongeluk ligt nu iemand te masturberen.' Lees meer

Een ode aan de pornofilm 2

Een ode aan de pornofilm: Het Porn Film Festival Amsterdam

Porno is meer dan wat Pornhub en andere grote platforms ons voorschotelen. Het Porn Film Festival Amsterdam laat deze donderdag tot en met zondag zien, dat porno kwetsbaarder, artistieker en vrijer is dan velen verwachten. Emma Zuiderveen spreekt met organisatoren Erik ter Veld en Franka Bauwens. Lees meer

De macht van het lookje

De macht van het lookje

Columnist Loïs Blank analyseert de stijlkeuzes van Zuckerberg, en Ivanka en Donald Trump. Wat proberen ze met hun kleding te zeggen, en wat hangt er van hun kledingkeuzes af? Lees meer

Auto Draft 2

'Kunnen we vrienden zijn?': over een noodzakelijk veranderende mens-natuur relatie

Wanneer Jop Koopman afreist naar Lombok om de Indonesische visie op mens-natuurrelatie beter te begrijpen, gaat hij op pad met een lokale mysticus. In dit essay onderzoekt hij hoe we de verhouding mens-natuur opnieuw kunnen vormgeven; wat de agency is van onze omgeving, en waarom we vrienden moeten worden met alles rondom ons. Lees meer

 1

De zee

Mariska Kleinhoonte van Os schrijft met groot mededogen en rauwe eerlijkheid over degenen die tussen de mazen van het net en de mazen van de wet vallen, in de verhalenbundel 'Tussen de mazen' die op 14 februari verschijnt. Op onze site lees je alvast een voorpublicatie. Lees meer

De rattenkoning

De rattenkoning

Een schoolreis naar Praag klinkt als een feestelijke afsluiting van de middelbare school: slapeloze busritten, sigaretten in de schaduw van kasteelparken en stiekeme plannen om absint te drinken in hotelkamers. Maar in dit verhaal van Nick De Weerdt eindigt de reis voor een onafscheidelijke vriendinnengroep met een onverwachte confrontatie: de rattenkoning. Lees meer

Stil protest

Stil protest

Nadeche Remst laat zien hoe slaap, verdriet en dissociatie meer zijn dan persoonlijke reacties: ze worden een vorm van stil verzet tegen een wereld die kwetsbaarheid buitensluit. Lees meer

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem

When life gives you hepatitis A-bessen, kruipt Marthe van Bronkhorst in de pen om het toch nog eens over de voedselindustrie te hebben. Lees meer

Hoe lang blijf je een vluchteling?

Hoe lang blijf je een vluchteling?

'Wat' ben je als je ergens niet thuishoort, maar ook niet terug kan naar je geboorteland? Ivana Kalaš onderzoekt het label 'vluchteling'. Lees meer

Een kijkje in mijn consumentenziel (2024) 1

Een kijkje in mijn consumentenziel (2024)

De gemiddelde Nederlander koopt vaak kleding, en heeft er vaak ook nog geen overzicht over. Columnist Loïs Blank houdt haar eigen koopgedrag elk jaar weer bij. Lees meer

Even zweven de levende wezens

Even zweven de levende wezens

Voor Hard//hoofd dicht Pim te Bokkel over de verschillende facetten van water: de kalmte en geborgenheid ervan, of juist de dreigende weidsheid. Dit is een voorpublicatie uit de bundel 'Even zweven de levende wezens' die op 16 januari bij uitgeverij Wereldbibliotheek verschijnt. Lees meer

Een echte vis

Een echte vis

In dit verhaal van Maartje Franken dreigt er meer dan alleen een storm. Kinderen gaan op zomervakantie in de regen, ontdekken een verzonken stad en proberen te documenteren zoals Bear Grylls. Lees meer

:Oproep: Hard//hoofd Biechtlijn

Oproep: bel de Hard//hoofd Biechtlijn

Op zoek naar een luisterend oor? Bel de Hard//hoofd Biechtlijn op 06 16 85 74 57 en word trouwe lezer van Hard//hoofd op papier om de collectieve audiobiecht te beluisteren. Lees meer

Elke trui is een kersttrui, je moet alleen zelf voorbij Rudolf kijken

Elke trui is een kersttrui, je moet alleen zelf voorbij Rudolf kijken

Misschien heb jij hem nu wel aan: de kersttrui. Een onschuldig grapje of een kledingstuk dat perfect toelicht wat er mis is met de kledingindustrie? Lees meer

Lichamen en monden

Lichamen en monden

Hoelang blijf je toekijken? Wanneer dondert alles in elkaar? Waar zit de zwakke plek van passiviteit? Pieter van de Walle neemt je in dit kortverhaal mee als apathische visverzorger in een Berlijns aquarium. Lees meer

Schrijvers en beeldmakers gezocht voor ‘Honger’, het zevende Hard//hoofd Magazine! 1

Schrijvers en beeldmakers gezocht voor ‘Honger’, het zevende Hard//hoofd Magazine!

Welk verlangen kenmerkt jouw leven en waar snak jij naar? Stuur voor 16 februari 2025 je pitch in en voed ons met jouw ideeën over (beeld)verhalen, essays, poëzie en kunstkritiek voor het magazine ‘Honger’. Lees meer

Schrijvers en beeldmakers gezocht voor ‘Honger’, het zevende Hard//hoofd Magazine!

Illustreer jij de volgende cover van het Hard//hoofd Magazine?

Voor ‘Honger’, het najaarsnummer van 2025 van Hard//hoofd, zijn we op zoek naar illustrator die de cover van ons magazine wil maken. Lees meer

Lieve groetjes van Venus

Lieve groetjes van Venus

Lieke van den Belt vertelt in deze column over haar relatie met en tot Venus. Kijken ze elkaar aan? En zien ze de ander dan ook? Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in september je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer