Asset 14

Karl Ketamo's Landscapes of Authority

Deze week liep ik mijn vaste route van mijn deur naar het metrostation, met mijn vaste, van de omgeving losgezongen gedachten. De ruimte daar ontgaat me, door de routine kijk ik niet meer. Maar op die dag liep er een gezinnetje: een nerveus rokende, kruinkale vader op puntschoenen, twee kleurig geklede kinderen en een moeder die niet opviel – mij niet opviel, het was een vluchtig voorbijgaan. Wat me wel opviel was dat ze één ov-kaart hadden en daarmee alle vier door het poortje liepen en aan de andere kant van het station weer.

Waar ik ook niet aan denk tijdens dat dagelijkse tochtje: aan de andere kant van het spoor staat een asielzoekerscentrum, in wat tot voor kort de Penitentiaire Inrichting Amsterdam Overamstel heette: populair de Bijlmerbajes. Toen ik zag dat het gezinnetje doorliep en niet de trap op naar de metro schrok ik op uit mijn gedachtenroutine. Dit waren vluchtelingen, (op)gevangen in de voormalige gevangenis vlak naast mijn huis.

Daar moest ik aan denken toen ik het werk van Karl Ketamo zag. Politiek en recht blijven al te vaak abstract, in letterlijke zin: buiten de fysieke werkelijkheid, als geesten die door het land waren, maar zijn dat allerminst. Ketamo filmde vluchtelingen die over de weg van en naar het asielzoekerscentrum in Ter Apel lopen en combineerde die beelden met die van mensen die door Nationaal Park de Drentsche Aa wandelen. Hetzelfde wandelen, door nagenoeg hetzelfde landschap (Ter Apel ligt niet ver buiten de grenzen van het park).

Ketamo verbindt dit aan iets algemeners, abstracters. Hij scande landschappen die zijn verwerkt in paspoorten van verschillende landen, elk met symbolische verwijzingen naar reizen. Vogels in formatie boven een lege, bewegingsloze vlakte, nomaden op kamelen, zeilschepen in soorten en maten, een negentiende-eeuwse rivierstomer. Paspoorten representeren de vrijheid van reizen, maar tegelijkertijd de nationale identiteit, net als die beelden. En paspoorten kunnen grenzen openen, maar ook sluiten (zoals pas nog pijnlijk duidelijk werd). Door je paspoort ben je vrij als een vogel, maar vlieg je ook altijd over dat idyllische nationale landschap.Die dubbelzinnigheid zit ook in de beelden van Ketamo, omdat het reizen dat ze tonen vooral een uiting is van nationale identiteit, die weer wordt uitgedrukt in een landschap en dus expliciet naar de ruimte verwijst. De mensen die door het beeld van Ketamo lopen, op wat ik me voorstel als een slome zondag in de herfst, geven dus uitdrukking aan hun identiteit. Met hun paspoort. Net als de wandeling van de vluchtelingen in Ter Apel, behalve dat zij daar lopen omdat ze geen paspoort hebben.Voor de filosofie is haar eigen abstractie een probleem. Wie orde wil scheppen in de wereld heeft abstracties nodig, anders blijft de wereld een chaos zonder betekenis. Maar het omgekeerde is ook waar: onder die abstracties loert chaos (zonder betekenis?). Politiek en juridisch is er een onderscheid tussen de wandelaars in het nationale park en de vluchtelingen in Ter Apel. Karl Ketamo zet ons terug op de grond: ‘Waar is dat verschil dan?’ lijkt zijn werk te vragen. En waarom staan er vogels op mijn paspoort, als er zoveel mensen als ratten in de val zitten? Dat zijn relevante en urgente vragen en hét bewijs dat we niet alleen filosofie nodig hebben om de wereld (juist niet) te begrijpen, maar ook kunst. Misschien nu wel meer dan ooit.

Mail

Daan Steinebach (Utrecht, 1995) is schrijver en begint het liefst over alles een discussie. Hij studeert internationaal recht, eerder Nederlands recht en filosofie.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
Lees meer
test
het laatste
Tussen de randen van een aquarium

Tussen de randen van een aquarium

Wie ben je als je alles kunt zijn? In het fragmentarische afstudeerwerk van Ettie Edens veranderen mensen onder andere in een hoopje, een steen, een natuurkundedocent, water, iemand die limonade drinkt en een lantaarnpaal. Lees meer

Automatische concepten 71

We hebben een probleem met de derde helft

Een voetbalwedstrijd stopt officieel misschien op het veld, maar Marthe van Bronkhorst merkt in de trein dat het slinkse spel doorgaat. Lees meer

Mycelium

Mycelium

Wat als schimmelsporen zich met iedere adem dieper in je longen graven? Met ‘Mycelium’ won Olga Ponjee de juryprijs van Het Rode Oor 2023, de erotische schrijfwedstrijd van Vlaams-Nederlands huis deBuren. Lees meer

Bösendorfer 1

Bösendorfer

Bij Snelders blinkt de piano van het poetsen en de handen van de vijftigjarige eigenaar zijn door ouderdom stram geworden. Wat gebeurt er als een twintiger op bezoek komt om de Bösendorfer te bezichtigen? Met ‘Bösendorfer’ won Nick De Weerdt Het Rode Oor 2023, de erotische schrijfwedstrijd van Vlaams-Nederlands huis deBuren. Lees meer

Een villa voor het onbekende

Een villa voor het onbekende

Floris Tesink bezocht het FOMU, waar Grace Ndiritu door associatieve combinatie een expositie invulde. "Dit conflict tussen de fotografie en de ruimte brengt je op een plek die niet te begrijpen is, maar toch verslavend voelt voor degene die zich hieraan overgeeft." Lees meer

Zeker weten dat hij een super goede vader wordt

Zeker weten dat hij een supergoede vader wordt

Eva wil blij zijn voor haar vriend, die na een halfjaar weer van zich liet horen, maar merkt dat het haar moeite kost. Lees meer

In mijn droom besta ik uit pixels

In mijn droom besta ik uit pixels

Terra van Dorst keek maandenlang naar livestreams van pleinen en stranden. Dit vertaalde ze naar gedichten over een straat waarin ze haar ouders vindt, een man die haar een sjaal wil verkopen waar je in kan wonen en de zee. Het resultaat is de bundel 'in mijn droom besta ik uit pixels' waarmee ze deze zomer afstudeerde bij de opleiding Creative Writing aan ArtEZ. Lees meer

Ondraaglijk gewicht

Ondraaglijk gewicht

Een opmerking van een kennis activeert bij Aisha een stroom van onzekere gedachten. Waarom wordt ons zelfbeeld zo beïnvloed door externe standaarden? Lees meer

Hard//hoofd zoekt een nieuwe Chef Essay en Opinie

Hard//hoofd zoekt een nieuwe Chef Essay en Opinie!

Hard//hoofd zoekt vanaf 1 november een enthousiaste en assertieve kritische denker (x/v/m) die de redactie wil komen versterken als Chef Essay en Opinie! Lees meer

Pulpa

Pulpa

Ileen Rook schreef een afstudeernovelle over autoriteit, de supermarkt en een teveel aan tanden. Wie is Aline, waar komen al die tanden vandaan en hoe kan ze grip krijgen op een realiteit die steeds verder van haar verwijderd raakt? Lees meer

Wat dondert het of fossiele subsidies ‘echt subsidies zijn’?

Wat dondert het of fossiele subsidies ‘echte subsidies’ zijn?

‘De grootste catastrofe in de geschiedenis van de mensheid is niet het moment voor afleidingsmanoeuvres.’ Lees meer

Wegwerpliefde

Wegwerpliefde

Liefde overwint niet alles, en zeker niet het kapitalisme, merkt Marthe van Bronkhorst. Lees meer

Stuur je pitch in voor ‘Sorry’, het vierde Hard//hoofd Magazine! 1

Stuur je pitch in voor ‘Sorry’, het vierde Hard//hoofd Magazine!

We zijn weer op zoek naar nieuwe inzendingen van literaire virtuozen, opiniërende vedetten en visuele vagebonden. Stuur uiterlijk zondag 8 oktober een pitch naar magazine@hardhoofd.com onder vermelding van ‘Magazine 4: Sorry’. Lees meer

Zomercolumn: Tussen swipes en onverwachte ontmoetingen 7

Tussen swipes en onverwachte ontmoetingen

In een zinderende zomerhitte deelt Stefanie Gordin, in een reeks van vier columns, haar persoonlijke gedachten en ervaringen over liefde, identiteit en kwetsbaarheid. Dit is deel vier. Lees meer

Une Belle Histoire

Une Belle Histoire

Als Aisha haar moeder vertelt over haar vakantieplannen in Bretagne reageert ze nuchter. ‘Dan kun je gelijk wel tante Ans uitstrooien’. Lees meer

Zomercolumn: Tussen swipes en onverwachte ontmoetingen 6

Tussen swipes en onverwachte ontmoetingen

In een zinderende zomerhitte deelt Stefanie Gordin, in een reeks van vier columns, haar persoonlijke gedachten en ervaringen over liefde, identiteit en kwetsbaarheid. Dit is deel drie. Lees meer

Bibi Dumon Tak in Zomergasten

Bibi Dumon Tak was in veel opzichten een perfecte Zomergast

De vierde Zomergast van 2023 nam vanaf het eerste fragment de regie, maar schrijver Bibi Dumon Tak verloor haar kijker (en presentator) geen moment uit het oog. Marte Hoogenboom zag in haar de ideale Zomergast, die er niet op uit was briljant of eloquent over te komen. Lees meer

Zomercolumn: Tussen swipes en onverwachte ontmoetingen 3

Tussen swipes en onverwachte ontmoetingen

In een zinderende zomerhitte deelt Stefanie Gordin, in een reeks van vier columns, haar persoonlijke gedachten en ervaringen over liefde, identiteit en kwetsbaarheid. Dit is deel twee. Lees meer

Khadija Arib in Zomergasten

Kat-en-muisspel tussen Arib en Maassen in Zomergasten

Net als andere zomers bespreken we ook dit jaar de grootmoedige, strijdbare en soms stroeve gesprekken die in Zomergasten worden gevoerd. Marthe van Bronkhorst over het gesprek tussen zomergast Khadija Arib en Theo Maassen: Arib de machtige, tevreden kat, Maassen een nieuwsgierig muisje. Lees meer

Zomercolumn: Tussen swipes en onverwachte ontmoetingen

Tussen swipes en onverwachte ontmoetingen

In een zinderende zomerhitte deelt Stefanie Gordin, in een reeks van vier columns, haar persoonlijke gedachten en ervaringen over liefde, identiteit en kwetsbaarheid. Dit is deel een. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier! 

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we voortaan twee keer per jaar verschijnen en daardoor nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer