Asset 14

Karl Ketamo's Landscapes of Authority

Deze week liep ik mijn vaste route van mijn deur naar het metrostation, met mijn vaste, van de omgeving losgezongen gedachten. De ruimte daar ontgaat me, door de routine kijk ik niet meer. Maar op die dag liep er een gezinnetje: een nerveus rokende, kruinkale vader op puntschoenen, twee kleurig geklede kinderen en een moeder die niet opviel – mij niet opviel, het was een vluchtig voorbijgaan. Wat me wel opviel was dat ze één ov-kaart hadden en daarmee alle vier door het poortje liepen en aan de andere kant van het station weer.

Waar ik ook niet aan denk tijdens dat dagelijkse tochtje: aan de andere kant van het spoor staat een asielzoekerscentrum, in wat tot voor kort de Penitentiaire Inrichting Amsterdam Overamstel heette: populair de Bijlmerbajes. Toen ik zag dat het gezinnetje doorliep en niet de trap op naar de metro schrok ik op uit mijn gedachtenroutine. Dit waren vluchtelingen, (op)gevangen in de voormalige gevangenis vlak naast mijn huis.

Daar moest ik aan denken toen ik het werk van Karl Ketamo zag. Politiek en recht blijven al te vaak abstract, in letterlijke zin: buiten de fysieke werkelijkheid, als geesten die door het land waren, maar zijn dat allerminst. Ketamo filmde vluchtelingen die over de weg van en naar het asielzoekerscentrum in Ter Apel lopen en combineerde die beelden met die van mensen die door Nationaal Park de Drentsche Aa wandelen. Hetzelfde wandelen, door nagenoeg hetzelfde landschap (Ter Apel ligt niet ver buiten de grenzen van het park).

Ketamo verbindt dit aan iets algemeners, abstracters. Hij scande landschappen die zijn verwerkt in paspoorten van verschillende landen, elk met symbolische verwijzingen naar reizen. Vogels in formatie boven een lege, bewegingsloze vlakte, nomaden op kamelen, zeilschepen in soorten en maten, een negentiende-eeuwse rivierstomer. Paspoorten representeren de vrijheid van reizen, maar tegelijkertijd de nationale identiteit, net als die beelden. En paspoorten kunnen grenzen openen, maar ook sluiten (zoals pas nog pijnlijk duidelijk werd). Door je paspoort ben je vrij als een vogel, maar vlieg je ook altijd over dat idyllische nationale landschap.Die dubbelzinnigheid zit ook in de beelden van Ketamo, omdat het reizen dat ze tonen vooral een uiting is van nationale identiteit, die weer wordt uitgedrukt in een landschap en dus expliciet naar de ruimte verwijst. De mensen die door het beeld van Ketamo lopen, op wat ik me voorstel als een slome zondag in de herfst, geven dus uitdrukking aan hun identiteit. Met hun paspoort. Net als de wandeling van de vluchtelingen in Ter Apel, behalve dat zij daar lopen omdat ze geen paspoort hebben.Voor de filosofie is haar eigen abstractie een probleem. Wie orde wil scheppen in de wereld heeft abstracties nodig, anders blijft de wereld een chaos zonder betekenis. Maar het omgekeerde is ook waar: onder die abstracties loert chaos (zonder betekenis?). Politiek en juridisch is er een onderscheid tussen de wandelaars in het nationale park en de vluchtelingen in Ter Apel. Karl Ketamo zet ons terug op de grond: ‘Waar is dat verschil dan?’ lijkt zijn werk te vragen. En waarom staan er vogels op mijn paspoort, als er zoveel mensen als ratten in de val zitten? Dat zijn relevante en urgente vragen en hét bewijs dat we niet alleen filosofie nodig hebben om de wereld (juist niet) te begrijpen, maar ook kunst. Misschien nu wel meer dan ooit.

Mail

Daan Steinebach (Utrecht, 1995) is schrijver en begint het liefst over alles een discussie. Hij studeert internationaal recht, eerder Nederlands recht en filosofie.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
Lees meer
test
het laatste
Nog een keer: baas in eigen buik! 1

Nog een keer: baas in eigen buik!

Je zou zeggen dat het abortusrecht in Nederland vanzelfsprekend is, maar is dat eigenlijk wel zo? Een abortus is wettelijk gezien namelijk nog steeds strafbaar. Jihane Chaara neemt je mee in de politieke geschiedenis van het verworven abortusrecht in Nederland, die gepaard gaat met weerstand tegen dit recht op zelfbeschikking, maar ook met veel feministisch verzet en solidariteit. Lees meer

Auto Draft 8

Een transformatie van verlangen: brieven over consent

Wat als we consent en verlangen zélf als de voorwaarden van bevrijding en sociale rechtvaardigheid zien? Yousra Benfquih licht toe hoe genot-activisme ons niet alleen toelaat om ons tegen de dingen te verzetten, maar ook om te onderzoeken waar we naar verlangen. Lees meer

Iemand die me bij de hand neemt en me zegt hoe het moet, alles

Iemand die me bij de hand neemt en me zegt hoe het moet, alles

'Ik verlang zo erg naar een inspirerend figuur die logica ontdekt in de willekeur van wat ons allemaal overkomt. Die tegen me zegt: "Marthe, zó is het, en de rest is bullshit".' Lees meer

Auto Draft 7

Moederland

Zelfs in de Italiaanse zon lukt het niet altijd om donkere gedachten op afstand te houden. Roos Sinnige laat ons meedrijven op de ongrijpbare stroom die dan ontstaat. Lees meer

:Meld je aan voor de Hard//hoofd schrijfworkshop: hoe schrijf je over mannelijkheid?

Meld je aan voor de Hard//hoofd schrijfworkshop: hoe schrijf je over mannelijkheid?

Hard//hoofd organiseert op 25 mei de eerste schrijfworkshop! Tijdens deze middag zul je onder begeleiding van Selm Merel Wenselaers, Marthe van Bronkhorst en Jochum Veenstra de tijd krijgen om met elkaar in gesprek te gaan en aan een tekst over mannelijkheid te werken. Aanmelden kan tot en met 22 april. Lees meer

Mijn naam roept 1

Mijn naam roept

Hodo Abdullah beschrijft hoe de geschiedenis van Somaliland haar ook veel over haarzelf leerde. Hoe komt het dat het geloof in henzelf, de veerkracht en de trots van de Somalilanders zo verankerd zit in hun DNA? Wat geeft hun de kracht om door te gaan? Lees meer

:Oproep: Reageer op de briefwisseling over seksueel consent! 1

Oproep: Reageer op de briefwisseling over seksueel consent!

Ben je vrij in je verlangen? Op welke manieren kunnen en willen we elkaar aanraken? Reageer vóór 2 juni op de brieven van Yousra Benfquih en Alara Adilow. Lees meer

zonderverdergroet

zonder verdere groet

Rijk Kistemaker doet niet aan groeten. Rijk schrijft gedichten terwijl hij bezig is met andere dingen, zoals het opladen van een gehuurde Kia en huilen. Laat je meevoeren op zijn poëtische gedachtestroom. Lees meer

een interview met Abel Kamps

Interview met Abel Kamps: 'Ik hou ervan als mijn werk meer een ervaring wordt en minder een object.'

Aucke Paulusma gaat in gesprek met kunstenaar Abel Kamps: Hoe verweef je absurditeit of humor in je kunst, en welke rol spelen deze elementen in het creëren van de impact die je werk op de toeschouwer heeft? Lees meer

Jonathan de slakkenman

Jonathan de slakkenman

'Hij zag simpelweg hoe de slak zich terugtrok in zijn huisje wanneer het zich onveilig achtte. Vanwege hun gedeelde lot, voelde Jonathan zich geroepen om de naaktslak ook een toevluchtsoord te bieden.' In dit korte verhaal van Ivana Kalaš neemt Jonathans slakkenfascinatie langzaam zijn leven over. Lees meer

:Armoede, de bedpartner die je verlangen indringt: brieven over consent

Armoede, de bedpartner die je verlangen indringt: brieven over consent

Alara Adilow blikt terug op haar jongere zelf en ziet hoe onwetendheid en zelfdestructie haar afsneden van zorg en liefde, tot feministische en postkoloniale denkers haar aanraakten en haar openstelde om naar zichzelf en de wereld te kunnen kijken. Lees meer

Het insectenhotel

Het insectenhotel

‘Ik kan wel voor je krimpen.' Dieuke Kingma onderzoekt in een kort verhaal vol spinnenpoten en keverschildjes of je de ruimte die je inneemt in een relatie ook weer terug kan geven. Lees meer

Afgebeeld is een vrouw in badpak, zwemmend tussen vissen.

Anders zijn is niet ‘tegen de natuur’

Marthe van Bronkhorst duikt in de diepzee en ontleert acht lessen die ze vroeger op school onderwezen kreeg. Lees meer

Mooi vanbuiten en vanbinnen: pleidooi voor dagdagelijkse entomologie 2

Mooi vanbuiten en vanbinnen: pleidooi voor dagdagelijkse entomologie

Insecten hebben een slecht imago. We houden ze het liefst ver uit de buurt, maar dat is onterecht, vindt Jitte. Met dit artikel bewijst hij je graag van het tegendeel en vertelt hij hoe sluipwespen lieveheersbeestjes inschakelen als lijfwacht voor haar larven, over de indrukwekkende hersenen van de Darwinwesp, en hoe je een mierenkolonie opzet met één koningin. Lees meer

Auto Draft 6

ode aan de lepismA saccharinA

Lieke van den Belt neemt je mee in de wereld van de zilvervis. Met lichte en vervreemdende beelden schetst ze in twee gedichten een dialoog tussen deze beestjes en hun slachtoffers. Lees meer

Enterprise, Alabama

Enterprise, Alabama

Charlotte Duistermaat neemt je mee in de enigszins absurde culturele en historische impact van een snuitkeverplaag op een Amerikaans dorpje en de vergelijkbare migratiestromen van mens en dier. Lees meer

Oproep: Hard//hoofd zoekt een nieuwe Chef Beeld!

Hard//hoofd zoekt een nieuwe Chef Beeld!

Hard//hoofd zoekt een getalenteerde beelddenker (x/v/m) die visuele sturing geeft en die de redactie wil komen versterken! Lees meer

Oproep: Stouten Stift en het Rode Oor 2025 1

Oproep: De Stoute Stift en Het Rode Oor 2025

De jaarlijkse erotische schrijfwedstrijd Het Rode Oor en de daaraan gekoppelde illustratiewedstrijd De Stoute Stift staan weer open voor inzendingen! We zijn op zoek naar de beste erotische verhalen om naar te luisteren en vier Nederlandse en vier Vlaamse illustratoren die een beeld willen maken bij de beste verhalen van de erotische schrijfwedstrijd. Lees meer

Composthoop

Een symfonie van het kleine leven

Jesse Van den Eynden neemt je mee in de symfonie van het kleine leven dat zich afspeelt in de duisternis van de composthoop. In dit liefdevolle essay beschrijft hij hoe zijn leven steeds meer overgenomen wordt door de rottende en levende massa in zijn tuin, en hoe het slurpen, klikken en kraken van de aarde en haar bewoners een meditatieve ervaring worden. Lees meer

Auto Draft 5

Verpopping

Wanneer een rups zich in de sombere wintermaanden in haar keukenraam nestelt, koestert de hoofdpersoon in dit verhaal van Esther De Soomer voor het eerst weer gevoelens van liefde en tederheid. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in september je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer