Asset 14

Kak! Een kritische kunstkoerier over De Kunstbode

Kak! Een kritische kunstkoerier over De Kunstbode 1

Heb ik verstand van kunst? Niet meer dan de gemiddelde leek met een redelijk functionerend stel hersens en een gezonde portie interesse voor wat zich in de uithoek van de samenleving die cultuur heet allemaal afspeelt. En daar is het me om te doen: je hoeft er ook helemaal geen verstand van te hebben.

Je moet gewoon mens zijn, een wezen met een beetje gevoel in z’n kloten of d’r eierstokken – noem het een ziel. De grote schrijver W.F. Hermans sprak van ‘een allesbehalve schokvrij opgehangen kompas in zijn borst’. Ook mooi. Zijn uitstraling mocht ijskoud zijn, een kouwe kikker was hij niet.

Kunst die uitgelegd moet worden schiet haar doel voorbij. Zo luidt mijn stelling. Kunst moet, op welke manier dan ook, raak zijn. Je niet koud laten. Anders is het op zijn best iets curieus maar dus geen kunst. Het valt me intussen al wel jaren op dat steeds meer kunst tekst en uitleg behoeft. Van zo’n opgeblazen pad als Rudi Fuchs, van journalisten, van interessantdoenerige galeriehouders en gewichtige museumdirecteuren. En, och heden, van de kunstenaars zelf. Ja, een kunstwerk waarin tekst verwerkt is, de leest van een schrijver, zie je sinds jaar en dag heel vaak. Ik ben daar im Allgemeinen niet van gediend. Ik vind soms alleen al een titelaanduiding, zo’n bordje naast het werk, storend want opdringerig richtinggevend.

Want dat is heel belangrijk, nietwaar, dat het jong, fris en nieuw is

Van de week kreeg ik een zogenaamde ‘commerciële’ bijlage bij de geliefde ochtendkrant: De Kunstbode. ‘Boordevol nieuw talent'. Want dat is heel belangrijk, nietwaar, dat het jong, fris en nieuw is, in plaats van oud, wijs en begaafd, alsof het potdomme om voetballers gaat of ballerina’s.

Maar nee, het gaat om kunstenaars en in dit geval van heel verschillende disciplines. Ze zijn jong en hebben in de meeste gevallen begrijpelijkerwijs nog niet veel gepresteerd.

De praatjes zijn er in ieder geval al wel.
Zo wil het dansgezelschap Amenti Collective ‘het zelfbewustzijn en de zelfontwikkeling van mensen vergroten via het lichaam, dat is onze missie.’ En modestylist èn -ontwerper (toe maar) met de prachtnaam Inez Naomi Correa Alves ‘wil graag een verhaal vertellen’. Ze zoekt, zegt ze, naar de esthetische grenzen tussen wat als lelijk en mooi wordt gezien door de maatschappij.

Bovenstaande kunstenaars staan op pagina 1 van De Kunstbode. Verder staat daar een voorwoord van Wim Pijbes, zijnde meneer de directeur van de Stichting Droom en Daad. Het blinkt uit in nietszeggendheid, maar vriendelijk getoonzet is het wel en de goede bedoeling druipt ervan af.

Verder met de makers! Met de andere pak-’m-beet 25 kunstenaars die zich aan ons voorstellen. Er zitten talenten bij voor wie ik wel interesse kan opbrengen. Zoals de muzikant Aart Strootman en Sýo Fang, zangeres Ntjam Rosie, tekenaar (‘autonoom kunstenaar’) Hillegon Brunt, actrice en filmmaker Genelva Krind en ‘poëtisch activist’ Sander Zweerts.

Wat me ook opvalt is dat zij het veelal niet bij één discipline houden, maar wel drie of vier activiteiten beoefenen. Zo is bovenstaande Ntjam Rosie ‘artiest, zangeres en liedjesschrijver’. En S’yo Fang is ‘componist, arrangeur en pianist’. Is dat niet een beetje veel van het goede en van hetzelfde, beste kunstenaars? Chantal van Heeswijk maakt het helemaal bont. Zij is ‘beeldend vormgever, conceptdenker, schrijver en maker’. Ze noemt zich ook wel ‘artistiek ondernemer’. Nou, ondernemend is ze, dat moet gezegd. Ze zegt het zelf trouwens ook: ‘Maken zal ik!’ Wat? Dit: ‘Mijn creatieve denkvermogen geef ik door tijdens workshops en af en toe maak ik installaties en ijssculpturen.’ Mijn god zeg. Zie haar stralen. Ze is de Jomanda van de workshops. Ja, zo’n multi-talent gun je inderdaad een ijsje.

Verhalen vertellen, dat is het werk van de kunstenaars die er hun specialiteit van gemaakt hebben

En verder word ik niet goed van al die ‘verbinders’. Al die verknoopte figuren die ‘connectie’ zoeken en vooral ‘verbinding’ willen leggen. Bijna de helft van hen heeft het daarover. Bij de een luidt de kop boven de tekst ‘Kunst kan verbinden’ en pal daarnaast staat dat muzikant Rubayne die ‘met Urban Bass voor verbinding zorgt’, zoals de kopregel vermeldt. En voor Joris de Jong betekent kunst maken anno nu zelfs ‘verbintenis en ècht contact maken’, maar hij is dan ook ‘circusartiest en bewegend jongleur’. Voor poppenspeler Marco Kalkman zijn de voorstellingen een manier om ons ‘een gevoel van binding te geven’.

Hou toch op, jullie jonge talenten! Een beetje kunstenaar is eenzaam! En, beste jonge kunstenaars, verhalen vertellen, dat is het werk van de kunstenaars die er hun specialiteit van gemaakt hebben: de schrijvers. Dat doen jullie dus ook niet, al zeggen jullie zelf van wel. Zoals voornoemde Inez Naomi Correa Alves: zie hierboven. Ryan Djojokarso (choreograaf èn theatermaker) is er ook zo een: hij wil ‘verbindende verhalen’ vertellen. Boris Maas wil mensen (wie anders?) ‘vertellen over grote maatschappelijke thema’s’. De ‘musici en theatermakers’ Annette Schenk en Daniel Lehmann missen, begrijp ik, de ‘connectie met het live publiek’ want ze willen ‘muziek maken en verhalen vertellen’.  Of neem de succesvolle Mirjam Manusama wier eerste collectie Anima/Animus in september 2021 gepresenteerd wordt tijdens de New York Fashion Week. ‘Met mijn ontwerpen wil ik een verhaal vertellen dat zich verder ontvouwt in de hoofstukken hierna.’ Ik zou zeggen: jammer voor de mode, maar pak de pen op. Maar hou anders die kletsverhalen voor je. Succes!

In de inleiding tot het paginavolle artikel ‘Stadsbeelden’ staat zelfs dat ‘beelden in de buitenruimte een eigen verhaal vertellen’. Het fenomeen levende standbeelden kende ik al wel en vind ik iets leuks, maar vertellende standbeelden: nee, dat vind ik maar niks. En het grote stuk over kunstenaars voor toekomstige Fenix Landverhuizersmuseum (over de emoties rondom vertrek en aankomst: grappig) meldt alvast dat de kunstenaars de bezoeker straks ‘met hun verhalen zullen bewegen’. Het museum is trouwens op zoek naar koffers, naar heel veel koffers. Vooral ook naar koffers ‘met een bijzonder reisverhaal’, en ja: zelfs ik kan me daar iets bij voorstellen. Want ik ben welwillend genoeg. Heus waar.

Het zij hem vergeven, maar mensenrassen bestáán niet

Maar, een parelduiker vreest de modder niet, zoals Multatuli het stelde. Tussen al de naar mijn idee nogal belachelijke bagger zitten namelijk ook echte parels.

Zo staat er op de voorpagina van De Kunstbode een werkelijk schitterend portret. Dát wekte mijn interesse en maakte dat ik deze hele Kunstbode grondig ben gaan doornemen. Het is het portret van een zwarte, gedistingeerde jongeman, een heuse heerschap, met een voetbal onder zijn arm! Verderop in de bijlage staat meer informatie over dit werk en de maker ervan. Het gaat om een zelfportret van de Senegalese ‘kunstenaar en fotograaf’ Omar Victor Diop (Dakar, 1980). Een zelfportret als Angelo Soliman, uit 2014. Die Soliman, geboren in 1721 en afkomstig uit Nigeria, was een vooraanstaand vrijmetselaar in het kakkerige Wenen van Mozart (die overigens dol was op poep- en piesgrapjes). Soliman heeft de componist, ook vrijmetselaar, een paar keer ontmoet en waarschijnlijk heeft hij model gestaan voor het personage Bassa Selim in Mozart’s opera Die Entführung aus dem Serail. Kijk, van zulke kunst steek je ook nog eens wat op. (Niet dat dat per se moet.) Diop heeft een hele serie van zulk werk gemaakt naar schilderijen van Afrikaanse personen die in de vorige eeuwen lucratieve contacten onderhielden met landen op andere continenten. Prachtig gedaan. Het nog te openen museum Fenix, lees ik, ‘vertelt straks het universele en tijdloze verhaal van migratie’. En Diops werk zal daar natuurlijk ook te zien zijn.

Die voetbal is trouwens op al zijn portretten in de Kunstbode te zien. De bal onthult volgens Diop iets over waar de samenleving staat als het op ras aankomt. Het zij hem vergeven, maar mensenrassen bestáán niet; hij bedoelt de alternerende huidskleur binnen de mensensoort, en daar is – onder veel meer – in die zo onbeschaafde voetbalwereld inderdaad een hoop om te doen.

Diop is een toptalent, daar ben ik van overtuigd. En dat heb ik dan toch maar te danken aan die gratis bijlage die De Kunstbode heet. Dank daarvoor!

Beeld: Angelo Soliman (2014) - Omar Victor Diop

 

Mail

Marc Schoorl schrijft over literatuur, popmuziek en kunst. Onlangs publiceerde hij Ode aan Joy Division, een boekje over aforismen: Veelzeggende zinnen, en de cyclusromans Zes broers en een zus (deel I) en Zo vader, zo zoon (II). Deel III  O moeder... verschijnt circa september 2021.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
Lees meer
test
het laatste
 1

Een luik naar het verleden

De opa van Emma Stomp vertrok vanuit Curaçao naar Nederland. In haar gedichten observeert ze het gemis dat dat met zich meebrengt. 'Koop een wollen muts tegen de regen en kou, bid tweemaal daags voor je examens, denk aan thuis maar niet te veel, weet dat alles uiteindelijk is voorbestemd.' Lees meer

Die betere wereld wordt al gemaakt

Die betere wereld wordt al gemaakt

Kun je, met alles wat er gebeurt in de wereld, nog gelukkig zijn? Marthe van Bronkhorst vindt het antwoord en ontdekt een boel hoopvolle initiatieven Lees meer

Zomers zwijgen

Volim nas: hoe de taal van de liefde mijn lichaam tot stilte maande

Wat als je vertrouwen in jezelf en je lichaam plotsklaps wordt aangetast door epileptische aanvallen? En tegelijkertijd je vertrouwen in de onvoorwaardelijke liefde van je oma ook op losse schroeven komt te staan? In een persoonlijk essay neemt Dorea Laan je in beeldende taal mee in deze zoektocht. Lees meer

Schrijvers en beeldmakers gezocht voor ‘Harnas’, het achtste Hard//hoofd Magazine!

Schrijvers en beeldmakers gezocht voor ‘Harnas’, het achtste Hard//hoofd Magazine!

In welk harnas hul jij je? Stuur voor 14 september je pitch in en draag met een (beeld)verhaal, essay, poëzie of kunstkritiek bij aan het magazine ‘Harnas’. Lees meer

Misschien voor mezelf, maar niet voor jou

Misschien voor mezelf, maar niet voor jou

Eva van den Boogaard lijkt op iemand die ze nooit gekend heeft. Via een persoonlijke brief en een angstaanjagende gebeurtenis leert ze hem toch een beetje kennen. Lees meer

:Meer dan Maria: het moederschap in de beeldende kunst 3

Meer dan Maria: het moederschap in de beeldende kunst

Wat betekent het om moeder te zijn? En wanneer ben je dan een ‘goede moeder’? Moederschap, en alle nuances daarrond, blijft onderbelicht. Anne Louïse van den Dool onderzoekt via de representatie van moeders in de beeldende kunst de vele kanten die horen bij moeder zijn. Lees meer

Mijn Apocalypsis Leydenensis 1

Mijn Apocalypsis Leydenensis

In deze gedichten vliegt Joshua Snijders koerend over een postapocalyptisch Leiden, zijn Lays-chipszakjes tijdens een uitstapje in de Melkweg achtergelaten en zwemmen walvissen op wieltjes. 'De vraag is of je voetafdrukken kunt achterlaten wanneer er geen zwaartekracht is.' Lees meer

Lois Cohen maakte foto voor onze kunstverzamelaars: ‘Ik regisseerde per ongeluk een etalagepop’

Lois Cohen maakte foto voor onze kunstverzamelaars: ‘Ik regisseerde per ongeluk een etalagepop’

Word vóór 1 juli kunstverzamelaar bij Hard//hoofd en ontvang een unieke print van Lois Cohen! In gesprek met chef Kunst Jorne Vriens licht Lois een tipje van de sluier op. Lees meer

Was dit nou een flirt?

Was dit nou een flirt?

Als de Amsterdamse Carrie Bradshaw schrijft Marthe van Bronkhorst over de schemerflirt: een net te lange blik, een ambigu compliment, een hand die 'per ongeluk' de jouwe aanraakt. Lees meer

In gesprek met Jacqueline Peeters

In gesprek met Jacqueline Peeters: ‘Schilderen is denken en doen’

Aucke Paulusma gaat in gesprek met Jacqueline Peeters over haar nieuwe tentoonstelling. ‘Ik hoop dat ze in mijn werk iets van die spanning zien tussen wat zichtbaar is en wat verborgen blijft, en dat ze voelen hoe ik dat proces van schilderen benader.’ Lees meer

Terugblik op de schrijfworkshop: 'Hoe schrijf je over mannelijkheid?'

Terugblik op de schrijfworkshop: 'Hoe schrijf je over mannelijkheid?'

Op 25 mei organiseerde Hard//hoofd een schrijfworkshop met het thema: 'Hoe schrijf je over mannelijkheid?' Tijdens deze middag hebben de uitgekozen deelnemers onder begeleiding van één van de vier hosts uit het netwerk van Hard//hoofd de tijd gekregen om ideeën uit te wisselen, hun eigen tekst aan te scherpen en te reflecteren op hun eigen schrijfproces. Samen met de hosts kijken we terug op een verdiepende, inspirerende dag vol uitwisseling en reflecties. Lees meer

Dit maakten onze kunstverzamelaars en magazineabonnees mogelijk in 2024

Dit maakten onze kunstverzamelaars mogelijk in 2024

Kunstverzamelaars dragen bij aan onze missie om nieuw talent te ondersteunen en een vrije ruimte te bieden. We leggen graag uit hoe we de donaties in 2024 hebben besteed. Lees meer

Als je écht kinderen wilt redden

Als je écht kinderen wilt redden

Shashitu Rahima Tarirga kwam 33 jaar geleden via interlandelijke adoptie naar Nederland vanuit Ethiopië. Na een reis naar Ethiopië maakt ze nu een afweging tussen haar leven hier en het gemiste leven daar. 'Weegt een westers paspoort op tegen het moeten omgaan met de trauma’s van scheiding en achterlating? Weegt een leven hier op tegen onbekendheid met je leven daar?' Lees meer

Water landt zachter

Water landt zachter

Via een staalarbeider en een PVV-stemmer onderzoekt Angelika Geronymaki zichzelf. Kan ze, zonder het doen van aannames, de ander leren kennen? Lees meer

nuclear family

Queerkroost

In een briefwisseling over queer ouderschap zoeken Eke Krijnen en Lisanne Brouwer naar steun, herkenning en een houding om de maatschappelijke discriminatie buiten het gezinsleven te houden. Lees meer

Informatiehonger

Informatiehonger

We verslikken ons in data, maar blijven gulzig drinken. In dit essay onderzoekt Paola Verhaert hoe onze honger naar informatie — ooit gevoed door boeken, nu door eindeloze datastromen — ons hoofd én onze wereld begint te verzwelgen. Waar ligt de grens? En merken we het als we die overschrijden? Lees meer

De talkshow is dood, lang leve de talkshow

De talkshow is dood, lang leve de talkshow

In deze colum geeft Marthe Bronkhorst je een van haar geheime toverzinnen om vervelende talkshowgasten de mond te snoeren. 'Is dat zo?' Lees meer

:Naar een taal die consent fucking overbodig maakt: brieven over consent

Naar een taal die consent fucking overbodig maakt: brieven over consent

In haar laatste brief aan Alara buigt Yousra zich over taal: hoe taal seksueel geweld normaliseert en hoe taal inwerkt op onze erotische verbeelding. Geweldloze verhoudingen scheppen via taal is voor haar zowel een kwestie van nieuwe talen schrijven als oude of bestaande talen herinneren. Lees meer

Comme tu veux

Comme tu veux

In de bruisende souks van Marrakech leert Aisha Mansaray haar vader – de ultieme hosselaar, de praatjesmaker in zes talen, en de filosoof in een (illegale) taxi – beter begrijpen. Lees meer

:De kunst van vertrekken – Deel II: Macht en onmacht

De kunst van vertrekken – Deel II: Macht en onmacht

In het tweede deel van deze essayreeks over kunststakingen schrijft Lara den Hartog Jager over kunstenaars die worstelen met systemen van macht en de vraag of hun kunst verandering teweeg kan brengen. Lees meer

Hard//hoofd zoekt vóór 28 juli 2.500 trouwe lezers!

Hard//hoofd verschijnt weer op papier, nu met extra bijlage! In Honger lees je over de pijn, het verlangen en de schoonheid van datgene waar we naar smachten. Schrijf je vóór 28 juli in voor slechts 3 euro per maand en ontvang Honger in september in de brievenbus, mét bijlage Ik wil, wil jij ook? over seksueel consent. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer