Asset 14

Iets tegen Zwarte Piet? 'Lekker optyven naar je eigen land'

Het debat rond Zwarte Piet is dit jaar heviger dan ooit, Sanne ziet het met lede ogen aan.

In Hoogezand-Sappemeer was een Sinterklaasintocht gepland met pieten in alle kleuren van de regenboog: de stichting die de organisatie verzorgt wilde hiermee tegemoetkomen aan de Zwarte Piet-kritiek. Inmiddels is besloten dat de Sint toch weer gewoon begeleid zal worden door “gewone”, dus zwarte pieten. Dit als gevolg van de vele doodsbedreigingen en scheldpartijen.

Op onze facebookfeeds strijden pagina’s als Zwarte Piet is Racisme om aandacht met Zwarte Piet Is en Blijft Zwarte Piet, waarbij de emoties hoog oplopen en het niveau inmiddels een historisch dieptepunt heeft bereikt.

“die mensen die hier over ouwehoeren over zwarte piet moeten lekker optyven naar hun eigen land en daar lekker gaan ouwe hoeren maar laat ons lekker een gezellige sinterklaas hebben alle kinderen zijn trots is dat zo erg nee tog? 1x per jaar en dan zoon drama!"

Deze foto werd geplaatst op de facebookpagina Zwarte Piet Is en Blijft Zwarte Piet.

De verontwaardiging was groot nadat VN-consultant Verene Shepherd zich uitsprak tegen het Sinterklaasfeest, al is het onderzoek nog gaande en staat het Nederland vrij om zich niets aan te trekken van een eventuele resolutie. De ‘Pietitie’ op facebook heeft op het moment van publicatie al 2,085,297 likes, en aanstaande zaterdag is er een demonstratie op het Malieveld waarvoor men wordt opgeroepen verkleed als Zwarte Piet te komen. Usual suspects als Geert Wilders grepen de uitspraken van Shepherd uiteraard aan om hun mening te ventileren, en BN’ers van het genre Monique Smit en Maik de Boer spraken hun ontzetting uit.

De intelligentsia dan? Rob Wijnberg betoogde op De Correspondent dat de gemiddelde Nederlander het rassendenken al zo ver ontstegen is dat hij Zwarte Piet allang niet meer ziet als neger. Quinsy Gario zou de Nederlander iets aanwrijven  “waar [hij] - na een eeuwenlang proces van Verlichting - juist bewust blind voor [is]”. Meer nuance dan Maik de Boer, maar een redenering waar ik hoofdpijn van krijg. Matthijs Krul levert op Frontaal Naakt de nodige kritiek op Wijnbergs “klassieke filosofische fout”.

Cabaretier Erik van Muiswinkel schreef eerder dit jaar een artikel waarin hij op dezelfde twee gedachten hinkt. Onze nationale Hoofdpiet voert een Zuid-Afrikaanse uitwisseldochter op (het aloude some of my best friends are black-principe) die met plezier deelneemt aan het Sinterklaasfeest... en vervolgens door een Hollandse huismoeder op het voetbalveld wordt uitgemaakt voor Zwarte Piet.

Het is algemeen geaccepteerd dat Piet rond 1850 werd geïntroduceerd in het boekje Sint Nikolaas en zijn knecht. De Amsterdamse onderwijzer Jan Schenkman (1806-1863) schreef het merendeel van de versjes en voorzag de goedheiligman van een aan het einde van de achttiende eeuw nog zeer hip accessoire: een Moors knechtje. Het lijkt misschien vreemd dat Schenkman in 1850 teruggreep op een zwarte (kind)slaaf als metgezel voor de typisch Hollandse kinderheld, maar het was algemeen bekend dat prinses Marianne – de tante van Koning Willem III – kort daarvoor op een markt in Cairo nog een zwart kind had gekocht, iets waar Schenkman al eens een satirisch gedichtje aan had gewijd.

De slavernij-connectie is dus evident, wat er ook wordt beweerd over schoorstenen en voorchristelijke demonen. Kunsthistoricus en slavernij-kenner Elmer Kolfin bevestigde dit in de Volkskrant: "Illustratoren kozen [later], misschien zonder het te beseffen, voor het beeld van een kindslaaf. Dat raakte vervolgens gecanoniseerd."

Het is ongetwijfeld waar dat kleine blanke kindertjes anno 2013 bij het zien van een in achttiende-eeuws pagekostuum gestoken zwartgeschminkte buurman of buurvrouw niet zullen denken aan hun Surinaamse of Afrikaanse klasgenootjes, die zich op hun beurt ook niet aangesproken zullen voelen. Maar het is ronduit quatsch dat kinderen zich niet net zo zouden vermaken met de “bonte pieten” waarmee op veel grootstedelijke basisscholen al sinds de jaren tachtig wordt geëxperimenteerd; de enige klachten daarover komen doorgaans van ouders.

De auteur als Zwarte Piet.

Het feit dat de figuur van Zwarte Piet diverse problematische elementen bevat, maakt hem voor veel mensen van niet-Nederlandse afkomst een symbool van een ongelijke maatschappelijke positie. Het gaat hen niet om het Sinterklaasfeest an sich, maar om het gevoel dat ze in onze huidige samenleving nog altijd tweede viool spelen. De beroemde tolerantie van de Hollanders is ver te zoeken als het om Sinterklaas gaat; daar waar Zwarte Piet voor tegenstanders sociale ongelijkheid representeert, staat hij voor degenen die zaterdag in pietenpak op het Malieveld verschijnen voor alles wat goed, veilig en vooral Hollands is. Zwarte Piet is een gezellige, oer-Hollandse traditie en wie dat niet vindt is een zeikerd, lijkt de algemene teneur.

Ik kan heus wel lachen om Frans Bauer, auteur van het lied Piet is Lief (“Zwarte Piet, Zwarte Piet. De VN wil hem niet.”). Maar er schuilt iets duisters achter de wijze waarop iedere aantijging van racisme wordt weggewuifd als gezeur: een aanval op Zwarte Piet is een aanval op Nederland, en dus ook een aanval op Máxima, stamppot met boerenkool, Volendam en weet ik veel wat men tegenwoordig nog meer als onze nationale trots ervaart. Ik erger me buitengewoon aan het woord ‘traditie’ dat in de Zwarte Piet-context steeds weer terugkomt. Ja, het Sinterklaasfeest is een traditie. Fierljeppen is ook een traditie, net als Koninginnedag, de Elfstedentocht en kievietseieren zoeken. Net als palingtrekken, heksen verbranden en mensen met lichamelijke afwijkingen tentoonstellen op kermissen. Dat iets een traditie is, maakt het niet immuun voor kritiek. Als tradities nooit aangepast mochten worden, zaten we hier in Holland Sinterklaas te vieren in een plaggenhut. Met twee kaatseballen in een net.

Mail

Sanne Rispens

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
De verdwenen kosmonaut

De verdwenen kosmonaut

Duizenden kilometers van de kosmonaut vandaan zit Igor, uitkijkend over de stad, terwijl hij luistert naar de ruis op de tv, naar de beukende eurodance plaat die nog naklinkt in zijn oren en naar een stem die hem probeert te overtuigen terug te komen. In De verdwenen kosmonaut van Thijs van der Heijden raakt een... Lees meer

Geen geld maakt ook niet gelukkig

Hard//hoofd zoekt een zakelijk assistent!

Wij zoeken een enthousiaste en veelzijdige zakelijk assistent (x/v/m) die ons zakelijke team wil versterken. In deze functie krijg je de kans om ervaring op te doen met de zakelijke en organisatorische kant van een literair tijdschrift en online platform. Lees meer

Het huis in mijn hoofd

Het huis in mijn hoofd

Wat als technologie je verbeelding probeert te esthetiseren? Mina Etemad bezocht in juni, tijdens de twaalfdaagse oorlog tussen Iran en Israël, de VR-voorstelling From Dust van Michel van der Aa. ‘Het zou troostend moeten zijn, maar hoe kan ik het rijmen met de realiteit hierbuiten?’ Lees meer

Het borrelt 1

Ortolaan

Liefde gaat door de maag, weet de chef in het verhaal van Fleur Klemann. Zorgvuldig bereidt hij al zijn ingrediënten én zijn geliefde: ‘Haar tong die ze langs haar vette lippen haalde, het rozige vlees.’ Lees meer

Naweeën

Naweeën

In Naweeën dicht Vlinder Verouden over vervellen, verpoppen, verschonen, volgroeien en legt zo het proces van veranderen vast. ‘Hier slaat de klok tien en stap ik uit spinseldraden slijmerig warm een / Laatste vinger die glijdt over de plastic bodem van een pot haargel.’ Lees meer

Het borrelt

Het borrelt

‘Vuur raakt water / en alles sist barst klapt fluit schuimt vergaat stijgt verdampt smelt breekt sterft’. Dieuke Kingma dicht over het moment dat het ondergrondse naar boven breekt: zoals bij vulkaanuitbarstingen, of de tweede symfonie van Mahler. Lees meer

Laboratoriumkinderen

Laboratoriumkinderen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In dit drieluik onderzoekt Louise van der Veen in vitro fertilisatie (IVF) als een mogelijke grond van het bestaan. Lees meer

:Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Een nieuw seizoen van Maandagavonden door Nwe Tijd, dit keer ook te beluisteren bij Hard//hoofd. Met Johannes Lievens die zich – tegen wil en dank – in het feestgedruis stort, Ellis Meeusen over de voorpret, Suzanne Grotenhuis met een pleidooi voor kleine vieringen en Freek Vielen opent de avond met twee anekdotes. Lees meer

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wanneer de VVD pleit voor het bijhouden van gegevens over ‘culturele normen en waarden’ van mensen met een migratieachtergrond, over welke normen en waarden hebben ze het hier dan eigenlijk? Rocher Koendjbiharie neemt de eisen onder de loep die de politiek alleen stelt aan mensen die zichtbaar wortels elders ter wereld hebben. ‘Men wil geen vermenging van culturen en geen uitwisseling van gedachten. De echte eis is assimilatie en het afbreken van wortels.’ Lees meer

Als de bodem niet dragen kan

Groeipijn

‘Volwassen worden is zorgen voor’ luidt de wijsheid waar de hoofdpersoon in dit verhaal zich aan vasthoudt. In Groeipijn laat Tim Kobussen zien hoe hoe er een steeds letterlijke invulling aan die wijsheid wordt gegeven in een studentenkamer. Lees meer

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen 1

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen

Van het zetten van kopjes koffie en het branden van salie tot de Pinterest-pagina van DELA: Maartje Franken schrijft over rouwrituelen en onderzoekt de grond waarin rouw wortelt. Lees meer

Voor de meisjes

Voor de meisjes

Terra van Dorst dicht over de passiviteit van het wachten op morgen en het uitstellen van keuzemomenten. ‘morgen gaan we een ijsje halen / zullen de bramen rijp zijn / maak ik een besluit’ Lees meer

Regenwormen 1

Als de bodem niet dragen kan

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Anouk von Seida schrijft over de betonplaten op een boerderij en het onverwachte leven dat zich daarin afspeelt. Lees meer

Grond & Ik

Grond & Ik

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In 'Grond & Ik' zoekt Lisia Leurdijk naar manieren om een dialoog tussen het individu en de grond te openen. Lees meer

Regenwormen

Regenwormen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Milou Lang graaft in dit tweeluik naar wormen, gangenstelsels en de geborgenheid die de grond kan bieden. ‘hier duw ik geil zijn in de kluiten aarde / durf mijn vingers te verliezen in slib en schimmeldraden’ Lees meer

Luchtspiegeling

Luchtspiegeling

'We bewegen log en lief.' Madelief Lammers onderzoekt in dit gedicht de onstilbare honger tussen twee mensen, een wankele relatie waaraan iets fundamenteels ontbreekt. 'Zie je hoe we ondanks die woede nog zo mooi zijn als een slapend paard dat met haar huid trilt om een daas te verjagen?' Lees meer

Stomwijzer

Stomwijzer

Marthe van Bronkhorst loodst je door het wispelturige politieke landschap aan de hand van haar alternatieve stemwijzer. Lees meer

Auto Draft 8

Programma: Ik wil, wil jij ook? - consent in illustratie

Vier samen met Hard//hoofd de publicatie van onze recent verschenen bundel over seksueel consent! Lees meer

Roze, wit, blauw

Roze, wit, blauw

Rechtse en nationalistische partijen laten in hun nieuwste verkiezingsprogramma’s zien dat hun ruimte voor de lhbtqia+-gemeenschap altijd voorwaardelijk is geweest. Journalist Rocher Koendjbiharie legt uit: 'Homoseksualiteit en vrouwenrechten zijn binnen rechtse kringen vaak pas relevant wanneer ze in relatie tot migratie besproken worden.' Lees meer

:Winnaar publieksprijs Rode Oor: Vespula vulgaris

Winnaar publieksprijs Het Rode Oor: Vespula Vulgaris

In een pot met schuimbanaantjes vecht een wesp om los te komen. Myrthe Prins portretteert een winkelbediende die in een snoepwinkel aan zoetigheid proeft. Met Vespula Vulgaris won zij de publieksprijs van Het Rode Oor 2025. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €3 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer