Asset 14

Iets tegen Zwarte Piet? 'Lekker optyven naar je eigen land'

Het debat rond Zwarte Piet is dit jaar heviger dan ooit, Sanne ziet het met lede ogen aan.

In Hoogezand-Sappemeer was een Sinterklaasintocht gepland met pieten in alle kleuren van de regenboog: de stichting die de organisatie verzorgt wilde hiermee tegemoetkomen aan de Zwarte Piet-kritiek. Inmiddels is besloten dat de Sint toch weer gewoon begeleid zal worden door “gewone”, dus zwarte pieten. Dit als gevolg van de vele doodsbedreigingen en scheldpartijen.

Op onze facebookfeeds strijden pagina’s als Zwarte Piet is Racisme om aandacht met Zwarte Piet Is en Blijft Zwarte Piet, waarbij de emoties hoog oplopen en het niveau inmiddels een historisch dieptepunt heeft bereikt.

“die mensen die hier over ouwehoeren over zwarte piet moeten lekker optyven naar hun eigen land en daar lekker gaan ouwe hoeren maar laat ons lekker een gezellige sinterklaas hebben alle kinderen zijn trots is dat zo erg nee tog? 1x per jaar en dan zoon drama!"

Deze foto werd geplaatst op de facebookpagina Zwarte Piet Is en Blijft Zwarte Piet.

De verontwaardiging was groot nadat VN-consultant Verene Shepherd zich uitsprak tegen het Sinterklaasfeest, al is het onderzoek nog gaande en staat het Nederland vrij om zich niets aan te trekken van een eventuele resolutie. De ‘Pietitie’ op facebook heeft op het moment van publicatie al 2,085,297 likes, en aanstaande zaterdag is er een demonstratie op het Malieveld waarvoor men wordt opgeroepen verkleed als Zwarte Piet te komen. Usual suspects als Geert Wilders grepen de uitspraken van Shepherd uiteraard aan om hun mening te ventileren, en BN’ers van het genre Monique Smit en Maik de Boer spraken hun ontzetting uit.

De intelligentsia dan? Rob Wijnberg betoogde op De Correspondent dat de gemiddelde Nederlander het rassendenken al zo ver ontstegen is dat hij Zwarte Piet allang niet meer ziet als neger. Quinsy Gario zou de Nederlander iets aanwrijven  “waar [hij] - na een eeuwenlang proces van Verlichting - juist bewust blind voor [is]”. Meer nuance dan Maik de Boer, maar een redenering waar ik hoofdpijn van krijg. Matthijs Krul levert op Frontaal Naakt de nodige kritiek op Wijnbergs “klassieke filosofische fout”.

Cabaretier Erik van Muiswinkel schreef eerder dit jaar een artikel waarin hij op dezelfde twee gedachten hinkt. Onze nationale Hoofdpiet voert een Zuid-Afrikaanse uitwisseldochter op (het aloude some of my best friends are black-principe) die met plezier deelneemt aan het Sinterklaasfeest... en vervolgens door een Hollandse huismoeder op het voetbalveld wordt uitgemaakt voor Zwarte Piet.

Het is algemeen geaccepteerd dat Piet rond 1850 werd geïntroduceerd in het boekje Sint Nikolaas en zijn knecht. De Amsterdamse onderwijzer Jan Schenkman (1806-1863) schreef het merendeel van de versjes en voorzag de goedheiligman van een aan het einde van de achttiende eeuw nog zeer hip accessoire: een Moors knechtje. Het lijkt misschien vreemd dat Schenkman in 1850 teruggreep op een zwarte (kind)slaaf als metgezel voor de typisch Hollandse kinderheld, maar het was algemeen bekend dat prinses Marianne – de tante van Koning Willem III – kort daarvoor op een markt in Cairo nog een zwart kind had gekocht, iets waar Schenkman al eens een satirisch gedichtje aan had gewijd.

De slavernij-connectie is dus evident, wat er ook wordt beweerd over schoorstenen en voorchristelijke demonen. Kunsthistoricus en slavernij-kenner Elmer Kolfin bevestigde dit in de Volkskrant: "Illustratoren kozen [later], misschien zonder het te beseffen, voor het beeld van een kindslaaf. Dat raakte vervolgens gecanoniseerd."

Het is ongetwijfeld waar dat kleine blanke kindertjes anno 2013 bij het zien van een in achttiende-eeuws pagekostuum gestoken zwartgeschminkte buurman of buurvrouw niet zullen denken aan hun Surinaamse of Afrikaanse klasgenootjes, die zich op hun beurt ook niet aangesproken zullen voelen. Maar het is ronduit quatsch dat kinderen zich niet net zo zouden vermaken met de “bonte pieten” waarmee op veel grootstedelijke basisscholen al sinds de jaren tachtig wordt geëxperimenteerd; de enige klachten daarover komen doorgaans van ouders.

De auteur als Zwarte Piet.

Het feit dat de figuur van Zwarte Piet diverse problematische elementen bevat, maakt hem voor veel mensen van niet-Nederlandse afkomst een symbool van een ongelijke maatschappelijke positie. Het gaat hen niet om het Sinterklaasfeest an sich, maar om het gevoel dat ze in onze huidige samenleving nog altijd tweede viool spelen. De beroemde tolerantie van de Hollanders is ver te zoeken als het om Sinterklaas gaat; daar waar Zwarte Piet voor tegenstanders sociale ongelijkheid representeert, staat hij voor degenen die zaterdag in pietenpak op het Malieveld verschijnen voor alles wat goed, veilig en vooral Hollands is. Zwarte Piet is een gezellige, oer-Hollandse traditie en wie dat niet vindt is een zeikerd, lijkt de algemene teneur.

Ik kan heus wel lachen om Frans Bauer, auteur van het lied Piet is Lief (“Zwarte Piet, Zwarte Piet. De VN wil hem niet.”). Maar er schuilt iets duisters achter de wijze waarop iedere aantijging van racisme wordt weggewuifd als gezeur: een aanval op Zwarte Piet is een aanval op Nederland, en dus ook een aanval op Máxima, stamppot met boerenkool, Volendam en weet ik veel wat men tegenwoordig nog meer als onze nationale trots ervaart. Ik erger me buitengewoon aan het woord ‘traditie’ dat in de Zwarte Piet-context steeds weer terugkomt. Ja, het Sinterklaasfeest is een traditie. Fierljeppen is ook een traditie, net als Koninginnedag, de Elfstedentocht en kievietseieren zoeken. Net als palingtrekken, heksen verbranden en mensen met lichamelijke afwijkingen tentoonstellen op kermissen. Dat iets een traditie is, maakt het niet immuun voor kritiek. Als tradities nooit aangepast mochten worden, zaten we hier in Holland Sinterklaas te vieren in een plaggenhut. Met twee kaatseballen in een net.

Mail

Sanne Rispens

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Stomwijzer

Stomwijzer

Marthe van Bronkhorst loodst je door het wispelturige politieke landschap aan de hand van haar alternatieve stemwijzer. Lees meer

Auto Draft 8

Programma: Ik wil, wil jij ook? - consent in illustratie

Vier samen met Hard//hoofd de publicatie van onze recent verschenen bundel over seksueel consent! Lees meer

Roze, wit, blauw

Roze, wit, blauw

Rechtse en nationalistische partijen laten in hun nieuwste verkiezingsprogramma’s zien dat hun ruimte voor de lhbtqia+-gemeenschap altijd voorwaardelijk is geweest. Rocher Koendjbiharie ligt in zijn essay het probleem toe: 'Homonationalisme is niks meer dan de voorwaardelijke acceptatie van mensen uit de regenbooggemeenschap ten behoeve van een nationale identiteit en een nationalistische ideologie.' Lees meer

:Winnaar publieksprijs Rode Oor: Vespula vulgaris

Winnaar publieksprijs Het Rode Oor: Vespula Vulgaris

In een pot met schuimbanaantjes vecht een wesp om los te komen. Myrthe Prins portretteert een winkelbediende die in een snoepwinkel aan zoetigheid proeft. Met Vespula Vulgaris won zij de publieksprijs van Het Rode Oor 2025. Lees meer

Winnaar Stoute Stift 2024 1

Winnaars De Stoute Stift 2025

Cynthia Van Der Heyden won met haar illustratie de publieksprijs en Sarah Pannekoek won de juryprijs van De Stoute Stift 2025. Lees meer

Pekingeend

Winnaar juryprijs Het Rode Oor: Pekingeend

Twee personen blijven samen achter in de keuken, waar ze tijdens het bereiden van een pekingeend steeds dichter verstrikt raken in het spel van aanrakingen, blikken en opdrachten. Met Pekingeend won Fleur Klemann de juryprijs van Het Rode Oor 2025. Lees meer

Hoeveel Big Fashion heb jij in de kast hangen?

Hoeveel Big Fashion heb jij in de kast hangen?

De dood van Giorgio Armani sluit een hoofdstuk in de mode, maar zegt ook veel over de toekomst van onze kleding. In deze column legt Loïs Blank uit hoe Big Fashion steeds meer terrein weet te winnen in onze kledingkasten. Lees meer

Auto Draft 10

Als je te pletter slaat, dan klinkt dat zo

Midden in de nacht springt een man van een richel. Nee, geen man; een held. En iedereen weet: een man zoals Luciano slaat niet te pletter. In dit korte verhaal van Julien Staartjes bewegen de achterblijvers zich tussen het postuum cancelen of aanbidden van de man met gladde benen en mierzoete tong. Lees meer

De achterblijvers

De achterblijvers

Fietsend over een jaagpad reflecteert Gert-Jan Meyntjens op zijn rol als echtgenoot en vader, en neemt hij je mee op een zoektocht naar wat het betekent om man te zijn. Zonder bitter te worden. Lees meer

Binnen de context van twee

Binnen de context van twee

In haar gedicht onderzoekt Sytske van Koeveringe de betekenis en fascinatie van het getal twee. Via paren, tegenpolen en verbindingen ondervinden twee vrouwen de mogelijkheden van samenzijn. Is er balans in vereniging? Lees meer

Ik sliep rechts

Ik sliep rechts

Daten met iemand aan de andere kant van het politieke spectrum? Naomi Ronner deed het. In dit essay beschrijft ze haar ervaringen. Lees meer

Rouw is een ongenode gast die steeds op mijn feestjes verschijnt

Rouw is een ongenode gast die steeds op mijn feestjes verschijnt

Altijd aanwezig, maar niet gewenst: Marthe van Bronkhorts rouw reist met haar mee. Lees meer

De kleinste kans

De kleinste kans

Roosje van der Kamp bereidt zich altijd voor op het ergste. Een vreemd plekje op haar huid, opladers in het stopcontact: overal schuilt gevaar. Als ze achter een geheim komt in de familie begrijpt ze beter waar haar angsten vandaan komen. Ze vertelt erover in dit openhartige essay over intergenerationeel trauma. Lees meer

:Zomergast Koch: ‘Het is gewoon leuk om mensen iets op de mouw te spelden’

Zomergast Koch: ‘Het is gewoon leuk om mensen iets op de mouw te spelden’

Het plezier van de leugen en de bevrijding van de agressie: volgens Zomergast Herman Koch verfraait iedereen het leven een beetje met leugens. Lees meer

Hondenvoer

Hondenvoer

Een overleden hondje zorgt ervoor dat moeder en dochter in een strijd belanden. Ze willen beiden laten zien wie er meer van het dier gehouden heeft. In dit verhaal van Keet Winter mondt die spanning tussen de twee vrouwen uit in een pijnlijk diner. Lees meer

Hondenvoer 1

It takes an adult to raise a village: Halsema is streng, rechtvaardig, en een tikje autoritair in Zomergasten

De bedachtzame, maar mediagetrainde, Femke Halsema nam ons als Zomergast mee in de bestuurlijke (opvoed)dilemma’s uit haar werk. Als een klassiek ouderfiguur toont ze zich streng en rechtvaardig, maar mist ze óók zelfinzicht op sommige punten. Lees meer

Uğur Ümit Üngör stilt in Zomergasten maar zelden onze honger naar menselijkheid en ‘goeie dingen’

Uğur Ümit Üngör stilt in Zomergasten maar zelden onze honger naar menselijkheid en ‘goeie dingen’

‘Uğur Ümit Üngörs fragmenten zijn broodnodige kost voor een samenleving die consequent doet alsof wijdverbreid extreem (staats)geweld een ver-van-mijn-bedshow is.’ Terwijl Zomergast Üngör zichzelf kundig naar de achtergrond werkt, maakt hij duidelijk dat de zomer vele winters verstopt. Met opgewekte grimmigheid vraagt hij ons om ons zorgen te maken over het leed van anderen. Lees meer

Stranding

Stranding

'Ze ligt hier als aanklacht / op het land gespuugd / om de noodzaak tot evenwicht / tussen mens en water te benadrukken.' Angelika Geronymaki trekt je met dit gedicht over zelfbeschikking en milieuvervuiling mee, als de aangespoelde zeemeermin in een sleepnet gevuld met platvissen, sardientjes en haringen, en slingert je vanuit het zure zeewater op een strand met grijpgrage mannenhanden. Lees meer

Zomergasten met Eva Crutzen roept de vraag op of een mooi gesprek genoeg is of dat kijkers toch snakken naar goede televisie.

Zomergast Eva Crutzen zorgde voor een mooi gesprek, maar is dat genoeg?

Na de ideale televisieavond van Eva Crutzen vraagt Hanna Karalic zich af of een mooi gesprek genoeg is voor Zomergasten of dat kijkers toch snakken naar goede televisie. Lees meer

Mijn tweede kutland… 2

Mijn tweede kutland…

Toen Iskra de Vries vanuit Polen naar Nederland verhuisde, bleek dat zij niet van een koude kermis thuiskwam, maar naar een koude kermis vertrokken was. Iskra schrijft een verschroeiend eerlijke break-up brief aan het adres van ons kikkerlandje. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €3 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer