De wereld staat in brand en dat mag niet onbeschreven blijven. Jens Bezemer schetst een dystopisch toekomstbeeld waarin we ons nooit meer hoeven aan te passen aan de rest van de maatschappij.
Het straatbeeld van de grote Nederlandse steden heeft er sinds een paar jaar een aantal felle kleuren bij. Felgroene en roze bezorgers, bepakt met quinoaburgertjes en Thaise linzensoepen, koersen kriskras door de drukke straten. Mobiele obers van Deliveroo en Foodora die het restaurant bij je thuis brengen. Al lijkt het bezorgen van een exquise hamburger op een druilerige zondag op zichzelf te staan, het past binnen een grotere ontwikkeling.
Het bezorgen van producten bestaat natuurlijk al enige tijd. Lang bleef dat echter vooral bij fastfood en een incidenteel matras van Ikea. De laatste jaren zijn we wat luier geworden en worden daarom de producten of ervaringen die we vaak buiten de deur verschaften, nu op de deurmat afgeleverd. Restauranteten, kleding, boeken, scheermesjes, luiers, boodschappen en zelfs onze fietsen staan met één muisklik voor de deur.
De bezorgtrend doet me denken aan de Amerikaanse socioloog Richard Sennet. In zijn boek The Fall of Public Man (1977) beschrijft hij het verval van de publieke omgangsvorm, waarbij het individu de maatschappelijke openbaarheid is gaan miskennen, en zich met name gaat oriënteren op de beperkte kring van intimi. Maar waar de privésfeer de mens vooral leerde om te gaan met natuurlijke gevoelens en emoties, leerde de openbare sfeer hem juist vooral geciviliseerd gedrag en sociaal bewustzijn.
In de moderne ‘terreur van de intimiteit’ verandert volgens Sennet ook de stad daarom drastisch. Er vindt een beweging plaats. Steden hadden altijd een enorme diversiteit aan levensstijlen, waar men voortdurende de kans liep om met ‘vreemden’ geconfronteerd te worden. Maar in de moderne stad leven bevolkingsgroepen gescheiden van elkaar, waardoor de sfeer van intimiteit kan gedijen.
De bezorgtrend past naadloos binnen het beeld van de moderne mens die zich terugtrekt uit het publieke leven. Natuurlijk zitten we nog met elkaar te keuvelen op terrasjes met een kop koffie. Alleen speelt zich dat allemaal af binnen onze eigen kringen. Juist het alledaagse contact op straat, in de winkels en op de markt zorgt ervoor dat we buiten onze eigen intimiteit blijven treden, het gesprek niet schuwen en daardoor het contact met ‘de vreemde’ niet verliezen. Geen advies over een dienst of product door een platte tekst, maar een echt persoon in een lijfelijke setting. Geen voorspelbare en veilige ‘ons kent ons’, maar juist situaties waar we geen kaas van gegeten hebben. Zo blijft ‘de medemens’ gewoon een mens.
Civilisatie ontstond ooit omdat we in een complexere maatschappij afhankelijk van elkaar werden. Hierdoor gingen we rekening met elkaar houden en ons gedragen. Wanneer we ons winkelmandje digitaal maken, valt de noodzaak voor civilisatie dus weg. Als tegenbeweging zullen sommigen misschien de bezorger willen romantiseren, als diegene waar we dan alsnog een fijn en eerlijk menselijk moment mee beleven. Om die illusie aan diggelen te helpen liet Domino’s onlangs een glimp uit de nabije toekomst zien: bezorgende robots. Een antwoord op de vraag waarom ze de knoflooksaus zijn vergeten, kunnen we dan waarschijnlijk wel op onze buik schrijven. ‘Vreemd’ is het des te meer. Dat wel.
Foto via Flickr
