Asset 14

Eindelijk volwassen

Rutger probeerde jarenlang los te komen van zijn ouders, maar dat bleek niet zo eenvoudig. Tot diep in zijn adolescentie bleef hij worstelen met deze lieve, redelijke verzorgers. Terwijl hij allang volwassen had moeten zijn.

In de sitcom Seinfeld zegt Jerry op een gegeven moment: “Een relatie uitmaken is als het omduwen van een cola-automaat. Het lukt je niet met één duw. Je moet hem eerst een beetje heen en weer schommelen.” Hij sprak in dit geval over romantische relaties, en de onvermijdelijke terugval die elk stel na een scheiding krijgt. Maar geldt zijn metafoor niet voor elke sociale verbintenis? Als mensen eenmaal een band met iemand zijn aangegaan, laten ze die niet graag los, en al helemaal niet in één keer.

Het loskomen van je ouders is essentieel voor het vormen van een eigen identiteit. Vriendschappen of liefdes worden alleen verbroken als er iets misgaat, maar de band met je vader en moeder moet sowieso versoepeld worden. Gelukkig heeft de natuur daarvoor een speciale periode bedacht. Tijdens de puberteit verandert je lichaam, zodat je je voortaan tegen leeuwen kunt verdedigen. Dankzij je volgroeide hersens kun je nu vol zelfvertrouwen totaal ongefundeerde meningen vormen. Als klap op de vuurpijl ontstaat tussen je benen de magische kracht om deze procedure ooit zelf in gang te zetten. De maatschappij heeft naar aanleiding van deze biologische veranderingen een regel ingevoerd: vanaf je achttiende ben je officieel ‘volwassen’. Het wordt met trompetgeschal aangekondigd: je bent nu onafhankelijk, je jeugd is voorbij, en je hoeft niets meer met je opvoeders te maken te hebben. Je mensschap is voltooid. Je bent klaar voor verzending.

De pleister of de cola-automaat

Helaas werkt dit niet zo eenvoudig in de praktijk. Het liefst zou een jongvolwassene de band met zijn ouders lostrekken als een pleister: snel, soepel, zonder lijmresten en met slechts een beetje pijn. Het komt echter vaak neer op de cola-automaat van Jerry Seinfeld. De ouder-kindrelatie blijft schommelen tussen liefde en haat, afhankelijkheid en afkeer, hulp en verzet.

Tijdens mijn puberteit probeerde ik me af te zetten tegen mijn ouders. Maar hoeveel ik ook loog, blowde, spijbelde, dronk of met foute vrienden hing; ze bleven met me praten op een verschrikkelijk begripvolle manier. Mijn vader liet zich één keer gaan. Tijdens een campingvakantie gedroeg ik me zo chagrijnig dat hij me tegen al zijn principes een klap op mijn achterhoofd gaf. Ik huilde geschrokken: “Dat mag jij helemaal niet!” Waarna ik theatraal een weiland in rende, tussen de verbaasde koeien door.

Hadden mijn ouders me maar elke dag met appels bekogeld.

Soms was ik jaloers op vrienden met jeugdtrauma’s of gescheiden ouders. Hadden mijn ouders me maar elke dag met appels bekogeld of gedwongen om rare pakjes aan te doen, dan was tenminste duidelijk geweest waar ik van los wilde komen. Maar waarom zou ik breken met deze lieve, redelijke verzorgers? Mijn enorme boosheid was geforceerd en overtuigde niet.

Zodra ik achttien werd, wilde ik uit huis - dat zou helpen om van ze los te komen. Mijn ouders hadden begrip voor mijn beslissing en kochten een appartementje in de stad. Zolang ik studeerde, hoefde ik geen huur te betalen. Ze hielpen me uiteraard met mijn belastingaangifte, collegegeld en kleine reparaties in en om het huis. Zo nu en dan kwam mijn moeder wat vuile was ophalen – de Turkse wasserette was wel erg ver lopen met zo’n zware tas. De ruzies stopten. Was ik nu dan echt volwassen?

In de wachtkamer voor volwassenheid

In Emerging Adulthood: the winding road from the late teens through the twenties (2004) beschrijft de Amerikaanse psycholoog Jeffrey Arnett hoe het traject van volwassenwording steeds verder is opgeschoven. In 1953 ging je aan het eind van je tienerjaren uit huis omdat je ging trouwen, en niet veel later begon je aan kinderen. Dankzij de emancipatie en gegroeide welvaart wagen hoogopgeleide jongvolwassenen zich nu pas rond hun dertigste levensjaar aan dit soort overgangsrituelen. Zij blijven dus nog lang in praktisch en mentaal opzicht aan hun thuisbasis verbonden.

Arnett introduceerde met zijn term ‘emerging adults’ (oftewel ‘ontluikende volwassenen’) een nieuwe levensfase. Biologen en psychologen spreken nog altijd van een lange periode van adolescentie, die van je 13e tot hooguit je 24e loopt. Arnett betoogt dat veel jongeren ook daarna nog in de wachtkamer zitten. Het lijkt erop dat deze fase alleen maar meer verlengd zal worden: vanwege de hoge huurprijzen en de huidige economische crisis blijven kinderen ook steeds langer financieel afhankelijk. Zo ontstaat er een ambivalente tussenfase waarin twintigers aangeven tegelijk wel en niet volwassen te zijn, en voortdurend heen en weer schipperen.

Illustratie: Liesbeth de Feyter

Op mijn tweeëntwintigste begon mijn puberteit opnieuw. Toen ik na kerstavond, eerste en tweede kerstdag nog een paar dagen bij mijn ouders en hun goedgevulde ijskast bleef, kwam mijn vader ’s middags naast me op de bank zitten en zuchtte. Ik dacht dat hij me weer ging vertellen dat hij trots op me was. “Rut…” Ik legde de afstandsbediening weg, streek mijn moeders badjas recht en keek hem welwillend aan. “Wil je alsjeblieft weggaan?” zei hij. “We hebben het wel een beetje gehad.” De glimlach gleed van mijn gezicht en ik voelde de tranen prikken. Ik trok de badjas uit, smeet hem in het haardvuur en rende naakt een besneeuwd weiland in.

Langzaam begon ik in te zien dat mijn ouders ook maar gewoon mensen waren.

Ik realiseerde me dat de dood van mijn ouders het ergste was dat me kon overkomen. De gedachte alleen al kon ik nauwelijks aan, maar het zou onvermijdelijk gebeuren. Ik moest loskomen, dit keer echt. Ik verhuisde naar een woning die geen familiebezit was en kocht een tweedehands wasmachine. Als ik langsging bij mijn ouders, praatte ik niet alleen over mijn eigen luxeproblemen, maar vroeg ik ook hoe het met hen ging. Langzaam begon ik in te zien dat zij ook maar gewoon mensen waren, met gebreken en ijdelheden. Het was de laatste kinderillusie die ik moest loslaten: je kan niet echt knuffelen met beren, de bank is niet een plek waar lieve oude mannen op je geld passen, en mijn vader en moeder zijn geen Olympische goden die alles altijd kunnen oplossen.

Een kind van je ouders

Mijn moeder kon deze wending maar moeilijk accepteren. Toen ik voor mijn broertje en mijn ouders ging koken in mijn nieuwe huis, verstoorde zij dit symbolische diner door gewoontegetrouw een handje te helpen in het huishouden. Ik verbood haar om af te wassen, te dweilen en mijn was te doen, zolang ze een gast was. Ze knikte als een klein kind dat wordt terechtgewezen. Toen ik even later van de WC kwam, zag ik hoe ze stiekem de vuilniszak aan het vervangen was.

Zonder dat ik het door had, was ik verschrikkelijk onaardig tegen met name mijn moeder. Ik hield zoveel van haar dat ik er ziedend van werd. Als ze belde, reageerde ik als een chagrijnige tiener. Vrienden vroegen na het ophangen verbaasd: “Wie was dat? De klantenservice van Vodafone?” Tijdens een verhuizing wilde ze per se komen helpen. Ik reageerde woedend toen ze ongevraagd broodjes voor mij en mijn behulpzame vrienden meebracht. “Waar bemoei je je mee! Oude kaas met mosterd? Dat is verdomme mijn lievelingskostje!” schreeuwde ik. Mijn moeder roerde door haar thee en maskeerde haar verwarring met een fijne glimlach en een oprechte vraag aan een van mijn hulpen.

Tijdens tafelgesprekken legde mijn vader zijn handen op zijn achterhoofd en spande achteloos zijn bicepsspieren, als een bedreigde gorilla.

Hoewel mijn gepensioneerde vader claimde dat hij hierboven stond, had ook hij moeite met zijn nieuwe rol. Mijn broertje en ik keken niet meer tegen hem op. Dat krenkte zijn mannelijkheid. Als we hem plaagden met een slechte restaurantkeuze, reageerde hij onverwachts nijdig. Tijdens tafelgesprekken legde hij zijn handen op zijn achterhoofd en spande achteloos zijn bicepsspieren, als een bedreigde gorilla. Soms kwam hij bij mij thuis iets repareren, maar dan weigerde hij om me te leren hoe ik dit voortaan zelf kon oplossen. Alsof hij dan echt niet meer nodig zou zijn.

Opnieuw besloot ik om zelf praktische en dus emotionele afstand te creëren. Het was moeilijk om de ritjes naar het station, de belastinghulp, de broodjes en de reparaties af te slaan en dit alles zelf te leren. Maar het hielp. Langzaam maar zeker wenden we aan de nieuwe verhoudingen.

Eindelijk min of meer volwassen

Dit was een maand geleden - ik ben bijna 28. Het lijkt erop dat ik eindelijk Arnetts tussenfase heb volbracht, tien jaar nadat de overheid mij met ‘meneer’ begon aan te spreken. Mijn ouders en ik schommelden veel heen en weer, maar nu ben ik eindelijk volwassen. Min of meer. Ha, laat mijn ouders nu maar sterven! Nee, liever niet, maar ik denk dat ik het aan zou kunnen als het zou gebeuren.

Nu heb ik een nieuw probleem: terwijl ik enigszins verstandiger en wijzer word, gedragen mijn ouders zich steeds koppiger. Hun politieke opvattingen worden harder, hun ruzies onzinniger. Mijn broertje en ik moeten ze steeds vaker wijzen op hun onredelijkheid. We sussen ruzies en overtuigen ze ervan dat het echt niet onveiliger op straat is geworden. We schudden glimlachend ons hoofd als mijn vader weer een nieuwe gadget in huis haalt, of mijn moeder via een faillissementsveiling vier dozen met Afrikaanse kettinkjes koopt.

Daar zitten ze dan, samen op de bank tegen elkaar Wordfeud te spelen, ieder op zijn eigen smartphone. Ze zijn al een beetje onze kinderen aan het worden.

--
Dit artikel verscheen eerder in NRC Handelsblad.

Mail

Rutger Lemm is schrijver, grappenmaker en scenarist. In 2015 verscheen zijn debuut, 'Een grootse mislukking'. Hij is een van de oprichters van Hard//hoofd.

Liesbeth de Feyter studeerde schilderkunst en beeldverhalen aan Sint Lucas in Brussel. Ze werkt als freelance illustrator en striptekenaar en maakt poëtische beelden met een luguber kantje.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Geen geld maakt ook niet gelukkig

Hard//hoofd zoekt een zakelijk assistent!

Wij zoeken een enthousiaste en veelzijdige zakelijk assistent (x/v/m) die ons zakelijke team wil versterken. In deze functie krijg je de kans om ervaring op te doen met de zakelijke en organisatorische kant van een literair tijdschrift en online platform. Lees meer

Het huis in mijn hoofd

Het huis in mijn hoofd

Wat als technologie je verbeelding probeert te esthetiseren? Mina Etemad bezocht in juni, tijdens de twaalfdaagse oorlog tussen Iran en Israël, de VR-voorstelling From Dust van Michel van der Aa. ‘Het zou troostend moeten zijn, maar hoe kan ik het rijmen met de realiteit hierbuiten?’ Lees meer

Het borrelt 1

Ortolaan

Liefde gaat door de maag, weet de chef in het verhaal van Fleur Klemann. Zorgvuldig bereidt hij al zijn ingrediënten én zijn geliefde: ‘Haar tong die ze langs haar vette lippen haalde, het rozige vlees.’ Lees meer

Naweeën

Naweeën

In Naweeën dicht Vlinder Verouden over vervellen, verpoppen, verschonen, volgroeien en legt zo het proces van veranderen vast. ‘Hier slaat de klok tien en stap ik uit spinseldraden slijmerig warm een / Laatste vinger die glijdt over de plastic bodem van een pot haargel.’ Lees meer

Het borrelt

Het borrelt

‘Vuur raakt water / en alles sist barst klapt fluit schuimt vergaat stijgt verdampt smelt breekt sterft’. Dieuke Kingma dicht over het moment dat het ondergrondse naar boven breekt: zoals bij vulkaanuitbarstingen, of de tweede symfonie van Mahler. Lees meer

Laboratoriumkinderen

Laboratoriumkinderen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In dit drieluik onderzoekt Louise van der Veen in vitro fertilisatie (IVF) als een mogelijke grond van het bestaan. Lees meer

:Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Een nieuw seizoen van Maandagavonden door Nwe Tijd, dit keer ook te beluisteren bij Hard//hoofd. Met Johannes Lievens die zich – tegen wil en dank – in het feestgedruis stort, Ellis Meeusen over de voorpret, Suzanne Grotenhuis met een pleidooi voor kleine vieringen en Freek Vielen opent de avond met twee anekdotes. Lees meer

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wanneer de VVD pleit voor het bijhouden van gegevens over ‘culturele normen en waarden’ van mensen met een migratieachtergrond, over welke normen en waarden hebben ze het hier dan eigenlijk? Rocher Koendjbiharie neemt de eisen onder de loep die de politiek alleen stelt aan mensen die zichtbaar wortels elders ter wereld hebben. ‘Men wil geen vermenging van culturen en geen uitwisseling van gedachten. De echte eis is assimilatie en het afbreken van wortels.’ Lees meer

Als de bodem niet dragen kan

Groeipijn

‘Volwassen worden is zorgen voor’ luidt de wijsheid waar de hoofdpersoon in dit verhaal zich aan vasthoudt. In Groeipijn laat Tim Kobussen zien hoe hoe er een steeds letterlijke invulling aan die wijsheid wordt gegeven in een studentenkamer. Lees meer

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen 1

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen

Van het zetten van kopjes koffie en het branden van salie tot de Pinterest-pagina van DELA: Maartje Franken schrijft over rouwrituelen en onderzoekt de grond waarin rouw wortelt. Lees meer

Voor de meisjes

Voor de meisjes

Terra van Dorst dicht over de passiviteit van het wachten op morgen en het uitstellen van keuzemomenten. ‘morgen gaan we een ijsje halen / zullen de bramen rijp zijn / maak ik een besluit’ Lees meer

Regenwormen 1

Als de bodem niet dragen kan

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Anouk von Seida schrijft over de betonplaten op een boerderij en het onverwachte leven dat zich daarin afspeelt. Lees meer

Grond & Ik

Grond & Ik

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In 'Grond & Ik' zoekt Lisia Leurdijk naar manieren om een dialoog tussen het individu en de grond te openen. Lees meer

Regenwormen

Regenwormen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Milou Lang graaft in dit tweeluik naar wormen, gangenstelsels en de geborgenheid die de grond kan bieden. ‘hier duw ik geil zijn in de kluiten aarde / durf mijn vingers te verliezen in slib en schimmeldraden’ Lees meer

Luchtspiegeling

Luchtspiegeling

'We bewegen log en lief.' Madelief Lammers onderzoekt in dit gedicht de onstilbare honger tussen twee mensen, een wankele relatie waaraan iets fundamenteels ontbreekt. 'Zie je hoe we ondanks die woede nog zo mooi zijn als een slapend paard dat met haar huid trilt om een daas te verjagen?' Lees meer

Stomwijzer

Stomwijzer

Marthe van Bronkhorst loodst je door het wispelturige politieke landschap aan de hand van haar alternatieve stemwijzer. Lees meer

Auto Draft 8

Programma: Ik wil, wil jij ook? - consent in illustratie

Vier samen met Hard//hoofd de publicatie van onze recent verschenen bundel over seksueel consent! Lees meer

Roze, wit, blauw

Roze, wit, blauw

Rechtse en nationalistische partijen laten in hun nieuwste verkiezingsprogramma’s zien dat hun ruimte voor de lhbtqia+-gemeenschap altijd voorwaardelijk is geweest. Journalist Rocher Koendjbiharie legt uit: 'Homoseksualiteit en vrouwenrechten zijn binnen rechtse kringen vaak pas relevant wanneer ze in relatie tot migratie besproken worden.' Lees meer

:Winnaar publieksprijs Rode Oor: Vespula vulgaris

Winnaar publieksprijs Het Rode Oor: Vespula Vulgaris

In een pot met schuimbanaantjes vecht een wesp om los te komen. Myrthe Prins portretteert een winkelbediende die in een snoepwinkel aan zoetigheid proeft. Met Vespula Vulgaris won zij de publieksprijs van Het Rode Oor 2025. Lees meer

Winnaar Stoute Stift 2024 1

Winnaars De Stoute Stift 2025

Cynthia Van Der Heyden won met haar illustratie de publieksprijs en Sarah Pannekoek won de juryprijs van De Stoute Stift 2025. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €3 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer