In openbare gebouwen worden mensen volstrekt afhankelijke wezens. Waar is onze dorst naar avontuur gebleven?" /> In openbare gebouwen worden mensen volstrekt afhankelijke wezens. Waar is onze dorst naar avontuur gebleven?" />
Asset 14

Avonturiers

Merel werkt in een museum en krijgt de meest domme vragen. Mensen veranderen in een openbaar gebouw in weerloze wezens. Iedereen verlangt altijd terug naar de veilige moederschoot. Of is dit een verschijnsel dat typisch is voor deze tijd? Waar zijn de avonturiers?

"Hebben jullie ook toiletten?" "Hoe kom ik op de eerste verdieping?" "Doet de lift het wel?" Mensen veranderen bij het betreden van publieke gebouwen in volledig afhankelijke, initiatiefloze schepsels. Dit is geen lichtzinnige bewering. Ze is gebaseerd op ruim twee, zo niet drie jaar intensieve observatie van en interactie met talloze mensen in een publiek gebouw. Ik werk namelijk aan de kassa bij een drukbezocht museum in Amsterdam. Om een indruk te geven van het aantal observaties dat ik heb gedaan alvorens tot bovenstaande slotsom te zijn gekomen: op een gemiddelde zondag trekken er zo’n 700 à 800 zielen aan mij (en mijn collega) voorbij. Dus alleen gebaseerd op de dag des Heeres (waarop men eigenlijk überhaupt niet mag werken) zou dat al komen op 72800 interacties, uitgaande van 700 bezoekers per zondag over een periode van twee jaar. Ik denk dat we mogen spreken van gedegen wetenschappelijk onderzoek.

Goed. Zoals gezegd werk ik in een museum en niet, zoals sommige mensen lijken te denken, in een labyrint. Een museum binnengaan zijn we geneigd te denken, is een betrekkelijk eenduidige, overzichtelijke handeling, die weinig existentiële confusie met zich mee hoeft te brengen. Niet dus. Ik heb hun museumkaart nog niet in koud door de scanner gehaald of mensen informeren al waar de WC is. (Er zijn ook mensen die hun verwachtingen laag houden en informeren óf er een WC is. Een verstandige strategie wellicht.) Met enige welwillendheid kan ik me in deze vraag nog wel vinden. Een WC is immers een primaire levensbehoefte; daar moeten we niet flauw over doen. Maar dan is er ook de vraag “Welke kant moet ik op?” Nu is deze vraag erg multi-interpretabel. Ik wil zeggen “Met uw leven? Verlaat uw echtgenoot en ga voor een passionele relatie met iemand uit de Mediterraneé!” “Neem ontslag en begin een Bed & Breakfast in Lloret de Mar!” Maar de mensen willen dat ik zeg: “Naar binnen, rechtdoor.” Dit terwijl het enige alternatief terug naar buiten is.

Vandaag was er een man, een vader —dat is belangrijk, want kinderen leren veel door gedrag van hun ouders te kopiëren—, die voor de lift ging staan met de armen langs het lichaam. Hij stond daar zo’n één, twee, drie, vier seconden en vroeg toen “Doet de lift het wel?” “Heeft u op het knopje gedrukt?”, vroeg ik glazig. Nee, dat had hij nog niet.

Is dit verschijnsel op een soort Freudiaanse wijze te verklaren? Willen we eigenlijk allemaal het liefst weer aan de borst? Missen we de geborgenheid en bescherming die onze vroege jeugd ons bood? Iemand besloot wat je zou dragen, wat je zou eten, waar je die dag heen zou gaan. En op een paar kleine oprispingen na (die we later als een verlangen naar autonomie zouden bestempelen) stelden we ons inschikkelijk op. Dit arrangement van afhankelijkheid lieten we ons allemaal welgevallen. Ik durf te wedden dat zelfs de Che Guevarra's en Martin Luther Kings van deze wereld tevreden in hun buggy’s bleven zitten, wanneer hun moeder ze zo nu en dan een koekje deed toekomen. Ze hebben vast verschrikkelijke jassen en truien gedragen die ook zij niet zelf uitgezocht hadden, maar die ze zich gewillig door hun moeders lieten aantrekken.

Misschien zijn de avonturiers en rebellen van deze wereld niets meer en niets minder dan zij die het best bestand zijn tegen de eeuwig durende lokroep van de (baar)moeder. Ze verkeren permanent in een verbeten strijd met onderbuikgevoelens en oerverlangens naar de luwte en geborgenheid van het 'verzorgd worden'. De meeste van ons leiden echter in feite met tegenzin een volwassen leven, waarin we zelf keuzes moeten maken en nieuwe territoria moeten verkennen. Zo grijpen we iedere mogelijkheid tot afhankelijkheid en het verleggen van verantwoordelijkheid aan met een ongekende vastberadenheid. "Ik ga nu niet zelfstandig zijn!" nemen we ons voor.

Van een medewerker in een openbare ruimte maken we een autoriteitsfiguur -stiekem een moeder- van wie we verwachten dat hij of zij al onze vragen kan beantwoorden, wanneer we de behoefte voelen onze hand kan vasthouden, ons de weg kan wijzen en het liefst zelfs voor ons besluit waar we heen willen en wat we willen (doen). We wanen ons eventjes terug onder moeders rok. Wat een warmte! Wat een veiligheid! Wat een rust! Om vervolgens keihard te worden teruggebracht naar de realiteit waarin van ons besluitvaardigheid, een vrije wil en een waardering voor de intrinsieke waarde van zelfredzaamheid en autonomie wordt verwacht, door een (bitse) baliemedewerker die dus mooi geen zin heeft om voor 72800 mensen per jaar kortstondig een moederfunctie te vervullen.

Maar misschien is het gebrek aan avonturiersgeest en initiatief veeleer een makke van de moderne mens. De TomTom heeft ons definitief de mogelijkheid afgenomen te verdwalen, laat staan op onverwachte dingen te stuiten. Google Streetview visualiseert voor ons de helft van de wereld: We kunnen zeggen hoe je het best van de hondentrimsalon naar de bakker komt in Mumbai en waar je dan allemaal langs komt, zonder daar ooit te zijn geweest. Wie gaat er nog de deur uit zonder eerst zijn bestemming uitvoerig op internet te hebben onderzocht?

Helaas reikt streetview, noch de TomTom nog tot ín gebouwen. In sommige gebouwen hebben we bovendien slecht mobiel bereik; dan zijn we werkelijk verloren. Zo langzamerhand zijn mensen wellicht beter in staat te navigeren in de virtuele ruimte, dan in de reële. We klikken ons naar lieve lust een weg door het digitale oerwoud en voelen ons gewapend met onze muis blijkbaar veilig, weerbaar en zelfstandig. We denken dat klikken equivalent is aan kiezen en merken zo niet dat zo langzaam ons vermogen tot het maken van werkelijke keuzes vertroebeld en verzwakt raakt. Sterker nog, het is ons zo langzamerhand onaangenaam geworden keuzes te maken. In de realiteit is het maken van keuzes en beslissingen namelijk vaak een tijdrovende, zielroerende aangelegenheid. Niks hup 'klik'! Maar wikken en wegen en twijfelen; argumenten vóór en tegen, advies inwinnen bij vrienden en familie en dan keihard knopen doorhakken. En voor dat laatste heb je een scherper gereedschap nodig dan een hand met sms-RSI of de slappe vingers die volstaan bij het bedienen van je iPhone.

Nu zullen er mensen zijn die denken “Ach, zo erg is dat toch allemaal niet!” En dan moet ik antwoorden: “Nee, misschien niet, maar het is wel lui!” Ik stel me altijd voor dat het boten met museumbezoekers zouden zijn geweest die in de 15e en 16e eeuw koers zetten naar Amerika. Wat zouden deze mensen hebben gedaan bij aankomst? Daar staan ze op een winderige Cape Cod. Knapzak over hun linkerschouder, baaltje kleding onder hun rechterarm en hun museumkaarten in hun knuisten geklemd. “Waar zijn de toiletten?”, mompelt er één. “Welke kant moeten we op?”, vraagt een ander hardop. Hun vragen hangen onbeantwoord boven een nog te verkennen continent.

Merel Kamp (1983) is altijd op zoek naar het concrete maar raakt daarbij permanent verdwaald in het abstracte.
Van wijsbegeerte naar de kunstacademie dan weer naar wijsbegeerte, terug naar de kunstacademie, en opnieuw naar wijsbegeerte.
Het allerliefst hanteert zij eigenlijk een schroefboormachine.

Mail

Merel Kamp

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Die betere wereld wordt al gemaakt

Die betere wereld wordt al gemaakt

De betere wereld, Het Grote Geluk: Marthe van Bronkhorst vraagt zich af waar ze dat kan vinden, misschien gewoon op een borrel, in het samenkomen met vrienden? Lees meer

Zomers zwijgen

Volim nas: hoe de taal van de liefde mijn lichaam tot stilte maande

Wat als je vertrouwen in jezelf en je lichaam plotsklaps wordt aangetast door epileptische aanvallen? En tegelijkertijd je vertrouwen in de onvoorwaardelijke liefde van je oma ook op losse schroeven komt te staan? In een persoonlijk essay neemt Dorea Laan je in beeldende taal mee in deze zoektocht. Lees meer

Schrijvers en beeldmakers gezocht voor ‘Harnas’, het achtste Hard//hoofd Magazine!

Schrijvers en beeldmakers gezocht voor ‘Harnas’, het achtste Hard//hoofd Magazine!

In welk harnas hul jij je? Stuur voor 14 september je pitch in en draag met een (beeld)verhaal, essay, poëzie of kunstkritiek bij aan het magazine ‘Harnas’. Lees meer

Misschien voor mezelf, maar niet voor jou

Misschien voor mezelf, maar niet voor jou

Eva van den Boogaard lijkt op iemand die ze nooit gekend heeft. Via een persoonlijke brief en een angstaanjagende gebeurtenis leert ze hem toch een beetje kennen. Lees meer

:Meer dan Maria: het moederschap in de beeldende kunst 3

Meer dan Maria: het moederschap in de beeldende kunst

Wat betekent het om moeder te zijn? En wanneer ben je dan een ‘goede moeder’? Moederschap, en alle nuances daarrond, blijft onderbelicht. Anne Louïse van den Dool onderzoekt via de representatie van moeders in de beeldende kunst de vele kanten die horen bij moeder zijn. Lees meer

Mijn Apocalypsis Leydenensis 1

Mijn Apocalypsis Leydenensis

In deze gedichten vliegt Joshua Snijders koerend over een postapocalyptisch Leiden, zijn Lays-chipszakjes tijdens een uitstapje in de Melkweg achtergelaten en zwemmen walvissen op wieltjes. 'De vraag is of je voetafdrukken kunt achterlaten wanneer er geen zwaartekracht is.' Lees meer

Lois Cohen maakte foto voor onze kunstverzamelaars: ‘Ik regisseerde per ongeluk een etalagepop’

Lois Cohen maakte foto voor onze kunstverzamelaars: ‘Ik regisseerde per ongeluk een etalagepop’

Word vóór 1 juli kunstverzamelaar bij Hard//hoofd en ontvang een unieke print van Lois Cohen! In gesprek met chef Kunst Jorne Vriens licht Lois een tipje van de sluier op. Lees meer

Was dit nou een flirt?

Was dit nou een flirt?

Als de Amsterdamse Carrie Bradshaw schrijft Marthe van Bronkhorst over de schemerflirt: een net te lange blik, een ambigu compliment, een hand die 'per ongeluk' de jouwe aanraakt. Lees meer

In gesprek met Jacqueline Peeters

In gesprek met Jacqueline Peeters: ‘Schilderen is denken en doen’

Aucke Paulusma gaat in gesprek met Jacqueline Peeters over haar nieuwe tentoonstelling. ‘Ik hoop dat ze in mijn werk iets van die spanning zien tussen wat zichtbaar is en wat verborgen blijft, en dat ze voelen hoe ik dat proces van schilderen benader.’ Lees meer

Terugblik op de schrijfworkshop: 'Hoe schrijf je over mannelijkheid?'

Terugblik op de schrijfworkshop: 'Hoe schrijf je over mannelijkheid?'

Op 25 mei organiseerde Hard//hoofd een schrijfworkshop met het thema: 'Hoe schrijf je over mannelijkheid?' Tijdens deze middag hebben de uitgekozen deelnemers onder begeleiding van één van de vier hosts uit het netwerk van Hard//hoofd de tijd gekregen om ideeën uit te wisselen, hun eigen tekst aan te scherpen en te reflecteren op hun eigen schrijfproces. Samen met de hosts kijken we terug op een verdiepende, inspirerende dag vol uitwisseling en reflecties. Lees meer

Dit maakten onze kunstverzamelaars en magazineabonnees mogelijk in 2024

Dit maakten onze kunstverzamelaars mogelijk in 2024

Kunstverzamelaars dragen bij aan onze missie om nieuw talent te ondersteunen en een vrije ruimte te bieden. We leggen graag uit hoe we de donaties in 2024 hebben besteed. Lees meer

Als je écht kinderen wilt redden

Als je écht kinderen wilt redden

Shashitu Rahima Tarirga kwam 33 jaar geleden via interlandelijke adoptie naar Nederland vanuit Ethiopië. Na een reis naar Ethiopië maakt ze nu een afweging tussen haar leven hier en het gemiste leven daar. 'Weegt een westers paspoort op tegen het moeten omgaan met de trauma’s van scheiding en achterlating? Weegt een leven hier op tegen onbekendheid met je leven daar?' Lees meer

Water landt zachter

Water landt zachter

Via een staalarbeider en een PVV-stemmer onderzoekt Angelika Geronymaki zichzelf. Kan ze, zonder het doen van aannames, de ander leren kennen? Lees meer

nuclear family

Queerkroost

In een briefwisseling over queer ouderschap zoeken Eke Krijnen en Lisanne Brouwer naar steun, herkenning en een houding om de maatschappelijke discriminatie buiten het gezinsleven te houden. Lees meer

Informatiehonger

Informatiehonger

We verslikken ons in data, maar blijven gulzig drinken. In dit essay onderzoekt Paola Verhaert hoe onze honger naar informatie — ooit gevoed door boeken, nu door eindeloze datastromen — ons hoofd én onze wereld begint te verzwelgen. Waar ligt de grens? En merken we het als we die overschrijden? Lees meer

De talkshow is dood, lang leve de talkshow

De talkshow is dood, lang leve de talkshow

In deze colum geeft Marthe Bronkhorst je een van haar geheime toverzinnen om vervelende talkshowgasten de mond te snoeren. 'Is dat zo?' Lees meer

:Naar een taal die consent fucking overbodig maakt: brieven over consent

Naar een taal die consent fucking overbodig maakt: brieven over consent

In haar laatste brief aan Alara buigt Yousra zich over taal: hoe taal seksueel geweld normaliseert en hoe taal inwerkt op onze erotische verbeelding. Geweldloze verhoudingen scheppen via taal is voor haar zowel een kwestie van nieuwe talen schrijven als oude of bestaande talen herinneren. Lees meer

Comme tu veux

Comme tu veux

In de bruisende souks van Marrakech leert Aisha Mansaray haar vader – de ultieme hosselaar, de praatjesmaker in zes talen, en de filosoof in een (illegale) taxi – beter begrijpen. Lees meer

:De kunst van vertrekken – Deel II: Macht en onmacht

De kunst van vertrekken – Deel II: Macht en onmacht

In het tweede deel van deze essayreeks over kunststakingen schrijft Lara den Hartog Jager over kunstenaars die worstelen met systemen van macht en de vraag of hun kunst verandering teweeg kan brengen. Lees meer

:De archivaris en haar dochter: Een anatomie van opa's dochter 1

De archivaris en haar dochter: Morgen zal alles anders zijn

‘Even eufy checken.’ In ‘Morgen zal alles anders zijn’ dicht Bareez Majid over de eindeloze keuzes en opties die een dag voortbrengt. Een dag die getekend wordt door de sluimerende aanwezigheid van de videofeed van een beveiligingsapp. Lees meer

Hard//hoofd zoekt vóór 28 juli 2.500 trouwe lezers!

Hard//hoofd verschijnt weer op papier, nu met extra bijlage! In Honger lees je over de pijn, het verlangen en de schoonheid van datgene waar we naar smachten. Schrijf je vóór 28 juli in voor slechts 3 euro per maand en ontvang Honger in september in de brievenbus, mét bijlage Ik wil, wil jij ook? over seksueel consent. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer