Asset 14

Wat dondert het of fossiele subsidies ‘echte subsidies’ zijn?

Wat dondert het of fossiele subsidies ‘echt subsidies zijn’?

37,5 miljard geeft de Nederlandse staat jaarlijks uit aan ‘fossiele subsidies’, aldus berekeningen die deze week werden gepubliceerd. Behalve verontwaardiging over de hoogte van dat cijfer zag Marte Hoogenboom ook een heilloze discussie over de term ‘subsidies’. ‘De grootste catastrofe in de geschiedenis van de mensheid is niet het moment voor afleidingsmanoeuvres.’

‘De banners moeten weer overgeschilderd worden’, schreef woordvoerder en boegbeeld van Extinction Rebellion (XR) Lucas Winnips maandagochtend op X/Twitter. Een drietal organisaties publiceerde die ochtend een nieuw onderzoek waaruit bleek dat de Nederlandse staat jaarlijks niet minder dan 37,5 miljard aan ‘fossiele subsidies’ verstrekt, grotendeels in de vorm van belastingvoordelen voor industriële reuzen. Om de overheid te dwingen te stoppen met zulke subsidies, wil Winnips vanaf zaterdag permanent de A12 in Den Haag blokkeren, samen met minstens tienduizend anderen. Zou de regering daar gehoor aan geven, dan zou Nederland in één klap zijn klimaatdoelen voor 2030 kunnen halen, denkt Milieudefensie, een van de opdrachtgevers voor het onderzoek en een van de ruim 170 organisaties die de blokkade steunen.

De cijfers over fossiele subsidies stijgen zo mogelijk nog sneller dan de zeespiegel

Het is niet voor het eerst dat onderzoekers uitzoeken hoeveel belastingvoordelen de Nederlandse staat aan de fossiele industrie geeft. De uitkomsten stijgen zo mogelijk nog sneller dan de zeespiegel: in 2019 sprak het kabinet nog van 4,5 miljard (met als kanttekening dat het een conservatieve schatting was), twee jaar later sprak XR zelf van 17,2 miljard (berekening door een oud-Europarlementariër), deze zomer van 30 miljard (nieuwe berekening, zelfde oud-Parlementariër) en nu dus 37,5 miljard. Minister Jetten van Economische Zaken en Klimaat (EZK) spreekt de cijfers niet tegen en zegt op Prinsjesdag met een eigen berekening te komen.

Gifgroen en Shell-geel

Minder koelbloedig dan Winnips en Jetten reageerde VVD-Tweede Kamerlid Silvio Erkens, woordvoerder Energie en Klimaat namens zijn partij. Al was het niet de inhoud van het rapport die hem dwarszat. Erkens ergerde zich gifgroen en Shell-geel aan het achteloze gebruik van het woord ‘subsidies’ in het rapport en in de media. ‘Verbazingwekkend’, noemde hij het op X/Twitter.

Volgens Erkens zou er nauwelijks sprake zijn van echte subsidies, wel van ‘fiscale vrijstellingen of lagere belastingtarieven’, die in het leven zouden zijn geroepen om Nederlandse bedrijven te kunnen laten concurreren met het buitenland. (In elke VVD’er schuilt immers een vestigingsklimaatactivist. Oud grapje.) Verderop in zijn ‘uhm, actually…’-betoog stelt Erkens dat de focus zou moeten liggen op CO2-reductie, en dat een discussie over fossiele subsidies zou ‘vastlopen’.

Het IMF spreekt van 7 biljoen dollar per jaar aan – jawel – fossiele subsidies

Ook Nu.nl dook in de vraag of fossiele subsidies ‘echt subsidies’ zijn. De redacteur vond van niet: subsidies krijg je namelijk van tevoren, bijvoorbeeld voor je elektrische auto of je zonnepanelen, en in het geval van fossiele subsidies zou het gaan om ‘indirecte financiële voordelen’. Van de zucht die ik sloeg had je een klein windmolenpark draaiende kunnen houden.

200 duizend dollar per seconde

Valt er dan geen discussie te voeren over de vraag of je de forse belastingvoordelen, die het Rijk aan fossiele reuzen geeft, ‘subsidies’ kunt noemen? Zeker wel, en dat is gelukkig zelfs al voor ons gedaan door de Wereldhandelsorganisatie (WTO), in samenwerking met het VN-Milieuprogramma. De WTO hanteert een definitie van subsidies waarin ‘misgelopen belastinginkomsten’ als een expliciet voorbeeld worden genoemd. De onderzoekers van het rapport van 4 september hebben die definitie losgelaten op de Nederlandse situatie en het ministerie van Economische Zaken en Klimaat hanteert voor haar Prinsjesdag-berekening dezelfde definitie.

In vrijwel elke publicatie over het rapport werd uitgelegd wat werd verstaan onder ‘subsidies’

Ook het Internationaal Monetair Fonds (IMF), zeg maar het Vaticaan voor VVD’ers, stelde eind augustus in een rapport dat overheden wereldwijd jaarlijks 7 biljoen dollar (ruim 200 duizend dollar per seconde) uitgeven aan – jawel – fossiele subsidies. In haar rapport noemt het IMF het rekenen van minder btw over fossiele brandstoffen een ‘impliciete subsidie’, die niet mag worden genegeerd in een berekening van de kosten van de fossiele economie. De auteurs schrijven er zelfs achteraan dat de environmental costs – de prijs die het klimaat voor onze energie betaalt – minstens zo wezenlijk zijn als de materiële kosten van grondstoffen en aanvoer.

Afleidingsmanoeuvre

Je kunt natuurlijk denken: één X’er/Twitteraar die moeilijk doet over een term, waarom daar zo over vallen, ook al is hij toevallig Kamerlid. Maar Erkens’ pleidooi voor ‘zorgvuldig taalgebruik’ in het gesprek over de klimaatcrisis staat voor meer. Het lijkt me namelijk onwaarschijnlijk dat Erkens écht denkt dat de WTO, de VN, het IMF, het ministerie van EZK en gerenommeerde economen achteloos omspringen met de term ‘fossiele subsidie’. Ook journalisten deden hun plicht: vrijwel elke publicatie en uitzending die over het rapport van 4 september verscheen, legde bondig en duidelijk uit wat in het onderzoek werd verstaan onder ‘subsidies’. Als woordvoerder Energie en Klimaat moet Erkens die artikelen onder ogen hebben gekregen.

Een discussie over de term ‘subsidies’ lokt gesprekspartners in een heilloos achterhoedegevecht

Dat gekozen volksvertegenwoordigers, nota bene woordvoerders van de grootste partij op een thema dat zó urgent is als de klimaatcrisis, ervoor kunnen kiezen om in het gezicht van die crisis een sleetse semantische discussie te voeren, is beangstigend: het doet kwade trouw vermoeden en/of op zijn minst verwijtbare incompetentie (wat zou erger zijn?). Koste wat kost een discussie willen voeren over een term als ‘subsidies’ frustreert het gesprek over de radicale koerswijziging die nodig is om de ergste gevolgen van klimaatontwrichting te beperken, en lokt gesprekspartners in een heilloos achterhoedegevecht. De grootste catastrofe in de geschiedenis van de mensheid is niet het moment voor afleidingsmanoeuvres – als iets anders kan Erkens’ betoog namelijk niet worden geïnterpreteerd.

In zijn draadje roept Erkens ons op ‘bij de feiten te blijven’. Laten we dat doen. Laten we fossiele subsidies noemen wat ze zijn: laten we voortaan spreken van het op onvoorstelbare schaal financieren door overheden van de eerste door mensen aangedreven massa-extinctie in de geschiedenis van de planeet, waarbij inmiddels dagelijks rond de vijftig plant- en diersoorten uitsterven (conservatieve schatting) met een uiteindelijke geschatte uitsterving van tot wel een kwart van alle levenssoorten, het onomkeerbaar onleefbaar maken van volledige ecosystemen, het ontwrichten van gemeenschappen en economieën, het moedwillig verwoesten van de levens van miljoenen mensen, die westerse welvaart met de dood bekopen of noodgedwongen hun heil elders moeten zoeken. Of zeg gewoon subsidies, want dat past aanstaande zaterdag tenminste op een protestbordje.

Beeld: Marek Piwnicki/Unsplash

Mail

Marte Hoogenboom (Amersfoort, 1994 en Amsterdam, 2019) was eindredacteur, toen adjunct-hoofdredacteur, toen hoofdredacteur, toen magazinechef en nu weer eindredacteur bij Hard//hoofd. Tussen het uitstellen door schrijft ze aan haar debuut, dat in 2041 verschijnt.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Een villa voor het onbekende

Een villa voor het onbekende

Floris Tesink bezocht het FOMU, waar Grace Ndiritu door associatieve combinatie een expositie invulde. "Dit conflict tussen de fotografie en de ruimte brengt je op een plek die niet te begrijpen is, maar toch verslavend voelt voor degene die zich hieraan overgeeft." Lees meer

:De aankondiging: De kunst van vertrekken (deel 1)

De kunst van vertrekken: de aankondiging

Voor kunstenaars is het essentieel om zichtbaar te zijn voor publiek. Maar wat gebeurt er als een kunstenaar zich terugtrekt of zelfs helemaal stopt met het maken van kunst? In deel 1 van de serie ‘De kunst van het vertrekken’ kijkt Lara den Hartog Jager naar de kunst waarmee sommige kunstenaars afscheid nemen uit de kunstwereld. Lees meer

Een gestolde eeuwigheid

Futiliteit op een gestolde eeuwigheid

De bergen laten Nick Sens al even niet meer met rust. Waar komt de drang vandaan ze, ondanks de mogelijke gevaren, te willen beklimmen? Lees meer

:Koloniale pijn: Papoeavlag niet gewenst tijdens defilé Veteranendag 1

Koloniale pijn: Papoeavlag niet gewenst tijdens defilé Veteranendag

24 juni was het Veteranendag, acht jaar geleden was het de oud-militairen voor het eerst verboden tijdens het veteranendefilé te lopen met de Morgenster, de vlag van de Papoea’s. Waarom gebeurde dat? Lees meer

 1

Alleen het gehele verhaal kan voor heling zorgen

Bijna 80 jaar na dato erkent de Nederlandse staat 17 augustus 1945 pas als officiële Indonesische onafhankelijkheidsdatum. Benjamin Caton vraagt zich af waarom sommige partijen deze ontwikkelingen tegenwerken en waar hun denkfouten zitten. 'Het is niet nodig is om de ene pijn te ontkennen om erkenning te krijgen voor de andere.' Lees meer

:De roman als tapijt van verweven geschiedenissen: hoe een collectieve schrijversblik houvast biedt 1

De roman als tapijt van verweven geschiedenissen: hoe een collectieve schrijversblik houvast biedt

Wat willen we vertellen, wat hebben we te vertellen en hoe willen we dat vertellen? Amber Netten, Marleen Doré en Zuma Knegjes vinden houvast in collectiviteit. Lees meer

Zelfs een kapotte klok wijst tweemaal per dag de juiste tijd aan

Zelfs een kapotte klok wijst tweemaal per dag de juiste tijd aan

Als klein meisje had Roosje van der Kamp een ritueel waarmee ze hoopte haar ouders te kunnen beschermen tegen de dood. Kan magisch denken in plaats van een poging tot controle, ook een vorm van loslaten zijn? Kan het ook een daad van liefde zijn? Lees meer

De on//smakelijke week: Wondermeisjes (of: de aantrekkingskracht van anorexia) 4

De on//smakelijke week: Wondermeisjes (of: de aantrekkingskracht van anorexia)

Toen in juni 2014 een week in het teken van eten stond was Emy Koopman not amused. Ze schreef een nog altijd actueel essay over de vraag of een eetstoornis een modeverschijnsel is. Eten door de ogen van een ex-magerzuchtige. Lees meer

Zeikwijf

De on//smakelijke week: Pisnijd

Van hoge prijzen tot pottenkijkers: een bezoek aan een openbaar toilet is voor vrouwen vaak niet vanzelfsprekend. Sofie Hees verdiept zich in de ins en outs van dit decennia-oude probleem. Lees meer

Ik heb schijt

Ik heb schijt

Maatschappelijke ongelijkheid begint in de buurt waarin je opgroeit laat Milio van de Kamp zien in zijn debuut ‘Misschien moet je iets lager mikken’, dat op 16 mei verschijnt. Een voorpublicatie. Lees meer

Toxic Friendships

Toxic Friendships

Het verbreken van toxic friendships geldt op TikTok als een vorm van self-care, maar is dat wel zo? Rijk Kistemaker buigt zich erover. Lees meer

Factdroppen

Factdroppen

Is het herhalen van feiten een manier om grip te krijgen op een wereld die steeds onzekerder is? Max Beijneveld gaat op zoek naar een alternatief voor ongebreideld factdroppen. Lees meer

Een <em>mountain home</em> in een wereld waar de tijd verdwijnt

Een mountain home in een wereld waar de tijd verdwijnt

Na het luisteren van de podcast Dolly Parton’s America besluit Anna van der Kruis haar eigen fascinatie voor Dolly Parton te onderzoeken. Waarom slikt ze alles wat Dolly haar verkoopt? Hoe kan het dat Dolly zoveel verschillende mensen samenbrengt? Tijdens de zoektocht komt ze erachter dat haar verhouding tot Dolly Parton persoonlijker is dan ze... Lees meer

Porseleinen beeldje van Vrouwe Justitia: vrouw met een roze gedrapeerde jurk en een witte blinddoek rond haar ogen

Academische vrijheid m’n reet

Promovenda Harriët Bergman voelt niet de vrijheid om zich écht kritisch uit te laten over machthebbers. De oorverdovende stilte op rechts na het ontslag van universitair hoofddocent Susanne Täuber bewijst voor haar eens te meer: veel hoeders van het vrije woord geven alleen om de status quo. Lees meer

Komiek schreeuwt tegen wolk

Komiek schreeuwt tegen wolk

Of je vertelt de waarheid, bent grappig en wordt vervolgens gecanceld, óf je bent ‘politiek correct’ en daarmee helemaal niet meer grappig. Daar wil Jihane Chaara het even over hebben. Lees meer

Illustratie van twee bomen. De bomen zijn wit en kaal, en je ziet hun wortels en takken voor een achtergrond van een groene en paarse gradiënt.

Van bladeren tot wortels: liefhebben zonder te verliezen

Hoeveel van jezelf lever je, dan wel niet onbewust, in om samen te kunnen zijn met een geliefde? Stefanie Gordin onderzocht wat Rainer Maria Rilke, Herman Hesse en bell hooks hebben geschreven over deze dynamiek. Ze probeert een antwoord te vinden op de vraag: Wat ging er mis in haar vorige relatie, waar ze juist zo duidelijk hadden afgesproken elkaar niet te verstikken? Lees meer

De slag om Lützerath: beeldvorming over solidariteit en geweld

De slag om Lützerath: beeldvorming over solidariteit en geweld

Er is jarenlang gestreden, maar onlangs werd bruinkooldorp Lützerath hardhandig door de Duitse politie ontruimd. Een gesprek over representatie, politiegeweld en de kernboodschap van ‘Lützi Lebt'. Lees meer

Over racistisch politiegeweld zing je geen aria’s – of wel?

Over racistisch politiegeweld zing je geen aria’s – of wel?

Het publiek bij de allerlaatste voorstelling van Blue, over racistisch politiegeweld, hoefde niet verteld te worden hoe hyperactueel de voorstelling was die ze zagen. Lees meer

Afscheidsrede: ‘Hard//hoofd is een vrije ruimte, niet een vrije markt’

‘Hard//hoofd is een vrije ruimte, geen vrije markt’

Marte Hoogenboom blikt terug op haar tijd als hoofdredacteur van Hard//hoofd. Na tweeënhalf jaar dienst vraagt ze zich nog steeds af wat Hard//hoofd eigenlijk is. Lees meer

Van 0-en en 1-en of: waarom ik me eindelijk programmeur durf te noemen

Van 0'en naar 1'en, of: waarom ik me eindelijk programmeur durf te noemen

Als schrijver die 'iets' met computers doet, krijgt Marten Hoekstra vaak de vraag wat dat werk precies inhoudt. In dit essay onderbouwt hij de kracht achter dit ambacht. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier! 

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we voortaan twee keer per jaar verschijnen en daardoor nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer