Asset 14

De penvriend(in)

Mijn correspondentie uit de jaren '00 versus mijn correspondentie uit de jaren '10

De brief en het dagboek, voorbodes van de roman, hebben het loodje gelegd, als kanaries in een mijn,” zei schrijver Tommy Wieringa laatst in de krant. Hij ziet in het langzaam maar zekere uitsterven van de brief en het dagboek onheilspellende voortekenen van het lot dat de roman te wachten staat.

We schrijven inderdaad almaar minder brieven. Zo kwam ik na een kleine duik in mijn persoonlijke archief van belangrijke en minder belangrijke memorabilia (ik hou alles bij, je weet maar nooit wat er later nog van pas komt voor die biografie) tot de vaststelling dat mijn briefwisseling uit de jaren ’00 zowat het twintigdubbele is van de brieven die ik dit decennium al ontving. Er zal de komende zes jaar nog flink geschreven mogen worden als ik die klaarstaande dozen in mijn archiefkast gevuld wil krijgen.

Waarom zijn steeds minder mensen geneigd om via post te communiceren?
Hoe zit dat dan met de dingen die alleen de brief, het papier, de envelop, de postzegel kunnen zeggen? Ik vraag het me serieus af. Neem nu deze melodramatische zinsnede uit een brief die ik nog niet zo gek lang geleden ontving: “In een parallelle, artificiële wereld hou ik je hand opnieuw vast en voel ik weer die elektriciteit wanneer jij m’n rug streelt.” Ik geloof niet dat de jongeman in kwestie dit ook recht in mijn gezicht had gezegd, en in een e-mail of sms was het al helemaal belachelijk overgekomen. Maar op papier werkte het wel; de oprechtheid van de handgeschreven woorden maakte de briefschrijver tot een nobeler mens.

Dit voorbeeld illustreert mooi de veranderde aard van mijn correspondentie doorheen de jaren. Dat ik in de jaren ’00 zo ontzettend veel meer brieven ontving – eerlijk is eerlijk – komt niet doordat ik als jonge tiener twintig keer meer minnaars had, maar wel doordat ik beschikte over een hele resem penvrienden. De penvriend; volgens de Van Dale ‘iemand met wie je gedurende langere tijd vriendschappelijk correspondeert’. Daar knelt het schoentje: ‘vriendschappelijk’. Aan mijn laatste penvrienden was ik meestal op één of andere manier romantisch gerelateerd en een keer de romantiek over was, stokte ook de briefwisseling. Af en toe ontvang ik ook nog wel mooie brieven van vriendinnen, meestal zo rond mijn verjaardag; maar deze vallen omwille van hun sporadische karakter helaas niet onder de categorie penvriendschap.

Om tot slot nog even terug te keren naar Tommy Wieringa en zijn kanaries in de mijn; pogingen om een dagboek bij te houden waren nooit een succes. Als ik dan toch eens de moeite nam om mijn innerlijke gevoelsleven neer te pennen voor niemand in het bijzonder deed ik dit op momenten dat ik me niet zo lekker voelde; met als gevolg dagboeken vol duistere pseudofilosofische bijdragen. In een brief daarentegen verval ik minder vaak in zwaarmoedigheid (ik vergezel mijn brieven graag van chocoladerepen, kattenstickers of glitter die overal tussen kruipt) en doe ik aanmerkelijk meer moeite om mijn literair niveau op peil te houden.

Een penvriend(in) om op regelmatige basis vriendschappelijk mee van gedachten te wisselen over het leven: iedereen zou er minstens één moeten hebben. Want dat is misschien wel het beste aan de penvriend(in): je hoeft je niet te beperken tot één exemplaar. Het is toegestaan de epistolaire vriendschap te consumeren met wie je maar wilt. Daarenboven moet je al erg je best doen, wil je gedumpt worden door je penvriend.
Kandidaten mogen zich altijd melden.


Advies voor penvrienden: met eenhoorns, robots of bonte postkaartjes scoor je altijd.

Mail

Jana Antonissen Jana Antonissen (1992) schrijft sinds twee jaar voor De Morgen over alles dat binnen het breed rekbare begrip cultuur past.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Waarom stellen journalisten zo weinig vragen?

Waarom stellen journalisten zo weinig vragen?

Bij de media heerst ziekte, journalisten stellen te weinig vragen. Fausto en Marthe van Bronkhorst komen met een behandelplan. Lees meer

Essaywedstrijd: 'Dat is dan jouw waarheid' Hooray for the Essay 2026

'Dat is dan jouw waarheid' Hooray for the Essay 2026

In deze editie van Hooray for the Essay dagen we je uit om na te denken over waarheid. Reageer voor 19 januari. Lees meer

:Schoonheid van de partij: Mogen politieke partijen een eigen esthetiek ontwikkelen? 1

Schoonheid van de partij: Mogen politieke partijen een eigen esthetiek ontwikkelen?

Is politieke inmenging met kunst en esthetiek vooral iets van vroeger, en is schoonheid tegenwoordig gedepolitiseerd? Patrick Hoop schreef een essay over waarom ons huidige politieke stelsel zich mag - of moet - bemoeien met schoonheid. Lees meer

Een eerste keer

Een eerste keer

In dit erotische verhaal vraagt Jochum Veenstra zich af of het opwindend kan zijn om constant expliciete consent te vragen, en of er dan ook echte consent tot stand komt. Een eerste keer is ook gepubliceerd als audioverhaal bij deBuren. 'Als onze monden elkaar raken, lijkt de vriendschap die we bij daglicht hebben weer tot leven te komen.' Lees meer

Politiek is de olifant in de kamer, maar modejournalistiek trekt de deur liever dicht

Politiek is de olifant in de kamer, maar modejournalistiek trekt de deur liever dicht

Mode lijkt glanzend en zorgeloos, maar er schuilt een wereld van politiek achter. Loïs Blank vraagt zich af: wie bepaalt eigenlijk welke verhalen verteld mogen worden? Wat gebeurt er met de progressieve stemmen van een bedrijf dat vooral voor de winst gaat? Lees meer

Suriname - van onafhankelijk land naar natie

Suriname - van onafhankelijk land naar natie

Op 25 november is het 50 jaar geleden dat Suriname onafhankelijk werd van Nederland. Kevin Headley bespreekt hoe de onafhankelijkheid van Suriname tot stand is gekomen en hoe het zich verder ontwikkelt tot natie: van politieke geschiedenis tot hedendaagse successen. Lees meer

Balletles

Balletles

In een rumoerig café herinnert een groep meisjes zich heel helder: 'Meisjes zoals wij leren vroeg de kunst van de onwaarneembare volharding.' In dit korte verhaal neemt Marieke Ornelis je mee in een wereld vol witte panty's, billen op een koude vloer en honingachtig vocht, terwijl de intimiteit wegsmelt onder de toneellampen. Lees meer

De integratie-stok slaat wéér de ‘problematische Moslim’

De integratie-stok slaat wéér de ‘problematische Moslim’

'Een begrip als integratie lijkt een middel om te streven naar een inclusievere samenleving, maar dwingt in feite minderheden om hun culturele en religieuze identiteit op te geven.' Aslıhan Öztürk legt de retoriek bloot waarmee de integratie-stok dreigend boven het hoofd van generaties migranten wordt gehouden. Lees meer

Pomme d’amour 1

Pomme d’amour

In dit gedicht van Elise Vos vinden de glazen muiltjes en kikkerprinsen uit de klassieke sprookjes hun weg tussen de HR-medewerkers en stadsduiven met verminkte pootjes. Een hoofdpersoon zoekt diens plek in de wereld, terwijl mannen dwars door de ontknoping van het verhaal heen slapen. Lees meer

Ademruimte

Ademruimte

‘Hij kon toen alleen Catalaanse woorden fluisteren en zijn wijsvinger buigen om aan te geven wanneer hij naar buiten wilde om te roken.’ In Ademruimte, van Elisa Ros Villarte, keert het hoofdpersonage terug naar haar ouderlijk huis dat gevuld is met onbekend speelgoed, bevroren maaltijden en beladen vragen. Lees meer

Wifey material

Wifey material

Wifey of wervelwind, Madonna of hoer. Marthe van Bronkhorst had gehoopt dat dit binaire denken passé was, maar helaas, de emancipatietrein blijkt op dit spoor nog steeds haperen. Ik oefen een enorme aantrekkingskracht uit op één specifiek soort mensen: mensen van wie de favoriete contactfrequentie eens in het kwartaal is. Mensen van wie de love... Lees meer

Nwe Tijd x Hard//hoofd: Maandagavond – De uitnodiging

Podcast: Maandagavond – De uitnodiging

Deze Maandagavond liep iets anders dan gepland. Of beter gezegd: precies zoals gepland, althans voor iedereen behalve Suzanne Grotenhuis. Met Freek Vielen, Ellis Meeusen en Johannes Lievens, die in de tweede aflevering van dit Maandagavond-seizoen stilstaan bij momenten die je anders aan je voorbij zou laten gaan. Lees meer

Bestel ‘Ik wil, wil jij ook?’ - briefwisseling over seksueel consent 1

Bestel ‘Ik wil, wil jij ook?’ - briefwisseling over seksueel consent

Bestel onze bundel 'Ik wil, wil jij ook?' een briefwisseling over seksueel consent Lees meer

Vrijheid

Vrijheid

Liggend onder de auto van de buren overdenkt een man de relatie tot zijn familie, de gevolgen van zijn gedrag en de reactie van omstanders. Eva Gabriela schreef een kwetsbaar verhaal waarin de dreiging en het ongemak constant voelbaar zijn, en waarin de pleger van huiselijk geweld de hoofdpersoon is. Lees meer

Anders voel ik me zo oud 1

Anders voel ik me zo oud

In dit essay analyseert Loulou Drinkwaard de tegenstrijdige etiquetten die haar zijn geleerd of opgelegd: ‘Tussen u en jou in, zweef ik. De waarden van mijn vader in mijn ene hand en de waarheid van mijn moeder in mijn andere. Mijn oma deelt de kennis van ons moederland en ‘De Nederlander’ bepaalt wat hoort. Ondertussen vond ik een alternatief. Zullen wij elkaar vousvoyeren?’ Lees meer

:De herhaling van de zombie-apocalyps: Op zoek naar een alternatieve dystopie

De herhaling van de zombie-apocalyps: Op zoek naar een alternatieve dystopie

De zombie is een popcultuuricoon. En niet alleen tijdens Halloween! Series als The Walking Dead en The Last of Us volgen de gebaande zombiepaden. Volgens Anne Ballon hebben zombies méér narratief potentieel. In vernieuwende verhalen wordt onderzocht 'hoe wij als halfbewusten de wereld beleven, hoe we opgaan in systemen die we niet hebben gekozen, hoe we verlangen en met verlies omgaan.' Lees meer

Kleding gaat als warme broodjes over de toonbank, maar dat mag wel wat letterlijker

Kleding gaat als warme broodjes over de toonbank, maar dat mag wel wat letterlijker

We weten precies wat er in ons eten zit, maar wat dragen we eigenlijk op onze huid? Net als jij, verlangt Loïs Blank ook naar meer transparantie van de kledingindustrie. Zou die wens dan toch in vervulling kunnen komen? Lees meer

Twee dagen

Twee dagen

Rocher Koendjbiharie belicht de verschillende paden die we tijdens de aankomende verkiezingen in kunnen slaan. Kiest Nederland opnieuw voor rechts, en strompelen we verder richting democratisch en moreel verval? Of kiest Nederland toch voor een samenleving waarin we omkijken naar elkaar? 'Alleen fascisten zien antifascisme als een bedreiging.' Lees meer

Vergeten vrouwen 1

Vergeten vrouwen

In dit essay schrijft Anne Louïse van den Dool over vrouwelijke kunstenaars die meer dan ooit in de schijnwerpers staan. Niet alleen hedendaagse makers, maar ook opvallend veel vrouwen die rond 1900 actief waren in de kunstwereld trekken veel aandacht. Met solotentoonstellingen over Suze Robertson, Coba Ritsema en Jo Koster laten musea zien waarom juist deze kunstenaars alsnog een plek in de canon verdienen. Lees meer

De verdwenen kosmonaut

De verdwenen kosmonaut

Duizenden kilometers van de kosmonaut vandaan zit Igor, uitkijkend over de stad, terwijl hij luistert naar de ruis op de tv, naar de beukende eurodance plaat die nog naklinkt in zijn oren en naar een stem die hem probeert te overtuigen terug te komen. In De verdwenen kosmonaut van Thijs van der Heijden raakt een... Lees meer

Steun Hard//hoofd en verzamel kunst!

Hard//hoofd is een vrije ruimte voor nieuwe schrijvers en kunstenaars. We zijn al vijftien (!) jaar gratis toegankelijk en advertentievrij. Zo’n vrije ruimte is harder nodig dan ooit. Steun de makers van de toekomst; sluit je vóór 1 januari aan als kunstverzamelaar en ontvang in januari je eerste kunstwerk!

Word kunstverzamelaar