Asset 14

'Deze tijd leert me om dicht bij de zwakken te zijn'

Hoe ziet het leven eruit voor mensen zonder legale verblijfsstatus in Nederland? Een student uit Congo (27) blijft op afstand vechten voor vrijheid en democratie in zijn land. ‘Geef mij liever geen naam, dan kan ik staan voor iedereen zonder naam.’

‘Ik kook graag. Smaak is een goede ingang voor een gesprek. Als mensen iets proeven worden ze nieuwsgierig. 'Heb ik Congolees gegeten? Wat is dat voor een land?' Of: ‘Hoe is de situatie van vrouwen en kinderen daar eigenlijk?’ We hebben in Congo niet alleen maar oorlog. Ook cuisine.
Soms vinden mensen me irritant. Als ik begin van: 'Vrijheid in Congo!', zegt iedereen: 'Jajaja…' Maar als je eet: je zweet een beetje, het is een beetje scherp, en daar komt het gesprek.

In Congo probeerden we jongeren meer politiek bewust te maken

Kijk, dit is mijn tas. Mijn laptop zit erin, mijn studieboeken. Mijn waardevolle spullen draag ik altijd bij me. Je weet nooit wat er gebeurt. Tot maart vorig jaar zat ik in vreemdelingendetentie. In september ben ik opnieuw met mijn studie begonnen. Maar afgelopen donderdag werd ik weer aangehouden, zomaar. Maandag moet ik me melden bij de vreemdelingenpolitie, en wie weet wat er dan gebeurt. Misschien weer detentie, weer een tijd niet kunnen studeren.’

‘Ik heb gekeken naar hoe de politie zich gedraagt. Het zijn gewone mensen, maar hun gedrag wordt bepaald door de regels van de machtigen.
Het breken van die regels is wat we probeerden te doen in Kinshasha.
In Congo zat ik bij de FDJ, de 'Kracht der vooruitgang van jongeren'. Wij wilden een mentaliteitsverandering onder intellectuele jongeren teweeg brengen. We organiseerden demonstraties. We zeiden hen: dit is jullie land, jullie hebben recht op álles. Verkoop je stem niet voor wat rijst, twee vissen of een t-shirt. Neem de vis, eet de rijst, draag het t-shirt. Maar als je daarna het stemhokje ingaat, stem dan hoe je wilt.'
hh-r-v-raffe-chefkok-3'Sinds 2011 ben ik in Nederland. Ik studeer aan de universiteit en doe daarnaast vrijwilligerswerk. Mijn inkomen haal ik uit koken, Frans en wiskunde doceren, en huizen schilderen. Op dit moment ga ik mijn vierde asielprocedure in. Ik zou graag willen dat mijn recht erkend wordt en dat ik erkend word. Samen met een nieuwe advocaat ben ik aan het kijken: wat kan er nog? We hebben medisch onderzoek van mijn littekens aangevraagd. Intussen probeer ik mijn tentamens te halen.
Ik zit in Nederland omdat Nederland een tussen haakjes ‘democratisch' land is. Democratie is relatief: het is een kleine utopie, en veel van hoe 'democratie' er op een bepaalde plek uitziet, hangt af van door wie het land democratisch is verklaard. Maar ik kan hier radio maken en zeggen wat ik wil. Ik blijf doen wat ik deed in Kinshasha: me inzetten voor de Congolezen. Ik zou graag zien dat elke Congolees vrijuit kan praten en dat het land zich kan ontwikkelen. Het is een rijk en mooi land, bomvol grondstoffen, toch is het één van de armste landen ter wereld.'

‘Deze tijd leert me om dicht bij de zwakken te zijn. Ik begrijp de mensen die niet naar het ziekenhuis durven omdat ze bang zijn dat ze worden opgepakt.

Ik weet nu hoe het is om een vies boek te zijn

Laten we eerlijk zijn: mijn familie is geen arme familie. Ik kon vroeger zelf mijn syllabus kopen, kleren kopen, chillen met vrienden. Als mijn familie arm was geweest had ik nog in de gevangenis gezeten. Of ik was gewoon doodgegaan. Ik had nooit verwacht op straat terecht te komen, nooit verwacht dat ik ergens illegaal zou zijn.
Als jij een vies boek krijgt, ga je het dan lezen? Mensen hebben geen zin om een vies boek te openen. En een illegaal is een vies boek. Mensen kijken niet naar wat er in staat: ze gooien het ongelezen weg. Ze zien niet dat de verhalen die er in staan misschien bijzonder zijn, of dat er misschien nog heel wat lege pagina's zijn.
Ik weet nu hoe het is om een vies boek te zijn.’

‘Ik heb geleerd dat een situatie nooit 'slecht' is. 'Slecht' is hoe wij kijken naar of omgaan met die situatie. Je kunt ervoor kiezen om met een gevaarlijke situatie goed om te gaan. Je weet: hoe pijnlijk het ook is, het gaat weer gewoon worden. Als dat je lukt, dan bijt wat er gebeurt je niet meer aan. Als je de realiteit wel neemt als zijnde slecht, dan bijt het je wel aan. Dan word je gek.
Toen ik in Nederland aankwam dacht ik: hier pakken ze het leven anders aan, en begrijpen ze mijn situatie. Het is niet zoals ik dacht. Qua vrijheid, qua democratie. Tussen hier en de Congo zit keihard verschil. Dag en nacht. In alles. Maar mensen blijven mensen. Dat heeft me stil gemaakt. Ik ga heus wel door met leven, maar: mensen blijven mensen.
Daar kan ik niet zoveel aan doen.’

Mail

Jantine Wijnja is kunstenaar en schrijfster. In 2014 verscheen haar boek 'Reisgids Den Dolder', over het mentale landschap van een psychiatrische instelling.

Robert van Raffe is stripauteur, illustrator en student filosofie. Tijdens zijn studietijd aan de kunstacademie ontwikkelde hij een fascinatie voor het dandyisme waar hij nooit meer helemaal van is genezen. Hij verwierf enige bekendheid met het feit dat hij nooit sokken draagt.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Geen geld maakt ook niet gelukkig

Hard//hoofd zoekt een zakelijk assistent!

Wij zoeken een enthousiaste en veelzijdige zakelijk assistent (x/v/m) die ons zakelijke team wil versterken. In deze functie krijg je de kans om ervaring op te doen met de zakelijke en organisatorische kant van een literair tijdschrift en online platform. Lees meer

Het huis in mijn hoofd

Het huis in mijn hoofd

Wat als technologie je verbeelding probeert te esthetiseren? Mina Etemad bezocht in juni, tijdens de twaalfdaagse oorlog tussen Iran en Israël, de VR-voorstelling From Dust van Michel van der Aa. ‘Het zou troostend moeten zijn, maar hoe kan ik het rijmen met de realiteit hierbuiten?’ Lees meer

Het borrelt 1

Ortolaan

Liefde gaat door de maag, weet de chef in het verhaal van Fleur Klemann. Zorgvuldig bereidt hij al zijn ingrediënten én zijn geliefde: ‘Haar tong die ze langs haar vette lippen haalde, het rozige vlees.’ Lees meer

Naweeën

Naweeën

In Naweeën dicht Vlinder Verouden over vervellen, verpoppen, verschonen, volgroeien en legt zo het proces van veranderen vast. ‘Hier slaat de klok tien en stap ik uit spinseldraden slijmerig warm een / Laatste vinger die glijdt over de plastic bodem van een pot haargel.’ Lees meer

Het borrelt

Het borrelt

‘Vuur raakt water / en alles sist barst klapt fluit schuimt vergaat stijgt verdampt smelt breekt sterft’. Dieuke Kingma dicht over het moment dat het ondergrondse naar boven breekt: zoals bij vulkaanuitbarstingen, of de tweede symfonie van Mahler. Lees meer

Laboratoriumkinderen

Laboratoriumkinderen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In dit drieluik onderzoekt Louise van der Veen in vitro fertilisatie (IVF) als een mogelijke grond van het bestaan. Lees meer

:Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Een nieuw seizoen van Maandagavonden door Nwe Tijd, dit keer ook te beluisteren bij Hard//hoofd. Met Johannes Lievens die zich – tegen wil en dank – in het feestgedruis stort, Ellis Meeusen over de voorpret, Suzanne Grotenhuis met een pleidooi voor kleine vieringen en Freek Vielen opent de avond met twee anekdotes. Lees meer

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wanneer de VVD pleit voor het bijhouden van gegevens over ‘culturele normen en waarden’ van mensen met een migratieachtergrond, over welke normen en waarden hebben ze het hier dan eigenlijk? Rocher Koendjbiharie neemt de eisen onder de loep die de politiek alleen stelt aan mensen die zichtbaar wortels elders ter wereld hebben. ‘Men wil geen vermenging van culturen en geen uitwisseling van gedachten. De echte eis is assimilatie en het afbreken van wortels.’ Lees meer

Als de bodem niet dragen kan

Groeipijn

‘Volwassen worden is zorgen voor’ luidt de wijsheid waar de hoofdpersoon in dit verhaal zich aan vasthoudt. In Groeipijn laat Tim Kobussen zien hoe hoe er een steeds letterlijke invulling aan die wijsheid wordt gegeven in een studentenkamer. Lees meer

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen 1

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen

Van het zetten van kopjes koffie en het branden van salie tot de Pinterest-pagina van DELA: Maartje Franken schrijft over rouwrituelen en onderzoekt de grond waarin rouw wortelt. Lees meer

Voor de meisjes

Voor de meisjes

Terra van Dorst dicht over de passiviteit van het wachten op morgen en het uitstellen van keuzemomenten. ‘morgen gaan we een ijsje halen / zullen de bramen rijp zijn / maak ik een besluit’ Lees meer

Regenwormen 1

Als de bodem niet dragen kan

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Anouk von Seida schrijft over de betonplaten op een boerderij en het onverwachte leven dat zich daarin afspeelt. Lees meer

Grond & Ik

Grond & Ik

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In 'Grond & Ik' zoekt Lisia Leurdijk naar manieren om een dialoog tussen het individu en de grond te openen. Lees meer

Regenwormen

Regenwormen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Milou Lang graaft in dit tweeluik naar wormen, gangenstelsels en de geborgenheid die de grond kan bieden. ‘hier duw ik geil zijn in de kluiten aarde / durf mijn vingers te verliezen in slib en schimmeldraden’ Lees meer

Luchtspiegeling

Luchtspiegeling

'We bewegen log en lief.' Madelief Lammers onderzoekt in dit gedicht de onstilbare honger tussen twee mensen, een wankele relatie waaraan iets fundamenteels ontbreekt. 'Zie je hoe we ondanks die woede nog zo mooi zijn als een slapend paard dat met haar huid trilt om een daas te verjagen?' Lees meer

Stomwijzer

Stomwijzer

Marthe van Bronkhorst loodst je door het wispelturige politieke landschap aan de hand van haar alternatieve stemwijzer. Lees meer

Auto Draft 8

Programma: Ik wil, wil jij ook? - consent in illustratie

Vier samen met Hard//hoofd de publicatie van onze recent verschenen bundel over seksueel consent! Lees meer

Roze, wit, blauw

Roze, wit, blauw

Rechtse en nationalistische partijen laten in hun nieuwste verkiezingsprogramma’s zien dat hun ruimte voor de lhbtqia+-gemeenschap altijd voorwaardelijk is geweest. Journalist Rocher Koendjbiharie legt uit: 'Homoseksualiteit en vrouwenrechten zijn binnen rechtse kringen vaak pas relevant wanneer ze in relatie tot migratie besproken worden.' Lees meer

:Winnaar publieksprijs Rode Oor: Vespula vulgaris

Winnaar publieksprijs Het Rode Oor: Vespula Vulgaris

In een pot met schuimbanaantjes vecht een wesp om los te komen. Myrthe Prins portretteert een winkelbediende die in een snoepwinkel aan zoetigheid proeft. Met Vespula Vulgaris won zij de publieksprijs van Het Rode Oor 2025. Lees meer

Winnaar Stoute Stift 2024 1

Winnaars De Stoute Stift 2025

Cynthia Van Der Heyden won met haar illustratie de publieksprijs en Sarah Pannekoek won de juryprijs van De Stoute Stift 2025. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €3 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer