De CoBrA kunstenaars schilderden direct en spontaan, met veel fantasie en kleur. Net als onze redacteuren toen ze nog jong en onbevangen waren. " /> De CoBrA kunstenaars schilderden direct en spontaan, met veel fantasie en kleur. Net als onze redacteuren toen ze nog jong en onbevangen waren. " />
Asset 14

Kunstige kindertekeningen I

Hoe ongekunsteld expressief was de hard//hoofd-redactie in haar jonge jaren? Geïnspireerd door de tentoonstelling 'Klee en Cobra: Het begint als kind' zochten we onze eigen kindertekeningen op. Na jarenlang zorgvuldig te zijn bewaard door trotse ouders, hielden we ze kritisch tegen het licht. De associatie met Cobra was er direct, maar sommige tekeningen deden sterk denken aan andere periodes uit de kunstgeschiedenis. Kijk en vergelijk!

In het Amstelveense Cobra Museum opende onlangs de tentoonstelling Klee en Cobra: Het begint als kind. In deze naoorlogse internationale kunstbeweging - ‘CoBrA’ staat voor Kopenhagen, Brussel en Amsterdam – verenigden zich kunstenaars als Karel Appel, Corneille, Constant, Asger Jorn, Lucebert en Pierre Alechinsky . Wat hen verbond was een afkeer van artistiek intellectualisme, en de zoektocht naar een primitieve naïviteit die nog wel te vinden was in de belevingswereld van het kind en bepaalde vormen van niet-westerse kunst. "Ik schilder als een barbaar in deze barbaarse tijd", zei Karel Appel. Hij smeet de verf letterlijk op het doek, en zijn kunst vol vogels, katten en vreemd gevormde figuren was waarschijnlijk de oorsprong van de denigrerende uitspraak: "Dat kan mijn kleine broertje ook."

Een groot voorbeeld voor Cobra was de Zwitser Paul Klee (1879-1940), die zich liet inspireren door de ‘ongekunstelde, authentieke expressie’ in de tekeningen van zijn zoontje Felix. Een aantal van Klee’s dromerige en vaak ook humoristische schilderijen vol fantasiedieren en veelkleurige landschappen, zijn ook onderdeel van de expositie in het Cobra Museum.

Marieke, 3 jaar, Marieke met Hond (1988)
Constant, Fauna (1949)

Het prachtige Marieke met Hond lijkt een visuele echo te krijgen in dit schilderij van Cobra-kunstenaar Constant: de gele figuur in het midden vertoont een frappante gelijkenis met Mariekes hond. Constant zei ooit: ‘Het kind kent geen andere wet dan zijn spontaan levensgevoel en heeft geen andere behoefte dan dit te uiten’, terwijl ‘de mens van heden in een morbide sfeer van onechtheid, leugen en onvruchtbaarheid moet leven.’

Roos, 9 jaar, Nijlpaard Tanja (1997)
Franz Marc, Great Blue Horses (1911)

Nijlpaard Tanja, een ontroerend portret van de in 2011 overleden Artis-inwoner, doet denken aan de dierenportretten van expressionist Franz Marc. Marc maakte vaak gebruik van diepblauwe tinten, die bij hem kracht, spiritualiteit en mannelijkheid symboliseerden. Roos bewijst met Tanja dat kracht en spiritualiteit niet seksegebonden zijn.

Sara, 5 jaar, samen met haar opa, Sara met Kat
Pierre-Auguste Renoir, Julie Manet met Kat (1887)

Sara met Kat is een artistieke samenwerking van Sara en haar opa. Het liefdevolle portret wordt compleet gemaakt door de expressieve bijdragen in kleur en vorm van Sara zelf, die het klassieke beeld een moderne edge geven. Renoir schilderde dit impressionistische portret in 1887. Zijn model was de latere kunstverzamelaar en dochter van kunstenares Berthe Morisot: Julie Manet. Net als bij Sara met Kat is er een spannend contrast tussen het fijn geschilderde gezichtje en de impressionistische tonaliteit van de rest van het schilderij.

Melle, 4 jaar, Fruitschaal Zonder Peren (1988)
Georges Braque Stilleven: De Tafel (1928)

Georges Braque, samen met Picasso oprichter van het Kubisme, schilderde tot 1955 voornamelijk stillevens. De fragmentatie van objecten stelde hem in staat om ‘ruimte en beweging in de ruimte tot stand te brengen’. De scherpe vormen in Melles Fruitschaal doen denken aan de hoekige structuren van het kubisme, waarbij hij de essentie van de fruitschaal terug wist te brengen tot het absolute minimum.

Floris, 8 jaar, De Prins (1990)
Anoniem, uit het Psalterium van St. Lodewijk, ca. 1260

Deze prins galoppeert op ons af, in een gedetailleerde wapenrusting met bloedrode mantel. Het is niet duidelijk of hij ons goed –of slechtgezind is, maar de korte beentjes van zijn paard geven hem een ontroerende kwetsbaarheid. Diezelfde kwetsbaarheid zien we terug in het prachtig verluchte psalmenboek van de Franse koning Lodewijk IX (1214-1270). De heldhaftige ridder te paard is Nahash de Ammoniet, die de Joden van Jabesh dreigde hun rechteroog uit te rukken. Gezelligheid dus. Toch lijkt Nahash in dit prachtig gedetailleerde plaatje weinig dreiging uit te stralen, vooral vanwege het My Little Pony-achtige paardje waar hij op zit.

Mees, 8 jaar, Kerststal (1992)
Jean-Michel Basquiat, Piano Lesson (1983)

Deze ongebruikelijke kerststal (Jezus heeft een walkman, Maria draagt een spijkerbroek en de Koningen brengen giften als een tv waarop MTV wordt getoond en een telefoon, terwijl een ander in een auto voorbij scheurt) doet qua blasfemische iconografie denken aan het werk van Jean-Michel Basquiat, die graag typisch Amerikaanse symboliek gebruikte om een statement te maken, in een explosieve combinatie van woord en beeld. Zijn Piano Lesson (for Chiara) uit 1983 toont de geabstraheerde figuren van Batman en Robin, waarbij de in het roze geklede Robin getooid is met een ‘two way wrist radio’, en de totem-achtige figuur van Batman wordt omringd door vreemde codewoorden. Vooral Mees’ ‘Maria met vijf monden’ lijkt uit hetzelfde graffiti-achtige wereldje te komen als Basquiats verwrongen figuren.

Hiske, 3 jaar, Sinterklaas komt bij Hiske en Wilmar (1985)
Joan Miró, Barcelona Series (1944)

Miró’s serie van vijftig lithografiën ontstond in een grimmige tijd. Opvallend is de afwezigheid van een achtergrond of suggestie van een ruimte. Miró’s werk draait om vorm in de leegte: ‘Tiny forms in huge empty spaces. [...] everything which is bare has always greatly impressed me.’ De komische figuurtjes blijken bij nadere inspectie soms boos of verward te kijken. Misschien omdat kinderen vaak ook een beetje bang zijn voor Sinterklaas, lijken Hiskes figuurtjes in de leegte een bepaalde onzekerheid uit te stralen.

Door Sanne Rispens

Mail

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
:Naar een taal die consent fucking overbodig maakt: brieven over consent

Naar een taal die consent fucking overbodig maakt: brieven over consent

In haar laatste brief aan Alara buigt Yousra zich over taal: hoe taal seksueel geweld normaliseert en hoe taal inwerkt op onze erotische verbeelding. Geweldloze verhoudingen scheppen via taal is voor haar zowel een kwestie van nieuwe talen schrijven als oude of bestaande talen herinneren. Lees meer

Comme tu veux

Comme tu veux

In de bruisende souks van Marrakech leert Aisha Mansaray haar vader – de ultieme hosselaar, de praatjesmaker in zes talen, en de filosoof in een (illegale) taxi – beter begrijpen. Lees meer

:De kunst van vertrekken – Deel II: Macht en onmacht

De kunst van vertrekken – Deel II: Macht en onmacht

In het tweede deel van deze essayreeks over kunststakingen schrijft Lara den Hartog Jager over kunstenaars die worstelen met systemen van macht en de vraag of hun kunst verandering teweeg kan brengen. Lees meer

:De archivaris en haar dochter: Een anatomie van opa's dochter 1

De archivaris en haar dochter: Morgen zal alles anders zijn

‘Even eufy checken.’ In ‘Morgen zal alles anders zijn’ dicht Bareez Majid over de eindeloze keuzes en opties die een dag voortbrengt. Een dag die getekend wordt door de sluimerende aanwezigheid van de videofeed van een beveiligingsapp. Lees meer

Kind van lelijke huizen

Kind van lelijke huizen

Om haar heen ziet Anne Schepers dat de kinderen uit ‘mooie huizen’ die wél een financieel vangnet hebben eerder de stap naar freelancewerk kunnen maken. Ze staat voor de keuze: lijden voor de kunst of doen wat de maatschappij verantwoordelijk acht? Lees meer

:Een reeks foto’s: brieven over consent

Een reeks foto’s: brieven over consent

Voor Alara Adilow voelt het alsof er altijd hiaten overblijven na het schrijven van een antwoord op een brief, en ze vraagt zich af of ze daarom steeds midden in de nacht wakker wordt. Ze denkt na over hoe de zachte aanrakingen niet alleen voor haar lichaam helend kunnen zijn, maar ook voor onze gewelddadige maatschappij, waar pestgedrag en leedvermaak machtsgrepen zijn. Lees meer

De staat ontvoerde mijn oudoom naar het front. En wie weet straks ook mijn broer?

De staat ontvoerde mijn oudoom naar het front. En wie weet straks ook mijn broer?

Marthe van Bronkhorst vraagt zich op 4 mei bij de herdenking af of we wel weten wat oorlog is en waar het begint. Lees meer

Bleekzucht en bloedarmoede

Bleekzucht en bloedarmoede

Menstruatie is stil en onzichtbaar. We kijken weg en gaan door. Maar wat als dat niet langer kan? Wat als het bloed de samenleving binnenstroomt en ons verdrinkt? Esther De Soomer onderzoekt hoe de maatschappij dan reageert. Lees meer

Beeldmakers gezocht voor papieren uitgave over seksueel consent

Beeldmakers gezocht voor papieren uitgave over seksueel consent

HALFNAAKT en Hard//hoofd zoeken acht beeldmakers (fotografie, illustratie, keramiek, textiel, etc.) die samen willen werken aan een publicatie over seksueel consent. Meedoen? Reageer vóór 20 mei. Lees meer

:De archivaris en haar dochter: Een anatomie van opa's dochter

De archivaris en haar dochter: Een anatomie van opa's dochter

In ‘Een anatomie van opa’s dochter’ reconstrueert Bareez Majid de verschillende deeltjes die samen een moeder maken. Een moeder die door een ziekte in de war is, en veel dingen vergeet – soms zelfs haar eigen kinderen. Lees meer

:Hoe te dromen:  Over slaap, verlangen en dromen over een betere wereld

Hoe te dromen: Over slaap, verlangen en dromen over een betere wereld

Als Stella Kummer ’s ochtends wakker wordt, bespreekt ze in bed haar dromen met haar vriend. Terwijl ze aan hem vertelt wat er die nacht in haar droomwereld is omgegaan, denkt ze na over dromen over de wereld. Begint het veranderen van de wereld niet eigenlijk gewoon in bed? Lees meer

Auto Draft 9

Dat het was

Hoe ga je om met herinneringen die te pijnlijk zijn om onder ogen te komen? Olivier Herter maakt het publiek getuige van een versnipperd landschap van herinneringen. Vloeiend, stemmig en ogenschijnlijk zonder plot wordt geprobeerd woorden te vinden, waar geen woorden voor te vinden zijn. Dit verhaal werd eerder op toneel gebracht door t Barre Land. Lees meer

:De archivaris en haar dochter: De eeuwige lijsten

De archivaris en haar dochter: De eeuwige lijsten

‘Ik wil geen literatuur van je maken.’ Hoe berg je je moeder in je schrijven, zonder haar essentie te bevriezen? Bareez Majid dicht in woord en beeld over ‘soon-to-be-dead-mothers’ en onderzoekt hoe hun lichamen functioneren als vergankelijk archief. Lees meer

Nog een keer: baas in eigen buik! 1

Nog een keer: baas in eigen buik!

Je zou zeggen dat het abortusrecht in Nederland vanzelfsprekend is, maar is dat eigenlijk wel zo? Een abortus is wettelijk gezien namelijk nog steeds strafbaar. Jihane Chaara neemt je mee in de politieke geschiedenis van het verworven abortusrecht in Nederland, die gepaard gaat met weerstand tegen dit recht op zelfbeschikking, maar ook met veel feministisch verzet en solidariteit. Lees meer

Auto Draft 8

Een transformatie van verlangen: brieven over consent

Wat als we consent en verlangen zélf als de voorwaarden van bevrijding en sociale rechtvaardigheid zien? Yousra Benfquih licht toe hoe genot-activisme ons niet alleen toelaat om ons tegen de dingen te verzetten, maar ook om te onderzoeken waar we naar verlangen. Lees meer

Iemand die me bij de hand neemt en me zegt hoe het moet, alles

Iemand die me bij de hand neemt en me zegt hoe het moet, alles

'Ik verlang zo erg naar een inspirerend figuur die logica ontdekt in de willekeur van wat ons allemaal overkomt. Die tegen me zegt: "Marthe, zó is het, en de rest is bullshit".' Lees meer

Auto Draft 7

Moederland

Zelfs in de Italiaanse zon lukt het niet altijd om donkere gedachten op afstand te houden. Roos Sinnige laat ons meedrijven op de ongrijpbare stroom die dan ontstaat. Lees meer

Mijn naam roept 1

Mijn naam roept

Hodo Abdullah beschrijft hoe de geschiedenis van Somaliland haar ook veel over haarzelf leerde. Hoe komt het dat het geloof in henzelf, de veerkracht en de trots van de Somalilanders zo verankerd zit in hun DNA? Wat geeft hun de kracht om door te gaan? Lees meer

:Oproep: Reageer op de briefwisseling over seksueel consent! 1

Oproep: Reageer op de briefwisseling over seksueel consent!

Ben je vrij in je verlangen? Op welke manieren kunnen en willen we elkaar aanraken? Reageer vóór 2 juni op de brieven van Yousra Benfquih en Alara Adilow. Lees meer

zonderverdergroet

zonder verdere groet

Rijk Kistemaker doet niet aan groeten. Rijk schrijft gedichten terwijl hij bezig is met andere dingen, zoals het opladen van een gehuurde Kia en huilen. Laat je meevoeren op zijn poëtische gedachtestroom. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in september je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer