De CoBrA kunstenaars schilderden direct en spontaan, met veel fantasie en kleur. Net als onze redacteuren toen ze nog jong en onbevangen waren. " /> De CoBrA kunstenaars schilderden direct en spontaan, met veel fantasie en kleur. Net als onze redacteuren toen ze nog jong en onbevangen waren. " />
Asset 14

Kunstige kindertekeningen I

Hoe ongekunsteld expressief was de hard//hoofd-redactie in haar jonge jaren? Geïnspireerd door de tentoonstelling 'Klee en Cobra: Het begint als kind' zochten we onze eigen kindertekeningen op. Na jarenlang zorgvuldig te zijn bewaard door trotse ouders, hielden we ze kritisch tegen het licht. De associatie met Cobra was er direct, maar sommige tekeningen deden sterk denken aan andere periodes uit de kunstgeschiedenis. Kijk en vergelijk!

In het Amstelveense Cobra Museum opende onlangs de tentoonstelling Klee en Cobra: Het begint als kind. In deze naoorlogse internationale kunstbeweging - ‘CoBrA’ staat voor Kopenhagen, Brussel en Amsterdam – verenigden zich kunstenaars als Karel Appel, Corneille, Constant, Asger Jorn, Lucebert en Pierre Alechinsky . Wat hen verbond was een afkeer van artistiek intellectualisme, en de zoektocht naar een primitieve naïviteit die nog wel te vinden was in de belevingswereld van het kind en bepaalde vormen van niet-westerse kunst. "Ik schilder als een barbaar in deze barbaarse tijd", zei Karel Appel. Hij smeet de verf letterlijk op het doek, en zijn kunst vol vogels, katten en vreemd gevormde figuren was waarschijnlijk de oorsprong van de denigrerende uitspraak: "Dat kan mijn kleine broertje ook."

Een groot voorbeeld voor Cobra was de Zwitser Paul Klee (1879-1940), die zich liet inspireren door de ‘ongekunstelde, authentieke expressie’ in de tekeningen van zijn zoontje Felix. Een aantal van Klee’s dromerige en vaak ook humoristische schilderijen vol fantasiedieren en veelkleurige landschappen, zijn ook onderdeel van de expositie in het Cobra Museum.

Marieke, 3 jaar, Marieke met Hond (1988)
Constant, Fauna (1949)

Het prachtige Marieke met Hond lijkt een visuele echo te krijgen in dit schilderij van Cobra-kunstenaar Constant: de gele figuur in het midden vertoont een frappante gelijkenis met Mariekes hond. Constant zei ooit: ‘Het kind kent geen andere wet dan zijn spontaan levensgevoel en heeft geen andere behoefte dan dit te uiten’, terwijl ‘de mens van heden in een morbide sfeer van onechtheid, leugen en onvruchtbaarheid moet leven.’

Roos, 9 jaar, Nijlpaard Tanja (1997)
Franz Marc, Great Blue Horses (1911)

Nijlpaard Tanja, een ontroerend portret van de in 2011 overleden Artis-inwoner, doet denken aan de dierenportretten van expressionist Franz Marc. Marc maakte vaak gebruik van diepblauwe tinten, die bij hem kracht, spiritualiteit en mannelijkheid symboliseerden. Roos bewijst met Tanja dat kracht en spiritualiteit niet seksegebonden zijn.

Sara, 5 jaar, samen met haar opa, Sara met Kat
Pierre-Auguste Renoir, Julie Manet met Kat (1887)

Sara met Kat is een artistieke samenwerking van Sara en haar opa. Het liefdevolle portret wordt compleet gemaakt door de expressieve bijdragen in kleur en vorm van Sara zelf, die het klassieke beeld een moderne edge geven. Renoir schilderde dit impressionistische portret in 1887. Zijn model was de latere kunstverzamelaar en dochter van kunstenares Berthe Morisot: Julie Manet. Net als bij Sara met Kat is er een spannend contrast tussen het fijn geschilderde gezichtje en de impressionistische tonaliteit van de rest van het schilderij.

Melle, 4 jaar, Fruitschaal Zonder Peren (1988)
Georges Braque Stilleven: De Tafel (1928)

Georges Braque, samen met Picasso oprichter van het Kubisme, schilderde tot 1955 voornamelijk stillevens. De fragmentatie van objecten stelde hem in staat om ‘ruimte en beweging in de ruimte tot stand te brengen’. De scherpe vormen in Melles Fruitschaal doen denken aan de hoekige structuren van het kubisme, waarbij hij de essentie van de fruitschaal terug wist te brengen tot het absolute minimum.

Floris, 8 jaar, De Prins (1990)
Anoniem, uit het Psalterium van St. Lodewijk, ca. 1260

Deze prins galoppeert op ons af, in een gedetailleerde wapenrusting met bloedrode mantel. Het is niet duidelijk of hij ons goed –of slechtgezind is, maar de korte beentjes van zijn paard geven hem een ontroerende kwetsbaarheid. Diezelfde kwetsbaarheid zien we terug in het prachtig verluchte psalmenboek van de Franse koning Lodewijk IX (1214-1270). De heldhaftige ridder te paard is Nahash de Ammoniet, die de Joden van Jabesh dreigde hun rechteroog uit te rukken. Gezelligheid dus. Toch lijkt Nahash in dit prachtig gedetailleerde plaatje weinig dreiging uit te stralen, vooral vanwege het My Little Pony-achtige paardje waar hij op zit.

Mees, 8 jaar, Kerststal (1992)
Jean-Michel Basquiat, Piano Lesson (1983)

Deze ongebruikelijke kerststal (Jezus heeft een walkman, Maria draagt een spijkerbroek en de Koningen brengen giften als een tv waarop MTV wordt getoond en een telefoon, terwijl een ander in een auto voorbij scheurt) doet qua blasfemische iconografie denken aan het werk van Jean-Michel Basquiat, die graag typisch Amerikaanse symboliek gebruikte om een statement te maken, in een explosieve combinatie van woord en beeld. Zijn Piano Lesson (for Chiara) uit 1983 toont de geabstraheerde figuren van Batman en Robin, waarbij de in het roze geklede Robin getooid is met een ‘two way wrist radio’, en de totem-achtige figuur van Batman wordt omringd door vreemde codewoorden. Vooral Mees’ ‘Maria met vijf monden’ lijkt uit hetzelfde graffiti-achtige wereldje te komen als Basquiats verwrongen figuren.

Hiske, 3 jaar, Sinterklaas komt bij Hiske en Wilmar (1985)
Joan Miró, Barcelona Series (1944)

Miró’s serie van vijftig lithografiën ontstond in een grimmige tijd. Opvallend is de afwezigheid van een achtergrond of suggestie van een ruimte. Miró’s werk draait om vorm in de leegte: ‘Tiny forms in huge empty spaces. [...] everything which is bare has always greatly impressed me.’ De komische figuurtjes blijken bij nadere inspectie soms boos of verward te kijken. Misschien omdat kinderen vaak ook een beetje bang zijn voor Sinterklaas, lijken Hiskes figuurtjes in de leegte een bepaalde onzekerheid uit te stralen.

Door Sanne Rispens

Mail

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
De sofaconstante

De sofaconstante

Uschi Cop schreef een claustrofobische verhalenbundel over zes levens die getekend zijn door een verlangen naar zingeving. De sofaconstante is een voorpublicatie van een van die verhalen uit haar bundel 'Zwaktebod'. Lees meer

Column: Dat heet ‘een gesprek voeren met elkaar’

Dat heet ‘een gesprek voeren met elkaar’

Als een vriendin van Eva op date gaat met een man waarmee Eva zelf al eerder afsprak, is ze erg benieuwd naar haar bevindingen. Lees meer

:The chosen family: Beelden van queer vruchtbaarheid

The chosen family: Beelden van queer vruchtbaarheid

Marit Pilage onderzoekt beelden van queer vruchtbaarheid in de kunst om zo de definitie van vruchtbaarheid, zwangerschap en ouderschap te herdefiniëren. Lees meer

Een woud vol dichtgetimmerde hokjes

Een woud vol dichtgetimmerde hokjes

Zazie Duinker baant zich een weg door het oerwoud van de (hergedefinieerde) woorden. Lees meer

In de afwezigheid van 1

In de afwezigheid van

Marit Pilage onderzoekt de rol en betekenis van kunst bij zwangerschap en vruchtbaarheid, maar vooral ook bij het uitblijven daarvan. Lees meer

Kijkend naar kunst van mannen: ‘Ben ik toch een mannenhater?’ 6

Kijkend naar kunst van mannen: ‘Ben ik dan toch een mannenhater?’

Puck Lingbeek's vader stelt dat haar boosheid richting mannen haar interpretaties van kunst beïnvloedt. Puck is het daar niet mee eens, maar het zet het haar wel aan het denken. Lees meer

Column: Het glas wijn waar ik zin in heb bestaat niet

Het glas wijn waar ik zin in heb bestaat niet

Twee jaar geleden vroeg Eva nog aan een collega waarom ze niet dronk. Inmiddels laat ook zij de alcohol links liggen en is ze zelf degene die wordt bevraagd. Lees meer

(Ont)hechting

(Ont)hechting

Als Aisha op proef intrekt bij haar geliefde en haar eigen gekoesterde plek achterlaat, is het net het alsof ze een onvaste vorm aanneemt. Lees meer

Voesten

Voesten

"Misschien is dat man zijn hier: hetzelfde bewegen als de anderen." Voesten van Werner de Valk is een kort verhaal over een eiland met een duistere traditie en over het moeten bewijzen van mannelijkheid. Lees meer

Muze

Muze

Loren Snel schreef een roman over hoe samen te zijn met een ander en intussen trouw te blijven aan jezelf. Haar debuut verschijnt 25 oktober bij uitgeverij Prometheus. Hier lees je een voorpublicatie. Lees meer

Liever een monster

Liever een monster

Het is moeilijk te accepteren dat mensen kunnen doden, maar waarom maken we van moordenaars karikaturen? Een voorpublicatie uit Lotje Steins Bisschop en Roselien Herderschee Dodelijke gekte. Lees meer

Jari

Jari

Dave Boomkens schreef een verhaal over troosteloosheid, onmacht en opgroeien. Over hoe je in een treurig flatgebouw, tussen de nieuwsprogrammering en sportwedstrijden door, een vriend kunt vinden en verliezen. Lees meer

Hoe in Duitsland het Zionistische establishment wint

Hoe in Duitsland elke vorm van empathie met inwoners van Palestina wordt verboden

De situatie in Duitsland is de laatste dagen geëscaleerd. Het politieapparaat en de politiek gebruiken harde repressiemiddelen om vooral Duitse mensen van kleur of met een migratieachtergrond de kop in te drukken. Zij verliezen op dit moment hun vrijheid van meningsuiting. Lees meer

Hypnose

Op een dag breng ik alle wereldleiders onder hypnose

Een betere wereld begint bij een andere gedachte en daarom besluit Marthe van Bronkhorst hypnotiseur te worden. Lees meer

Column 1

Je opnemen in mijn testament

Een lugubere ontdekking tijdens een boswandeling doet Eva nadenken over wat we achterlaten voor onze nabestaanden als we overlijden. Lees meer

Geef de dag een naam

Geef de dag een naam

Op een hete zomerdag wordt Felipe zwetend wakker. Deze dag, die heet en broeierig is, brengt hem uit evenwicht, tot hij uiteindelijk doet wat hij gezworen had nooit te doen: hij begint te drinken. Een fragment uit de afstudeernovelle van Tiemen Hageman over het verleden proberen los te laten, het leven ruimte geven en adolescent worden. Lees meer

Aaah, het launchfeest!

Aaah, het launchfeest!

Na de lancering van ons derde papieren tijdschrift willen we onze lezers, schrijvers en makers graag uitnodigen om dit grote succes samen met Hard//hoofd te vieren op 26 oktober in Amsterdam. Lees meer

Tussen de randen van een aquarium

Tussen de randen van een aquarium

Wie ben je als je alles kunt zijn? In het fragmentarische afstudeerwerk van Ettie Edens veranderen mensen onder andere in een hoopje, een steen, een natuurkundedocent, water, iemand die limonade drinkt en een lantaarnpaal. Lees meer

Automatische concepten 71

We hebben een probleem met de derde helft

Een voetbalwedstrijd stopt officieel misschien op het veld, maar Marthe van Bronkhorst merkt in de trein dat het slinkse spel doorgaat. Lees meer

Mycelium

Mycelium

Wat als schimmelsporen zich met iedere adem dieper in je longen graven? Met ‘Mycelium’ won Olga Ponjee de juryprijs van Het Rode Oor 2023, de erotische schrijfwedstrijd van Vlaams-Nederlands huis deBuren. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier! 

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer