Hard//hoofd selecteert zorgvuldig uit een oerwoud aan mogelijkheden.
In 'hard//hoofd kiest' wordt door de muziek- en beeldredactie twee keer per maand een relatief onbekende muzikant, band of beeldend kunstenaar uitgelicht. Het is een keuze uit het werk van iemand die volgens hard//hoofd het waard is om te volgen.
Deze week verschijnt het nieuwe album No Ark Dead Eel van het Rosa Ensemble: een eigenzinnig muziekgezelschap dat zich begeeft op de grens van verschillende stijlen en disciplines: tussen gecomponeerd en geïmproviseerd, tussen muziek en theater, tussen licht en serieus, tussen akoestisch en elektronisch, traditioneel en experimenteel, klassiek en pop. Rosa is voortdurend in beweging, maakt muziek en theater, geeft voorstellingen en concerten, produceert CD's en composities – niet zelden in samenwerking met anderen. Muziek van Rosa is speels, spannend, theatraal en avontuurlijk, maar soms ook vreemd, weerbarstig en ongrijpbaar; niet voor één gat te vangen.
[audio:http://www.hardhoofd.com/wp-content/uploads/2010/03/09-The-Wallace-Line.mp3]Rosa Ensemble - The Wallace Line (van No Ark Dead Eel, 5:35)
Anticantate (2009), Foto: Edda Grol
Het Rosa Ensemble werd in 1997 opgericht met het muziektheaterstuk Diepe Wildernis naar het boek van Braziliaans schrijver Guimaraes Rosa, naamgever van het ensemble. In de loop der jaren dreef Rosa langzaam maar zeker af van het idioom van de ‘nieuwe muziek’: elektronica deed zijn intrede, viool verdween, gitaar en basgitaar werden toegevoegd en het theatrale aspect werd steeds belangrijker. In 2007 vierde Rosa haar 10-jarig bestaan met een nieuwe versie van Diepe Wildernis (vastgelegd op de CD Diepe Wildernis, Aniversie). In de tussenliggende jaren flirtten zij onder andere met moderne dancemuziek (Platotectonics, 2001), door Brian Eno geïnspireerde ‘ambient’ (Music for Supermarkets, 2003, en de CD The Blind Spot, 2006) en produceerden zij een zeer succesvolle tour en bijbehorende CD met muziek van en geïnspireerd door de legendarische Captain Beefheart (Selling Hoovers in Mojave, 2004-2005).
[audio:http://www.hardhoofd.com/wp-content/uploads/2010/03/Mad-On-Rocks-1-2.mp3]Rosa Ensemble - Mad On Rocks (1 & 2) (van No Ark Dead Eel, 7:36)
Artistiek leider Daniel Cross licht toe:
De output van het ensemble is zeer divers. Wat is niettemin 'typisch Rosa Ensemble'? Muziek die last heeft van 'scheefte', die contrasten in zich herbergt, geheel volgens Kandinsky's formule ‘1-1=3.’ Rosa beweegt zich in tussenruimten: zij is van de mainstream afgevallen en staat soms haaks op tradities. Maar bovenal is Rosa een verzameling van eigengereide musici, zoals de virtuoze Jeroen Kimman die met zijn gitaarsculpturen een zeer wars aandeel heeft in Rosa's nieuwe muziek. Elektrische, elektronische en akoestische instrumenten worden op zo'n manier gebruikt dat ze versmolten raken, althans, in het ideale geval.
Wat is jullie werkwijze? Dat verschilt. We hebben 3 takken van sport: ten eerste ‘Rosa sub Rosa,’ onze jaarlijkse projectwerkplaats waarin we samenwerken met compositiestudenten van verschillende conservatoria. Ten tweede onze concertserie en ten derde onze muziektheaterproducties. In deze producties staat de samenwerking tussen verschillende disciplines centraal: video, tekst, muziek, licht en performance moeten in harmonie samenwerken en zo tot ultiem muziektheater komen.
Wat is dat dan, ultiem muziektheater? Dat is een piramide op zijn kop... Stel je voor; het zwarte vierkant van Malewich [klik hier, red.], zijn suprematistische hoogtepunt. Het schilderij had geen onderwerp, maar wás het onderwerp. Ook is het volkomen 'democratisch', geen enkel aspect van het schilderij overheerst. De gewichtloosheid die het teweeg brengt, staat voor de harmonie waar Malewich naar zocht. Maar wat bijna niemand weet is dat dat zwarte vierkant in werkelijkheid de bovenkant is van een op zijn punt gekeerde piramide, in balans gehouden door de vier hoeken: de grootheden beeld, geluid, tekst en beweging, de peilers van het muziektheater...
In de concertreeks wordt meer op de muziek ingezoomd, daarin wordt ‘muziek-muziek’ gespeeld: zonder dramaturgische connotaties. Hier wordt gezocht naar de beste muziek, naar de vervreemding in de muziek en in de uitvoeringsmethoden. Rosa maakt grotendeels haar eigen muziek maar zoekt ook steeds naar samenwerkingen met binnen- en buitenlandse componisten. Binnen het ensemble zijn het vooral Jeroen en ik die componeren. Meestal leveren we complete partituren, maar ook ontstaan er composities uit jams en worden arrangementen gemaakt door alle leden van het ensemble. Ook wordt Pro-tools software als partituur gebruikt, waarin dus audio de boventoon voert en niet het rigide notenschrift, iets wat met name bij het gebruik van elektronica de voorkeur geniet.
[audio:http://www.hardhoofd.com/wp-content/uploads/2010/03/07-Uncover-The-Remix.mp3]Rosa Ensemble - Uncover The Remix (van No Ark Dead Eel, 6:16)
Wat moet de muziek in jullie ogen idealiter met de luisteraar doen? Of de luisteraar met de muziek? De muziek van Rosa moet de fantasie prikkelen. De muziek is niet af en mag dat ook nooit zijn. De uiteindelijke klank en essentie ontstaat in het hoofd van de toehoorder. Doelbewust - het heeft niets te maken met eventuele luiheid van het ensemble, nee, het is de methode van de abstracte kunst. In zekere zin streeft Rosa 'proceskunst' na. Je ziet in de uitvoering steeds de röntgenopname ervan terug. Rosa probeert altijd inzicht te geven in hoe iets gemaakt wordt. Je ziet bijvoorbeeld nooit een laptop op het podium, het toppunt van introverte ondoorzichtigheid.
Hoe verhoudt het materiaal zoals dat op het nieuwe album No Ark Dead Eel is te horen zich tot de muziektheatervoorstellingen? De muziek op No Ark Dead Eel is het resultaat van twee concertseries (Continental Drift en BigLifeHi). Voor concertseries en voor muziektheatervoorstellingen wordt in principe apart muziek geschreven, maar er is vaak sprake van kruisbestuiving. Thema's worden in concerten uitgeprobeerd en vinden dan hun weg in een ander project. Sterke fragmenten uit muziektheatervoorstellingen worden bewerkt tot concertcomposities; in die zin is Rosa steeds aan het componeren en remixen met haar eigen materiaal. No Ark Dead Eel is, hoe merkwaardig het ook klinkt, de huiskamervariant van wat wij de laatste jaren aan muzikaal materiaal verzameld hebben.
De Kellner en de Levenden (2010), Foto: Foto: DigiDaan
Dit en volgend seizoen staat het Rosa Ensemble in de theaters met de voorstelling De Kellner en de Levenden; een ongebruikelijke samenwerking met cabaretier Jan Jaap van der Wal. In 2009 maakte het ensemble de multimedia surround-sound voorstelling Anticantate waarin muziek, video en tekst worden geïntegreerd. Daarvan is hieronder een drie en een halve minuut durende impressie te zien.
Meer informatie, veel muziek, video, foto's en data zijn te vinden op www.rosaensemble.nl.
_____________
MAAK KANS OP TWEE GRATIS CD'S!!
Hard//hoofd mag 2x het album No Ark Dead Eel van Het Rosa Ensemble en een exemplaar van hun vorige album The Blind Spot verloten onder onze trouwe lezers! Wil je kans maken op twee bijzondere platen, stuur dan vóór 26 maart een mailtje naar redactie@hardhoofd.com met in de titel “Rosa Ensemble CD's”, plus je naam en adres. De winnaars krijgen bericht.
_____________