Foto: Kris Dewitte

Indrukwekkende theatervoorstellingen en films over de ervaring met een vreemde omgeving. " />

Foto: Kris Dewitte

Indrukwekkende theatervoorstellingen en films over de ervaring met een vreemde omgeving. " />
Asset 14

Lotte van den Berg

Hard//hoofd selecteert zorgvuldig uit een oerwoud aan mogelijkheden. In ‘hard//hoofd kiest’ wordt door de muziek- en beeldredactie twee keer per maand een relatief onbekende muzikant, band of beeldend kunstenaar uitgelicht. Het is een keuze uit het werk van iemand die volgens hard//hoofd het waard is om te volgen. Deze keer theatermaker Lotte van den Berg (1975).

Van den Berg studeerde in 2001 af in regie aan de AHK en maakte veelgeprezen voorstellingen bij onder meer het Noord Nederlands Toneel, Compagnie Dakar en van 2005 tot 2009 bij het Toneelhuis in Antwerpen. Daarna startte ze haar eigen gezelschap OMSK in Dordrecht. Haar eerste voorstelling met OMSK was Het verdwalen in kaart, waarin ze met een groep bewoners vragen stelde over hoe je kan verdwalen in bekende omgeving, en hoe je thuis komt op een onbekende plek. Op 14 april ging Les Spectateurs in première, de voorstelling die ze maakte naar aanleiding van haar een verblijf van vier maanden in Kinshasa, de hoofdstad van Congo.

Les Spectateurs (2011). Foto's: Kris Dewitte

Hoe verbeeldt je de ervaringen die je in Congo had, naar een zaalvoorstelling voor Nederland?
"Ik kan die ervaringen niet helemaal verbeelden, maar wel een aantal dingen die mij hebben gefascineerd. Namelijk: hoe verhoud je je tot een vreemde plek? Hoeveel afstand heb ik tot wat er gebeurt, of kan ik hierin opgaan? Ik was vooral erg onder de indruk hoe mensen in Congo gezamenlijk leven, hoe ze samen hun pijn en hoop delen, want dat kan niet alleen. Het verschil tussen het individueel gerichte perspectief hier in Nederland en het gezamenlijke leven in Congo vond ik heel confronterend. Die gezamenlijkheid is het beste zichtbaar in religie; toen ik in een kerk tussen alle mensen stond die vol overgave met elkaar hoop zochten, voelde ik me heel alleen.

Voor mij gaat theater ook over de gezamenlijke en individuele ervaring. Hier zitten we met z'n allen op de tribune, maar ik zit alleen op mijn stoel. Achteraf praat je er met iemand over de voorstelling, of denk je er nog over na terwijl je onder de douche staat. In Congo is de ervaring met elkaar delen, de discussie die er wordt gevoerd nog belangrijker dan het kunstwerk zelf. Ik wil me samen met de toeschouwers afvragen wat het betekent om samen en alleen ergens naar te kijken.

Wat we nu hebben gemaakt is geen voorstelling over Kinshasa, maar over de beweging van huis, naar Congo en weer terug. De periode in Congo heeft me doen inzien dat het zo moeilijk is om ergens anders te aarden, en dat de vanzelfsprekendheid die je eigen plek heeft, er eigenlijk nooit kan zijn."

Les Spectateurs (2011). Foto: Kris Dewitte

In Congo werkte je in de open lucht, midden in de stad. In Dordrecht werkte je vervolgens weer in de repetitieruimte. Kun je iets vertellen over je werkwijze?
"In Kinshasa hebben we bij een fietsenmaker en handelaar die we hadden ontmoet, een open atelier opgezet waar we korte projecten deden. In een dag maken en uitvoeren, net zoals de tijdelijke handeltjes die je daar ziet. Iemand legt z'n waar uit, en aan het eind van de dag wordt het weer meegenomen. Ik wilde meegaan in die economie, in die wereld die van dag tot dag wordt opgebouwd en afgebroken. Alles wat we in het open atelier maakten werd als vanzelf een performance, een moment, doordat iedereen zo nieuwsgierig was en direct reageerde. Het contact met het publiek vind ik heel spannend. Kijken hoe het publiek reageert, wat het teweegbrengt en direct de reactie van de ander voelen. Ik was ook heel blij dat ik de afgelopen weken in een afgesloten ruimte, met een kleine groep heel geconcentreerd aan deze voorstelling heb kunnen werken. Concentratie is een luxe. Het is een luxe om de tijd te nemen voor het plaatsen van bijvoorbeeld een woord of beeld."

Stills uit Eiland in de Noord (2009). Beeld: Willem Weemhoff

In je werk is de verhouding tussen mens en omgeving, tussen de mens en de ander een fascinatie?
"De belangrijkste vraag is inderdaad voor mij: hoe verhoudt je je tot de omgeving, tot het vreemde? Het is het dilemma wanneer je op een onbekende plek te gast bent; enerzijds wil je erin opgaan, maar toch kan je er nooit helemaal deel van uitmaken. Op het moment dat je andere onbekende plekken en culturen leert kennen, word je geconfronteerd met je eigen perspectief, met die zogenaamde eigenheid. Te gast zijn in een andere wereld is, nog voordat je gaat denken, al een fysieke ervaring van je lichaam in een andere omgeving, waarin je op een andere manier beweegt. Ik merkte toen ik terug kwam en de wind, de herfst, en geuren herkende, hoe je als mens verbonden bent met een grond. Het brengt rust om een basis te hebben van waaruit je kan zijn."

Een oefening in sterven (2010). Foto's: Kris Dewitte

Wiens werk bewonder je?
"Zowel voor mijn theatervoorstellingen als films raak ik geïnspireerd door het werk van de Russische filmmaker Andrei Tarkovski; door de film Gerry van Gus van Sant over twee mannen die een wandeling maken in de woestijn; en Code Inconnu van Michel Haneke. Het is een bepaald soort concentratie die me in deze films aanspreekt, de stilte en ruimtes."

Les Spectateurs speelt komende maanden nog in binnen- en buitenland. Kijk hier voor alle speeldata.

Een Eiland in de Noord wordt op vrijdag 6 mei vertoont op Stadserf RoodNoot in Utrecht. Zie voor meer informatie en reserveringen hier op hun de website.

Mail

Roos Euwe

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Geen geld maakt ook niet gelukkig

Hard//hoofd zoekt een zakelijk assistent!

Wij zoeken een enthousiaste en veelzijdige zakelijk assistent (x/v/m) die ons zakelijke team wil versterken. In deze functie krijg je de kans om ervaring op te doen met de zakelijke en organisatorische kant van een literair tijdschrift en online platform. Lees meer

Het huis in mijn hoofd

Het huis in mijn hoofd

Wat als technologie je verbeelding probeert te esthetiseren? Mina Etemad bezocht in juni, tijdens de twaalfdaagse oorlog tussen Iran en Israël, de VR-voorstelling From Dust van Michel van der Aa. ‘Het zou troostend moeten zijn, maar hoe kan ik het rijmen met de realiteit hierbuiten?’ Lees meer

Het borrelt 1

Ortolaan

Liefde gaat door de maag, weet de chef in het verhaal van Fleur Klemann. Zorgvuldig bereidt hij al zijn ingrediënten én zijn geliefde: ‘Haar tong die ze langs haar vette lippen haalde, het rozige vlees.’ Lees meer

Naweeën

Naweeën

In Naweeën dicht Vlinder Verouden over vervellen, verpoppen, verschonen, volgroeien en legt zo het proces van veranderen vast. ‘Hier slaat de klok tien en stap ik uit spinseldraden slijmerig warm een / Laatste vinger die glijdt over de plastic bodem van een pot haargel.’ Lees meer

Het borrelt

Het borrelt

‘Vuur raakt water / en alles sist barst klapt fluit schuimt vergaat stijgt verdampt smelt breekt sterft’. Dieuke Kingma dicht over het moment dat het ondergrondse naar boven breekt: zoals bij vulkaanuitbarstingen, of de tweede symfonie van Mahler. Lees meer

Laboratoriumkinderen

Laboratoriumkinderen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In dit drieluik onderzoekt Louise van der Veen in vitro fertilisatie (IVF) als een mogelijke grond van het bestaan. Lees meer

:Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Een nieuw seizoen van Maandagavonden door Nwe Tijd, dit keer ook te beluisteren bij Hard//hoofd. Met Johannes Lievens die zich – tegen wil en dank – in het feestgedruis stort, Ellis Meeusen over de voorpret, Suzanne Grotenhuis met een pleidooi voor kleine vieringen en Freek Vielen opent de avond met twee anekdotes. Lees meer

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wanneer de VVD pleit voor het bijhouden van gegevens over ‘culturele normen en waarden’ van mensen met een migratieachtergrond, over welke normen en waarden hebben ze het hier dan eigenlijk? Rocher Koendjbiharie neemt de eisen onder de loep die de politiek alleen stelt aan mensen die zichtbaar wortels elders ter wereld hebben. ‘Men wil geen vermenging van culturen en geen uitwisseling van gedachten. De echte eis is assimilatie en het afbreken van wortels.’ Lees meer

Als de bodem niet dragen kan

Groeipijn

‘Volwassen worden is zorgen voor’ luidt de wijsheid waar de hoofdpersoon in dit verhaal zich aan vasthoudt. In Groeipijn laat Tim Kobussen zien hoe hoe er een steeds letterlijke invulling aan die wijsheid wordt gegeven in een studentenkamer. Lees meer

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen 1

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen

Van het zetten van kopjes koffie en het branden van salie tot de Pinterest-pagina van DELA: Maartje Franken schrijft over rouwrituelen en onderzoekt de grond waarin rouw wortelt. Lees meer

Voor de meisjes

Voor de meisjes

Terra van Dorst dicht over de passiviteit van het wachten op morgen en het uitstellen van keuzemomenten. ‘morgen gaan we een ijsje halen / zullen de bramen rijp zijn / maak ik een besluit’ Lees meer

Regenwormen 1

Als de bodem niet dragen kan

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Anouk von Seida schrijft over de betonplaten op een boerderij en het onverwachte leven dat zich daarin afspeelt. Lees meer

Grond & Ik

Grond & Ik

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In 'Grond & Ik' zoekt Lisia Leurdijk naar manieren om een dialoog tussen het individu en de grond te openen. Lees meer

Regenwormen

Regenwormen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Milou Lang graaft in dit tweeluik naar wormen, gangenstelsels en de geborgenheid die de grond kan bieden. ‘hier duw ik geil zijn in de kluiten aarde / durf mijn vingers te verliezen in slib en schimmeldraden’ Lees meer

Luchtspiegeling

Luchtspiegeling

'We bewegen log en lief.' Madelief Lammers onderzoekt in dit gedicht de onstilbare honger tussen twee mensen, een wankele relatie waaraan iets fundamenteels ontbreekt. 'Zie je hoe we ondanks die woede nog zo mooi zijn als een slapend paard dat met haar huid trilt om een daas te verjagen?' Lees meer

Stomwijzer

Stomwijzer

Marthe van Bronkhorst loodst je door het wispelturige politieke landschap aan de hand van haar alternatieve stemwijzer. Lees meer

Auto Draft 8

Programma: Ik wil, wil jij ook? - consent in illustratie

Vier samen met Hard//hoofd de publicatie van onze recent verschenen bundel over seksueel consent! Lees meer

Roze, wit, blauw

Roze, wit, blauw

Rechtse en nationalistische partijen laten in hun nieuwste verkiezingsprogramma’s zien dat hun ruimte voor de lhbtqia+-gemeenschap altijd voorwaardelijk is geweest. Journalist Rocher Koendjbiharie legt uit: 'Homoseksualiteit en vrouwenrechten zijn binnen rechtse kringen vaak pas relevant wanneer ze in relatie tot migratie besproken worden.' Lees meer

:Winnaar publieksprijs Rode Oor: Vespula vulgaris

Winnaar publieksprijs Het Rode Oor: Vespula Vulgaris

In een pot met schuimbanaantjes vecht een wesp om los te komen. Myrthe Prins portretteert een winkelbediende die in een snoepwinkel aan zoetigheid proeft. Met Vespula Vulgaris won zij de publieksprijs van Het Rode Oor 2025. Lees meer

Winnaar Stoute Stift 2024 1

Winnaars De Stoute Stift 2025

Cynthia Van Der Heyden won met haar illustratie de publieksprijs en Sarah Pannekoek won de juryprijs van De Stoute Stift 2025. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €3 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer