Foto: Kris Dewitte

Indrukwekkende theatervoorstellingen en films over de ervaring met een vreemde omgeving. " />

Foto: Kris Dewitte

Indrukwekkende theatervoorstellingen en films over de ervaring met een vreemde omgeving. " />
Asset 14

Lotte van den Berg

Hard//hoofd selecteert zorgvuldig uit een oerwoud aan mogelijkheden. In ‘hard//hoofd kiest’ wordt door de muziek- en beeldredactie twee keer per maand een relatief onbekende muzikant, band of beeldend kunstenaar uitgelicht. Het is een keuze uit het werk van iemand die volgens hard//hoofd het waard is om te volgen. Deze keer theatermaker Lotte van den Berg (1975).

Van den Berg studeerde in 2001 af in regie aan de AHK en maakte veelgeprezen voorstellingen bij onder meer het Noord Nederlands Toneel, Compagnie Dakar en van 2005 tot 2009 bij het Toneelhuis in Antwerpen. Daarna startte ze haar eigen gezelschap OMSK in Dordrecht. Haar eerste voorstelling met OMSK was Het verdwalen in kaart, waarin ze met een groep bewoners vragen stelde over hoe je kan verdwalen in bekende omgeving, en hoe je thuis komt op een onbekende plek. Op 14 april ging Les Spectateurs in première, de voorstelling die ze maakte naar aanleiding van haar een verblijf van vier maanden in Kinshasa, de hoofdstad van Congo.

Les Spectateurs (2011). Foto's: Kris Dewitte

Hoe verbeeldt je de ervaringen die je in Congo had, naar een zaalvoorstelling voor Nederland?
"Ik kan die ervaringen niet helemaal verbeelden, maar wel een aantal dingen die mij hebben gefascineerd. Namelijk: hoe verhoud je je tot een vreemde plek? Hoeveel afstand heb ik tot wat er gebeurt, of kan ik hierin opgaan? Ik was vooral erg onder de indruk hoe mensen in Congo gezamenlijk leven, hoe ze samen hun pijn en hoop delen, want dat kan niet alleen. Het verschil tussen het individueel gerichte perspectief hier in Nederland en het gezamenlijke leven in Congo vond ik heel confronterend. Die gezamenlijkheid is het beste zichtbaar in religie; toen ik in een kerk tussen alle mensen stond die vol overgave met elkaar hoop zochten, voelde ik me heel alleen.

Voor mij gaat theater ook over de gezamenlijke en individuele ervaring. Hier zitten we met z'n allen op de tribune, maar ik zit alleen op mijn stoel. Achteraf praat je er met iemand over de voorstelling, of denk je er nog over na terwijl je onder de douche staat. In Congo is de ervaring met elkaar delen, de discussie die er wordt gevoerd nog belangrijker dan het kunstwerk zelf. Ik wil me samen met de toeschouwers afvragen wat het betekent om samen en alleen ergens naar te kijken.

Wat we nu hebben gemaakt is geen voorstelling over Kinshasa, maar over de beweging van huis, naar Congo en weer terug. De periode in Congo heeft me doen inzien dat het zo moeilijk is om ergens anders te aarden, en dat de vanzelfsprekendheid die je eigen plek heeft, er eigenlijk nooit kan zijn."

Les Spectateurs (2011). Foto: Kris Dewitte

In Congo werkte je in de open lucht, midden in de stad. In Dordrecht werkte je vervolgens weer in de repetitieruimte. Kun je iets vertellen over je werkwijze?
"In Kinshasa hebben we bij een fietsenmaker en handelaar die we hadden ontmoet, een open atelier opgezet waar we korte projecten deden. In een dag maken en uitvoeren, net zoals de tijdelijke handeltjes die je daar ziet. Iemand legt z'n waar uit, en aan het eind van de dag wordt het weer meegenomen. Ik wilde meegaan in die economie, in die wereld die van dag tot dag wordt opgebouwd en afgebroken. Alles wat we in het open atelier maakten werd als vanzelf een performance, een moment, doordat iedereen zo nieuwsgierig was en direct reageerde. Het contact met het publiek vind ik heel spannend. Kijken hoe het publiek reageert, wat het teweegbrengt en direct de reactie van de ander voelen. Ik was ook heel blij dat ik de afgelopen weken in een afgesloten ruimte, met een kleine groep heel geconcentreerd aan deze voorstelling heb kunnen werken. Concentratie is een luxe. Het is een luxe om de tijd te nemen voor het plaatsen van bijvoorbeeld een woord of beeld."

Stills uit Eiland in de Noord (2009). Beeld: Willem Weemhoff

In je werk is de verhouding tussen mens en omgeving, tussen de mens en de ander een fascinatie?
"De belangrijkste vraag is inderdaad voor mij: hoe verhoudt je je tot de omgeving, tot het vreemde? Het is het dilemma wanneer je op een onbekende plek te gast bent; enerzijds wil je erin opgaan, maar toch kan je er nooit helemaal deel van uitmaken. Op het moment dat je andere onbekende plekken en culturen leert kennen, word je geconfronteerd met je eigen perspectief, met die zogenaamde eigenheid. Te gast zijn in een andere wereld is, nog voordat je gaat denken, al een fysieke ervaring van je lichaam in een andere omgeving, waarin je op een andere manier beweegt. Ik merkte toen ik terug kwam en de wind, de herfst, en geuren herkende, hoe je als mens verbonden bent met een grond. Het brengt rust om een basis te hebben van waaruit je kan zijn."

Een oefening in sterven (2010). Foto's: Kris Dewitte

Wiens werk bewonder je?
"Zowel voor mijn theatervoorstellingen als films raak ik geïnspireerd door het werk van de Russische filmmaker Andrei Tarkovski; door de film Gerry van Gus van Sant over twee mannen die een wandeling maken in de woestijn; en Code Inconnu van Michel Haneke. Het is een bepaald soort concentratie die me in deze films aanspreekt, de stilte en ruimtes."

Les Spectateurs speelt komende maanden nog in binnen- en buitenland. Kijk hier voor alle speeldata.

Een Eiland in de Noord wordt op vrijdag 6 mei vertoont op Stadserf RoodNoot in Utrecht. Zie voor meer informatie en reserveringen hier op hun de website.

Mail

Roos Euwe

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Stomwijzer

Stomwijzer

Marthe van Bronkhorst loodst je door het wispelturige politieke landschap aan de hand van haar alternatieve stemwijzer. Lees meer

Auto Draft 8

Programma: Ik wil, wil jij ook? - consent in illustratie

Vier samen met Hard//hoofd de publicatie van onze recent verschenen bundel over seksueel consent! Lees meer

Roze, wit, blauw

Roze, wit, blauw

Rechtse en nationalistische partijen laten in hun nieuwste verkiezingsprogramma’s zien dat hun ruimte voor de lhbtqia+-gemeenschap altijd voorwaardelijk is geweest. Rocher Koendjbiharie ligt in zijn essay het probleem toe: 'Homonationalisme is niks meer dan de voorwaardelijke acceptatie van mensen uit de regenbooggemeenschap ten behoeve van een nationale identiteit en een nationalistische ideologie.' Lees meer

:Winnaar publieksprijs Rode Oor: Vespula vulgaris

Winnaar publieksprijs Het Rode Oor: Vespula Vulgaris

In een pot met schuimbanaantjes vecht een wesp om los te komen. Myrthe Prins portretteert een winkelbediende die in een snoepwinkel aan zoetigheid proeft. Met Vespula Vulgaris won zij de publieksprijs van Het Rode Oor 2025. Lees meer

Winnaar Stoute Stift 2024 1

Winnaars De Stoute Stift 2025

Cynthia Van Der Heyden won met haar illustratie de publieksprijs en Sarah Pannekoek won de juryprijs van De Stoute Stift 2025. Lees meer

Pekingeend

Winnaar juryprijs Het Rode Oor: Pekingeend

Twee personen blijven samen achter in de keuken, waar ze tijdens het bereiden van een pekingeend steeds dichter verstrikt raken in het spel van aanrakingen, blikken en opdrachten. Met Pekingeend won Fleur Klemann de juryprijs van Het Rode Oor 2025. Lees meer

Hoeveel Big Fashion heb jij in de kast hangen?

Hoeveel Big Fashion heb jij in de kast hangen?

De dood van Giorgio Armani sluit een hoofdstuk in de mode, maar zegt ook veel over de toekomst van onze kleding. In deze column legt Loïs Blank uit hoe Big Fashion steeds meer terrein weet te winnen in onze kledingkasten. Lees meer

Auto Draft 10

Als je te pletter slaat, dan klinkt dat zo

Midden in de nacht springt een man van een richel. Nee, geen man; een held. En iedereen weet: een man zoals Luciano slaat niet te pletter. In dit korte verhaal van Julien Staartjes bewegen de achterblijvers zich tussen het postuum cancelen of aanbidden van de man met gladde benen en mierzoete tong. Lees meer

De achterblijvers

De achterblijvers

Fietsend over een jaagpad reflecteert Gert-Jan Meyntjens op zijn rol als echtgenoot en vader, en neemt hij je mee op een zoektocht naar wat het betekent om man te zijn. Zonder bitter te worden. Lees meer

Binnen de context van twee

Binnen de context van twee

In haar gedicht onderzoekt Sytske van Koeveringe de betekenis en fascinatie van het getal twee. Via paren, tegenpolen en verbindingen ondervinden twee vrouwen de mogelijkheden van samenzijn. Is er balans in vereniging? Lees meer

Ik sliep rechts

Ik sliep rechts

Daten met iemand aan de andere kant van het politieke spectrum? Naomi Ronner deed het. In dit essay beschrijft ze haar ervaringen. Lees meer

Rouw is een ongenode gast die steeds op mijn feestjes verschijnt

Rouw is een ongenode gast die steeds op mijn feestjes verschijnt

Altijd aanwezig, maar niet gewenst: Marthe van Bronkhorts rouw reist met haar mee. Lees meer

De kleinste kans

De kleinste kans

Roosje van der Kamp bereidt zich altijd voor op het ergste. Een vreemd plekje op haar huid, opladers in het stopcontact: overal schuilt gevaar. Als ze achter een geheim komt in de familie begrijpt ze beter waar haar angsten vandaan komen. Ze vertelt erover in dit openhartige essay over intergenerationeel trauma. Lees meer

:Zomergast Koch: ‘Het is gewoon leuk om mensen iets op de mouw te spelden’

Zomergast Koch: ‘Het is gewoon leuk om mensen iets op de mouw te spelden’

Het plezier van de leugen en de bevrijding van de agressie: volgens Zomergast Herman Koch verfraait iedereen het leven een beetje met leugens. Lees meer

Hondenvoer

Hondenvoer

Een overleden hondje zorgt ervoor dat moeder en dochter in een strijd belanden. Ze willen beiden laten zien wie er meer van het dier gehouden heeft. In dit verhaal van Keet Winter mondt die spanning tussen de twee vrouwen uit in een pijnlijk diner. Lees meer

Hondenvoer 1

It takes an adult to raise a village: Halsema is streng, rechtvaardig, en een tikje autoritair in Zomergasten

De bedachtzame, maar mediagetrainde, Femke Halsema nam ons als Zomergast mee in de bestuurlijke (opvoed)dilemma’s uit haar werk. Als een klassiek ouderfiguur toont ze zich streng en rechtvaardig, maar mist ze óók zelfinzicht op sommige punten. Lees meer

Uğur Ümit Üngör stilt in Zomergasten maar zelden onze honger naar menselijkheid en ‘goeie dingen’

Uğur Ümit Üngör stilt in Zomergasten maar zelden onze honger naar menselijkheid en ‘goeie dingen’

‘Uğur Ümit Üngörs fragmenten zijn broodnodige kost voor een samenleving die consequent doet alsof wijdverbreid extreem (staats)geweld een ver-van-mijn-bedshow is.’ Terwijl Zomergast Üngör zichzelf kundig naar de achtergrond werkt, maakt hij duidelijk dat de zomer vele winters verstopt. Met opgewekte grimmigheid vraagt hij ons om ons zorgen te maken over het leed van anderen. Lees meer

Stranding

Stranding

'Ze ligt hier als aanklacht / op het land gespuugd / om de noodzaak tot evenwicht / tussen mens en water te benadrukken.' Angelika Geronymaki trekt je met dit gedicht over zelfbeschikking en milieuvervuiling mee, als de aangespoelde zeemeermin in een sleepnet gevuld met platvissen, sardientjes en haringen, en slingert je vanuit het zure zeewater op een strand met grijpgrage mannenhanden. Lees meer

Zomergasten met Eva Crutzen roept de vraag op of een mooi gesprek genoeg is of dat kijkers toch snakken naar goede televisie.

Zomergast Eva Crutzen zorgde voor een mooi gesprek, maar is dat genoeg?

Na de ideale televisieavond van Eva Crutzen vraagt Hanna Karalic zich af of een mooi gesprek genoeg is voor Zomergasten of dat kijkers toch snakken naar goede televisie. Lees meer

Mijn tweede kutland… 2

Mijn tweede kutland…

Toen Iskra de Vries vanuit Polen naar Nederland verhuisde, bleek dat zij niet van een koude kermis thuiskwam, maar naar een koude kermis vertrokken was. Iskra schrijft een verschroeiend eerlijke break-up brief aan het adres van ons kikkerlandje. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €3 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer